Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2401 przypisów.

usty (daw. forma) — ustami. [przypis edytorski]

usty — daw. N.lm; dziś: ustami. [przypis edytorski]

usty (daw.) — obecnie N.lm: ustami. [przypis edytorski]

usty — dziś popr. forma D. lm.: ustami. [przypis edytorski]

usty — dziś popr. forma N. lm.: ustami. [przypis edytorski]

usty — dziś popr. form N. lm: ustami. [przypis edytorski]

usty — dziś popr. N. lm: ustami. [przypis edytorski]

usty — dziś: ustami. [przypis edytorski]

usty ludzkiemi — dziś popr. forma N. lm: ludzkimi ustami. [przypis edytorski]

usty ludzkimi (daw. forma) — dziś N.: ustami (…). [przypis edytorski]

usum (łac. forma B.lp) — zwyczaj. [przypis redakcyjny]

Usuńcie widoki trupów, oręża, więzów i wszystkiego, co nieczyste — wzbronienie powyższych widoków stosowało się szczególnie do wielkiego ofiarnika, noszącego tytuł: Flamen dialis, w części jednak i do arcykapłana. Guhl i Koner, str. 720. [przypis autorski]

usunęli się ode mnie — dziś raczej: odsunęli się ode mnie. [przypis edytorski]

usuram (…) negant — Cicero, Tusculanae disputationes, I, 31. [przypis tłumacza]

Usus efficacissimus rerum, omnium magister (łac.) — „Praktyka to najdzielniejsza nauczycielka wszech rzeczy” (Plinius, Naturalis historia, XXVI, 2; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

usus (łac.) — ustalony zwyczaj, praktyka. [przypis redakcyjny]

usuwam nieład przez zaprowadzenie ordynacji państwowej, która normuje udziały, służbę wojskową… — egzotyczny plan komuny finansowej przeciw oligarchii finansowej. W romantycznej głowie Demostenesa pokutują utopie społeczne wieku V. Tym sposobem usiłował złamać zależność proletariatu od władz, urządzających rozdawnictwa wedle uznania (a nie ordynacji), co szczególnie w Rzymie miało polityczne następstwa. [przypis tłumacza]

uswojony — dziś: oswojony. [przypis edytorski]

usymbolić się (neol.) — zamienić się w symbol, w znak jakiejś idei. [przypis redakcyjny]

usypano mu grobowy kurhan (…) — ob[acz:] [Maciej] Stryjkowski [Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi], księga VI, s. 245; [Michał Baliński] Staroż[ytna] Polska, t. III s. 349; Narbutt, [Dzieje starożytne narodu litewskiego], t. I, s. 86. [przypis autorski]

usypiał i śnił o niej (nie bardzo! s. 103) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment: „(…) tymczasem zamiast utęsknionej przezeń postaci zjawiał się uparcie inny sen, (…) mianowicie sen o instruktorze, który po pijanemu bił go linią za to, że Robertowi przed pójściem do szkoły nie powkładał książek do torby” (rozdział V). [przypis edytorski]

Usypiam duszę mą biedną (…) — Typ polskiej spuścizny romantycznej, w który jest wymierzona krytyka zawarta w scenie dialogu Dziennikarza ze Stańczykiem, to przede wszystkim ta odmiana romantyzmu, której patronuje Zygmunt Krasiński. Wymieniając najważniejsze piętnowane tu cechy, zbieżne z postawą ideową Krasińskiego, należy zwrócić uwagę na: jego konserwatywną politykę powstrzymywania Polaków od działań, które potencjalnie mogłyby przekształcić się w rozruchy godzące w niesprawiedliwą strukturę społeczną w kraju, podnoszące antagonizm interesów szlachty i chłopstwa („usypiam brata mego”, ubolewanie nad rozbratem „duszy z ciałem”), naznaczone bezsilnością odwoływanie się do idei Woli i Czynu, przy jednoczesnym kierowaniu uczuć patriotycznych ku obrzędowości pogrzebowo-żałobnej (motyw śmierci ojczyzny-Matki; tradycja mszy patriotycznych), a wreszcie tony melancholijne (Dziennikarz mówi: „wolałbym już stokroć razy / policzone dni / niż ten bieg”; por. M. Bieńczyk, Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci, Gdańsk 2001), postawy katastroficzne (pragnienie kresu, nieszczęścia) i dekadenckie (charakterystyczne dla Krasińskiego poczucie postawienia nad otchłanią) znajduje tu oddźwięk w słowach Dziennikarza: „Nad przepaścią stoję” itd., a jednocześnie łączy romantyka z postawami twórców żyjących na przełomie XIX i XX wieku; por.Jarosław Włodarczyk, „Z rozłamów wielkiego ducha”. O młodopolskiej recepcji Krasińskiego, Kraków 2002). [przypis edytorski]

usystemizowanie — dziś raczej: usystematyzowanie. [przypis edytorski]

Usyszkin, Abraham Menachem Mendel (1863–1941) — rosyjski inżynier i nauczyciel pochodzenia żydowskiego, przywódca ruchu syjonistycznego, l. 1923–1941 kierował Żydowskim Funduszem Narodowym (Keren Kajemet LeIsrael), instytucją finansową utworzoną na V Kongresie Syjonistycznym w Bazylei w 1901 r. [przypis edytorski]

uszak — architektoniczny element dekoracyjny, występ z linii obramienia w górnych narożach okien i drzwi; poszerzenie obramienia okiennego. [przypis edytorski]

uszak — architektoniczny element dekoracyjny, występ z linii obramienia w górnych narożach okien i drzwi. [przypis edytorski]

uszak (archit.) — element dekoracyjny, występ z linii obramienia w górnych narożach okien i drzwi; poszerzenie obramienia okiennego. [przypis edytorski]

uszak (daw.) — rama drzwi a. okien; futryna. [przypis edytorski]

uszak — element dekoracyjny, występ z linii obramienia w górnych narożach okien i drzwi; poszerzenie obramienia okiennego. [przypis redakcyjny]

u Szczęścia w mocy — zależy od Szczęścia (a więc Losu, Fortuny). [przypis redakcyjny]

uszczęśliwij — dziś popr.: uszczęśliw; tu: forma dłuższa dla zachowania rytmu wiersza. [przypis edytorski]

uszczwać (daw.) — poszczuć, zaszczuć (na polowaniu). [przypis edytorski]

uszczyknął — dziś popr.: uszczknął; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

uszczyknie — dziś popr.: uszczknie; tu forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

uszczypek — dziś: uszczypliwość, przytyk. [przypis edytorski]

uszczypka (daw.) — uszczypliwa uwaga pod czyimś adresem, przymówka. [przypis edytorski]

uszedszy (starop. forma) — uszedłszy. [przypis edytorski]

u Szekspira (…) porwana dziewczyna dowiaduje się, że wystawiona jest na sprzedaż — Szekspir, Perykles, akt IV, scena 2. [przypis edytorski]

uszerścienie — umaszczenie (np. konia); od: szerść (dziś popr. forma: sierść). [przypis edytorski]

uszkodzenia — przyczynienia uszczerbku; zaszkodzenia. [przypis redakcyjny]

uszminkowana tak, że wydawała się bielsza i bardziej rumiana, niż rzeczywiście była — białą szminkę sporządzano z bieli ołowianej (blajwajs), różową z morskiej trawy służącej do wyrabiania tańszej purpury albo z rośliny z rodziny szorstkolistnych zwanej anchusa lub enchusa (po polsku: farbownik lekarski, Anchusa tinctoria lub officinalis, rosnąca w krainach nad Morzem Śródziemnym i w Azji Mniejszej; w Polsce rośnie zawleczona odmiana, Anchusa italica). Szminki te wyraźnie wymienia Ksenofont w swym dziełku o gospodarstwie (rozdz. X, 2) w odniesieniu do strojenia się niewiast. [przypis tłumacza]

uszów — dziś popr. forma D.lm: uszu. [przypis edytorski]

u szwajcarskiego pisarzaZasady filozoficzne pułkownika Weissa, siódme wydanie, t. II, s. 245. [przypis autorski]

Uszyca — miejscowość położona u ujścia rzeki Uszycy do Dniestru, ok. 40 km na wschód od Kamieńca Podolskiego. [przypis redakcyjny]

uszychtować (starop.) — zająć. [przypis redakcyjny]

uszyjek (reg.) a. oszyjek (daw.) — wąskie przejście. [przypis edytorski]

ut agere memoratu digna pronum, ita celeberrimus quisque ingenio, ad prodendam uirtutis memoriam sine gratia, aut ambitione, bonae tantum conscientiae pretio ducitur (łac.) — jak skłonny do działania rzeczy godnych pamięci, tak też celujący zdolnością, w uwiecznieniu cnoty powoduje się nie nadzieją wdzięczności albo ambicją, ale jedynie świadomością wartości dobrych czynów. [przypis redakcyjny]

utaiwać się — ukrywać się; kryć się. [przypis edytorski]

Utalentowane niemowlę — w rzeczywistości Desmoulins był młodszy od Robespierre'a tylko o dwa lata. [przypis edytorski]

ut aliquid fecisse videatur (łac.) — aby się zdawało, że coś się robi (Laktancjusz, Divinae Institutiones (Ustanowienia Boże) VII 4.1; cytat niedokładny). [przypis edytorski]

ut aliquid fieri videatur (łac.) — aby było widać, że coś zostało zrobione; placebo. [przypis edytorski]

ut aliquid fieri videotur (łac.) — aby było widać, że coś zostało zrobione. [przypis edytorski]

utarninkas — antradienis. [przypis edytorski]

u Tarnowskich na „Szlaku” — krakowski Pałac na Szlaku, mieszczący się przy ulicy Szlak. [przypis edytorski]

utatuowany — dziś popr.: wytatuowany. [przypis edytorski]

utatur (…) potest — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], IV, 25, [przypis tłumacza]

Utatur (…) potest — Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], IV, 25. [przypis tłumacza]

Ut bona (…) valentis — Lucretius, De rerum natura, III, 103. [przypis tłumacza]

ut cadaver (łac.) — jak trup. [przypis redakcyjny]

Ut cibus (…) ex se — Lucretius, De rerum natura, III, 703. [przypis tłumacza]

ut corpore, animi sic viribus fortes et virtute viros (łac.) — mężów dzielnych tak ciałem, jako też siłami ducha i męstwem. [przypis redakcyjny]

ut desint vires, tamen est laudanda voluntas (łac.) — przysłowie: „Chociaż brakuje sił, trzeba pochwalać chęci” (źródło: Owidiusz, Ex Ponto, w: Epistulae III 4,79). [przypis edytorski]

ut despici (…) non possit — Livius Titus, Ab Urbe condita, XLIV, 6. [przypis tłumacza]

Ut eat incognitus ad lupanar (łac.) — Aby iść niepoznany do domu rozpusty. [przypis tłumacza]

utemperować — tu: pohamować, uspokoić. [przypis edytorski]

uten a. deben — jednostka wagi, około 91 gramów. W czasach opisywanych w powieści monet jeszcze nie znano. Wartość towaru wyrażano w jednostkach wagowych miedzi, srebra lub złota. [przypis edytorski]

ut enim (…) gloriosum — Cicero, De finibus bonorum et malorum, II, 15. [przypis tłumacza]

utensylia (z łac.) — rzeczy użyteczne; narzędzia, sprzęt, przybory. [przypis edytorski]

utensylia (z łac.utensilia) — rzeczy użyteczne; narzędzia, sprzęt, przybory. [przypis edytorski]

uterque (łac.) — obie strony. [przypis redakcyjny]

Uterque (…) minister — Vergilius, Aeneida, XI, 651. [przypis tłumacza]

uterus (łac.) — macica. [przypis edytorski]

Ut externus (…) vice (łac.) — „Obce narody nie uważają się nawzajem za bliźnich” (Plinius, Naturalis historia, VIII, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

ut fit (łac.) — jak to bywa. [przypis redakcyjny]

ut fuerit (…) didicisse (łac.) — „Byłoby w takim razie lepiej, żebyśmy się niczego nie uczyli” (Cicero, Tusculanae disputationes, II, 4; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

ut fuit acris (…) voluit — Plinius, lib. XXXVI, sect. 4, p. 729. [przypis redakcyjny]

ut (…) habeam — Livius Titus, Ab Urbe condita, 29, 21. [przypis tłumacza]

Ut haberent (…) reges — Tacitus, Agricola. [przypis tłumacza]

Ut homo (…) occidat — Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 90. [przypis tłumacza]

Ut hymettia (…) usu — Ovidius, Metamorphoses, X, 248. [przypis tłumacza]

Utikaj do matery diczczy synu — uciekaj do matki, diabelski synu. [przypis redakcyjny]

utile cum dulci (łac.) — przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]

utile dulci (łac.) — właśc. utile dulci miscere: łączyć przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]

ut immundus pro luto (łac.) — „jak nieczysty [kocha] błoto”. [przypis tłumacza]

utinam diutissime regnet pro gloria Dei et utilitate Reipublicae Christianae (łac.) — oby najdłużej królował na chwałę Boga i pożytek Rzeczypospolitej chrześcijańskiej. [przypis redakcyjny]

utinam falsus sim vates (łac.) — obym był fałszywym prorokiem. [przypis redakcyjny]

Utinam falsus vates sim! (łac.) — Obym był fałszywym prorokiem! [przypis edytorski]

utinam feliciter (łac.) — oby szczęśliwie. [przypis redakcyjny]

utinam in sancta pace requiescat (łac.) — oby w pokoju świętym spoczywała. [przypis redakcyjny]