Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2738 przypisów.

Foy, Maximilien Sébastien (1775–1825) — francuski dowódca i polityk; generał napoleoński, walczył w Portugalii, w Hiszpanii i pod Waterloo; w 1819 wybrany do parlamentu, odznaczył się jako mówca i stał się liderem liberalnej opozycji. [przypis edytorski]

Fra Angelico a. Jan z Fiesole, właśc. Guido di Pietro da Mugello (1387–1455) — wczesnorenesansowy wł. malarz religijny, dominikanin. [przypis edytorski]

Fra Angelico a. Jan z Fiesole, właśc. Guido di Pietro da Mugello (1387–1455) — wczesnorenesansowy wł. malarz religijny, dominikanin. [przypis edytorski]

Fra Angelico, właśc. Guido di Pietro da Mugello (1387–1455) — wczesnorenesansowy włoski malarz religijny, dominikanin. [przypis edytorski]

Fraates IV (I w. p.n.e.) — król Partów w latach 37–2 p.n.e.; w 36 p.n.e. odniósł zwycięstwo nad Markiem Antoniuszem usiłującym zdobyć miasto Fraaspa w Medii Atropatene i zmusił wojska rzymskie do wycofania się do Syrii, atakami podjazdowymi zadając im znaczne straty. [przypis edytorski]

fracht — opłata za transport towarów. [przypis edytorski]

fracht pocztowy — dziś: awizo, pismo zawiadamiające o nadejściu przesyłki do odebrania na poczcie. [przypis edytorski]

fracht — tu: list przewozowy, zawierający opis i wartość przewożonych towarów oraz dane nadawcy i odbiorcy, często stanowiący podstawę dla służb celnych do kontroli i pobrania opłat. [przypis edytorski]

fracht (z niem.) — partia towaru, ładunek. [przypis edytorski]

fracht (z niem.) — tu: przewożony towar; niekiedy określenie czynności przewozu towaru lub opłaty dla przewoźnika towaru. [przypis edytorski]

Fra Diavolo — opera Daniela Aubera (1782–1871). [przypis edytorski]

Fra Diavolo — opera komiczna z muzyką Daniela Aubera oraz librettem Eugène'a Scribe'a, z 1831. [przypis edytorski]

Fra Diavolo (wł.: Brat Diabeł), właśc. Michele Pezza (1771–1806) — włoski bandyta, który podczas wojen napoleońskich stanął na czele neapolitańskiego ruchu oporu przeciwko okupacji francuskiej. [przypis edytorski]

Fräulein, Fräulein! Halt, halt! Come here! (niem. i ang.) — Panienko, panienko! Stój, stój! Chodź tutaj! [przypis edytorski]

Fräulein, Mädchen (niem.) — panienka, dziewczyna. [przypis edytorski]

Fräulein, wie steht es mit Ihrer Gesundheit (niem.) — Panienko, jak panienki zdrowie? [przypis edytorski]

fragment pt. „La regardant dormir”La regarder dormir, opublikowany w listopadzie 1922 w „Nouvelle Revue Française”. [przypis edytorski]

Fragmenty — opracowywane i publikowane od 1774 przez Lessinga pisma Reimarusa ukazywały się pod tytułem: Fragmente eines Ungenannten (Fragmenty Bezimiennego). [przypis edytorski]

Fragonard, Jean-Honoré (1732–1804) — francuski malarz rokokowy, portrecista, autor lekkich, często frywolnych scen rodzajowych, jeden z jeden z najbardziej płodnych artystów swojego okresu. [przypis edytorski]

Fraguier, Claude François (1660–1728) — fr. duchowny i pisarz, w młodym wieku wstąpił do zakonu jezuitów, który opuścił w 1694 r., by poświęcić się literaturze; twórca klasycystyczny, autor dysertacji o historii klasycznej, profesor teologii w Caen, współpracował z pierwszym w Europie czasopismem naukowym „Journal des Savants”, przyjaźnił się z przedstawicielami nauki i stuki oraz pisarkami: Madame de Lafayette oraz Ninon de Lenclos; członek Akademii Francuskiej (1717). [przypis edytorski]

frajerka — tu wulg.: ladacznica, prostytutka, z żarg. niem. Freier: klient prostytutki. [przypis edytorski]

frajerski (gw. środ.) — właściwy frajerowi, nic niewarty; por. frajer: niezdara, naiwniak. [przypis edytorski]

frajer — tu: kochanek a. zalotnik. [przypis edytorski]

frajlein (niem. Fräulein) — panna. [przypis edytorski]

frajlina (z niem.) — dama dworu. [przypis edytorski]

frajter (daw., z niem.) — starszy szeregowiec. [przypis edytorski]

fraj (z niem.) — za darmo. [przypis edytorski]

fraka (gw.) — ucieczka w gwarze środowiskowej uczniów. [przypis edytorski]

frak — męski strój wieczorowy na specjalne okazje. [przypis edytorski]

frak (pot. hist.) — członek Frakcji Rewolucyjnej PPS (Polskiej Partii Socjalistycznej), lewicowej partii powstałej w wyniku rozłamu PPS w 1906. [przypis edytorski]

fraktura — krój pisma, jedna z odmian łamanego pisma gotyckiego, charakteryzujący się ozdobnością wielkich liter. [przypis edytorski]

fraktura — odmiana dekoracyjnego pisma gotyckiego. [przypis edytorski]

framuga — miejsce, w którym osadza się okno lub drzwi. [przypis edytorski]

framuga — obramowanie, do którego przymocowane jest okno bądź skrzydło drzwi. [przypis edytorski]

framuga — rama, do której umocowane jest okno bądź skrzydło drzwi. [przypis edytorski]

framuga — rama, w której osadzone są drzwi lub okno. [przypis edytorski]

François Achille Bazaine (1811–1888) — fr. generał, uhonorowany tytułem marszałka Francji. Podczas wojny francusko-pruskiej w 1871 r. dowodził nieudolnie i ostatecznie poddał Prusakom twierdzę Metz. Skazany na śmierć i degradację, zbiegł do Hiszpanii. [przypis edytorski]

François Certain de Canrobert (1809–1895) — fr. wojskowy i polityk; uczestnik m.in. wojny krymskiej; w wojnie francusko-pruskiej pozostawił główne dowództwo w rękach generała Bazaine'a, ale ze swoim korpusem wsławił się w bitwie pod Saint-Privat. [przypis edytorski]

François de Pâris (1690–1727) — diakon, zwolennik jansenizmu, słynny ze swojej gorliwości religijnej; po śmierci został uznany za świętego przez mieszkańców Paryża, na jego grobie tłumy wpadały w ekstazę, widziały cuda i proroctwa. Autorytety kościelne nie zaakceptowały tego kultu, a w 1732 r. władze świeckie zamknęły cmentarz dla odwiedzających. [przypis edytorski]

François La Rochefoucauld (1613–1680) — francuski pisarz i filozof. [przypis edytorski]

François Rabelais (ok. 1490–1553) — francuski pisarz, lekarz, były zakonnik; jego satyryczno-fantastyczna epopeja Gargantua i Pantagruel pisana w latach 1532–1564 krytykowała instytucje kościelno-feudalne, dogmaty, średniowieczną metafizykę. [przypis edytorski]

François Rabelais (ok. 1493–1553) — francuski pisarz, a przy tym duchowny i lekarz. Jego najważniejsze dzieło stanowi Gargantua i Pantagruel, opowieść wzorowana na literaturze jarmarcznej, parodiująca m. in. romanse rycerskie. [przypis edytorski]

François-René de Chateaubriand (1768–1848) — francuski pisarz i polityk; postać Velledy z Męczenników, wieszczki, przywódczyni hordy, była jednym z pierwowzorów dla Rozy Wenedy. [przypis edytorski]

François Villon (1431 a. 1432–po 1463) — średniowieczny poeta fr., magister Sorbony, członek organizacji złodziejskiej i awanturnik. Jego doświadczenia z paryskiego półświatka i więzień stały się kanwą poematu Wielki Testament (ok. 1461). [przypis edytorski]

franca (posp.) — kiła, syfilis. [przypis edytorski]

franca (wulg.) — kiła, syfilis; choroba zakaźna przenoszona drogą płciową. [przypis edytorski]

France, Anatol (1844–1924) — francuski poeta, powieściopisarz oraz krytyk, autor powieści Bogowie łakną krwi, której tytuł nawiązywał do artykułu Camille'a Desmoulinsa w „Le Vieux Cordelier” atakującego terror rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]

France, Anatol (1844–1924) — powieściopisarz, poeta i krytyk francuski. [przypis edytorski]

France, Anatole (1844–1924) — francuski prozaik, laureat Nagrody Nobla (1921). [przypis edytorski]

France, Anatole (1844–1924) — właśc. François-Anatole Thibault, francuski poeta, pisarz i dziennikarz. Laureat literackiej Nagrody Nobla (1921). Najsłynniejsze dzieła France'a to: Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881), Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1892) oraz Bogowie łakną krwi (1912). [przypis edytorski]

France, Anatole (1844–1924) — właśc. Jacques-Anatole-François Thibault, poeta, powieściopisarz i krytyk francuski. [przypis edytorski]

France, Anatole, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — francuski poeta, pisarz i dziennikarz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1921); w okresie sprawy Dreyfusa zaangażował się w jego obronę. [przypis edytorski]

France, Anatole, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — francuski poeta, pisarz i dziennikarz. Laureat literackiej Nagrody Nobla (1921). [przypis edytorski]

France, Anatole, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — fr. poeta, pisarz i dziennikarz; laureat literackiej Nagrody Nobla (1921); najsłynniejsze dzieła France'a to: Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881), Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1892) oraz Bogowie łakną krwi (1912). [przypis edytorski]

France, Anatole, właśc. Jacques Anatole Thibault (1844–1924) — poeta, powieściopisarz i krytyk francuski, członek Akademii Francuskiej, laureat nagrody Nobla (1921). [przypis edytorski]

France, Anatol, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — francuski poeta, pisarz i dziennikarz. Laureat literackiej Nagrody Nobla (1921). Najsłynniejsze dzieła France'a to: Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881), Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1893) oraz Bogowie łakną krwi (1912). [przypis edytorski]

Francesca de Rimini (1255–ok.1285) — bohaterka historii miłosnej sportretowana w Boskiej komedii Dantego. [przypis edytorski]

Francesco di Giorgio Martini (1439–1502) — włoski renesansowy malarz, rzeźbiarz, architekt i pisarz; autor m.in. obrazu Święta Dorota i Dzieciątko Jezus (ok. 1465). [przypis edytorski]

Francesco I Sforza (1401–1466) — wł. dowódca oddziałów najemnych, w 1550 otrzymał władzę książęcą w Mediolanie, powierzoną mu przez senat Republiki Ambrozjańskiej, proklamowanej po śmierci ostatniego z książąt Viscontich (1447), dotychczasowych panów miasta; założyciel dynastii Sforzów. [przypis edytorski]

Francisco Bovadilla, właśc. Francisco de Bobadilla (zm. 1502) — hiszp. konkwistador. [przypis edytorski]

Franciscus bipes nero (łac.) — dwunogi czarny Franciszek. [przypis edytorski]

Francis Osborne (1593–1659) — angielski pisarz, autor m.in. książki Traditional Memoirs of the Reigns of Q. Elizabeth and King James I (Pamiętniki z czasów panowania królowej Elżbiety i króla Jakuba, 1658), zawierającej plotki dworskie, przedrukowanej w 1811. [przypis edytorski]

Franciszek Bieńkowski, zw. Cyklop (ur. 1862) — sławny siłacz i zapaśnik. [przypis edytorski]

Franciszek Dionizy Kniaźnin (1749 a. 1750–1807) — poeta oświeceniowy. Pisał wiersze patriotyczne, religijne, ody, sielanki, erotyki, bajki i dramaty. [przypis edytorski]

Franciszek Ferdynand (1863–1914) — arcyksiążę Habsburg, bratanek cesarza Franciszka Józefa I, następca tronu Austro-Węgier. [przypis edytorski]

Franciszek Ferdynand (…) w kilku kwestiach politycznych doszedł do porozumienia z carem — chodzi o Mikołaja II (1868–1918) z dynastii Romanowów, ostatniego cara rosyjskiego. [przypis edytorski]

Franciszek Fiszer (1860–1937) — filozof, erudyta; pochodził ze spolonizowanej szlachty niem., był postacią niezwykle popularną w środowisku artystycznym Warszawy; bywalec kabaretów, kawiarni i restauracji; do jego znajomych należeli: Bolesław Leśmian, Zenon Przesmycki, Antoni Lange, Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Artur Rubinstein, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jan Lechoń oraz wielu innych twórców; znany z licznych dowcipnych anegdot, nie pozostawił żadnego utworu pisanego, lecz zyskał sobie miano „Sokratesa naszych czasów”. [przypis edytorski]

Franciszek Głowacki — brak dokładniejszych danych na temat tej osoby. [przypis edytorski]

Franciszek I (1494–1547) — król Francji (od 1515). [przypis edytorski]

Franciszek I (1494–1547) — król Francji (od 1515); renesansowy patron sztuk i nauk, humanista; znany m.in. z wypowiedzi: „Dwór bez kobiet jest jak rok bez wiosny, wiosna bez róż”. [przypis edytorski]

Franciszek I (1494–1547) — z gałęzi orleańskiej Walezjuszów, król Francji od 1515. [przypis edytorski]

Franciszek I (1494–1547) — z gałęzi orleańskiej Walezjuszów, król Francji od 1515 r. [przypis edytorski]

Franciszek I (…) jeńcem naszym w Madrycie — Franciszek I Walezjusz (1494–1547), król Francji, 24 lutego 1525 pokonany w bitwie pod Pawią przez wojska Karola V Habsburga, króla Hiszpanii i cesarza rzymsko-niemieckiego, został wzięty do niewoli i osadzony w więzieniu w Madrycie; uwolniony w 1526 za cenę znacznych ustępstw terytorialnych. [przypis edytorski]

Franciszek I Walezjusz (1494–1547) — król Francji (od 1515); w czerwcu 1520 spotkał się z Henrykiem VIII, królem Anglii, chcąc sobie zapewnić jego przychylność w zbliżającym się konflikcie z Karolem V Habsburgiem. [przypis edytorski]

Franciszek I Walezjusz (1494–1547) — z gałęzi orleańskiej Walezjuszów, król Francji od 1515. [przypis edytorski]

Franciszek I wrócił do Francji — 6 marca 1526, po podpisaniu traktatu madryckiego i wysłaniu swoich dwóch synów do Hiszpanii jako zakładników. [przypis edytorski]

Franciszek Józef a. Franciszek Józef I, a. Franz Joseph (1830–1916) — władca z dynastii habsburskiej, w latach 1848–1916 cesarz Austrii i król Węgier. [przypis edytorski]

Franciszek Karol (1802–1878) — arcyksiążę austriacki. [przypis edytorski]

Franciszek Karpiński herbu Korab (1741–1825) — polski poeta epoki oświecenia, twórca i główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej liryce. [przypis edytorski]

Franciszek Ksawery (1506–1552) — właśc. Francisco de Jaso y Azpilicueta ur. w zamku Xavier w Królestwie Nawarry (dziś: Hiszpania); święty rzymskokatolicki (wspominany 3 grudnia); jeden z ojców założycieli zakonu jezuitów, misjonarz m.in. w Indiach, Japonii i Chinach, osobiście ochrzcił tysiące ludzi, żył według przykładnie surowej reguły, całkowicie oddany dziełu krzewienia wiary. [przypis edytorski]

Franciszek Ksawery Dmochowski (1762–1808) — poeta, krytyk literacki i publicysta; działacz tzw. jakobinów polskich w powstaniu kościuszkowskim 1794 r.; sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Nauk; autor Sztuki rymotwórczej (adaptacji poematu N. Boileau), pierwszy polski tłumacz Iliady, współautor O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja. [przypis edytorski]

Franciszek Ksawery, właśc. Francisco de Jaso y Azpilicueta (1506–1552) — jeden z ojców założycieli zakonu jezuitów; ur. w zamku Xavier w Królestwie Nawarry (dziś: Hiszpania). [przypis edytorski]

Franciszek Moor — bohater dramatu Zbójcy Friedricha Schillera. [przypis edytorski]

Franciszek Salezy Potocki (1700–1772) — najbogatszy magnat ówczesnej Polski, wojewoda kijowski, właściciel ogromnych dóbr na terenie dzisiejszej Ukrainy, m.in. miasta Humań, gdzie w 1768 r. dokonała się największa rzeź koliszczyzny. Pierwowzór teścia bohaterki poematu Maria Antoniego Malczewskiego. [przypis edytorski]

Franciszek Salezy, właśc. François de Sales (1567–1622) — biskup Genewy, założyciel zakonu wizytek, autor dzieła Filotea. Wprowadzenie do życia pobożnego, sabaudzki doktor Kościoła, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

Franciszek Wilon właśc. Villon, François (1431/1432–1463) — średniowieczny poeta fr., magister Sorbony, członek organizacji złodziejskiej i awanturnik; jego doświadczenia z paryskiego półświatka i więzień stały się kanwą poematu Wielki Testament (ok. 1461). [przypis edytorski]

franciszkana — dziś popr. forma D.lp: franciszkanina. [przypis edytorski]

franciszkanki a. klaryski — zakonnice należące do żeńskiego zgromadzenia katolickiego, opartego na regule św. Franciszka. [przypis edytorski]

Francja i cesarz wypowiedzieli sobie wojnę… — wojna o sukcesję polską (1733–1735): w sprawie następstwa tronu polskiego Francja opowiedziała się po stronie wybranego przez większość szlachty Stanisława Leszczyńskiego i wypowiedziała wojną Austrii, wspierającej zbrojną interwencję sasko-rosyjską na rzecz Augusta III Wettina. Korzystając z sytuacji Karol Emanuel III, książę Sabaudii i król Sardynii, 26 września 1733 zawarł z Francją i Hiszpanią sojusz w celu wyparcia Austrii z Mediolanu i południa Italii. W wyniku wojny Francja zyskała Lotaryngię, którą przekazała w dożywotnie władanie Leszczyńskiemu, zięciowi Ludwika XV, Sabaudia przejęła zachodnią część księstwa Mediolanu, zaś Hiszpania Królestwo Neapolu i Sycylię. [przypis edytorski]

Francja przed rewolucją — dzieło Hippolyte'a Taine'a (1828–1893), opublikowane po polsku w 1881 r. [przypis edytorski]

Francji Cezar nowy — Napoleon Bonaparte, który podobnie jak Gajusz Juliusz Cezar w staroż. Rzymie zyskał wysoką pozycję jako dowódca wojskowy w republikańskim państwie, a następnie przejął pełnię władzy; po przejęciu władzy dyktatorskiej Napoleon w 1804 koronował się na cesarza Francuzów. [przypis edytorski]

Franck, James (1882–1964) — laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1925). W 1933 r. opuścił Niemcy i wyjechał do Stanów Zjednoczonych; brał udział w budowie pierwszej bomby atomowej. [przypis edytorski]

francmasoni (z fr. franc-maçons) — dziś: masoni, wolnomularze, tj. członkowie ruchu powstałego w XVIII w., mającego na celu moralne i społeczne doskonalenie człowieka, braterstwo ludzi różnych religii, narodowości i poglądów. [przypis edytorski]

Franco, Francisco (1892–1975) — hiszpański generał i polityk, współorganizator buntu wojskowego i przywódca nacjonalistów w czasie hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939), caudillo (wódz) Falangi Hiszpańskiej; po zwycięstwie dyktator wojskowy, premier rządu, naczelny dowódca sił zbrojnych. [przypis edytorski]

franctireur (fr. franc-tireur) — żołnierz lekkiej piechoty fr. (nazwa używana w niektórych jednostkach) a. wolny strzelec spoza regularnych oddziałów. [przypis edytorski]