Przypisy

godownik (daw.) — biesiadnik. [przypis edytorski]

godownik (daw.) — tu: miejsce biesiady, uczty; por. gody: uroczystości, zwłaszcza weselne, połączone zwykle z ucztowaniem i zabawą. [przypis edytorski]

godownik — gość weselny, biesiadnik. [przypis edytorski]

godowy (daw.) — świąteczny; odświętny. [przypis edytorski]

godowy (daw.) — świąteczny. [przypis edytorski]

godowy (daw.) — weselny. [przypis edytorski]

godowy — tu: świąteczny, biesiadny. [przypis edytorski]

Godoy, Manuel (1767–1851) — hiszpański szlachcic i polityk, znany jako „książę Pokoju”, ulubieniec hiszpańskich Burbonów Karola IV i Marii Ludwiki; pierwszy sekretarz stanu (1792–1798) oraz wpływowa szara eminencja w latach 1800–1808. [przypis edytorski]

Godoy y Álvarez de Faria Sanchez Ríos Zarzosa, Manuel (1767–1851) — hiszpański szlachcic i polityk, domniemany kochanek królowej Marii Ludwiki. [przypis edytorski]

godujący — świętujący. [przypis edytorski]

Godwin Shelley, Mary (1797–1851) — angielska poetka i pisarka romantyczna, autorka Frankensteina, czyli współczesnego Prometeusza; druga żona Shelleya. [przypis edytorski]

Gody — Boże Narodzenie. [przypis edytorski]

Gody (daw., gw.) — święta Bożego Narodzenia albo okres od Bożego Narodzenia (25 grudnia) do Trzech Króli (6 stycznia). [przypis edytorski]

gody (daw., gw.) — święto; wesele. [przypis edytorski]

gody (daw.) — święta. [przypis edytorski]

gody (daw.) — święto. [przypis edytorski]

gody (daw.) — święto; tu: wesele. [przypis edytorski]

gody (daw.) — święto, uroczystość. [przypis edytorski]

gody (daw.) — święto; wesele. [przypis edytorski]

gody (daw.) — tu: uczta. [przypis edytorski]

gody (daw.) — wesele. [przypis edytorski]

gody (daw.) — wesele; święto. [przypis edytorski]

gody (daw.) — wesele, święto. [przypis edytorski]

gody — dziś popr. forma N. lm: godami. [przypis edytorski]

Gody — Święta Bożego Narodzenia, obchodzone co roku 25 i 26 grudnia. [przypis edytorski]

gody — święto. [przypis edytorski]

gody — tu: święto. [przypis edytorski]

gody — uroczystości, zwłaszcza weselne, połączone zwykle z ucztowaniem i zabawą. [przypis edytorski]

gody w Kanie — wesele, podczas którego Chrystus zamienił wodę w wino. [przypis edytorski]

godzić (daw.) — celować. [przypis edytorski]

godzić (daw.) — tu: celować. [przypis edytorski]

godzić do czego (starop.) — zmierzać do czego. [przypis edytorski]

godzić na coś (daw.) — dążyć do czegoś, zamierzać coś. [przypis edytorski]

godzić na coś (daw.) — nastawać na coś; godzić na wełnę tu: o duchowym pasterzu wiernych-owieczek, który usiłuje swoje „owce” obedrzeć dla zysku. [przypis edytorski]

godzić na coś (daw.) — zamierzać coś. [przypis edytorski]

godzić na co (starop.) — dążyć do czego; porywać się na co. [przypis edytorski]

godzić na co (starop.) — dążyć do czego. [przypis edytorski]

godzić na co (starop.) — starać się, usiłować; tu: dążyć do czego. [przypis edytorski]

godzić (starop.) — dążyć do czego. [przypis edytorski]

godzić — tu: celować. [przypis edytorski]

godzić — tu: dybać, nastawać, szukać. [przypis edytorski]

godzić za kim (starop.) — dążyć za kim; podążać za kim. [przypis edytorski]

godzicielski — zmierzający do zaprowadzenia zgody, do pogodzenia stron. [przypis edytorski]

godziech — liczba podwójna; dziś popr. forma N.lm: godach. [przypis edytorski]

go dzieckiem niosły — niosły go, kiedy był dzieckiem, w dzieciństwie. [przypis edytorski]

godzieneś — skrócone: godzien jesteś. [przypis edytorski]

godziłoby się (daw.) — wypadałoby. [przypis edytorski]

godzili — czasownik „godzić” z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]

godziną później (daw. forma) — dziś popr.: godzinę później. [przypis edytorski]

godzina dziewiąta — tu: według daw. miary, gdy jako pierwszą oznaczano godzinę wschodu słońca (odprawiano też wówczas pierwsze nabożeństwo), więc dziewiąta godzina przypadała ok. drugiej po południu. [przypis edytorski]

Godzina, której żaden człowiek dwa razy w życiu nie słyszy — chodzi o pierwszą godzinę nowego stulecia. [przypis edytorski]

Godzina ”W” — Kryptonimem tym Komenda Główna AK opatrzyła godzinę rozpoczęcia powstania warszawskiego, tj. godz. 17.00 w dniu 1 sierpnia 1944 r. [przypis edytorski]

godzinki — katolicka modlitwa liturgiczna, powstała z liturgii godzin, najbardziej popularne są godzinki ku czci Matki Boskiej. [przypis edytorski]

godzinki — katolicka modlitwa śpiewana pochodząca od liturgii godzin, najpopularniejsze są godzinki ku czci Matki Boskiej. [przypis edytorski]

godzinki — katolicka modlitwa śpiewana pochodząca od liturgii godzin; najpopularniejsze są godzinki ku czci Matki Boskiej. [przypis edytorski]

godzinki — modlitwa pochodząca od liturgii godzin, najpopularniejsze są godzinki ku czci Matki Boskiej. [przypis edytorski]

godziny zajęcia — tu: godziny pracy. [przypis edytorski]

go — dziś popr. forma B. lp r.n.: je. [przypis edytorski]

go — dziś popr.: je. [przypis edytorski]

godzi się (daw.) — wypada, należy. [przypis edytorski]

godzi — tu: da, pozwoli. [przypis edytorski]

godziwy (daw.) — odpowiedni, słuszny. [przypis edytorski]

godziż mi się — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy godzi mi się. [przypis edytorski]

godziż się — czy godzi się; czy wypada. [przypis edytorski]

godziż się (daw.) — czy się godzi; czy to jest właściwe. [przypis edytorski]

godziż się — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy się godzi. [przypis edytorski]

Göhre, Paul (1864–1928) — niemiecki teolog protestancki i polityk; autor książki Drei Monate Fabrikarbeiter und Handwerksbursche (Trzy miesiące w roli robotnika fabrycznego i rzemieślnika; 1891); w 1900 wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD). [przypis edytorski]

Görgey, Artur von, węg. Görgey, Artúr (1818–1916) — generał węgierski, jeden z dowódców węgierskich w czasie powstania Wiosny Ludów 1848 r., w sierpniu 1949 r. po klęsce pod Világos poddał swoje wojska armii rosyjskiej. [przypis edytorski]

Görlitz — miasto nad Nysą Łużycką, w Niemczech, w Saksonii; ob. na granicy z Polską, przed zmianami granic po II wojnie światowej tworzące jedno miasto ze Zgorzelcem. [przypis edytorski]

Görres, Jakob (1776–1848) — uczony i publicysta niem., występował przeciw nadużyciom duchowieństwa i arystokracji. Wydał m.in. czterotomowe dzieło Die Christische Mystik (Mistyka chrześcijańska). [przypis edytorski]

Götterdämmerung (niem.) a. Ragnarök (mit. skand.) — wielka walka między bogami a olbrzymami i potworami, w wyniku której spłonie świat i siedziba bogów, Asgard, zgasną wszystkie gwiazdy, a Ziemię zaleje wielkie morze; po katastrofach wyłoni się odnowiony, oczyszczony świat. Götterdämmerung (pol. Zmierzch bogów) to także tytuł ostatniej części dramatu muzycznego Richarda Wagnera Pierścień Nibelunga. [przypis edytorski]

Götz von Berlichingen — dramat historyczny Goethego z 1773 r. [przypis edytorski]

Goebbels, Magda (1901–1945) — żona ministra propagandy, matka sześciorga dzieci. Tuż przed klęską III Rzeszy oboje wraz z mężem otruli dzieci i popełnili samobójstwo. [przypis edytorski]

„Goeben”, „Breslau” i „Hamidie” — niemieckie krążowniki liniowe. [przypis edytorski]

goecja (z gr. transl. goeteia: wycie) — sztuka przywoływania duchów i demonów, by służyły pomocą przyzywającemu je magowi zw. goetą; według tradycji okultystycznej i kabalistycznej, źródła goecji wywodzą się od biblijnego króla Salomona, który miał uzyskać władzę nad demonami bezpośrednio od Boga, miał też być autorem traktatów magicznych opisujących techniki tego rodzaju, były to: Sztuka Goecji (wyd. w 1904 r. staraniem Aleistera Crowley'a i MacGregora Mathersa) oraz Lemegeton (w tym wypadku pochodząca od izraelskiego króla miała być pierwsza księga, tzw. Mniejszy Klucz Salomona). [przypis edytorski]

go ehead, właśc. go ahead (ang.) — naprzód, ruszaj. [przypis edytorski]

goeleta (z fr. goélette) — dziś: szkuner, statek o ożaglowaniu skośnym, zwykle posiadający dwa maszty, przy czym tylny jest wyższy od przedniego. [przypis edytorski]

goeletka — mała żaglówka. [przypis edytorski]

goeletka (z fr. goélette) — szkuner, żaglowiec mający mający dwa lub więcej masztów z ożaglowaniem skośnym. [przypis edytorski]

Goetel, Ferdynand (1890–1960) — pisarz i dramaturg. [przypis edytorski]

Goetel, Ferdynand (1890–1960) — prozaik i dramatopisarz. [przypis edytorski]

Goethe, Goethe, und kein Ende (niem.) — Goethe, Goethe bez końca. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg i prozaik, reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego; autor m.in. dramatu Faust (cz. 1: 1808, cz. 2: 1831), o uczonym, który zgłębiwszy dostępną człowiekowi wiedzę, doznał rozczarowania i zawarł pakt z diabłem obiecującym mu spełnienie wszystkich pragnień. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, gł. reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego; autor m.in. dramatów Ifigenia w Taurydzie (1787), Naturalna córka (Die Naturlische Tochter, 1803), Faust (cz. 1: 1808, cz. 2: 1831), powieści Powinowactwa z wyboru (1809), a także zbioru epigramatów satyrycznych Xenien, napisanego w 1796 wspólnie z jego przyjacielem Friedrichem Schillerem. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — najwybitniejszy poeta niemiecki przełomu XVIII i XIX wieku. W młodości jako autor powieści epistolarnej Cierpienia młodego Wertera przedstawiciel nurtu burzy i naporu (niem. Sturm und Drang), który poprzedzał rozkwit romantyzmu. W dojrzałej twórczości zwolennik klasycyzmu. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — najwybitniejszy poeta niemiecki przełomu XVIII i XIX wieku. W młodości jako autor powieści epistolarnej Cierpienia młodego Wertera przedstawiciel nurtu burzy i naporu (niem. Sturm und Drang), który poprzedzał rozkwit romantyzmu. W dojrzałej twórczości zwolennik klasycyzmu. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — niemiecki poeta okresu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego, twórca nowego typu romantycznego bohatera. Dzieła: Cierpienia młodego Wertera (1774), Król olch (1782), Herman i Dorota (1798), Faust (cz. I 1808, cz. II 1831), Powinowactwo z wyboru (1809). [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang (1749–1832) — wybitny poeta i dramaturg niem., autor Fausta. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, gł. reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, gł. reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego; teoria Goethego: zainspirowana jego zainteresowaniem malarstwem i opublikowana w obszernej książce Zur Farbenlehre (Nauka o barwach, 1810) teoria powstawania barw, a przede wszystkim ich postrzegania i odczuwania przez ludzi, odrzucona przez ogół fizyków, zainteresowała jednak niektórych filozofów i fizyków. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego; autor m.in. powieści epistolarnej Cierpienia młodego Wertera (1774), dramatu Faust (cz. I 1808, cz. II 1831), powieści dydaktycznej Lata nauki Wilhelma Meistra (1796) oraz zbioru nowel Lata wędrówki Wilhelma Meistra (1821). [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — najwybitniejszy niemiecki poeta tzw. okresu burzy i naporu, potem stał się klasykiem; zasłynął powieścią Cierpienia młodego Wertera (1774) która wywołała falę samobójstw na wzór głównego bohatera; jego szczytowym osiągnięciem okazał się dramat filozoficzny Faust (1808 i 1831). [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang, von (1749–1832) — niemiecki poeta, dramatopisarz i myśliciel, autor m.in. Cierpień młodego Wertera, o których w dalszej części książki wspomina Ellen Key. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — niemiecki poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — niemiecki poeta, dramaturg, prozaik, uczony, polityk i wolnomularz. [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — niemiecki poeta okresu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego, twórca nowego typu romantycznego bohatera. Dzieła: Cierpienia młodego Wertera (1774), Król olch (1782), Herman i Dorota (1798), Faust (cz. I 1808, cz. II 1831), Powinowactwo z wyboru (1809). [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang, von (1749–1832) — poeta okresu „burzy i naporu” (Sturm und Drang), tj. preromantyzmu niem., przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego, twórca nowego typu romantycznego bohatera; najważniejsze dzieła: Cierpienia młodego Wertera (powieść, 1774); Król olch (ballada, 1782); Herman i Dorota (1798), Faust (dramat, cz. I wyd. 1808, cz. II wyd. 1831), Powinowactwo z wyboru (powieść, 1809), Lata nauki Wilhelma Meistra (1796) oraz Lata wędrówki Wilhelma Meistra (1821; wyd. pol. obu części: 1893). [przypis edytorski]

Goethe, Johann Wolfgang, von (1749–1832) — poeta okresu „burzy i naporu” (tj. preromantyzmu niem.), przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego, twórca nowego typu romantycznego bohatera; najważniejsze dzieła: Cierpienia młodego Wertera (powieść, 1774); Król olch (ballada, 1782); Herman i Dorota (1798), Faust (dramat, cz. I wyd. 1808, cz. II wyd. 1831), Powinowactwo z wyboru (powieść, 1809). [przypis edytorski]