Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2344 przypisów.

Iwan IV Groźny (1530–1584) — wielki książę moskiewski, pierwszy władca Rosji, który koronował się na cara (1547); w latach 1565–1572 wprowadził opryczninę, politykę umacniania swojej autorytarnej władzy przez stosowanie terroru, zastraszanie ogółu ludności oraz pacyfikację wyższych warstw społecznych. [przypis edytorski]

Iwan IV Groźny (1530–1584) — wielki książę moskiewski, pierwszy władca Rosji, który koronował się na cara (1547); w latach 1565–1572 wprowadził opryczninę, politykę umacniania swojej autorytarnej władzy przez stosowanie terroru, zastraszanie ogółu ludności oraz pacyfikację wyższych warstw społecznych. [przypis edytorski]

Iwan IV Wasylewicz, (ros. Иван IV Васильевич), częściej: Iwan IV Groźny (1530–1584) — wielki książę moskiewski, pierwszy władca Rosji, który koronował się na cara (1547); w latach 1565–1572 wprowadził opryczninę, politykę umacniania swojej autorytarnej władzy przez stosowanie terroru, zastraszanie ogółu ludności oraz pacyfikację wyższych warstw społecznych. [przypis edytorski]

Iwan Karamazow — tytułowy bohater powieści Bracia Karamazow Fiodora Dostojewskiego. [przypis edytorski]

Iwan Mazepa (Jan Kołodyński, ukr. Іван Мазепа, 1639–1709) — hetman Ukrainy Lewobrzeżnej w latach 1687–1709. Nawiązywał sojusze najpierw z carem Rosji Piotrem I, potem z królem Polski Stanisławem Leszczyńskim, w końcu jako sprzymierzeniec króla Szwecji Karola XII został pokonany przez wojska rosyjskie pod Połtawą; zmarł wkrótce po ucieczce do Turcji. [przypis edytorski]

Iwanow, Nikołaj Iudowicz (1851–1919) — rosyjski generał artylerii, generał adiutant. [przypis edytorski]

Iwan — tu: Rosjanin; Rosjanie. [przypis edytorski]

Iwaszkiewicz, Jarosław (1894–1980) — poeta, prozaik, dramaturg, eseista, współautor libretta do opery Karola Szymanowskiego Król Roger; przed wojną jeden z założycieli grupy poetyckiej Skamander, po wojnie wieloletni prezes Związku Literatów Polskich. [przypis edytorski]

Iwaszkiewicz, Jarosław (1894–1980) — poeta, prozaik, w 1948 r. redaktor „Nowin Literackich”, gdzie Borowski po raz pierwszy wydrukował Kamienny świat („Nowiny Literackie” 1948, nr 21–24). [przypis edytorski]

I widziałem drugiego Anioła (…) — we współczesnym tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia: „Potem ujrzałem innego anioła lecącego przez środek nieba, mającego odwieczną Dobrą Nowinę do obwieszczenia wśród tych, którzy siedzą na ziemi, wśród każdego narodu, szczepu, języka i ludu” Ap 14, 6. [przypis edytorski]

i wiecież wy, czemu wam Pan tego drzewa zakazał (…) co jest złe, a co dobre — parafraza Rdz 3, 1–5, streszczająca rozmowę węża i kobiety. [przypis edytorski]

I-will-allways-love-you (ang.) — zawsze-będę-cię-kochać. [przypis edytorski]

I wonder (ang.) — zastanawiam się, tu: no ciekaw jestem. [przypis edytorski]

iwrit (hebr. leszon iwrit, iwrit) — hebrajski; jeden z języków żyd.; oryginalny język Biblii (obok aramejskiego); „święty język przodków” (hebr. leszon ha-kodesz), język obrzędów i literatury religijnej oraz naukowej aż do XIX w.; współcz. oficjalny język państwa Izrael. [przypis edytorski]

i wszytko czyście (starop.) — i bardzo pięknie. [przypis edytorski]

i w tak okrutnej nawałności morskiej pożartą mądrość wasza zostanie — por. Ps 106, 25–27. [przypis edytorski]

i w tym działania wina jest wiernym obrazem — i w tym jest wiernym obrazem działania wina. [przypis edytorski]

I wyruszył wtedy Hadrian, i zburzył Świątynię Pańską — Świątynia Jerozolimska oraz większa część Jerozolimy, została zburzona pod koniec pierwszej wojny żydowskiej (66–70) przez Tytusa Flawiusza, syna cesarza Wespezjana, w roku 70. Hadrian urodził się w roku 76, zatem za jego życia Świątynia Jerozolimska leżała w gruzach, niemniej zajmował się on tłumieniem późniejszego powstania żydowskiego Bar-Kochby (132–135). Po zakończeniu walk, Żydów spotkały surowe represje. [przypis edytorski]

i wyszedł nie do panów, a na szosę — dziś popr.: i wyszedł nie do panów, ale na szosę. [przypis edytorski]

IXB de… 39, 54 north… 4 west… you… changed cours for your position… Signed Master SS America (ang.) — IXB od… 39,54 płn… 4 zach… wy… zmieniam kurs na waszą pozycję… Podpisano: dowódca „SS America”. [przypis edytorski]

ixora a. iksora — gatunek rośliny z rodziny marzanowatych. [przypis edytorski]

IX — strofy wskazane rzymskimi numerami, lecz nie zawierające wersów, pominięte zostały przez samego autora. [przypis edytorski]

ixy warszawskie — warszawskie towarzystwo literackie, hołdujące klasycystycznym gustom, jego członkowie gromadzili się w latach 1815–1819 w salonie Tadeusza Mostowskiego i swoje publikacje podpisywali wspólnym pseudonimem X. [przypis edytorski]

iźli (gw.) — jeśli. [przypis edytorski]

iżali a. azali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]

iżechmy się napiskali (daw.) — żeśmy się naśpiewali; napiskać się: zmęczyć się piskaniem (śpiewaniem). [przypis edytorski]

iżem dokonał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: iż dokonałem. [przypis edytorski]

iżem gdziekolwiek jest — że gdziekolwiek jestem. [przypis edytorski]

iżem go uważał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: iż go uważałem; że go uważałem. [przypis edytorski]

iżem jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż jestem, że jestem. [przypis edytorski]

iżem jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: iż jestem. [przypis edytorski]

iżem osiągnął — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż osiągnąłem. [przypis edytorski]

iżem (…) przesiadywał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż przesiadywałem. [przypis edytorski]

iżem się wyspał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż się wyspałem. [przypis edytorski]

iżem (…) stracił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż straciłem. [przypis edytorski]

iżem (…) wywiódł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż wywiodłem, że wywiodłem. [przypis edytorski]

iżem zapomniała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: iż zapomniałam. [przypis edytorski]

iżeś (…) była — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż byłaś, że byłaś. [przypis edytorski]

Iżeś mnie zrozumieć chciała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż chciałaś mnie zrozumieć, że chciałaś mnie zrozumieć. [przypis edytorski]

iżeśmy przejeżdżali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż przejeżdżaliśmy. [przypis edytorski]

iżeśmy szli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż szliśmy. [przypis edytorski]

iżeśmy (…) wyrwać umyślili (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: iż umyśliliśmy wyrwać; iż postanowiliśmy wyrwać. [przypis edytorski]

iżeśmy (…) wywiedli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż wywiedliśmy. [przypis edytorski]

iżeś tak boiu barzo chciwy (starop.) — że bardzo chcesz boju; że bardzo chcesz bić się. [przypis edytorski]

iżeś (…) zniosła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż zniosłaś, że zniosłaś. [przypis edytorski]

Iż go za hojnego mają (…) za płaszcz niebo kupił — św. Marcin, biskup z Tours, żył w IV w.; w żywocie tego świętego zapisano jego miłosierny uczynek: u bram miasta Amiens oddał żebrakowi połowę swego płaszcza, a następnie w nocy miał widzenie, w którym Chrystus odziany w tenże płaszcz mówił swoim aniołom, że Marcin okrył go nim; to zdarzenie poprzedziło bezpośrednio nawrócenie św. Marcina, który wcześniej był rzymskim żołnierzem z armii Konstancjusza II. [przypis edytorski]

iż ich większa liczba rebelizantów — sens: że rebeliantów jest więcej. [przypis edytorski]

iż ma dać każdy duchowny — Konstytucja 1607 uczy, że podobne prawa na duchownych stanowione wątpliwości podlegały, dla tego wzmianka w niej o szukaniu pozwolenia od stolicy apostolskiej, bez którego ustawy takowe nigdy skutku nie miały (przypis źródła). [przypis edytorski]

iż się, jako Apostoł mówi, jeden przeciwi drugiemu, nadyma i ustąpić niwczym nie chce — por. 1 Kor 4, 6–7. [przypis edytorski]

iż się Ojcem naszym (…) być ozywa — mówi, że jest naszym Ojcem (składnia na wzór łacińskiej). [przypis edytorski]

iż w starożytnym (…) Babilonie (…) wszystkie księżniczki obdarzały z pobożności swymi łaskami w katedrze, publicznie, cudzoziemców za pieniądze? — według starożytnego historyka greckiego Herodota (Dzieje, ks. I) zwyczaj religijny nakazywał wszystkim babilońskim kobietom ofiarowanie dziewictwa bogini miłości: udanie się do świętego gaju przy świątyni Afrodyty (Isztar) i odbycie raz w życiu stosunku seksualnego z pierwszym mężczyzną, jaki zaoferuje za to dowolną, symboliczną zapłatę. [przypis edytorski]

I żyć się kwapi, i czuć się spieszy — cytat z wiersza Piotra Wiaziemskiego Pierwszy śnieg. [przypis edytorski]

iż żaden sąd pewniejszy być nie może jako ten, który od człowieka przeświętego z sumnienia niepokalanego pochodzi — Euzebiusz z Cezarei, Żywot Konstantyna (De Vita Constantini) IV, 27; Sozomen, Historia kościelna (Historia ecclesiastica) I, 9; Skarga cytuje za pośrednictwem Baroniusza Annales ecclesiastici (t. 3). [przypis edytorski]

Izaaka Rousseau, obywatela, i Zuzanny Bernard, obywatelki — w Genewie status obywateli (fr. citoyens), posiadających pełnię praw politycznych, przysługiwał tylko osobom urodzonym w mieście i pochodzącym ze stanu mieszczańskiego; było to ok. 1500 osób na 20 tysięcy ludności. Pozostali należeli do urodzonych w mieście natifs, nieposiadających czynnych praw politycznych, oraz do habitants (mieszkańców), bez żadnych praw politycznych. [przypis edytorski]

Izaak ben Eleazar — amoraita pochodzący z Palestyny; wg Talmudu Babilońskiego jest to identyczna postać z Izaakiem ben Hakolą. [przypis edytorski]

Izaak Laquedem — jedno z imion nadawanych postaci Żyda Wiecznego Tułacza, bohatera legendy popularnej w Europie szczególnie w XVII–XIX w. [przypis edytorski]

Izaak — patriarcha biblijny; pierwszy i jedyny wspólny syn Abrahama i Sary. Sara była bezpłodna, do czasu, kiedy Bóg ukazał się Abrahamowi po raz drugi i zapowiedział, że jego 90-letnia żona urodzi mu syna (Rdz 17,15–17; Rdz 21,1–5). Bóg wystawił Abrahama na próbę i kazał mu złożyć Izaaka w ofierze. Gdy Izaak już leżał na ołtarzu i Abraham miał go zabić, Bóg nakazał Abrahamowi nie zabijać syna, a w zamian złożyć w ofierze barana (Rdz 22,1–13). Dorosły Izaak wziął za żonę Rebekę (Rdz 27,64) z którą miał bliźnięta – Ezawa i Jakuba (Rdz 25,21–26). Zmarł w wieku 180 lat (Rdz 35,28–29). [przypis edytorski]

Izaak — patriarcha biblijny; pierwszy i jedyny wspólny syn Abrahama i Sary. Sara była bezpłodna, do czasu, kiedy Bóg ukazał się Abrahamowi i zapowiedział, że jego 90-letnia żona urodzi mu syna (Rdz 17,15–17; Rdz 21,1–5). Bóg postanowił wystawić na próbę Abrahama i kazał mu złożyć Izaaka w ofierze. Gdy Izaak już leżał na ołtarzu i Abraham miał go zabić, Bóg kazał zabić w zamian barana (Rdz 22,1–13). Dorosły Izaak wziął za żonę Rebekę (Rdz 27,64), z którą miał bliźnięta – Ezawa i Jakuba (Rdz 25,21–26). Zmarł w wieku 180 lat (Rdz 35,28–29). [przypis edytorski]

Izaak — postać biblijna, syn Abrahama, ojciec Ezawa i Jakuba. [przypis edytorski]

Izaak — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, syn Abrahama, ojciec Ezawa i Jakuba. [przypis edytorski]

Izaak (rel.) — patriarcha biblijny, syn Abrahama i Sary, ojciec Jakuba i Ezawa. Na żądanie Boga został przez ojca złożony w ofierze na górze Moria. [przypis edytorski]

Izabej — Jean-Baptiste Isabey (1767–1855) i Eugène Isabey (1804–1886), ojciec i syn, francuscy malarze, portreciści i miniaturzyści. [przypis edytorski]

Izabela Bawarska (1371–1435) — żona króla Francji Karola VI Szalonego, od 1392 rządziła krajem w jego imieniu jako regentka. [przypis edytorski]

Izabela d'Este (1474–1539) — włoska arystokratka, jedna z czołowych postaci włoskiego renesansu; córka Herkulesa I d'Este, księcia Ferrary i Modeny, oraz jego żony Eleonory Aragońskiej; od 1490 żona Franciszka II Gonzagi, markiza Mantui, pod jego nieobecność pełniła funkcję regentki; patronowała artystom, wyznaczała wzorce mody we Włoszech i Francji. [przypis edytorski]

Izabela I (1451–1504) — określana przydomkiem Katolicka bądź Kastylijska, królowa Kastylii i Leonu; jej małżeństwo z Ferdynandem II Aragońskim dało początek unii personalnej, która doprowadziła do zjednoczenia Hiszpanii. [przypis edytorski]

Izabela I Brazylijska (1846–1921) — córka Piotra II, regentka i ostatnia następczyni tronu Brazylii. [przypis edytorski]

Izabela i FerdynandIzabela I Kastylijska (1451–1504), królowa Kastylii i Leonu, oraz jej mąż Ferdynand II Aragoński, zwany Katolickim (1452–1516), król Sycylii i Aragonii. Małżeństwo tych dwojga władców (1469) i wspólne rządy dały początek unii Kastylii z Aragonią (1479), w której efekcie powstało nowożytne Królestwo Hiszpanii. Po umocnieniu władzy Ferdynand i Izabela rozpoczęli w 1482 podbój emiratu Grenady, ostatniego muzułmańskiego państwa na Płw. Iberyjskim. Ostatni punkt oporu, stołeczne miasto Grenada skapitulowało w 1492. [przypis edytorski]

Izabela II Hiszpańska (1830–1904) — królowa Hiszpanii (1844–1868) z dynastii Burbonów; w 1868 obalona w wyniku zamachu stanu, osiadła we Francji. [przypis edytorski]

Izabela II Hiszpańska (1830–1904) — królowa Hiszpanii (od 1844) z dynastii Burbonów; w 1868 obalona w wyniku zamachu stanu, osiadła we Francji. [przypis edytorski]

izabelowaty — o maści konia (barwie jego sierści): jasnożółtawy, płowy. [przypis edytorski]

Izajasza 54, 11 — w odniesieniu do Nowej Jerozolimy: „O nieszczęśliwa, wichrami smagana, niepocieszona! Oto Ja osadzę twoje kamienie na malachicie i fundamenty twoje na szafirach” (tłum. wg. Biblii Tysiąclecia). [przypis edytorski]

Izajasz Boner (ok. 1400–1471) — sługa Boży Kościoła katolickiego, augustianin, kierownik katedry teologii Akademii Krakowskiej. [przypis edytorski]

Izajasz (ok. 765–ok. 701 p.n.e.) — jeden z największych proroków Starego Testamentu, wiązany z Księgą Izajasza. [przypis edytorski]

Izajasz — prorok biblijny; od jego imienia pochodzi tytuł Księgi Izajasza. [przypis edytorski]

izali (daw.) — czy też. [przypis edytorski]

izali i Saul miedzy proroki? — 1 Sm 10, 11. [przypis edytorski]

Izali najdziem takiego męża, któryby ducha Bożego pełny był? Iżeć Bóg ukazał to, coś powiedział, izali mędrszego nad cię i tobie podobnego najdę?… — Rdz 41, 38–40 z drobnym opuszczeniem. [przypis edytorski]

izali (starop.) — czy, czyż. [przypis edytorski]

Izali złe i niezgodne przypuści pan do czci tak wielkiej i szanowania godnego stołu swego? (…) Izali nas katom srogim na związanie nóg i ręku i na wrzucenie w ciemności wieczne nie podadzą? — nawiązanie do przypowieści o uczcie królewskiej z Mt 22, 1–22. [przypis edytorski]

Izaż Jakub święty nie woła, iż się Pan zawżdy sprzeciwi hardemu, a pokorne zawżdy upatruje na ziemi i na niebie? — por. Jk 4, 6. [przypis edytorski]

izba czeladna — w dawnych dworach pomieszczenie dla służby. [przypis edytorski]

izba (daw.) — pokój; tu: pokój hotelowy. [przypis edytorski]

Izba Deputowanych — w oryg. Ecclesiastical Delegates; chodzi nie o deputowanych do parlamentu, lecz członków sądu kościelnego. [przypis edytorski]

Izba Deputowanych — zgromadzenie ustawodawcze we Francji, wybrane w powszechnym głosowaniu. [przypis edytorski]

Izba Lordów — wyższa izba parlamentu brytyjskiego. [przypis edytorski]