Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | grecki | łacina, łacińskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 588 przypisów.

tamta niewiasta — Filokomazjum. [przypis tłumacza]

Tamtego (…) w tym wina — Sokratesa. [przypis tłumacza]

Tamten, to szczwana sztuka — Scena ta w dalszym ciągu charakteryzuje Tartufa: zanim się pojawi, będziemy go już znali ze wszystkich stron. Z współczesnego listu o komedii Świętoszek możemy wnioskować, że w pierwszej redakcji sztuki rozmowa ta o dewotach wciskających się w domy była bardziej rozwinięta i że ją polecono Molierowi skreślić. [przypis tłumacza]

tamten ucieka przed skwarem, ucieka przed mrozem — królowie perscy posiadali rezydencje letnią, zimową i wiosenną. Zimę spędzali w mieście Babilonie, nad Eufratem dolnym, wiosnę w Suzie, na wschód od Babilonu, lato w medyjskim mieście Ekbatana, w górach, na północ od Suzy. [przypis tłumacza]

tamtych dwóch — Pliniusza młodszego i Cycerona. [przypis tłumacza]

Tamtym zaś na razie wystarczyło zwycięstwo… — w tym ustępie mało ważne różnice między tekstem Niesego i Dindorfa, których zaznaczać nie warto. [przypis tłumacza]

tam (…) umieścić bohaterów mego romansuNowa Heloiza [pierwsze wydanie tego romansu (1761) nosiło tytuł: Listy dwojga kochanków, mieszkańców małego miasteczka u stóp Alp; red. WL]. [przypis tłumacza]

Tamże, str. 14. [przypis tłumacza]

Tamże, str. 15. [przypis tłumacza]

Tanach — nazwa Biblii, skrót utworzony od słów: Tora, Newiim (Prorocy) i Ketuwim (Pisma). [przypis tłumacza]

Tanach — nazwa całego Starego Testamentu; skrót utworzony ze słów Tora, Newiim (Prorocy) i Chtuwim (Pisma). [przypis tłumacza]

Tanach — skrót od słów: ToraPięcioksiąg, newiimProrocy, chtuwimPisma, czyli cała Tora. [przypis tłumacza]

TanachStary Testament zawierający: Pięcioksiąg, Księgi Proroków i Pisma. [przypis tłumacza]

Tanagra — miasto beockie na północnej granicy Attyki, sławne dziś z odgrzebanych tam figurynek. [przypis tłumacza]

Tanais — Don, od Dan: woda (Boettger). [przypis tłumacza]

tanaita — tytuł nauczyciela wykładowcy w pierwszym okresie tworzenia Talmudu. [przypis tłumacza]

Ta namiętność, która (…) sprowadza cię z powrotem ku przedmiotowi odpowiadającemu jej tak mało — mowa o pani de Montsauge. [przypis tłumacza]

tancerką, z takich, co to różne dziwne sztuki pokazują — karkołomne sztuki kuglarskie pokazywały w Grecji kobiety. Sycylia była u Greków-rodaków na Wschodzie więcej znana ze zręczności kuglarzy aniżeli ze swej literackiej twórczości (komedia: farsa) i naukowej (filozofia, medycyna). [przypis tłumacza]

Tandem (…) scientiae — Horatius, Epodes, 17, 1. [przypis tłumacza]

ta niewinna rozrywka — „cet innocent plaisir”, pisze dosłownie Casanova. [przypis tłumacza]

Tanis — Τάνις (tak samo w LXX); צֹ֥עַן Lb 13, 22, Coan, ed. Cylkowa; Wujek: Thanim (13, 23); ed. berlińska: Soan (13, 23). Herodot II, 166: okręg tanitski; asyr. Sa’nu, staroegip. Tān, dzisiejsza wioska San; zwaliska po świątyni Seta, zbudowanej przez Ramzesa II. [przypis tłumacza]

Tanner, Adam — jezuita, ur. w 1572 w Insbruku, żył w Ingolstadzie, um. w r. 1632. [przypis tłumacza]

Tanquam (…) putes — Martialis, Epigrammata, XI, 103, 12; 59, 8. [przypis tłumacza]

tanquam re bene gesta — jakby sprawę dobrze załatwił. [przypis tłumacza]

Tanta (…) ponimus — Cicero, De finibus bonorum et malorum, V, 1, 2. [przypis tłumacza]

Tantaque (…) conficit ipsa — Lucretius, De rerum natura, IV, 638. [przypis tłumacza]

Tanti (…) aurum — Iuvenalis, Satirae III, 54. [przypis tłumacza]

Tantra (sanskr.) — późno sanskryckie dzieła religijne, zajmujące się przeważnie gusłami. [przypis tłumacza]

tantum (…) dediscant — Quintus Curtius, Historiae Alexandri Magni, III, 2, 18. [przypis tłumacza]

Tantum (…) inseruerunt (łac.) — „Tyle doznają boleści, ile się jej poddają” (Augustinus Aurelius, De civitate Dei, I, 10; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Tantum (…) malorum — Lucretius, De rerum natura, I, 102. [przypis tłumacza]

tantum (…) pertinet — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXX, 44. [przypis tłumacza]

Tantum (…) podagram — Martialis, Epigrammata VII, 39, 8. [przypis tłumacza]

Tantus (…) saeviunt — Augustinus Aurelius, De civitate Dei, VI, 10. [przypis tłumacza]

ta pani, na którą ty i Diana wpadłyście, gdyście skoczyły do łóżka w pokoju gościnnym — patrz: Ania z Zielonego Wzgórza. [przypis tłumacza]

Taprobana — wyspa w Indiach; może Ceylon. [przypis tłumacza]

ta przygoda przepowiedziana była przez Dawida w psalmie (…) Adiutorium nostrum — Cały ten ustęp był w owych czasach niemałym zuchwalstwem ze strony pisarza; [por. Psalm 123; red. WL]. [przypis tłumacza]

tarant — Prawdopodobnie renifer. [przypis tłumacza]

Ta religia tak bogata w cuda, świętych, pobożnych (…) — Św. Paweł, 1 Kor 1, 18. [przypis tłumacza]

Tarychea — Ταριχέαι, miasto na południowym krańcu jeziora Genezaret, wedle Robinsona ruiny obok wsi Kerak. [przypis tłumacza]

ta sama zasada — zasada cnoty, gdyż każde państwo prawne jest republiką. [przypis tłumacza]

Ta sekta — Pirronizm. [przypis tłumacza]

Tathāgata — chiń. rulai, jap. nyorai. Jeden z tytułów Buddy i najczęściej używany tytuł przez historycznego Buddę w odniesieniu do siebie samego. Najczęstszym tłumaczeniem tego określenia jest „Ten, który odszedł (tatha-gata)” bądź „Ten, który przybył (tatha-agata)”, zakładając, iż historyczny Budda był jedynie jednym z wielu buddów, którzy pojawili się przed nim oraz wielu, którzy pojawią się w przyszłości. [przypis tłumacza]

Taumastes — Niektórzy komentatorowie dopatrują się w Taumaście osoby Tomasza Morusa, który w owym czasie odwiedził Paryż. [przypis tłumacza]

Taurea Jubeliusz (…) — Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, XXVI, 15. [przypis tłumacza]

tautologia (z gr.) — oznacza niepotrzebne określanie jednego i tego samego pojęcia za pomocą kilku słów. [przypis tłumacza]

Tavernier i Chardin — autorzy głośnego współcześnie [w czasach Montesquieu; Red. WL] dzieła o Persji i innych krajach Wschodu. [przypis tłumacza]

ta Wielka Rada jest równie liczna jak nasza Rada Ogólna w Genewie — każdy zapisany w Złotej Księdze szlachty był członkiem Wielkiej Rady, o ile ukończył 25 lat życia. — W Genewie w skład Rady Ogólnej wchodzili wszyscy obywatele i mieszczanie. W XVIII w. liczba ich nie przekraczała 1600 osób. [przypis tłumacza]

Tazos — wyspa przy trackim wybrzeżu. [przypis tłumacza]

tę daję prowincję (hanc tibi impero provinciam) — provincia oznacza pierwotnie „zakres działania”, przyznawany komuś przez władzę (np. przez naczelnego wodza, przez senat). [przypis tłumacza]

tę drugą — tak dla wyrazistości; w oryginale eam: ją. [przypis tłumacza]

tęgość — μῆκος; Pape, übertrieben: Grösse. Trudno za tłumaczem łacińskim i niemieckim mówić o „długości”, skoro o kilka wierszy wyżej jest mowa o tym, że Jan kazał je porżnąć. [przypis tłumacza]

Tęgospust — Wedle tradycji komentatorów Tęgospust ma przedstawiać króla Ludwika XII: w ten sposób Gargantua byłby Franciszkiem I, a Pantagruel Henrykiem II. Jak już w przedmowie zaznaczono, trzeba się bardzo mieć na ostrożności przeciwko takiej mechanicznej symplifikacji bujnej, kapryśnej i wielostronnej satyry Rabelais'go. [przypis tłumacza]

tę, którą wielki mówca Lyzjasz ułożył na piśmie dla niego (…) — por. Cicero, De oratore, I, 54. [przypis tłumacza]

tępi z natury — brak rozgarnięcia u Beotów był przysłowiowy, mówiono o rozumie, uchu beockim, nawet o beockiej świni. [przypis tłumacza]

Tę prawość (…) twarzą? — Tutaj Filint uderza w słabą stronę pancerza Alcesta. Zarazem w ekspozycji sztuki pojawia się nowy motyw; dowiadujemy się, że ten zacięty krytyk ludzkości kocha i to kocha osobę będącą wcieleniem tych właśnie wad, które tak potępia. [przypis tłumacza]

tępy — νωθής. [przypis tłumacza]

Te (…) amores — Tibullus, Elegiae I, 4, 35. [przypis tłumacza]

teatyni — zakon założony przez Caraffę, biskupa teatyńskiego, w r. 1524. [przypis tłumacza]

Tebanie? (…) z całą gotowością wpadną z nim razem — Teban pociągała ku Filipowi sąsiedzka nienawiść do Fokijczyków; na niej grał Filip, by zdobyć sobie punkt oparcia w Grecji środkowej. Motywy religijne były czystą komedią. [przypis tłumacza]

Tebuteja — Θεβουθεῖ (N), Θεβουθί (D). [przypis tłumacza]

Teby co innego zaprząta — wojna święta. [przypis tłumacza]

Teby — Θήβαι, co Grecy prawdopodobnie przerobili z egipskiego Taape (Riehm 1096 a). Stolica starożytna Górnego Egiptu, dziś Luksor, od arab. el-Kusur (albo liczba mnoga: el-Kasr, „zamki”). W Biblii: No (Na 3, 8, ed. berlińska; u Wujka źle: Aleksandria) = Miejsce Amona (nu-āa, nu áamen), co powstało z egip. nazwy miasta Wēset albo Net („miasto”). Homer zwie Teby „stubramnymi” (Iliada IV, 380). [przypis tłumacza]

Teby — z tą nazwą spotykamy się też u Homera. Panował tam ojciec Andromachy [tzw. Teby Plakijskie, w Myzji, w pobliżu ob. miasta Edremit; red. WL]. [przypis tłumacza]

tedy chociaż byłem bardzo daleko od Delf, posłałem tam w sprawie męskich potomków — związek myśli jest następujący: gdy przekonałem się, że Delfy są jedyną wyrocznią godną zaufania, zwracałem się tam z pytaniami, mimo że do innych wyroczni było mi bliżej. Herodot nie wspomina o pytaniu Krezusa w sprawie potomstwa, lecz mówi, że jeszcze dwa razy posyłał do Delf: raz z pytaniem, czy zwycięży Persów, drugi raz, czy długo będzie panował. Na pierwsze odpowiedziała Pytia, że jeśli przekroczy rzekę Halys, zniszczy wielkie państwo; na drugie: niech ucieka nad Hermos i nie wstydzi się tchórzostwa, kiedy nad Medami zapanuje muł. Obie odpowiedzi wydawały się królowi pomyślne, spodziewał się wiecznych rządów swego rodu w Lidii, gdyż nigdy nie może rządzić Medami muł zamiast człowieka. Tymczasem mułem tym miał być Cyrus, syn Persa i medyjskiej królewny, podobnie jak muł jest mieszańcem osła i konia. Ksenofont także każe swojemu Krezusowi trzy razy pytać się wyroczni, ale nie może umieszczać takich rzeczy, które by mogły rzucić jakikolwiek cień na wyrocznię, gdyż takie przedstawienie rzeczy nie odpowiadało jego celowi. [przypis tłumacza]

Te dziewice — Zakonnice z Port-Royal. [przypis tłumacza]

tefilin a. filakteria — dwa skórzane pudełka, w których umieszczone są wersety z Biblii. Jedno pudełko przytwierdza się rzemykiem do lewej ręki (obok serca) i drugie do czoła (do myśli). [przypis tłumacza]

tefilin a. filakteria — dwa skórzane pudełka, w których umieszczone są wersety z Biblii; jedno pudełko przytwierdza się rzemykiem do lewej ręki (obok serca) i drugie do czoła (do myśli). [przypis tłumacza]

tefilin a. filakterie — dwa skórzane pudełka zawierające pergaminowe kartki, na których napisane są cytaty z Biblii; jedno pudełko nakłada się podczas porannej modlitwy na lewe przedramię, drugie przytwierdza się do czoła. [przypis tłumacza]

tefilin — dosł.: „modlitwy”; nazwa dwóch skórzanych pudełeczek zawierających wypisane na pergaminie modlitwy — przepisy, które mężczyźni od trzynastego roku życia wkładają na głowę i lewą rękę podczas modlitwy porannej w dni powszednie. [przypis tłumacza]

tefilinfilakterie, dwa skórzane pudełka z cytatami z Pięcioksięgu. Jedno z nich przytwierdza się podczas modlitwy rzemykiem do czoła, drugie do lewego przedramienia. [przypis tłumacza]

tefilin — filakterie, dwa skórzane pudełka z cytatami z Pięcioksięgu. Jedno z nich przytwierdza się podczas modlitwy rzemykiem do czoła, drugie do lewego przedramienia. [przypis tłumacza]

teframancja — wróżenie z popiołu. [przypis tłumacza]

Tefteos — Τεφθέος (N), Τεφθαῖος (D). [przypis tłumacza]

Tegea, Megalopolis, Asea i Pallantion — wszystkie w płd.-wsch. kącie Arkadii; Tegea, pierwotnie większa od Mantinei, zawsze z nią w nieprzyjaznych stosunkach; Megalopolis zbudowane w 371 r. jako stolica Związku Arkadyjskiego [Ligi Arkadyjskiej]. [przypis tłumacza]

Tegea — stolica Arkadii, najwierniejszy sprzymierzeniec Sparty. Po bitwie pod Leuktrami wybuchły tam zamieszki wewnętrzne i wreszcie Tegea złączyła się z Tebanami; po ich stronie walczyła później pod Mantineją (362 r.). [przypis tłumacza]

Tegmina (…) cortex — Vergilius, Aeneida, VII, 742. [przypis tłumacza]

tego kawalera — Ajschines przywiązywał wiele wagi do powierzchowności i utrzymywał miłostki. [przypis tłumacza]

Tego, który z nimi zawarł przymierze — σύμμαχον [symmachon: sojusznik, sprzymierzony, od słowa symmachia, dosł.: wspólna walka, przymierze dla wspólnej walki, w staroż. Grecji sojusz, związek obronny lub zaczepno-obronny państw; red. WL], auxiliatori, des Bundesgottes (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

tego narodu — aluzja do Francuzów, której ilustrację znajdziemy w opisie klęski pod Waterloo w powieści Pustelnia Parmeńska. [przypis tłumacza]

tego nowego orderu (…) — Order św. Ducha, ustanowiony za Henryka III, w r. 1578. [przypis tłumacza]

te (i inne jeszcze) cechy… — scena zastraszenia Papkina wezwaniem służących (III. 4, w. 266 i n.) bardzo przypomina analogiczną scenę w Punijczyku Plauta, p. wyżej, s. XXI. [przypis tłumacza]

tej, co się zajmuje dziećmi naszej służby — dziećmi niewolnic zajętych zwykle cały czas pracą domową zajmowała się kobieta osobno do tego przeznaczona. [przypis tłumacza]

tej, którą ze wszystkich ludzi najbardziej kochałem — tak ciepłego tonu o kobiecie i o żonie, jak u Ksenofonta, nie spotykamy u innego greckiego prozaika owej doby. [przypis tłumacza]

tej lekturze — Tzn. lekturze tego dzieła. [przypis tłumacza]

tekka (ang. teak) — drzewo rosnące w Indiach, odznaczające się niezwykłą twardością i trwałością, używane zwłaszcza do budowy okrętów. [przypis tłumacza]

Tekue — Θεκουὲ (N), Θεκωὲ (D); obie formy także w LXX; תְּקוֹעַ (2 Sam 14, 2); dziś Tekû'a. [przypis tłumacza]

Telauges — może syn Pitagorasa, znany ze swej wstrzemięźliwości, lecz i nadmiernego zaniedbania swej powierzchowności. [przypis tłumacza]

Telef, król Mydów (…) gryząc (…) formuły pandeletejskie — aluzja do tragedii Eurypidesa Telephos. Telef, król Myzji, zraniony w bitwie przez Achillesa, nie mogąc wygoić rany, udał się po radę do wyroczni delfickiej. Wyrocznia orzekła, że ranę uleczy tylko ten, kto ją zadał. Aby nie być poznanym przez Greków, przebrał się Telef za żebraka i tak zbliżył się do Achillesa, który mu ranę opatrzył, zasypawszy ją rdzą, zeskrobaną ze swej peliońskiej włóczni. Czym były „pandeletejskie formuły”, nie wiemy. [przypis tłumacza]

Telegonos w „Zranionym Odyseuszu” — Telegonos, syn Odyseusza i bogini Kirke, wyruszywszy w celu odszukania ojca, wylądował w Itace i splądrował tę wyspę. W utarczce z Odyseuszem i Telemachem zranił nieznanego ojca śmiertelnie strzałą, która zakończona była ością rybią. Zraniony Odyseusz była to według Ateneusa tragedia Cheremona; mowa tu jednak prawdopodobnie o tragedii Sofoklesa Ὀδυσσεὺς ἀκανθοπλήξ [Odyseusz kolcem zraniony, tragedia Sofoklesa oparta na epickim poemacie o Telenogonosie, z której zachowały się tylko fragmenty; włócznia Telegonosa była zakończona kolcem jadowym płaszczki; red. WL]. [przypis tłumacza]

Telia — Θελλᾶ. [przypis tłumacza]

Temenos — Τημένος, syn Arystomachosa, król i prawodawca Argolidy, postać mityczna. [przypis tłumacza]

Temistokles, syn Neoklesa — znany twórca morskiej potęgi Aten i sprawca klęski wyprawy perskiej Kserksesa. [przypis tłumacza]

Temo (…) ordo — Ovidius, Metamorphoses, II, 107. [przypis tłumacza]

Temple — dawny warowny monastyr templariuszów posiadał odwieczny przywilej nietykalności i służył za asylum wielu ściganym przestępcom, głównie niewypłacalnym dłużnikom. W owym czasie był własnością księcia de Conti. [przypis tłumacza]

Tempora (…) poetae (łac.) — „Zmień czas i tryby słowa, zmień porządek zdania,/ Staw na początek tamto, co było na końcu,/ A choć go tak pokrajesz, znajdziesz wieszcza człony” (Horatius, Satirae, I, 4, 58; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

tempore et loco prelibatis (łac.) — w odpowiednim czasie i miejscu. [przypis tłumacza]

temu, który spokrewnił się z mężami potężnymi w państwie, nie jest wiadomo, czy z ich powodu nie będzie pozbawiony państwa — jeżeli ktoś łączy się związkami małżeńskimi z rodziną wpływowego polityka w nadziei, że przy jego pomocy dojdzie kiedyś do steru państwa, narazić się może na to, że będzie skazany na wygnanie, jeśli ta partia padnie, a do rządów przyjdzie stronnictwo przeciwne. Takie wygnania były wówczas na porządku dziennym. [przypis tłumacza]

Tenarus — Pasmo gór i miasto w Lakonii, w którego okolicy, wedle mniemania starożytnych, mieściło się zejście do piekieł. [przypis tłumacza]