Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | polski


Znaleziono 271 przypisów.

deputat (z łac.) — przedstawiciel, wysłannik. [przypis edytorski]

de raptu puellae (łac.) — o porwanie dziewicy. [przypis edytorski]

descendencja (z łac.) — pochodzenie. [przypis edytorski]

Deserta Arabia (łac.) — Pustynia Arabska. [przypis edytorski]

desiderata (łac.) — żądania. [przypis edytorski]

desiderium (łac.) — tęsknota, pragnienie; życzenie. [przypis edytorski]

desipere est juris gentium (łac.) — ludzie mają prawo być głupi. [przypis edytorski]

des partem leonis (łac.) — oddaj lwią część. [przypis edytorski]

desperować (przestarz., z łac.) — rozpaczać. [przypis edytorski]

desperować (z łac., przestarz.) — rozpaczać. [przypis edytorski]

destricto ense (łac.) — z obnażonym mieczem. [przypis edytorski]

desynować się (z łac. desino, desinere: zaniechać, zostawić) — wstrzymać się. [przypis edytorski]

Deus, ad te vigilo, miserere mei, Deus (łac.) — Boże, ku służbie Twojej stoję, zmiłuj się nade mną, Boże (połączenie słów biblijnych psalmów 63 oraz 51). [przypis edytorski]

deus animarum (łac.) — bóg zwierząt. [przypis edytorski]

Deus auribus nostris audivimus (łac.) — Boże, słyszeliśmy na własne uszy; Psalm 44. [przypis edytorski]

deus caritatis (łac.) — bóg miłosierdzia. [przypis edytorski]

Deus ex machina (łac.) — bóg z maszyny (pojawiający się na scenie teatru, by radykalnie zmienić przebieg akcji dramatu), w przenośni: wybawiciel. [przypis edytorski]

deus ex machina (łac.) — dosł.: bóg z maszyny; wprowadzenie na scenę, dzięki odpowiedniej maszynerii, postaci boskiej w celu rozwiązania akcji; jako pierwszy wykorzystał takie rozwiązanie w starożytności Eurypides. Zwrot przen. oznaczający zdarzenie (a. mocny argument) pojawiający się bez logicznego związku z dotychczasowym biegiem myśli lub akcji. [przypis edytorski]

deus fluviorum ac fontium (łac.) — bóg rzek i źródeł. [przypis edytorski]

Deus in adiutorium meum intende (łac.) — Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj. [przypis edytorski]

Deus judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (łac.) — O Boże, przekaż Twój sąd królowi i Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu; Psalm 72. [przypis edytorski]

deus maris (łac.) — bóg mórz. [przypis edytorski]

Deus meus (…) inimicus (łac.) — Boże mój, Boże mój, dlaczego mnie odtrąciłeś i dlaczego chodzę smutny, gdy trapi mnie (dosł. powalił mnie) nieprzyjaciel; kontaminacja pierwszego wersetu Psalmu 22, którego słowa miały wg Ewangelii Mateusza być ostatnimi wypowiedzianymi przez Jezusa przed śmiercią (Mt 27, 46) oraz wersetu 10 z Psalmu 41 i 42 (w tradycji chrześcijańskiej połączonych ze sobą) z Księgi Drugiej Psalmów Dawidowych. [przypis edytorski]

Deus semper certus (łac.) — Bóg zawsze pewny. [przypis edytorski]

deus sive natura (łac.) — bóg albo natura. [przypis edytorski]

de virtutibus et vitiis (łac.) — o cnotliwych i bezecnych. [przypis edytorski]

dezolacja (daw., z łac. desolatio: spustoszenie) — zniszczenie; rozpacz. [przypis edytorski]

dezolować (daw., z łac.) — niszczyć, rujnować; tu: dręczyć. [przypis edytorski]

dezyderium (daw., z łac.) — dziś: dezyderat, rzeczowe żądanie, życzenie. [przypis edytorski]

diabetes mellitus (łac.) — cukrzyca, choroba polegająca na podwyższeniu poziomu glukozy we krwi, co powoduje stopniowe uszkadzanie licznych organów. [przypis edytorski]

Dico ego, tu dicis… (łac.) — mówię ja, ty mówisz, wreszcie mówi i tamten; po tych wypowiedziach widać już tylko same wypowiedzi. [przypis edytorski]

dico (łac.) — twierdzę, mówię. [przypis edytorski]

dictator (łac.) — dyktator, urząd w staroż. Rzymie, stosowany w sytuacjach nadzwyczajnych, a sprawującemu dający nieograniczoną władzę na określony czas. [przypis edytorski]

dictum (łac.) — powiedzenie, polecenie, rozkaz. [przypis edytorski]

dictum (łac.) — powiedzenie, przysłowie. [przypis edytorski]

dictum (łac.) — powiedzenie, przysłowie; tu: stwierdzenie. [przypis edytorski]

dictum (łac., r.n.) — stwierdzenie, wypowiedź. [przypis edytorski]

dictum (łac.) — stwierdzenie. [przypis edytorski]

dictum (łac.) — zdanie, wyrażenie, żart, rozkaz. [przypis edytorski]

dictum triplex (łac.) — potrójne stwierdzenie. [przypis edytorski]

die 1-ma Februarii, anno 1662 (łac.) — dnia 1. lutego, roku 1662. [przypis edytorski]

diem perdidi (łac.) — dzień straciłem (sentencja rzymska, słowa cesarza Tytusa Flawiusza, kiedy uświadomił sobie, że przez cały dzień nie zrobił niczego dobrego). [przypis edytorski]

(dies) calamitatis (łac.) — (dzień) nieszczęścia; wyrażenie Dies illa, dies irae, calamitatis et miseriae (dzień ów, dzień gniewu, nieszczęścia i nędzy) występuje w pieśni Libera me, Domine, używanej przed drugim soborem watykańskim w obowiązującej wówczas łacińskiej wersji katolickich obrzędów pogrzebowych. [przypis edytorski]

Dies illa (łac.) — dzień ów; druga połowa wersu: Dies irae, dies illa (Dzień gniewu, dzień ów), początkowych słów średniowiecznej sekwencji (uroczystej pieśni) o nadejściu kary bożej za grzechy w dniu Sądu Ostatecznego; w liturgii katolickiej Dies irae była śpiewana podczas mszy żałobnej w klasycznym rycie rzymskim. [przypis edytorski]

dies irae, dies illa (łac.) — dzień gniewu, ten dzień; pierwsze słowa średniowiecznej sekwencji (uroczystej pieśni) o końcu świata, wchodzącej w skład mszy żałobnej. [przypis edytorski]

Dies irae! dies illa! (łac.) — Ten dzień będzie dniem gniewu. Zob. So 1:15. Łacińska część liturgii kościoła rzymskokatolickiego wykorzystywana w mszach żałobnych. Jan Kasprowicz jest również autorem hymnu pod tytułem Dies irae. [przypis edytorski]

Dies irae, dies illa… (łac.) — W dzień gniewu, w ten dzień; początek średniowiecznej sekwencji opisującej dzień Sądu Ostatecznego. [przypis edytorski]

Dies irae, Dies illa Solvet saeclum in favilla (łac.) — dzień gniewu, dzień ten, spowijający stulecie w żar. Słowa z łacińskiego hymnu Tomasza Celano (zm. 1255), śpiewanego w czasie mszy żałobnej. [przypis edytorski]

Dies irae (łac.) — dosł.: dzień gniewu; incipit łacińskiego średniowiecznego hymnu kościelnego o Sądzie Ostatecznym. [przypis edytorski]

Dies irae (łac.) — dosł.: dzień gniewu, tj. dzień Sądu Ostatecznego; początkowe słowa, a zarazem tytuł średniowiecznej pieśni religijnej o nadejściu kary bożej za grzechy w dniu Sądu Ostatecznego; określenie występujące także np. w łac. pieśni modlitewnej za zmarłych. [przypis edytorski]

Dies irae (łac.) — dosł. dzień gniewu, tj. dzień Sądu Ostatecznego; tytuł średniowiecznej pieśni religijnej autorstwa wł. poety Tomasza z Celano (1190–1260), jej gł. przesłanie stanowi zapowiedź nadejścia dnia kary bożej za grzechy; do dzisiaj Dies Irae wchodzi w skład Requiem, czyli utworu wykonywanego z okazji uroczystości pogrzebowych. [przypis edytorski]

differentia specifica (łac.) — różnica gatunkowa, zespół cech odróżniających definiowane pojęcie od innych pojęć należących wraz z nim do tego samego rodzaju nadrzędnego. [przypis edytorski]

difficultas (łac.) — trudność, kłopot. [przypis edytorski]

digitalis (łac.) — naparstnica lekarska. [przypis edytorski]

digitalis (łac.) — naparstnica lekarska, roślina z rodziny babkowatych używana jako surowiec zielarski; ziela naparstnicy od XVIII w. używano w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego, obecnie wyłącznie pod kontrolą lekarza. [przypis edytorski]

Dii iniqui (łac.) — bogowie niegodziwi. [przypis edytorski]

Dii, omen avertant (łac.) — bogowie, oddalcie złą wróżbę. [przypis edytorski]

Diis ignotis (łac.) — bogom nieznanym. [przypis edytorski]

dilecta (łac.) — ukochana, wybrana. [przypis edytorski]

Dilexi quoniam exaudiet Dominus (łac.) — Miłuję Pana, albowiem usłyszał; Psalm 116 (incipit cz. 1 psalmu, w Wulgacie: Psalm 114). [przypis edytorski]

directe (łac.) — wprost. [przypis edytorski]

Dirupisti (łac.) — dosł. rozerwałeś; incipit Psalmu 116. [przypis edytorski]

Disce, puer, disce (łac.) — ucz się, chłopcze, ucz. [przypis edytorski]

disciplina voluntatis (łac.) — dyscyplina woli. [przypis edytorski]

discordia (łac.) — niezgodność. [przypis edytorski]

discordia (z łac.) — niezgoda. [przypis edytorski]

disiecta membra (łac.) — rozdzielone członki. [przypis edytorski]

disiecta membra (łac.) — rozrzucone, rozsiane członki, części. [przypis edytorski]

Disputationes Tusculanae (łac.) — Rozmowy tuskulańskie, tytuł jednego z dzieł filozoficznych Cicerona. [przypis edytorski]

disputatio solemnis publica (łac.) — uroczysta dyskusja publiczna. [przypis edytorski]

Disquisitiones magicae (łac.) — badania magiczne. [przypis edytorski]

diva (łac.) — boska; tytuł żony cezara. [przypis edytorski]

Divide et impera (łac.) — dziel i rządź. [przypis edytorski]

divide et impera (łac.) — dziel i rządź; rzym. maksyma streszczająca zasadę zdobywania i utrzymywania władzy przez skłócanie przeciwników i powstrzymywanie ich przed połączeniem sił. [przypis edytorski]

divinatio (łac.) — tu: ubóstwienie. [przypis edytorski]

divinitus (łac.) — z Bożego natchnienia. [przypis edytorski]

Dixi custodiam vias meas (łac.) — Rzekłem: „Będę pilnował dróg moich”; Psalm 39. [przypis edytorski]

dixi (łac.) — dosł.: powiedziałem, rzekłem; słowo używane często na zakończenie dłuższej przemowy wyjaśniającej stanowisko mówcy. [przypis edytorski]

dixi (łac.) — rzekłam, rzekłem (zwyczajowo na koniec wypowiedzi wyjaśniającej czyjeś stanowisko). [przypis edytorski]

dixi (łac.) — rzekłem; wyraz kończący wypowiedź. [przypis edytorski]

Dixit injustus ut delinquat in semet ipso (łac.) — Nieprawość mówi do bezbożnika w głębi jego serca; Psalm 36 (35). [przypis edytorski]

Dixit insipiens in corde suo, non est Deus (łac.) — Mówi głupi w swoim sercu; Psalm 14. [przypis edytorski]

docent (docens, docentis, łac.) — uczony, uczący. [przypis edytorski]

Doctoris Doctorum (łac.) — doktora doktorów (sens: nauczyciela nauczycieli). [przypis edytorski]

Doctoris maximi (łac.) — doktora największego. [przypis edytorski]

Doctor Marianus (łac.) — uczony teolog szczególnie poświęcający się kultowi Marii. [przypis edytorski]