Przypisy

kromrasowy (z niem.) — wełniany, tkany w określony sposób, inaczej: kamlotowy, tj. tkany z włosia kozy angorskiej; tu w ogóle: tkanina lekka z wełny. [przypis redakcyjny]

krużganek (z niem.) — kryty korytarz wzdłuż budynku od strony dziedzińca. [przypis redakcyjny]

krygsrecht (z niem.) — sąd wojenny. [przypis redakcyjny]

kryksmani (z niem.) — wojownicy. [przypis redakcyjny]

kuczer (z niem.) — woźnica. [przypis redakcyjny]

kundman (z niem.) — stały odbiorca. [przypis redakcyjny]

lampucer (z niem. Lampenputzer) — latarnik, oprawiający i zapalający uliczne lampy. [przypis redakcyjny]

landszaft (niem.) — krajobraz, obraz z widokiem przyrody. [przypis redakcyjny]

latr a. łatr (z niem.) — sążeń; antropometryczna jednostka długości (tzw. siąg: zasięg rozpostartych ramion), w okresie starop. wynosząca ok. 1,7 m. [przypis redakcyjny]

laufer (z niem.) — goniec, biegnący przed orszakiem wielkopańskim. [przypis redakcyjny]

laufer (z niem.) — tutaj: giermek, chłopiec. [przypis redakcyjny]

lederwerk (z niem.) — skórzane części umundurowania. [przypis redakcyjny]

lenung (z niem.) — żołd, płaca żołnierska. [przypis redakcyjny]

ligar a. legar (z niem.) — podkład z drzewa. [przypis redakcyjny]

lisztwa a. listwa (z niem. Leiste) — krajka, pasek tkaniny. [przypis redakcyjny]

liwerunek (z niem.) — dostawa. [przypis redakcyjny]

lotka, lojtka (z niem.) — gruby śrut lub mała kula. [przypis redakcyjny]

mastalerz a. masztalerz (z niem.) — stajenny, nadzorca stajni i koni. [przypis redakcyjny]

matelzak a. mantelzak (z niem.) — tłumok, toboł podróżny, wór na płaszcz. [przypis redakcyjny]

Merkwürdig (niem.) — osobliwe. [przypis redakcyjny]

nein, nein, kann nicht (niem.) — nie, nie, nie mogę. [przypis redakcyjny]

obszlag (z niem.) — obłoga, wyłoga, obłożenie u munduru. [przypis redakcyjny]

ochmistrzyni (z niem. Hofmeisterin) — przełożona dworu. [przypis redakcyjny]

O, du Spitzbub!… (niem.) — O, ty łobuzie!… [przypis redakcyjny]

odwach (z niem. Hauptwache: straż główna) — wartownia, kordegarda. [przypis redakcyjny]

okseft (z niem.) — wielka beczka (zwykle 60-garncowa). [przypis redakcyjny]

olstro (z niem.) — futerał na pistolety. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem. Ordnung) — porządek. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem.) — szyk, porządny bój. [przypis redakcyjny]

pekeflejsz (z niem.) — mięso peklowane (konserwowane). [przypis redakcyjny]

pludry (daw., z niem.) — krótkie spodnie, często bufiaste, z rozcięciami, ukazującymi podszewkę. [przypis redakcyjny]

pludry (daw.; z niem. Pluderhosen) — krótkie, bufiaste spodnie z pionowymi rozcięciami ukazującymi podszewkę, sięgające do połowy ud lub do kolan. Moda na pludry pojawiła się w XVI w. w Niemczech; wkrótce stały się popularne w całej Europie. Stanowiły element daw. stroju dworskiego, jak również ubioru żołnierskiego. W Polsce w XVII–XVIII w. nazywano tak każde spodnie sięgające powyżej kolan; por. pumpy. [przypis redakcyjny]

plundrować (starop., z niem.) — plądrować. [przypis redakcyjny]

policmajster (niem.) — policjant. [przypis redakcyjny]

portwein (z niem.) — czerwone mocne wino portugalskie. [przypis redakcyjny]

priesterlich (niem.) — kapłańskim. [przypis redakcyjny]

profos (z niem.) — pilnujący aresztów wojskowych; generał-profos oznacza głównego dozorcę aresztów. [przypis redakcyjny]

prycza (z niem.) — tapczan, rodzaj ławy. [przypis redakcyjny]

pytel (z niem. Beutel) — worek. [przypis redakcyjny]

raniec (ros. raniec, z niem.) — tornister. [przypis redakcyjny]

raus (z niem. heraus) — wychodź! wystąp! [przypis redakcyjny]

rotmistrz (z niem.) — dowódca oddziału konnego. [przypis redakcyjny]

rum (z niem. Raum) — miejsce. [przypis redakcyjny]

rum (z niem. Raum) — przestrzeń, miejsce. [przypis redakcyjny]

rychtyg (z niem.) — właśnie, dokładnie. [przypis redakcyjny]

rygielek (z niem.) — szew ze ściegów poprzecznych. [przypis redakcyjny]

ryngraf (z niem. Ringkragen) — blacha wypukła, noszona na piersiach. [przypis redakcyjny]

ślifirz (z niem.) — poprawnie: szlifierz; tu: wałęga, próżniak. [przypis redakcyjny]

Sag mir (niem.) — powiedz mi. (Tu i w dalszym ciągu rozmowy stary Mincel sam tłumaczy łamaną polszczyzną wyrażenia niemieckie.) [przypis redakcyjny]

salopa (z niem.) — długa, obszerna odzież wierzchnia kobieca. [przypis redakcyjny]

Schadenfreude (niem.) — złośliwa radość z cudzej szkody. [przypis redakcyjny]

Schleim-Fieber (niem.) — rodzaj gorączki. [przypis redakcyjny]

schlufst du? (niem.) — właśc.: schlafst du?, tj. ty śpisz? [przypis redakcyjny]

sitzbad (z niem.) — kąpiel nasiadowa, kąpiel lecznicza obejmująca podbrzusze i uda. [przypis redakcyjny]

sołtys (z niem. Schultheiss) — naczelnik gminy. [przypis redakcyjny]

spar (z niem. die Sparre) — drążek, na którym znajduje się wabik, tj. ptak wabiący. [przypis redakcyjny]

stos (daw., z niem.) — raz, cios. [przypis redakcyjny]

strzechsten (z niem. Streichstein) — kamień probierczy. [przypis redakcyjny]

Subjectivität, Objectivität, Idee, Begriff, Selbstbewusstsein (niem.) — podmiotowość, przedmiotowość, idea, pojęcie, świadomość. [przypis redakcyjny]

sycowy a. cycowy (z niem.) — z tkaniny bawełnianej. [przypis redakcyjny]

szlachtuz (z niem. Schlachthaus) — rzeźnia. [przypis redakcyjny]

szlafmyca (z niem.) — czapka nocna bez daszka, duchenka. [przypis redakcyjny]

szlafmyca (z niem.) — czapka, w której sypiano. [przypis redakcyjny]

szmelcowany (z niem.) — pokryty szmelcem, powłoką, glazurą, dawaną na gorąco. [przypis redakcyjny]

szołdra (z niem.) — wieprzowa łopatka wędzona; przezwisko Niemca: świnia. [przypis redakcyjny]

szranki (z niem.) — miejsce ogrodzone, otoczone barierą; turniej (z łac.): średniowieczne igrzyska rycerskie, odbywane w specjalnie zbudowanych szrankach. [przypis redakcyjny]

sztangret a. stangret (z niem. Stangenreiter) — woźnica; [właśc. powożący jedynie karetą, nie: wozem, jak zwykły woźnica; red. WL]. [przypis redakcyjny]

sztraf (z niem.) — kara pieniężna. [przypis redakcyjny]

sztroman (z niem.) — osoba podstawiona, figurant. [przypis redakcyjny]

sztywle (z niem.) — buty. [przypis redakcyjny]

szwarcgelber (z niem.) — „czarno-żółty”, Austriak (od dawnych barw państwowych Austrii). [przypis redakcyjny]

szyper (z niem.) — dozorca statku, tratwy. [przypis redakcyjny]

trabant a. drabant (z niem.) — żołnierz pieszy, żołnierz straży przybocznej. [przypis redakcyjny]

treptuch (z niem.) — żłób płócienny. [przypis redakcyjny]

tropa (z niem.) — kupa. [przypis redakcyjny]

turma (z niem.) — wieża. W wieżach, a właściwie w podziemiach wieży zamkowej mieściły się więzienia, stąd turma oznacza także więzienie. [przypis redakcyjny]

unglückliche Fratze mit vielen Konsonanten (niem.) — zwrot niedający się dosłownie przetłumaczyć, określający w dosadnym, humorystycznym skrócie wrażenie, jakie wywierały na obcokrajowcach melancholiczna fizjonomia Krzywosąda (die Fratze: grymas) oraz twarde brzmienie jego rodowitego języka (mit vielen Konsonanten: z wieloma spółgłoskami). [przypis redakcyjny]

usnacht (daw., z niem. Hausknecht) — służący w oberży; stróż domowy, parobek. [przypis redakcyjny]

verfluchte (niem.) — przeklęty. [przypis redakcyjny]

Vorwärts (niem.) — naprzód. [przypis redakcyjny]

warum hast du denn das getan? (niem.) — więc dlaczego to zrobiłeś? [przypis redakcyjny]

Wasser, Brot, zwei, drei (niem.) — woda, chleb, dwa, trzy. [przypis redakcyjny]

Werdo? (z niem.) — kto tam; kto idzie. [przypis redakcyjny]

Westbahn (niem.) — Dworzec Zachodni. [przypis redakcyjny]

widerspruchuje (z niem.) — jest przeciwieństwem. [przypis redakcyjny]

Wiederherstellung eines selbständigen Königreich Polen (niem.) — odbudowaniem samodzielnego królestwa polskiego. [przypis redakcyjny]

wójt (z niem.) — naczelnik sądu miejskiego w dawnej Polsce, mający do pomocy tzw. ławników. [przypis redakcyjny]

zendra (z niem.) — tarta cegła. [przypis redakcyjny]

zu Befehl, Herr Graf (niem.) — rozkaz, panie hrabio. [przypis redakcyjny]

zum Kuckuck (niem.) — przekleństwo: do diabła (dosł. do kukułki). [przypis redakcyjny]