Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7935 przypisów.

nach Bremen (niem.) — do Bremy. [przypis edytorski]

Nach Canossa gehen wir nicht (niem.) — Nie pójdziemy do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]

na Chersonez, który król perski… — Stan posiadania w Grecji i zmiany w nim podlegały od pokoju królewskiego gwarancji perskiej. Tak wolność grecka podobna była do szopki, z dwu stron podpartej kijami. [przypis tłumacza]

nach Kanosa rycht wir giejen (zniekszt. niepopr. niem. nach Canossa richt wir gehen) — jedziemy prosto do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]

nachkastlik (reg., z niem.) — dziś popr.: nakastlik: mała, podręczna szafka stojąca przy łóżku. [przypis edytorski]

Nachkuhr (niem.) — wypoczynek po odbytej kuracji. [przypis edytorski]

na chłopce — dziś popr. forma: na chłopców. [przypis edytorski]

na chlebie i wodzie — dziś popr. o chlebie i wodzie. [przypis edytorski]

nachname (z niem. Nachnahme) — pobranie (pocztowe). [przypis edytorski]

nachodzić (daw.) — znajdować, odnajdywać. [przypis edytorski]

nachodzić się (daw.) — znajdować się. [przypis edytorski]

Nachstrahl — Nachglanz. [przypis edytorski]

nachtejse (hebr.), właśc. mechetejse — bardzo proszę, no i dobrze. [przypis tłumacza]

Nachteoretische Thaten — czyny po-teoretyczne. [przypis redakcyjny]

Nachtigal, Gustav (1834–1885) — niemiecki lekarz wojskowy i badacz środkowej i zachodniej Afryki; w 1884 wysłany przez rząd Bismarcka do Afryki Zachodniej jako specjalny komisarz, swoimi działaniami spowodował, że Togoland i Kamerun stały się pierwszymi koloniami niemieckiego imperium kolonialnego. [przypis edytorski]

Nachtmahls — Abendmahls. [przypis edytorski]

Nachtwacha (niem.) — nocny strażnik. [przypis edytorski]

nachyły (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany. [przypis redakcyjny]

nachyły (starop.) — podeszły. [przypis redakcyjny]

nachylać się ku reszcie — kończyć się. [przypis edytorski]

nachylił się burtem — dziś tylko rodz. ż.: burta; w komendach żeglarskich występuje jednak w rodz. m., np.: „prawo na burt”. [przypis redakcyjny]

nachylony (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany [w szyku]. [przypis redakcyjny]

nachylony (starop.) — podupadły; nadwątlony. [przypis edytorski]

nachylony (starop.) — podupadły; tu: osłabiony. [przypis edytorski]

nachylony (starop.) — tu: podupadły; nadwątlony. [przypis edytorski]

nachynąć (daw.) — skłonić się, nachylić. [przypis redakcyjny]

nachytrszy (daw. forma) — najbardziej chytry. [przypis redakcyjny]

naciągniony — dziś: naciągnięty. [przypis edytorski]

na ci (daw. a .gw.) — a masz. [przypis edytorski]

na cię (daw.) — dziś popr.: na ciebie. [przypis edytorski]

na cię trudny — dla ciebie [jest] trudny; za trudny dla ciebie. [przypis edytorski]

na ciężar się sili (starop. konstrukcja zdaniowa) — im większy ciężar, tym bardziej się sili (jest silniejsza). [przypis edytorski]

na ciebie rachuję — dziś: na ciebie liczę. [przypis edytorski]

nacierać — atakować. [przypis edytorski]

nacierali się oliwą w zewnętrznym korytarzu — starożytni Grecy dbali o sprawność fizyczną, uprawiając atletykę nago, namaszczeni oliwą; gimnazjony, ośrodki ćwiczeń fizycznych i treningu sportowego, złożone z otwartego placu z bieżnią i boiskiem oraz półkrytych i krytych budynków, były popularnymi miejscami spotkań, dlatego stały się również miejscami wykładów, dysput i nauczania. [przypis edytorski]

naciułać ładnego grosza — nazbierać sporą sumę pieniędzy. [przypis edytorski]

nacją (starop.) — naród. [przypis redakcyjny]

Na cnego Kotra mistrza… — mistrz Jan Cotard, prokurator, świeżo zmarły; w dalszym ciągu Villon poświęca mu wspomnienie, a nawet osobną balladę. [przypis tłumacza]

na cóżem poszła — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: na cóż poszłam, po co poszłam. [przypis edytorski]

na cóż jeszcze czekać — w tekstach greckich i przekładzie łacińskim oratio obliqua, którą Henkel i Clementz już w tym miejscu zmieniają na oratio recta. [przypis tłumacza]

na co by bezpiecznie (…) mógł kazać — na czym mógłby polegać bez zastrzeżeń. [przypis redakcyjny]

na co (daw.) — po co, w jakim celu. [przypis edytorski]

Na co dziś ludziom przez grzech czasów przyszło, że pragną swoich własnych kochać wrogów — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie tych dwóch wersów, zmieniając je na następujące: „Jak się wspaniale z naszym czasem zgadza/ Nakaz, by kochać własnych nieprzyjaciół”. [przypis edytorski]

na com (…) dał (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: na co dałem. [przypis edytorski]

Na co Panurg (…) czy nie jest pisany ałunem — Bardzo zabawne drwiny z rozmaitych „nauk tajemnych”, tak rozpowszechnionych za czasów Rabelais'go. [przypis tłumacza]

Na co się zda człowiekowi zdobyć cały świat, jeżeli zgubi duszę — Łk 9, 25. [przypis tłumacza]

na co trwa więcej (starop.) — po co dalej [tu] trwa. [przypis edytorski]

na co wiedzie(starop.) — do czego wiedzie, ku czemu wiedzie. [przypis edytorski]

na co zda się człowiekowi zdobyć cały świat (…) jeśli zatraci swą duszę? — Mt 8, 36; Mt 16, 26; Łk 9, 25. [przypis edytorski]

Naczalnoje Owczarskoje Ucziliszcze (ros.) — szkoła początkowa w Owczarach. [przypis edytorski]

naczalstwo — władza. [przypis edytorski]

na czas (daw.) — na pewien czas, tymczasowo. [przypis edytorski]

na czas (daw.) — tymczasowo, chwilowo, przelotnie, czasowo. [przypis edytorski]

na czasie — (dla rymu w rękopisie: na czasie), w samą porę. [przypis redakcyjny]

na czas (starop.) — na pewien czas, na chwilę, tymczasowo. [przypis redakcyjny]

na czas — tu: tymczasowo; na wyznaczony okres. [przypis edytorski]

na czas tylko — jedynie tymczasowo. [przypis edytorski]

na czas tylko — tu w znaczeniu: tymczasowo, do czasu. [przypis edytorski]

nacz ćwiczy się (starop.) — do czego [się] sposobi. [przypis redakcyjny]

na czele (daw. forma) — na czole. [przypis edytorski]

na czele — dziś: na czole. [przypis edytorski]

Na czele jednego i drugiego stronnictwa mówca — Isokrates mówił o „tyranii mównicy”. [przypis tłumacza]

na czele Ligi — „Liga Polska” w Poznańskiem, zawiązana dzięki inicjatywie Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]

na czele pięćdziesięciu tysięcy piechoty, pięciu tysięcy konnicy i osiemdziesięciu słoni wkracza do Judei — W 1 Mch 6, 30 znajdujemy 100 000 piechoty, 20 000 konnicy i 32 słonie. Te same cyfry podane w Starożytnościach XII, IX, 3. [przypis tłumacza]

na czele podchorążych był wpadł do Belwederu — Piotra Wysockiego nie było wśród uczestników ataku na Belweder; szturm prowadzili Ludwik Nabielak i Seweryn Goszczyński, przewodząc grupie cywili i niewielkiej grupie podchorążych należących do spisku (gdyż oficerowie uważali, że wojskowi nie powinni brać udziału w zabiciu naczelnego wodza, którym był książę Konstanty). [przypis edytorski]

na czele (starop. forma) — dziś (w tym znaczeniu, tj. dosłownym): na czole. [przypis edytorski]

na czele wszystkich Beotów — Beocja jest związkiem kilkunastu miast, założonym przez Teby w r. 447/46; prawo bicia monety przysługiwało wyłącznie Tebom aż do 387 r. Związek dzieli się na 11 okręgów, czasem okręg równa się miastu z okolicą, czasem nawet trzy państwa (miasta) tworzą jeden okręg. Każdy okręg daje jednego „rządcę Beocji” (bojotarcha) i 60 radnych do Wspólnej Rady Beotów. Prócz tego rządzą w każdym mieście 4 Rady, po 100 radnych liczące. [przypis tłumacza]

naczelnik powiatu — zwierzchnik administracyjny powiatu w zaborze rosyjskim. [przypis redakcyjny]

Naczelnik Wiernych, Przywódca Wiernych (arab. Amir al-Mu'minin) — tytuł używany przez kalifów (czasem także przez innych przywódców muzułmańskich wspólnot państwowo-religijnych); tu: Harun ar-Raszid (763–809), jeden z najwybitniejszych władców muzułmańskich, który w Europie zyskał popularność jako bohater Księgi tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]

Naczelny Komitet Narodowy — powstały 16 sierpnia 1914 w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych; w założeniu miał być najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową dla Polaków zamieszkujących Galicję. [przypis edytorski]

Naczelny Wódz — najwyższa funkcja wojskowa w Wojsku Polskim. W czasie powstawania tego pamiętnika, tj. w 1914 r. funkcję tę pełnił Hans Hartwig von Beseler. W dalszej części tekstu wspominany jest jako „naczelny wódz”. [przypis edytorski]

na cześć boga — Apollona, na cześć którego śpiewano też hymn zwycięski. [przypis tłumacza]

na cześć haniebnej namiętności wystawił świątynię pogańską — renesansowy budynek Tempio Malatestiano, nieukończony kościół katedralny w Rimini, zbudowany zasadniczo jako mauzoleum dla Isotty degli Atti, kochanki i trzeciej żony Sigismonda. [przypis edytorski]

Naczezi — plemię Indian Ameryki Północnej, jedno z większych plemion mieszkających na południu rzeki Missisipi. Wyróżniali się złożonym systemem wodzostwa oraz podziałem na szlachetnie urodzonych i zwykłych członków plemienia. [przypis edytorski]

Naczezi — plemię Indian Ameryki Północnej, jedno z większych plemion mieszkających na południu rzeki Missisipi. Wyróżniali się złożonym systemem wodzostwa oraz podziałem na szlachetnie urodzonych i zwykłych członków plemienia. Na ich terytorium, niedaleko głównego ośrodka polityczno-religijnego zwanego Wielką Wioską Naczezów, w 1716 powstał francuski fort Rosalie. Służył jako warownia i placówka handlowa, w pobliżu rozwinęły się zabudowania osady i plantacje tytoniu. [przypis edytorski]

nacz lepszego (starop.) — na coś lepszego. [przypis edytorski]

na (…) czole — dziś popr. forma wyrażenia: na czele. [przypis edytorski]