Przypisy

Hotentoci — grupa rdzennych mieszkańców Afryki Płd., spokrewnionych z Buszmenami, prowadzących koczowniczy tryb życia. [przypis edytorski]

Hotentoci — lud zamieszkujący płd.-zach. Afrykę, spokrewniony z Buszmenami. [przypis edytorski]

Hotentoci (nazwa własna Khoikhoi) — grupa rdzennych mieszkańców Afryki Płd., spokrewnionych z Buszmenami, prowadzących koczowniczy tryb życia. [przypis edytorski]

Hotentota, właśc. Khoikhoi a. KhoeKhoe — grupa etniczna rdzennych mieszkańców płd. Afryki, prowadzących koczowniczy tryb życia, żyjących na terytoriach kontynentu od ok. 30 tys. lat; nazwa stanowi transkrypcję własnego określenia grupy, oznaczającego: „ludzie-ludzie'', tj. „prawdziwi ludzi”. [przypis edytorski]

hot rachmunes jidisze menczen, hot rachmunes jidisze kinder (jid.) — zmiłujcie się, Żydzi, zlitujcie się, dzieci żydowskie. [przypis edytorski]

hot rachmunes (jid.) — miejcie litość, zlitujcie się. [przypis edytorski]

House of Commons (ang.) — Izba Gmin, izba niższa dwuizbowego parlamentu brytyjskiego. [przypis edytorski]

Houtteville, Claude François (1686–1742) — francuski duchowny i pisarz religijny; autor obszernego dzieła Religion chrétienne prouvée par les faits (Prawda religii chrześcijańskiej dowiedziona faktami, 1722, 1740), silnie krytykowanego za potępianie tolerancji religijnej. [przypis edytorski]

howdah — palankin; zadaszone siedzisko mocowane na grzbiecie słonia, niekiedy mające postać małego pokoju. [przypis edytorski]

How do you do… (ang.) — Jak się pan czuje, kolego? [przypis edytorski]

How do you do (ang.) — zwrot używany wyłącznie przy zapoznawaniu się z nową osobą. [przypis edytorski]

How do you do, darling (ang.) — jak się masz, kochanie. [przypis edytorski]

Howe, Duncan, Jervis, Nelson — brytyjscy dowódcy floty. [przypis edytorski]

howenia — rodzaj leśnych roślin występujących od Indii po Japonię, z których najbardziej znana jest Hovenia dulcis, nazywana japońskim drzewem rodzynkowym, często sadzona w ogrodach poza Azją. [przypis edytorski]

Howgh! — indiańskie słowo z języka lakota, używanego przez Dakotów (Siuksów), służące jako pozdrowienie; w popularnych powieściach Karola Maya używane przez mówiącego dla wskazania, że zakończył wypowiedź. [przypis edytorski]

Hoyle, Edmund (1672–1769) — autor podręczników do licznych gier, m.in. do wista. [przypis edytorski]

hoża (daw.) — piękna i zdrowa. [przypis edytorski]

hoży (daw.) — dobrze i zdrowo wyglądający. [przypis edytorski]

hoży (daw.) — piękny, tryskający zdrowiem. [przypis edytorski]

hoży (daw.) — urodziwy, zdrowy. [przypis edytorski]

hoży — krzepki, urodziwy. [przypis edytorski]

hoży — piękny i zdrowy. [przypis edytorski]

hoży — piękny, tryskający zdrowiem. [przypis edytorski]

hoży — tryskający zdrowiem, urodziwy. [przypis edytorski]

hoży — urodziwy i zdrowy. [przypis edytorski]

hoży — zdrowo wyglądający, urodziwy. [przypis edytorski]

hoży — zdrowy, dziarski, urodziwy. [przypis edytorski]

hoży — zdrowy i piękny. [przypis edytorski]

hoży — zdrowy i urodziwy. [przypis edytorski]

hoży — zdrowy, urodziwy. [przypis edytorski]

Hozjusz, Stanisław (1504–1579) — humanista polski, poeta, duchowny i dyplomata; od 1538 r. sekretarz królewski Zygmunta I Starego, od 1543 r. sekretarz wielki koronny, biskup chełmiński i warmiński, następnie kardynał; początkowo był żarliwym zwolennikiem Erazma z Rotterdamu, z czasem stał się jednym z czołowych przywódców polskiej i europejskiej kontrreformacji, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym w 1569 r. [przypis edytorski]

Hozjusz, Stanisław (1504–1579) — polski humanista, poeta, sekretarz królewski Zygmunta I Starego od 1538 roku, sekretarz wielki koronny od 1543 roku, dyplomata. [przypis edytorski]

HP — skrót od ang. horse power, oznaczający konia parowego, dawną jednostkę mocy, używaną w celu porównywania mocy maszyn parowych z mocą konia pociągowego. [przypis edytorski]

hrabia de Saint-Germain (zm. 1784) — europejski poszukiwacz przygód, alchemik, artysta; osiągnął rozgłos w wyższych sferach połowy XVIII w.; jego pochodzenie i prawdziwa tożsamość są nieznane. [przypis edytorski]

hrabia de Saint-Germain (zm. 1784) — europejski poszukiwacz przygód, alchemik, artysta; osiągnął rozgłos w wyższych sferach połowy XVIII w.; jego pochodzenie i prawdziwa tożsamość są nieznane. [przypis edytorski]

hrabia des Esseintes — główny bohater powieści Joris-Karla Huysmansa A rebours (Na wspak, 1884): ekscentryk i esteta, wzorcowy dekadent. Powieść zyskała szerszy rozgłos, kiedy w 1895 podczas procesu przeciwko Oscarowi Wilde'owi, oskarżyciel odwołał się do niej jako przykładu literatury „sodomicznej”. [przypis edytorski]

Hrabia Essex — dramat niem. pisarza Heinricha Laubego (1806–1884). [przypis edytorski]

hrabia Fiufiu — jedna z postaci komedioopery L. Dmuszewskiego z muzyką J. Elsnera Siedm razy jeden, wyd. w 1805 i 1807: po pobycie w Paryżu hrabia Fiufiu wychwala modne życie, ustawicznie wplatając francuskie słowa i zwroty w swoje wypowiedzi. [przypis edytorski]

Hrabia Luny, właśc. Fadrique de Aragón (ok. 1401–1438) — hrabia miasta Luna w Hiszpanii, pretendent do korony Aragonii. [przypis edytorski]

Hrabia Luxemburg a. Der Graf von Luxemburg — operetka Ferenca Lehára (1870–1948) w trzech aktach z 1909 roku. [przypis edytorski]

Hrabia Olavidèz jeszcze nie był sprowadził osadników do gór Sierra Morena (…) — w wydaniu Rękopisu znalezionego w Saragossie Jana Potockiego z 1814 r. tekst główny poprzedzony jest, przypuszczalnie (jak twierdzą fr. badacze Rosset i Triaire) wyszłą spod pióra autora, przedmową następującej treści:

„Jako oficer wojsk francuskich uczestniczyłem w oblężeniu Saragossy. W kilka dni po zdobyciu miasta, zapuściwszy się w dość odległą dzielnicę, zwróciłem uwagę na niewielki, ładnie zbudowany domek, którego, jak mi się zdawało, Francuzi nie zdążyli jeszcze splądrować.

Zdjęty ciekawością, zbliżyłem się i zastukałem w drzwi. Okazało się, że nie są zamknięte, pchnąłem je więc lekko i wszedłem do środka. Wołałem, szukałem — nie znalazłem nikogo. Odniosłem wrażenie, że wnętrze ogołocone jest z cenniejszych przedmiotów; na stołach i w szafach pozostały jedynie błahe drobiazgi. Tylko na podłodze, w kącie, zauważyłem kilka zapisanych zeszytów. Przejrzałem ich zawartość. Był to rękopis hiszpański; jakkolwiek bardzo słabo znałem ten język, to przecież zdołałem pojąć, żem znalazł rzeczy zajmującą: rękopis zawierał historie o kabalistach, zbójcach i upiorach. Lektura niezwykłych opowieści zdała mi się nader stosowną dla oderwania umysłu od trudów wojennej wyprawy. Osądziwszy, że rękopis utracił na zawsze prawowitego właściciela, bez wahania wziąłem go ze sobą.

Po pewnym czasie zmuszeni byliśmy opuścić Saragossę. Nieszczęściem znalazłem się z dala od głównego korpusu armii i wraz z moim oddziałem wpadłem w ręce nieprzyjaciela. Mniemałem, że wybiła moja ostatnia godzina. Gdy dotarliśmy tam, dokąd nas prowadzono, Hiszpanie zaczęli odbierać nam nasze rzeczy. Prosiłem o pozwolenie zatrzymania jednego tylko przedmiotu, który zresztą nie mógł przedstawiać dla nich żadnej wartości, a mianowicie znalezionego przeze mnie rękopisu. Początkowo robili mi niejakie trudności, na koniec zwrócili się o radę do kapitana. Ten, rzuciwszy okiem na zeszyty, osobiście mi podziękował za ocalenie dzieła, do którego przywiązywał wielką wagę, rękopis bowiem zawierał historię jednego z jego przodków. Wyjaśniłem, w jaki sposób szedłem w posiadanie cennych zeszytów. Hiszpan wziął mnie do swej kwatery, dobrze się ze mną obchodził i zatrzymał na dłuższy pobyt. Uproszony przeze mnie, tłumaczył rękopis na francuski, ja zaś wiernie zapisywałem jego słowa”.

Wprowadzenie to sytuuje w czasie „odnalezienie” rękopisu podczas kampanii hiszpańskiej Napoleona, którego wojska pod dowództwem Jeana Lannesa oblegały Saragossę dwukrotnie między 15 czerwca 1808 r. a 21 lutego 1809 r. Tymczasem, jak podkreślają współcześni badacze francuscy pism Jana Potockiego, tytuł powieści w znanej obecnie formie: Rękopis znaleziony w Saragossie nosi już porzucona wersja tekstu z 1804 r.

[przypis edytorski]

hrabia Palocsay — chodzi o hrabiego Andrzeja Horvatha Palocsaya, który odnowił zamek w Niedzicy. [przypis edytorski]

hrabia Villiers de Isle Adam — pisarz i poeta francuski. Pisał powieści kryminalne, zajmował się poezją symboliczną. [przypis edytorski]

Hrabiego Weyharda Wrzeszczowicza czekał bowiem gorszy los nawet od szubienicy — według historyków hrabia Jan Weyhard Wrzesowicz rabował wsie w Wielkopolsce. Kiedy wojewoda kaliski na jesieni 1656 r. rozgromił jego oddział, ukrył się w sianie — został znaleziony i zatłuczony kijami przez pokrzywdzonych chłopów. [przypis edytorski]

hrabina de Foix — chodzi o Françoise de Foix (1495–1537), hrabinę Châteaubriant, faworytę króla Francji Franciszka I. [przypis edytorski]

Hrabina d'Escarbagnas — tytułowa bohaterka komedii Moliera z 1671 r. [przypis edytorski]

hrabina di Forli — tu: Catherina Sforza (1463–1509), żona Girolamo Riario. [przypis edytorski]

hrabina Edmundowa de Pourtalès lub margrabina Gallifet — gwiazdy salonów paryskich okresu Drugiego Cesarstwa: Mélanie de Pourtalès (1836–1914), żona hrabiego Edmonda de Pourtalès, oraz Florence Georgina Laffitte, markiza de Gallifet (1830–1901), żona generała Gastona de Galliffet. [przypis edytorski]

Hrabina — opera Stanisława Moniuszki, wystawiona po raz pierwszy 7 lutego 1859. [przypis edytorski]

Hrabina — opera Stanisława Moniuszki, wystawiona po raz pierwszy 7 lutego 1859 r. [przypis edytorski]

hrabiny Paryża — Maria Izabela d'Orléans (1848–1919), infantka Hiszpanii, kuzynka i żona Filipa d'Orléans (1838–1894), hrabiego Paryża i następcy tronu fr. [przypis edytorski]

hrabstwo Suffolk — hrabstwo administracyjne we wschodniej Anglii, w regionie East of England. [przypis edytorski]

Hradczany, czes. Hradčany — dzielnica Pragi, powstała w XIV w. na wysokim brzegu Wełtawy, wokół średniowiecznego zamku królewskiego, jako samodzielne miasto; do Pragi zostały Hradczany włączone w 1784 r. [przypis edytorski]

Hrad (czes. a. słow.) — gród, miasto. [przypis edytorski]

Hradczyn — dziś Hradczany, dzielnica Pragi, w której znajduje się zamek królewski. [przypis edytorski]

Hradczyn — dziś popr.: Hradczany, dzielnica Pragi, powstała w XIV w. wokół średniowiecznego zamku królewskiego. [przypis edytorski]

Hradec Kralové — miasto we wschodniej części Czech, jeden z dwóch głównych ośrodków okręgu kraj wchodnioczeski. W tym mieście autor Fabryki Absolutu uczęszczał do gimnazjum. [przypis edytorski]

hradyszcze (daw., z rus.) — grodzisko, miejsce warowne. [przypis edytorski]

hradyszcze — grodzisko; obronny gród. [przypis edytorski]

Hraje synie more (ukr. Грає синє море: igra ciemnoniebieskie morze) — wers powtarzający się w wierszu Tarasa Szewczenki Dumka (Тече вода в синє море, Płynie woda do ciemnoniebieskiego morza), który opowiada o smutnym losie Kozaka na wygnaniu. [przypis edytorski]

hramota (ukr.) — gramota, dokument pisany na dawnej Rusi i Litwie. [przypis edytorski]

hramotny — umiejący czytać i pisać; piśmienny. [przypis edytorski]

Hranilović von Czvetassin, Oskar (1867–1933) — generał major cesarskiej i królewskiej armii, szef biura ewidencyjnego w latach 1914–17. [przypis edytorski]

Hrastnik — miejscowość w Słowenii; w spisie treści wiersz występuje jako pobocza autostrady. [przypis edytorski]

hreczka (reg.) — gryka. [przypis edytorski]

hreczkosiej (daw.) — gospodarz zasiedziały na roli. [przypis edytorski]

hreczkosiej — daw. gospodarz zasiedziały na roli. [przypis edytorski]

hreczkosiej (daw., pogardl.) — prowincjonalny, zasiedziały na wsi, niezbyt zamożny szlachcic. [przypis edytorski]

hreczkosiej (daw.) — szlachcic zajmujący się jedynie uprawa roli. [przypis edytorski]

hreczuszek — placek gryczany; w oryg. гречневик: chleb gryczany w kształcie ściętego stożka. [przypis edytorski]

Hrehor (rus.) — Grzegorz. [przypis edytorski]

hr. K. — hrabia Kuberski. [przypis edytorski]

hromadowcy — członkowie działającego międzywojennej Polsce lewicowego ugrupowania politycznego Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada. [przypis edytorski]

Hromodka, Stefan — kochanek Alfreda Redla, kawalerzysta. [przypis edytorski]

hroszy — grosze. [przypis edytorski]

Hroudlandus, Britannici limitis praefectus (łac.) — Hroudland, prefekt granicy Brytanii. [przypis edytorski]

hruba — tu: ważna, bogata. [przypis edytorski]

hruby — gruby, bogaty; tu: wspaniały, potężny. [przypis edytorski]

Hruby Wierch (2428 m n.p.m.) — szczyt po słowackiej stronie Tatr Wysokich, znajdującej się w bocznej Grani Hrubego. [przypis edytorski]

Hryć (ukr. Гриць) — Grześ, ukr. zdrobnienie od imienia Hryhorij (Григо́рій), czyli Grzegorz. Imię często spotykane w ukr. ludowych piosenkach o miłości chłopaka i dziewczyny. [przypis edytorski]

Hryc — ukraińska pieśń ludowa, zaczynająca się od słów: „Oj, nie idź, Hrycu, na wieczornicę, bo na wieczornicach dziewczęta czarodziejki”. [przypis edytorski]

hrymnąć (z ukr.) — upaść, przewrócić się. [przypis edytorski]

Hryniewicz-Winklerowa, Maria (1904–1970) — aktorka. [przypis edytorski]

Hryniewiecki, Ignacy (1856–1881) — polski konspirator i rewolucjonista, działacz organizacji Narodnaja Wola, zabójca cesarza Aleksandra II; 13 marca 1881 (wg kalendarza juliańskiego: 1 marca) w Sankt Petersburgu na Newskim Prospekcie rzucił bombę w powóz cara Aleksandra II, od której zginął zarówno on, jak i car. [przypis edytorski]

Hryniewiecki, Jerzy (1908–1989) — polski architekt, urbanista, grafik, projektant plakatów filmowych. [przypis edytorski]

Hrynkowski, Jan (1891–1971) — malarz i grafik. [przypis edytorski]

Hto to bude platil? (czes.) — Kto za to zapłaci? [przypis edytorski]

huba (daw.) — miara powierzchni ziemi; z Bartkowej huby: z pola Bartka. [przypis edytorski]

huba — hubka, miąższ huby, grzyba rosnącego na pniach drzew, używany do rozniecania ognia z pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]

hubara (biol.) — gatunek dużego ptaka z rodziny dropi, zamieszkującego pustynne i stepowe tereny płn. Afryki (hubara saharyjska) oraz Azji, od Bliskiego Wschodu po Kazachstan i Mongolię (hubara arabska). [przypis edytorski]

huba — tu: gospodarstwo. [przypis edytorski]

Huberman, Bronisław (188–1947) — skrzypek-wirtuoz i pedagog muzyczny pochodzenia żydowskiego. [przypis edytorski]

Huberman, Bronisław (1882–1947) — skrzypek-wirtuoz i pedagog muzyczny pochodzenia żydowskiego. [przypis edytorski]

hubka — łatwo się tlący materiał, np. miąższ huby, stosowany przy rozpalaniu ognia z pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]

hubka — materiał łatwopalny wytwarzany z huby (odmiany grzyba rosnącej na pniach drzew). [przypis edytorski]

hubka — miąższ huby, grzyba rosnącego na pniach drzew, stosowany przy rozpalaniu ognia za pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]

hubka — miąższ huby, grzyba rosnącego na pniach drzew, używany do rozniecania ognia z pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]

hubka — wysuszona huba, używana do rozniecania ognia z pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]

hubka — wysuszony miąższ huby lub inny materiał łatwo się tlący, stosowany przy rozpalaniu ognia za pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]

hubka — wysuszony miąższ huby lub inny materiał łatwo się tlący, używany do rozniecania ognia. [przypis edytorski]