Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3649 przypisów.
Fonia — Rosjanin. [przypis edytorski]
Fonia — Rosjanin. [przypis tłumacza]
fonograf — pierwsze urządzenie do mechanicznego nagrywania i odtwarzania dźwięku, wynalezione w 1877 przez Thomasa Edisona; zastąpione przez gramofon. [przypis edytorski]
fonograf — przyrząd odtwarzający głos, poprzednik gramofonu. [przypis edytorski]
fonograf — wynalazek Thomasa Edisona (1847–1931), jedno z pierwszych urządzeń do nagrywania i odtwarzania dźwięku. Fale dźwiękowe wpadały do trąbki, połączonej z igłą, która utrwalała drgania na folii cynowej, rozpiętej na wałku. Wałek obracał się, poruszany za pomocą korbki. Niebawem fonografy zostały zastąpione przez gramofony, a wałki przez płyty gramofonowe. [przypis edytorski]
fon Rauch — nazwisko wymyślone przez Felka; fon to polski zapis niem. przyimka von (pol. z), stanowiącego element wyróżniający nazwiska niem. szlachty; niem. der Rauch oznacza dym, a czasownik rauchen określa palenie papierosów. [przypis edytorski]
Fonseca, Deodoro da (1827–1892) — przywódca zamachu stanu, w wyniku którego obalono cesarza Brazylii Piotra II; pierwszy prezydent (1889–1891) nowo powstałej Republiki Brazylijskiej; zmuszony do podania się do dymisji w obliczu buntu dowódców marynarki z powodu rozwiązania przez niego parlamentu. [przypis edytorski]
Fonseca, Manoela Deodoro da (1827–1892) — pierwszy prezydent Republiki Brazylijskiej, przywódca zamachu stanu, w wyniku którego obalono cesarza Brazylii Piotra II. [przypis edytorski]
Fontainebleau — francuskie miasto w regionie Île-de-France. [przypis edytorski]
Fontainebleau — miejscowość ok. 60 km na płd-wsch. od Paryża, znana z rezydencji królów Francji: reprezentacyjnego pałacu z rozległym ogrodem i parkiem. [przypis edytorski]
Fontainebleau — miejscowość ok. 60 km na płd-wsch. od Paryża, znana z rezydencji królów Francji: reprezentacyjnego pałacu z rozległym ogrodem i parkiem. [przypis edytorski]
fontana (daw.) — źródło. [przypis redakcyjny]
Fontana, Lavinia (1552–1614) — włoska malarka okresu manieryzmu. [przypis edytorski]
fontana (starop.) — źródło. [przypis edytorski]
fontanna Egerii — zwyczajowa nazwa ruin starożytnego nimfeum (budynku poświęconego nimfom, boginkom źródeł i rzek) położonego w pobliżu Appia Antica w Rzymie, na terenie starożytnej posiadłości Heroda Attyka; było ono poświęcone bogini pobliskiej rzeczki Almo (ob. Almone), legenda wiąże je z nimfą Egerią, doradczynią króla Rzymu Numy Pompiliusza. [przypis edytorski]
fontanna Galby, zdroje Manliusa — nieistniejące obiekty; stanowią tu jedynie element kolorytu lokalnego: staroż. Rzym posiadał wiele udogodnień dających mieszkańcom dostęp do wody. [przypis edytorski]
fontaź (daw., z fr.) — chustka na szyję, wiązana w kokardę. [przypis edytorski]
fontaź — dekoracyjna wstążka. [przypis edytorski]
fontaź — kokarda noszona zamiast krawata na przełomie XIX i XX wieku. [przypis edytorski]
fontaź — kokarda zastępująca krawat. [przypis edytorski]
fontaź — nakrycie głowy, wysoki czepek zdobiony trzema rzędami koronek. [przypis edytorski]
fontaź — ozdoba fryzury kobiecej z koronek i wstążek upiętych wysoko nad czołem. [przypis edytorski]
fontaź — ozdoba fryzury kobiecej z koronek i wstążek upiętych wysoko nad czołem. [przypis edytorski]
fontaź — tu: kokarda z chusteczki na szyi. [przypis edytorski]
fontaź (z fr.) — fantazyjna, luźna kokarda noszona pod szyją przez mężczyzn, rodzaj dawnego krawata. [przypis edytorski]
fontaź (z fr. fontange) — fantazyjna, luźna kokarda noszona pod szyją przez mężczyzn na przełomie XIX i XX w., rodzaj dawnego krawata. [przypis edytorski]
Fontebrandą — wspaniała fontanna w Sienie. [przypis redakcyjny]
Fontenelle, Bernard Le Bouyer de (1657–1757) — francuski filozof, pisarz, religioznawca, popularyzator wiedzy. [przypis edytorski]
Fontenelle, Bernard le Bovier de (1657–1757) — filozof, pisarz i poeta fr.; religioznawca, prekursor metody porównawczej w badaniach nad religiami; popularyzator wiedzy; wyrażał sceptycyzm wobec możliwości poznawczych człowieka wobec nieskończonego ogromu świata; od 1691 r. członek Akademii Francuskiej; autor m.in. Entretiens sur la pluralitè des monde („Rozmowy o wielości światów”, 1686), Histoire de l'Académie des sciences („Historia Akademii nauk”, 1702), Éléments de la géométrie de l'infini („Elementy geometrii nieskończoności”, 1727), Théorie des tourbillons („Teoria wirów wodnych”, 1752), a także filozoficznych dialogów między sławnymi ludźmi różnych epok Dialogues des morts („Rozmowy umarłych”, 1683). [przypis edytorski]
Fontenelle, Bernard le Bovier de (1657–1757) — filozof, pisarz i poeta fr.; religioznawca, prekursor metody porównawczej w badaniach nad religiami; popularyzator wiedzy; wyrażał sceptycyzm wobec możliwości poznawczych człowieka wobec nieskończonego ogromu świata; od 1691 r. członek Akademii Francuskiej; autor m.in. Entretiens sur la pluralitè des monde („Rozmowy o wielości światów”, 1686), Histoire de l'Académie des sciences („Historia Akademii nauk”, 1702), Éléments de la géométrie de l'infini („Elementy geometrii nieskończoności”, 1727), Théorie des tourbillons („Teoria wirów wodnych”, 1752), a także filozoficznych dialogów między sławnymi ludźmi różnych epok Dialogues des morts („Rozmowy umarłych”, 1683). [przypis edytorski]
Fontenelle, Bernard le Bovier de (1657–1757) — francuski filozof, pisarz, religioznawca, prekursor metody porównawczej w badaniach nad religiami, popularyzator wiedzy, autor m.in. książki Rozmowy o wielości światów (1686). [przypis edytorski]
Fontenelle, [Bernard le Bovier de] (1657–1757) — wówczas nestor piśmiennictwa francuskiego, sekretarz Akademii, opierający swą wziętość głównie na dziełach z zakresu popularyzacji naukowej (Rozmowy o mnogości światów, etc.). [przypis tłumacza]
Fonthill Abbey — ekstrawagancka, wielka rezydencja w stylu neogotyckim zbudowana na wzór opactwa w latach 1796–1813 w Fonthill Gifford w hrabstwie Wiltshire w Anglii. Pośpiech podczas budowy i wadliwa konstrukcja spowodowały w 1825 zawalenie się wieży i zniszczenia zach. skrzydła budynku, resztę rozebrano ok. 1845. Do dziś zachowała się tylko niewielka pozostałość płn. skrzydła. [przypis edytorski]
Fonwizin, Denis Iwanowicz (1745–1792) — wybitny ros. satyryk i komediopisarz okresu oświecenia. [przypis edytorski]
forarbajter (z niem. Vorarbeiter) — w gwarze obozowej: starszy więzień w grupie roboczej (komandzie). [przypis edytorski]
Forbes — hrabstwo w Anglii. [przypis redakcyjny]
Forbonnais, François Véron Duverger de (1722–1800) — ekonomista francuski, encyklopedysta. [przypis edytorski]
forbot (daw.) — frędzel. [przypis edytorski]
forbot (daw.) — obszycie. [przypis redakcyjny]
forbotka (daw.) — koronka. [przypis edytorski]
forboty (daw.) — koronka. [przypis edytorski]
forboty (daw.) — koronki, koronkowe kołnierzyki. [przypis edytorski]
forboty (daw.) — koronki. [przypis edytorski]
forboty — koronki. [przypis redakcyjny]
forboty (starop.) — koronki. [przypis edytorski]
forboty (starop.) — rodzaj koronek. [przypis redakcyjny]
forboty — wstążki (z hiszpańskiego). [przypis redakcyjny]
forbot (z niem.) — koronka. [przypis edytorski]
force majeure (fr.) — siła wyższa. [przypis edytorski]
Forchheim — miasto w Bawarii. [przypis edytorski]
fordan — cło na rzece. [przypis redakcyjny]
fordanser — płatny partner do tańca, pracujący w lokalach rozrywkowych. [przypis edytorski]
fordanser — płatny partner do tańca pracujący w lokalach rozrywkowych, restauracjach hoteli w miejscowościach uzdrowiskowych itp. [przypis edytorski]
Ford, Henry (1863–1947) — amerykański przemysłowiec i inżynier, założyciel Ford Motor Company. [przypis edytorski]
Ford, Henry (1863–1947) — inżynier i przemysłowiec amerykański, założyciel Ford Motor Company (1903) w Detroit. [przypis edytorski]
Ford, Henry (1863–1947) — inżynier i przemysłowiec amer., założyciel Ford Motor Company (1903) w Detroit. [przypis edytorski]
Fordon — dziś Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie, w okresie II wojny światowej nazistowskie więzienie dla kobiet; szacuje się, że odbywało w nim kary ponad 6 tys. więźniarek (Polek i Żydówek), wiele z nich było następnie przewożonych do obozów w Auschwitz lub Ravensbrück. [przypis edytorski]
Ford — tu: amerykański samochód, produkowany przez Ford Motor Company. [przypis edytorski]
fordyment — kaptur u szabli. [przypis redakcyjny]
foreigner (ang.) — cudzoziemiec. [przypis edytorski]
foreignerski (z ang. foreigner: cudzoziemiec) — cudzoziemski. [przypis edytorski]
Foreign Office (ang.) — brytyjskie ministerstwo spraw zagranicznych. [przypis edytorski]
forejner (z ang. foreigner) — cudzoziemiec. [przypis edytorski]
Forel, Auguste Henri (1848–1931) — neurolog, psychiatra, neuroanatom i entomolog-myrmekolog szwajcarski; w l. 1921–1923 ukazało się pięć tomów jego dzieła poświęconego życiu społecznemu mrówek: Le monde social des fourmis du globe comparé à celui de l'homme, prace Forela z tej dziedziny wzbudziły zainteresowanie naukowców, m.in. Darwina; jako jeden z pierwszych Forel opracował naukowo zagadnienia życia płciowego, por. np. Zagadnienia seksualne: w świetle nauk przyrodniczych, psychologii, hygieny i socyologii (wyd pol. Lwów, 1920). [przypis edytorski]
Forel, Auguste (ur. 1848) — szwajcarski przyrodnik i psychiatra; wykorzystywał w leczeniu hipnozę. [przypis edytorski]
foreman (ang.) — majster, brygadzista. [przypis edytorski]
foremki s. 244 w. 1 — patrz rozdział XII: „(…) a to po prostu były odtłoczone przez lekturę foremki (…)”. [przypis edytorski]
foremnie (daw.) — gładko, sztucznie, zgrabnie. [przypis redakcyjny]
foremnie — gładko, sztucznie, zgrabnie. [przypis redakcyjny]
foremniejszy — dowcipniejszy. [przypis redakcyjny]
foremnie (starop.) — kształtnie, zręcznie. [przypis edytorski]
foremnie (starop.) — zgrabnie, ładnie, misternie, akuratnie. [przypis edytorski]
foremny blask (daw.) — [tu:] dziwny blask. [przypis redakcyjny]
foremny (daw.) — piękny. [przypis edytorski]
foremny (daw.) — [tu:] dziwny. [przypis redakcyjny]
foremny — dobrze, proporcjonalnie zbudowany. [przypis edytorski]
foremnymi litery — dziś popr. forma N. lm: foremnymi literami. [przypis edytorski]
foremny (starop.) — zręczny, trafny. [przypis redakcyjny]
forestier (z wł.) — cudzoziemiec. [przypis redakcyjny]
Foreze — tyle tylko wiemy o nim, że pochodził z familii Donatów, a zatem spokrewniony był i z Dantem. [przypis redakcyjny]
forga (daw.) — pióropusz, jaki przypinano w XVI–XVIII w. do szyszaków rycerskich, łbów końskich, tu: stanowiący ozdobę turbana. [przypis edytorski]
forga (daw.) — pióropusz. [przypis edytorski]
forga (daw.) — pióropusz. [przypis redakcyjny]
forga — pióropusz. [przypis redakcyjny]
Forgotten isle — Wyspa Zapomnienia. [przypis autorski]
for instant (ang.) — do (w celu) natychmiastowego; błyskawicznie. [przypis edytorski]
forkasztel — także: kasztel a. grodziec przedni: podwyższenie pokładu na przodzie okrętu, gdzie mieszczą się kwatery prostych okrętników [tj. członków załogi; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Forkiady (mit. gr.) — mitologiczne staruchy, siostry Gorgon, usosobienie brzydoty; wg mitu dysponowały jednym okiem i jednym zębem, które w miarę potrzeby wymieniały miedzy sobą. [przypis edytorski]
„Forkidy” i „Prometeusz” — Prometeusz w okowach, dochowana do czasów naszych tragedia z trylogii Ajschylosa. Forkidy tegoż poety nieznane. [przypis tłumacza]
Forkis (mit. gr.) — bóstwo morskie, syn Gai i Pontosa. [przypis edytorski]
Fork — morski starzec; Forka drużyny: bożki morskie. [przypis edytorski]
Forkus — bożek morski, brat Nereusa. [przypis edytorski]
Forkys (mit. gr.) — syn Gai-Ziemi i Pontosa-Morza, brat Nereusa. [przypis edytorski]
Forma artystyczna, doktryna, idealizacja zdobyły bezwzględną przewagę nad rzeczywistością. (…) zasobem nowych form artystycznych — W. Dilthey, Das Erlebnis…, s. 331. [przypis autorski]
formacja madreporyczna — powstała na podłożu ze szkieletów korali madreporowych. [przypis edytorski]
formacje przejściowe a. pośrednie (daw. geol.) — warstwy geologiczne z okresu pomiędzy „pierwotnymi” skałami ery archaiku a „drugorzędowymi” skałami z mezozoiku. [przypis edytorski]
forma dat esse rei (łac.) — forma daje rzeczom ich istotę. [przypis tłumacza]
Formae (…) iracundias — Cicero, De natura deorum, II, 28. [przypis tłumacza]
Forma ekspresjonizmu (…) tłumaczy koncentrację i sugestywność Wyspiańskiego, śmiałość „nierealnych” Micińskiego obrazów — W. Feldman, Współczesna literatura polska, 1907–1918, t. III, Warszawa 1919, s. 180. [przypis autorski]
Forma greckiego dialogu — Co do wiersza, który potocznością swoją powinien by niewiele nawet uwagi zwracać, to już jest osobistość autora. – Mniema on, że, w drażliwie mogących dotykać (gdzieniegdzie) przeprowadzeniach myśli w życie, rytm miarą swoją i muzyką uspokaja, miarkuje i złagadza. Niepochopny do uczynienia koncesji [koncesja (z łac.): zgoda, pozwolenie; tu: ustępstwo; Red. WL.] w toku prawdy, czuł się zobowiązanym (w tym pierwszym poszycie [poszyt (daw.): zszyta grupa kart w oprawie; dziś: zeszyt; Red. WL.]) koncesji tej w formie znaleźć miejsce. Literatura nasza pod tym względem, mianowicie w liryce, wiele liczy przykładów. [przypis autorski]
