Przypisy

uwłócząc — uwłaczając mu, obrażając go. [przypis redakcyjny]

uwłóczyć (daw.) — odmówić. [przypis redakcyjny]

u wnuka panny Krasińskiej — tj. Karola Alberta, króla Sardynii. [przypis redakcyjny]

użałować się (starop.) — ulitować się. [przypis redakcyjny]

użegać — palić. [przypis redakcyjny]

użyć — doznać. [przypis redakcyjny]

użyć — [tu:] zgubić. [przypis redakcyjny]

użyć w obojgu jednakiej wolności — mieć w obu rzeczach jednakowo wolny wybór; w obojgu: tj. i w pisaniu kołysanek (zob. w. 4) i w pisaniu płaczów (zob. w. 9). [przypis redakcyjny]

użycie zbytkowne odkrył wonnego goździka — Dowiadujemy się tu od poety, że Nikolo pierwszy smakosz sieneński, pierwszy korzenne zaprawy do sosów i pieczeni wprowadził w użycie. [przypis redakcyjny]

użyj (…) nade mną litości — okaż mi swoją litość. [przypis redakcyjny]

uzanca (z wł.) — zwyczaj. [przypis redakcyjny]

uzarskie — husarskie, ciężkiej jazdy polskiej. [przypis redakcyjny]

uzbrojenia Anglii — przedsięwzięte w związku z naprężoną sytuacją polityczną. [przypis redakcyjny]

uznać — doznać, doświadczyć. [przypis redakcyjny]

uznała* — doznała. [przypis redakcyjny]

uzurpacja (z łac.) — bezprawne przywłaszczenie sobie władzy. [przypis redakcyjny]

uzurpować sobie — przywłaszczać, przypisywać. [przypis redakcyjny]

uzurpując — przywłaszczając. [przypis redakcyjny]

va bene (wł.) — dobrze, zgoda. [przypis redakcyjny]

va bene (wł.) — to dobrze. [przypis redakcyjny]

vacuus (łac.) — próżny, pozbawiony. [przypis redakcyjny]

vadium (łac.) — zastaw, suma składana dla zapewnienia, że zobowiązanie będzie dotrzymane. [przypis redakcyjny]

Vado — Małachowski. [przypis redakcyjny]

Vado — Stanisław Małachowski. [przypis redakcyjny]

vae (łac.) — biada. [przypis redakcyjny]

Vae victis (łac.) — Biada zwyciężonym. [przypis redakcyjny]

Vainqueur! maintenant vous l'avez prise, elle vous appartient (fr.) — Zwycięzco, teraz ją pan zdobył, ona należy do pana. [przypis redakcyjny]

Vale — Bądź zdrów. [przypis redakcyjny]

Vale et ama (łac.) — bądź zdrów [a. zdrowa] i kochaj. [przypis redakcyjny]

vale et ama (łac.) — bądź zdrów i kochaj. [przypis redakcyjny]

Vale et me amantem redama (łac.) — bądź zdrów i kochaj mnie wzajemnie. [przypis redakcyjny]

vale (łac.) — żegnaj. [przypis redakcyjny]

Valete! — Bądźcie zdrowi. [przypis redakcyjny]

Valga me Dios (hiszp.) — Niech mnie Bóg broni! [przypis redakcyjny]

vallus vitem decepit (łac.) — podpórka zawiodła winną latorośl. [przypis redakcyjny]

Van-Dycki — odwołanie do Antona van Dycka (1599–1641), malarza flamadzkiego, znakomitego portrecisty. [przypis redakcyjny]

Vare, legiones redde (łac.) — Warusie, wróć mi legjony; Cesarz August tak miał zawołać po klęsce zadanej przez Germanów wojsku rzymskiemu w lesie Teutoburskim (Swetoniusz, Żywot Augusta, 23). [przypis redakcyjny]

„Variétés” — teatr „Rozmaitości”, wystawiał sztuki lekkiej treści, operetki, wodewile, farsy itp. [przypis redakcyjny]

varnished gentleman (ang.) — tu: lalka salonowa. [przypis redakcyjny]

Va-t'en! (fr.) — idź precz! [przypis redakcyjny]

Vauban, Sebastian le Prestre de (1633–1707) — marszałek Francji, napisał traktat pt. Projekt królewskiej dziesięciny. [przypis redakcyjny]

vectigal constitutum (łac.) — cło ustanowione. [przypis redakcyjny]

Vehmgericht — średniowieczne sądy tajemne. [przypis redakcyjny]

Velarium — zasłona w amfiteatrze (od słońca). [przypis redakcyjny]

vel peccantibus virtutis species prima iucunda est (łac.) — bo nawet grzeszący zachwycają się ideałem cnoty. [przypis redakcyjny]

Vendita — komórka organizacyjna karbonariuszy. [przypis redakcyjny]

Venedico — rodem Bolończyk, ujęty pieniężnym datkiem piękną siostrę swoją Gizolę zaślubioną z Nicolo degli Alighieri nakłonił, ażeby się zdała na wolę margrabiego d'Este. [przypis redakcyjny]

venerabilis (łac.) — szanowny, czcigodny. [przypis redakcyjny]

venerabunt (łac.) — złożą hołd. [przypis redakcyjny]

veniam (łac.) — łaskę. [przypis redakcyjny]

Veni Creator Spiritus (łac.) — Przyjdź, Duchu Stworzycielu. [przypis redakcyjny]

Veniet iterum (…) dies (łac.) — nadejdzie znowu dzień, który nas na światło powróci. [przypis redakcyjny]

veni, vidi, sed non vici (łac.) — przyszedłem, zobaczyłem, lecz nie zwyciężyłem. [przypis redakcyjny]

verba pro verbis (łac.) — od słowa do słowa. [przypis redakcyjny]

verba veritatis (łac.) — słowa prawdy. [przypis redakcyjny]

verbo dicam (łac.) — słowem. [przypis redakcyjny]

Verdun — miejscowość w północno-wschodniej Francji, nad Mozą. W roku 1916 w czasie I wojny światowej toczyły się tam krwawe walki pozycyjne, w których poległo ok. 700 tys. żołnierzy. [przypis redakcyjny]

vere nobilis (łac.) — prawdziwy szlachcic. [przypis redakcyjny]

verfluchte (niem.) — przeklęty. [przypis redakcyjny]

vergentibus patriae nostrae fatis (łac.) — wskutek zmiany losów ojczyzny naszej. [przypis redakcyjny]

vergit (…) Fioniam (łac.) — styka się z oceanem od strony Fionii. [przypis redakcyjny]

verius dicam (łac.) — prawdę mówiąc. [przypis redakcyjny]

verius dicam (łac.) — zgodniej z prawdą powiem. [przypis redakcyjny]

verius dicendo: potui, sed nolui (łac.) — prawdę mówiąc: mogłem, lecz nie chciałem. [przypis redakcyjny]

verius (łac.) — właściwiej. [przypis redakcyjny]

Verjus — sok z niedojrzałych winogron. [przypis redakcyjny]

vestiarium — komora do przechowywania szat — garderoba. [przypis redakcyjny]

vestigia (łac.) — ślady. [przypis redakcyjny]

vestimenta (łac.) — suknie. [przypis redakcyjny]

vestimentorum (łac.) — szaty. [przypis redakcyjny]

veto (łac.) — nie pozwalam. [przypis redakcyjny]

veto (łac.) — sprzeciw; położył veto na część jej funduszów: zabronił jej tą częścią rozporządzać. [przypis redakcyjny]

veto (z łac. veto: nie pozwalam) — sprzeciw. [przypis redakcyjny]

vetturino (wł.) — woźnica. [przypis redakcyjny]

veturyn (wł.) — woźnica, dorożkarz; carozze i cabriolletti (wł.) — nazwy powozów; wyrażeń włoskich użył tu poeta, podobnie jak w w. 6 dla nadania utworowi kolorytu lokalnego. [przypis redakcyjny]

vetustas non opera solum, sed ipsam exedit naturam (łac.) — starość nie tylko dzieła, ale samą nawet naturę niszczy. [przypis redakcyjny]

Vexilla regis prodeunt inferni — co znaczy: Oto zbliżają się sztandary piekielnego króla. Słowa te (początek hymnu śpiewanego w Wielki Piątek) w tekście oryginału są po łacinie. [przypis redakcyjny]

via (łac.) — droga; tu: przez. [przypis redakcyjny]

Via sacra — Droga święta, jedna z ulic Rzymu, którą triumfator podążał na Kapitol. Stąd jej nazwa — święta, gdyż triumf był obrzędem religijnym, podziękowaniem bogom za zwycięstwo. [przypis redakcyjny]

via Sacra — ulica w Rzymie. [przypis redakcyjny]

viceregem (łac.) — wicekrólem. [przypis redakcyjny]

vice-rex (łac.) — wicekról, zastępujący króla, regent, interrex; funkcję tę pełnił tradycyjnie prymas; w 1648 był nim Maciej Łubieński herbu Pomian (1572–1652). [przypis redakcyjny]

vicinarum gentium (łac.) — sąsiednie narody. [przypis redakcyjny]

vicinarum gentium — ościenne narody. [przypis redakcyjny]

vicissim (łac.) — nawzajem. [przypis redakcyjny]

vicissitudinem (łac. forma B.) — kolejność. [przypis redakcyjny]

vicissitudines adverso pectore (łac.) — odmiany odważnym sercem. [przypis redakcyjny]

vicissitudo (łac.) — przemiana. [przypis redakcyjny]

vicissitudo (łac.) — zmiana. [przypis redakcyjny]

vicolo (wł.) — zaułek. [przypis redakcyjny]

victima (łac.) — ofiara. [przypis redakcyjny]

victimam, non indago (łac.) — ofiarę, nie dochodzę. [przypis redakcyjny]

victoria uti (łac.) — ze zwycięstwa korzystać. [przypis redakcyjny]

victor triumphator (łac.) — zwycięzca triumfator. [przypis redakcyjny]

victricem ad osculum dexteram (łac.) — zwycięską prawicę do pocałowenia. [przypis redakcyjny]

victualia (łac.) — żywność. [przypis redakcyjny]

vide et responde (łac.) — bacz i odpowiadaj. [przypis redakcyjny]

videre faciem domini (łac.) — widzieć oblicze Pańskie. [przypis redakcyjny]

videtur (łac.) — zda się. [przypis redakcyjny]

vigilantia (łac.) — czujność. [przypis redakcyjny]