Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2738 przypisów.

fortissimo (wł. muz.) — bardzo głośno, bardzo mocno. [przypis edytorski]

fortragować — wyznaczać do awansu. [przypis edytorski]

fortuna kołem się toczy (przysł.) — nagła zmiana losu na szczęśliwy bądź nieszczęśliwy. [przypis edytorski]

fortuna — los, od imienia rzymskiej bogini ślepego przypadku, przedstawianej z kołem, symbolizującym zmienność. [przypis edytorski]

fortuna — los; tu: majątek, usytuowanie. [przypis edytorski]

Fortuna (mit. rzym.) — bogini, kierująca ludzkimi losami. [przypis edytorski]

Fortuna (mit. rzym.) — bogini ślepego przypadku, losu; przedstawiana z kołem, symbolizującym zmienność. [przypis edytorski]

Fortuna (mit. rzym.) — bogini ślepego przypadku, losu; wspominana zwłaszcza w związku z dobrym losem, szczęściem. [przypis edytorski]

Fortuna (mit. rzym.) — bogini szczęścia, powodzenia; niekiedy uosobienie losu. [przypis edytorski]

fortunam (łac.) — los (B.lp). [przypis edytorski]

Fortuna — rzymska bogini kierująca ludzkim losem; szczęście. [przypis edytorski]

fortuna — tu: majątek. [przypis edytorski]

fortuna — tu: szczęście, powodzenie. [przypis edytorski]

Fortuna variabilis, deus… (łac.) — fortuna zmienną jest, a bóg… [przypis edytorski]

fortune de la guerre (fr.) — wojenny los. [przypis edytorski]

fortunić się — szczęścić się, pomyślnie się układać. [przypis edytorski]

fortunne koleje — losy, kolej rzeczy. [przypis edytorski]

fortunnie (daw.) — pomyślnie, szczęśliwie. [przypis edytorski]

fortunnie — szczęśliwie; por. fortuna: los, szczęście. [przypis edytorski]

fortunny (daw.) — pomyślny, szczęśliwy; por. fortuna: pomyślny los, szczęście. [przypis edytorski]

fortunny (starop.) — szczęśliwy. [przypis edytorski]

fortunny — szczęśliwy, mający szczęście. [przypis edytorski]

Fortynbras — postać z Hamleta Williama Shakespeare'a, obejmująca władzę w Danii po śmierci tytułowego bohatera; jeden z wierszy Zbigniewa Herberta nosi tytuł Tren Fortynbrasa. [przypis edytorski]

Forum — chodzi o Forum Romanum, główny plac w Rzymie, ośrodek władz politycznych i kultu religijnego. [przypis edytorski]

Forum — Forum Romanum, najstarszy plac miejski w Rzymie. [przypis edytorski]

Forum Romanum — najstarszy plac w staroż. Rzymie; religijne, polityczne i towarzyskie centrum miasta, dawniej pełne ważnych budynków publicznych, świątyń, bazylik, łuków triumfalnych. [przypis edytorski]

Forum Romanum — najstarszy plac w staroż. Rzymie; religijne, polityczne i towarzyskie centrum miasta. [przypis edytorski]

Forum Romanum — najstarszy plac w staroż. Rzymie, religijny, polityczny i towarzyski ośrodek miasta. [przypis edytorski]

forum szlacheckie — sąd dla szlachty (w zaborze austriackim). [przypis edytorski]

forwerc (fonet. niem. vorwärts) — naprzód. [przypis edytorski]

foryś — chłopczyk siedzący na jednym z koni przodowych w zaprzęgu. [przypis edytorski]

foryś (daw.) — pomocnik furmana, zwykle jadący na jednym z przednich koni w dużym zaprzęgu. [przypis edytorski]

foryś (daw.) — pomocnik stangreta. [przypis edytorski]

foryś (daw., z niem. Vorreiter: jadący na przedzie) — ordynans; konny żołnierz służący oficerowi. [przypis edytorski]

foryś — pachołek usługujący przy powozie. [przypis edytorski]

foryś (z niem. Vorreiter) — pachołek jadący konno przed karetą albo na jednym z koni zaprzęgowych. [przypis edytorski]

forysic a. foryś (daw., z niem. Vorreiter: jadący na przedzie) — ordynans; konny żołnierz służący oficerowi. [przypis edytorski]

forytować (daw.) — darzyć kogoś lub coś szczególnymi względami, popierać, protegować. [przypis edytorski]

forytować kogo, co (starop.) — popierać, zalecać. [przypis edytorski]

fory — ułatwienie dla słabszego gracza; dawać damę for: rozpoczynać grę w szachy bez damy, aby wyrównać słabszemu przeciwnikowi swoją przewagę. [przypis edytorski]

fory — ułatwienie dla słabszego gracza; dawać wieżę for: rozpoczynać grę w szachy bez jednej wieży, aby wyrównać słabszemu przeciwnikowi swoją przewagę. [przypis edytorski]

fory — ułatwienie dla słabszego gracza; dawać wieżę for — rozpoczynać grę w szachy bez jednej wieży, aby wyrównać słabszemu przeciwnikowi swoją przewagę. [przypis edytorski]

Forza, Caffe-latte, forza! Nonn avete paura! (wł.) — Naprzód, Caffe-latte, naprzód! Nie bój się! [przypis edytorski]

Foscolo, Ugo (1778–1827) — włoski poeta i prozaik, czołowy pisarz neoklasycyzmu i preromantyzmu. [przypis edytorski]

fosforescencja — świecenie po uprzednim naświetleniu. [przypis edytorski]

fosforescencja — tu: świecenie wód morskich, zjawisko wywoływane przez niektóre wiciowce, tj. organizmy jednokomórkowe, stojące na pograniczu świata roślinnego i zwierzęcego. [przypis edytorski]

fosforescencja — zjawisko świecenia niektórych substancji światłem własnym, po uprzednim naświetleniu. [przypis edytorski]

fosforyt (geol.) — skała osadowa. [przypis edytorski]

fosforyzować — świecić w ciemności bladym światłem. [przypis edytorski]

fosforyzujący — świecący w ciemności zielonkawym blaskiem. [przypis edytorski]

fosgen — COCl2, silnie trujący gaz, powstający z reakcji tlenku węgla z chlorem, wykorzystywany w produkcji barwników i tworzyw sztucznych; w czasie I wojny najczęściej używany gaz bojowy. [przypis edytorski]

fosgen — COCl2, silnie trujący gaz, powstający z reakcji tlenku węgla z chlorem, wykorzystywany w produkcji barwników i tworzyw sztucznych; w czasie I wojny najczęściej używany gaz bojowy. [przypis edytorski]

fosgen — silnie trujący gaz, powstający z reakcji tlenku węgla z chlorem, wykorzystywany w produkcji barwników i tworzyw sztucznych; w czasie I wojny najczęściej używany gaz bojowy. [przypis edytorski]

fossa defensa (łac.) — fosa obronna. [przypis edytorski]

fossa trochanterica (łac., med.) — termin anatomiczny: dół krętarzowy. [przypis edytorski]

fossor — grabarz. [przypis edytorski]

fosylia — szczątki organizmów z minionych epok geologicznych, a także ślady ich działalności zachowane w skałach. [przypis edytorski]

fosylie — dziś popr.: fosylia, skamieniałe szczątki organizmów z dawnych epok geologicznych. [przypis edytorski]

fotelu — dziś popr.: fotela. [przypis edytorski]

fotelu — tej formy Prus używa konsekwentnie w całym utworze; dziś: fotela. [przypis edytorski]

fotografie firmy Saroniego — fotograf Napoleon Sarony wykonał również w 1882 r. serię portretów studyjnych Oscara Wilde'a w różnych strojach i pozach. [przypis edytorski]

fototropiczna reakcja — kierunkowa reakcja ruchu lub wzrostu organizmów, zwykle roślin, na bodziec świetlny. [przypis edytorski]

Foucault, Michel (1926–1984) — fr. filozof, autor prac m.in. o historii seksualności, więziennictwie, psychiatrii i medycynie, autor pojęcia biowładzy. [przypis edytorski]

Fouché, Joseph (1759–1820) — francuski polityk, oceniany jako przebiegły i bezwzględny karierowicz; członek Konwentu w okresie rewolucji francuskiej, głosował za skazaniem Ludwika XVI na śmierć, odpowiedzialny za krwawe stłumienie powstania w Lyonie w 1793, minister policji podczas panowania Napoleona, po jego upadku w 1815 został prezydentem rządu tymczasowego, następnie ministrem policji króla Ludwika XVIII. [przypis edytorski]

Fouché, Joseph (1759–1820) — francuski polityk, oceniany jako przebiegły i bezwzględny karierowicz; członek Konwentu w okresie rewolucji francuskiej, odpowiedzialny za krwawe stłumienie powstania w Lyonie w 1793, minister policji podczas panowania Napoleona, po jego upadku w 1815 został prezydentem rządu tymczasowego, następnie ministrem policji króla Ludwika XVIII. [przypis edytorski]

Fouché, Joseph (1759–1820) — fr. polityk, oceniany jako przebiegły i bezwzględny karierowicz; członek Konwentu w okresie rewolucji francuskiej, odpowiedzialny za krwawe stłumienie powstania w Lyonie w 1793, minister policji podczas panowania Napoleona, po jego upadku w 1815 został prezydentem rządu tymczasowego, następnie ministrem policji króla Ludwika XVIII. [przypis edytorski]

Fouillet — zniekszt. nazwisko fr. filozofa Alfreda Fouilée (1838–1912). [przypis edytorski]

Fould i Rouher — ministrowie Napoleona III: minister sprawiedliwości Eugène Rouher (1814–1884) oraz minister finansów Achille Fould (1800–1867). [przypis edytorski]

Foulkes — przywrócono pisownię oryginalną; w wydaniu źródłowym: Tulk, Tulek. [przypis edytorski]

fountain-pen (ang.) — wieczne pióro. [przypis edytorski]

Fouqué, Friedrich (1777–1843) — niemiecki pisarz epoki romantyzmu. [przypis edytorski]

Fouque, Friedrich (1777–1843) — niemiecki pisarz epoki romantyzmu; autor m.in. romantycznej baśni o wodnej rusałce pt. Ondyna (Undine, 1811), która posłużyła za libretto oper E.T.A. Hoffmana i A. Lortziga oraz zainspirowała H. Ch. Andersena do napisania Małej syrenki. [przypis edytorski]

Fouquet, Nicolas (1615–1680) — prokurator generalny i finansista francuski, w 1665 uwięziony przez Ludwika XIV, obawiającego się jego wpływów. [przypis edytorski]

Fouquier-Tinville, Antoine Quentin (1746–1795) — francuski prawnik i działacz polityczny, bezwzględny oskarżyciel publiczny Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]

Fouquier-Tinville, Antoine Quentin (1746–1795) — prawnik, oskarżyciel publiczny Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]

Fourier, Charles (1772–1837) — francuski socjalista utopijny, twórca jego odmiany zwanej furieryzmem. [przypis edytorski]

Fourier, Charles (1772–1837) — francuski socjalista utopijny; zamiast państwa proponował niewielkie wspólnoty zwane falansterami; na falanster miały się składać obszary rolne, park, zabudowania gospodarcze i obszerny budynek, gdzie żyłoby i wspólnie pracowało półtora tysiąca osób obojga płci i wszystkich potrzebnych wspólnocie profesji; głosił, że konieczną reformą jest równouprawnienie kobiet (jako pierwszy użył terminu feminizm w 1837). [przypis edytorski]

Fourier, Charles (1772–1837) — fr. socjalista utopijny, w swoim projekcie nowego, szczęśliwego świata, w którym ludzie byliby podzieleni na niewielkie wspólnoty (falanstery), zamierzał wyeliminować niesprawiedliwość, opierając się na idei wzajemnej troski i kooperacji, wynagradzaniu według wkładu pracy i zatrudnianiu ludzi zgodnie z ich wrodzonymi skłonnościami, a nie na zasadzie przymusu; głosił, że konieczną reformą jest równouprawnienie kobiet (jako pierwszy użył terminu feminizm w 1837 r.); uważał, że dobra organizacja społeczeństw i koordynacja działań powinna uwzględniać dobro świata przyrody; w czasie rewolucji 1848 r. i Komuny Paryskiej żywo odwoływano się do myśli Fouriera; jego krytykiem był Karol Marks (z powodu braku programu realizacji projektu oraz braku analizy przyczyn zła, jakie niesie z sobą kapitalizm); w XX w. do filozofii Fouriera odwoływali się socjaliści nieutożsamiający się z głównym nurtem marksizmu (surrealiści, sytuacjoniści). [przypis edytorski]

Fournier d'Albe, Edmund Edward (1868–1933) — irlandzki fizyk. [przypis edytorski]

Fourrier, Charles (1772–1837) — twórca jednej z odmian socjalizmu utopijnego, furieryzmu; uważany za twórcę terminu feminizm: postulował, że rozszerzenie praw kobiet jest jedną z głównych reguł postępu społecznego. [przypis edytorski]

Fox, Charles James (1749–1806) — ang. polityk, jedna z czołowych postaci stronnictwa wigów; zwolennik zniesienia niewolnictwa, równouprawnienia katolików, popierał niepodległość Stanów Zjednoczonych i idee rewolucji francuskiej; piastował (jako pierwszy) urząd ministra spraw zagranicznych, był przewodniczącym Izby Gmin; zasłynął jako wybitny mówca. [przypis edytorski]

Foxe, John (1516/17–1587) — ang. duchowny, zasłużony dla kościoła anglikańskiego jako historyk i autor Księgi męczenników (1563). [przypis edytorski]

fox, foks (daw.) — tu: fokstrot. [przypis edytorski]

fox-hunt (ang.) — polowanie na lisa. [przypis edytorski]

foyer — pomieszczenie obok sali teatralnej, gdzie publiczność zbiera się podczas przerw w spektaklu. [przypis edytorski]

foyer — sala lub korytarz obok sali koncertowej gromadząca publiczność podczas przerw. [przypis edytorski]