Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2316 przypisów.

uszedszy (starop. forma) — uszedłszy. [przypis edytorski]

u Szekspira (…) porwana dziewczyna dowiaduje się, że wystawiona jest na sprzedaż — Szekspir, Perykles, akt IV, scena 2. [przypis edytorski]

uszerścienie — umaszczenie (np. konia); od: szerść (dziś popr. forma: sierść). [przypis edytorski]

uszkodzenia — przyczynienia uszczerbku; zaszkodzenia. [przypis redakcyjny]

uszminkowana tak, że wydawała się bielsza i bardziej rumiana, niż rzeczywiście była — białą szminkę sporządzano z bieli ołowianej (blajwajs), różową z morskiej trawy służącej do wyrabiania tańszej purpury albo z rośliny z rodziny szorstkolistnych zwanej anchusa lub enchusa (po polsku: farbownik lekarski, Anchusa tinctoria lub officinalis, rosnąca w krainach nad Morzem Śródziemnym i w Azji Mniejszej; w Polsce rośnie zawleczona odmiana, Anchusa italica). Szminki te wyraźnie wymienia Ksenofont w swym dziełku o gospodarstwie (rozdz. X, 2) w odniesieniu do strojenia się niewiast. [przypis tłumacza]

uszów — dziś popr. forma D.lm: uszu. [przypis edytorski]

u szwajcarskiego pisarzaZasady filozoficzne pułkownika Weissa, siódme wydanie, t. II, s. 245. [przypis autorski]

Uszyca — miejscowość położona u ujścia rzeki Uszycy do Dniestru, ok. 40 km na wschód od Kamieńca Podolskiego. [przypis redakcyjny]

uszychtować (starop.) — zająć. [przypis redakcyjny]

uszyjek (reg.) a. oszyjek (daw.) — wąskie przejście. [przypis edytorski]

ut agere memoratu digna pronum, ita celeberrimus quisque ingenio, ad prodendam uirtutis memoriam sine gratia, aut ambitione, bonae tantum conscientiae pretio ducitur (łac.) — jak skłonny do działania rzeczy godnych pamięci, tak też celujący zdolnością, w uwiecznieniu cnoty powoduje się nie nadzieją wdzięczności albo ambicją, ale jedynie świadomością wartości dobrych czynów. [przypis redakcyjny]

utaiwać się — ukrywać się; kryć się. [przypis edytorski]

Utalentowane niemowlę — w rzeczywistości Desmoulins był młodszy od Robespierre'a tylko o dwa lata. [przypis edytorski]

ut aliquid fecisse videatur (łac.) — aby się zdawało, że coś się robi (Laktancjusz, Divinae Institutiones (Ustanowienia Boże) VII 4.1; cytat niedokładny). [przypis edytorski]

ut aliquid fieri videatur (łac.) — aby było widać, że coś zostało zrobione; placebo. [przypis edytorski]

ut aliquid fieri videotur (łac.) — aby było widać, że coś zostało zrobione. [przypis edytorski]

u Tarnowskich na „Szlaku” — krakowski Pałac na Szlaku, mieszczący się przy ulicy Szlak. [przypis edytorski]

utatuowany — dziś popr.: wytatuowany. [przypis edytorski]

utatur (…) potest — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], IV, 25, [przypis tłumacza]

Utatur (…) potest — Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], IV, 25. [przypis tłumacza]

Ut bona (…) valentis — Lucretius, De rerum natura, III, 103. [przypis tłumacza]

ut cadaver (łac.) — jak trup. [przypis redakcyjny]

Ut cibus (…) ex se — Lucretius, De rerum natura, III, 703. [przypis tłumacza]

ut corpore, animi sic viribus fortes et virtute viros (łac.) — mężów dzielnych tak ciałem, jako też siłami ducha i męstwem. [przypis redakcyjny]

ut desint vires, tamen est laudanda voluntas (łac.) — przysłowie: „Chociaż brakuje sił, trzeba pochwalać chęci” (źródło: Owidiusz, Ex Ponto, w: Epistulae III 4,79). [przypis edytorski]

ut despici (…) non possit — Livius Titus, Ab Urbe condita, XLIV, 6. [przypis tłumacza]

Ut eat incognitus ad lupanar (łac.) — Aby iść niepoznany do domu rozpusty. [przypis tłumacza]

utemperować — tu: pohamować, uspokoić. [przypis edytorski]

uten a. deben — jednostka wagi, około 91 gramów. W czasach opisywanych w powieści monet jeszcze nie znano. Wartość towaru wyrażano w jednostkach wagowych miedzi, srebra lub złota. [przypis edytorski]

ut enim (…) gloriosum — Cicero, De finibus bonorum et malorum, II, 15. [przypis tłumacza]

utensylia (z łac.) — rzeczy użyteczne; narzędzia, sprzęt, przybory. [przypis edytorski]

utensylia (z łac.utensilia) — rzeczy użyteczne; narzędzia, sprzęt, przybory. [przypis edytorski]

uterque (łac.) — obie strony. [przypis redakcyjny]

Uterque (…) minister — Vergilius, Aeneida, XI, 651. [przypis tłumacza]

uterus (łac.) — macica. [przypis edytorski]

Ut externus (…) vice (łac.) — „Obce narody nie uważają się nawzajem za bliźnich” (Plinius, Naturalis historia, VIII, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

ut fit (łac.) — jak to bywa. [przypis redakcyjny]

ut fuerit (…) didicisse (łac.) — „Byłoby w takim razie lepiej, żebyśmy się niczego nie uczyli” (Cicero, Tusculanae disputationes, II, 4; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

ut fuit acris (…) voluit — Plinius, lib. XXXVI, sect. 4, p. 729. [przypis redakcyjny]

ut (…) habeam — Livius Titus, Ab Urbe condita, 29, 21. [przypis tłumacza]

Ut haberent (…) reges — Tacitus, Agricola. [przypis tłumacza]

Ut homo (…) occidat — Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 90. [przypis tłumacza]

Ut hymettia (…) usu — Ovidius, Metamorphoses, X, 248. [przypis tłumacza]

Utikaj do matery diczczy synu — uciekaj do matki, diabelski synu. [przypis redakcyjny]

utile cum dulci (łac.) — przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]

utile dulci (łac.) — właśc. utile dulci miscere: łączyć przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]

ut immundus pro luto (łac.) — „jak nieczysty [kocha] błoto”. [przypis tłumacza]

utinam diutissime regnet pro gloria Dei et utilitate Reipublicae Christianae (łac.) — oby najdłużej królował na chwałę Boga i pożytek Rzeczypospolitej chrześcijańskiej. [przypis redakcyjny]

utinam falsus sim vates (łac.) — obym był fałszywym prorokiem. [przypis redakcyjny]

Utinam falsus vates sim! (łac.) — Obym był fałszywym prorokiem! [przypis edytorski]

utinam feliciter (łac.) — oby szczęśliwie. [przypis redakcyjny]

utinam in sancta pace requiescat (łac.) — oby w pokoju świętym spoczywała. [przypis redakcyjny]

utinam sim falsus vates (łac.) — obym był fałszywym prorokiem; obym się mylił. [przypis redakcyjny]

utinam sim falsus vates! (łac.) — obym był fałszywym wieszczem. [przypis redakcyjny]

utinam sim falsus vates (łac.) — obym był omylnym prorokiem. [przypis redakcyjny]

uti possidetis (łac.) — co posiadasz; zasada prawa międzynarodowego, wg której kończy się konflikt zbrojny z zachowaniem aktualnego stanu posiadania. [przypis edytorski]

ut (…) laboramus — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 106. [przypis tłumacza]

ut (…) laboramus — Tacitus, Annales, III, 25. [przypis tłumacza]

utleniona — tu: o rozjaśnionych włosach. [przypis edytorski]

ut maris (…) queat — Cicero, Tusculanae disputationes, V, 6. [przypis tłumacza]

Ut me (…) fatur (łac.) — „Więc gdy mnie zobaczyła, jak pośród rycerzy/ Trojańskich kroczę, zbladła, by na widok cudu,/ Bez myśli i bez czucia zakrzepła w podziwie,/ Drżą kolana i z trudem po chwili tak rzecze” (Vergilius, Aeneida, III, 306; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

ut (…) naturae — Plinius, Naturalis historia, III, 5. [przypis tłumacza]

Ut necesse (…) cedere (łac.) — „Jak koniecznym prawem natury jest, aby hak u przezmianu szedł w dół za powieszonym ciężarem, tak musi iść rozum za dowodami jasnymi i przejrzystymi” (Cicero, Academica, II, 12; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

utni — dziś popr. forma 2.os lp. trybu rozkazującego: utnij. [przypis redakcyjny]

Utnie, co uciął posągom Hermesa — aluzja do Hermokopidów: Arystofanes kpi z całej ówczesnej św. inkwizycji. [przypis tłumacza]

utoczony — wykonany na tokarce, tu: krągły. [przypis edytorski]

utolić (tu forma 3 os. lp cz. przysz.: utoli) — utulić, ukoić. [przypis redakcyjny]

Ut olim vitiis (…) (łac.) — Tacyt, Roczniki III. 25; cyt. Montaigne. III. 13: „Jak niegdyś na zbrodnie, tak teraz chorujemy na prawa”. [przypis tłumacza]

Ut omnium rerum sic litterarum quoque intemperantia laboramus (łac.) — Seneca Epist., 106; cyt. u Montaigne'a, III. 12. „Chorujemy na niepowściągliwość, jak we wszystkich innych rzeczach, tak i w literaturze. [przypis tłumacza]

utopia — pojęcie użyte po raz pierwszy w 1516 roku przez Thomasa More'a jako tytuł dzieła; projekt idealnego ustroju; tu: coś nierealnego. [przypis edytorski]

Utopia — tytuł dzieła Thomasa More'a (Morusa) z 1516, przedstawiającego fikcyjną wyspę z idealnym systemem społecznym; stąd jako rzecz. pospolity: ideał szczęśliwego społeczeństwa. [przypis edytorski]

Utopia (z greckiego „kraj nigdzie”) — fantastyczna wyspa o idealnym ustroju społecznym, opartym na komunizmie, w utworze Tomasza Morusa (1478–1535) pod tym tytułem (1516). [przypis redakcyjny]

Utożsamić się z ideą, „jedząc langustę w cylindrze”, jest bardzo łatwo — można by jeszcze dodać „w sleepingu”: szczyt niewygody. [przypis autorski]

Ut potero (…) sequens — Cicero, Tusculanae disputationes, I, 9. [przypis tłumacza]

Ut quasi (…) cruentent (łac.) — „Jakby już dokonali tego, co potrzeba,/ Puszczają strumień płynu i pościel swą mażą” (Lucretius, De rerum natura, IV, 1029–30; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Ut quid Deus repulisti in finem (łac.) — Dlaczego, Boże, odrzuciłeś na wieki; Psalm 74. [przypis edytorski]

Ut quisque (…) dicimus — Plautus, Pseudolus II, 3, 13. [przypis tłumacza]

ut, quum facta sunt (…) revocentur — Cicero, De divinatione, II, 31. [przypis tłumacza]

Ut quum (…) sustineatur — Cicero, Academica, I, 12. [przypis tłumacza]

utracać — dziś popr.: tracić. [przypis edytorski]

utracił trzy podstawy na których wisiał; zostało dwie — dziś popr.: utracił trzy podstawy, na których wisiał; zostały dwie. [przypis edytorski]

Utracona — nowy przekład szóstego tomu W poszukiwaniu straconego czasu powstał w oparciu o dwa wydania oryginału: (1) La Fugitive z trzytomowej edycji Bibliothèque de la Pléiade, pod redakcją P. Claraca i A. Ferré (Gallimard, Paris 1954) oraz (2) Albertine disparue, pod redakcją N. Mauriac i E. Wolffa (Grasset, Paris 1987), tekst częściowo poprawiony przez Prousta, opracowany na podstawie oryginału maszynopisu, który w roku 1986 odnaleziono w archiwum bratanicy autora, Suzy Mante-Proust. Obecne wydanie polskie zawiera zarówno fragmenty dopisane, jak i fragmenty skreślone w maszynopisie ze względu na to, że Proust nie redagował tekstu systematycznie ani nigdy nie ukończył tej pracy. Niektóre ustępy zostały przestawione zgodnie ze wskazówkami autora, a wszystkie jego poprawki odnotowano w przypisach. [przypis tłumacza]

utrafiać — tu: pasować. [przypis edytorski]

utraktować (daw.) — uraczyć, ugościć. [przypis edytorski]

utrapieńcy — prześladowcy. [przypis redakcyjny]

utrapioną była (starop. forma) — daw. konstrukcja z N.; dziś z M.: utrapiona była. [przypis edytorski]

utrapiony — tu: nieszczęścliwy, zmagający się z kłopotami. [przypis edytorski]

utraque civis (łac.) — podwójnie jestem obywatelem. [przypis redakcyjny]

utrata (starop.) — koszt, rozrzutność. [przypis edytorski]

utrata (starop.) — tu: marnotrawstwo. [przypis edytorski]

utrecht — rodzaj aksamitu używany do obicia mebli. [przypis edytorski]

utrecht — rodzaj aksamitu używany do obicia mebli. [przypis redakcyjny]

utrefić — (o włosach) ułożyć w loki. [przypis edytorski]