Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do specjalnych publikacji współczesnych autorek i autorów wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur.
Footnotes
By first letter: all | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
By type: all | author's footnotes | Wolne Lektury editorial footnotes | source editorial footnotes | translator's footnotes
By qualifier: all | anatomiczne | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | zdrobnienie
By language: all | English | Deutsch | lietuvių | polski
4954 footnotes found
obadwa (starop.) — obydwa (brzegi). [przypis edytorski]
oba — dziś: obaj. [przypis edytorski]
oba — dziś popr. forma M. r.mos.: obaj. [przypis edytorski]
oba — dziś popr.: obaj. [przypis edytorski]
Obaj, Darwin i Słowacki, przyszli na świat w r. 1809 i, rzecz godna uwagi, właśnie w tymże roku Lamarck… — Lutosławski, Darwin i Słowacki, Warszawa, 1909. [przypis autorski]
obaj hetmani — hetman wielki koronny, Mikołaj Potocki, i hetman polny koronny, Marcin Kalinowski. [przypis redakcyjny]
Obaj — Periplektomenus i Pleusikles. [przypis tłumacza]
Obaj przybyli do mnie — Można raczej przypuszczać, że to Arsena pokierowała tym wszystkim. [przypis tłumacza]
obałamucony — okłamany. [przypis edytorski]
obałamucony — oszukany, wprowadzony w błąd. [przypis edytorski]
obalać — przewracać kogoś lub coś. [przypis edytorski]
obalić (starop.) — przewrócić. [przypis edytorski]
oba litewskie biskupy — biskup inflancki Józef Kossakowski (1738–1794) i biskup wileński Ignacy Jakub Massalski (1727–1794) zostali powieszeni jako zdrajcy i stronnicy Rosji podczas powstania kościuszkowskiego. [przypis edytorski]
oba panowie — dziś: obaj panowie. [przypis edytorski]
oba podróżni (daw.) — dziś popr.: obaj. [przypis edytorski]
obarczyciel — sprawca ucisku, ciemięzca, tyran. [przypis redakcyjny]
Oba się stawim — dziś: obaj się stawimy. [przypis edytorski]
oba (starop. forma) — dziś popr.: obaj. [przypis edytorski]
oba (starop. forma) — obaj. [przypis edytorski]
oba uszy — dzisiaj: oboje uszu. [przypis edytorski]
obawa zaś, podobnie jak pokrewne jej uczucie wstydu — Oba te uczucia spotykają się w pojęciu trwogi (łacińskim: vereri). [przypis autorski]
Obawiając się (…) zabili mi przyjaciela — mówi o Stefanie de la Boètie. [przypis tłumacza]
obawiali się Rzymu — tj. państwa papieskiego. [przypis edytorski]
Obawiam się tłumu, obawiam się samotności — Dionizjusza niepokój i mękę osamotnienia najlepiej malują opowiadania o mieczu Damoklesa i o parze przyjaciół (Damon i Fintiasz [lub Pytiasz]), wiernych do śmierci (por. balladę Schillera Die Bürgschaft [Rękojmia]). [przypis tłumacza]
O bazylianek mówiących męczeństwie — chodzi o rzekome prześladowania sióstr bazylianek w Mińsku w latach 1838–1846, opisane przez Makrynę Mieczysławską, podającą się za przełożoną klasztoru. W czasie tworzenia Promethidiona środowisko polskiej emigracji uznawało te relacje za prawdziwe. [przypis edytorski]
obbiedz a. obbieżeć (starop.) — obiegać, biec dookoła. [przypis redakcyjny]
obbiedz, obbieżeć (starop.) — obiec, obejść. [przypis redakcyjny]
obbiegszy (starop. forma) — dziś: obiegłszy (dookoła). [przypis edytorski]
obbieżeć a. obbiedz (starop.) — dziś popr.: obiec; 3.os.lp: obbieżał, tj. okrążył biegiem dookoła. [przypis redakcyjny]
obbieżeć (starop. forma) — obejść; obbieżeć gdzie stroną: obejść gdzieś bokiem. [przypis redakcyjny]
ob caricas Atticas (łac.) — dla fig attyckich. [przypis redakcyjny]
obces (daw.) — gwałtownie i bezpośrednio (częściej w formie „obcesem”). [przypis edytorski]
obces (daw.) — gwałtownie, natarczywie. [przypis edytorski]
obces (daw.) — gwałtownie. [przypis edytorski]
obces (daw.) — natarczywość, gwałtowność. [przypis edytorski]
obcesem — natrętnie, zuchwale. [przypis redakcyjny]
obcesem — obcesowo, gwałtownie. [przypis redakcyjny]
obcesowy — nadmiernie bezpośredni i natarczywy. [przypis edytorski]
obcesowy — zbyt bezpośredni i dlatego nietaktowny. [przypis edytorski]
obces — tu: dążąc do bezpośredniego starcia. [przypis edytorski]
obces — tu: gwałtownie, natarczywie; dziś: obcesem. [przypis edytorski]
obces — tupet, zuchwałość. [przypis redakcyjny]
obces, właśc. obcesowo a. obcesem (z łac. obcessus: opętany) — bezczelnie, gwałtownie, jak wariat. [przypis edytorski]
obchód 3 maja w Ogrodzie Botanicznym — w warszawskim Ogrodzie Botanicznym zachowała się zbudowana 3 maja 1782 kapliczka z wmurowanym kamieniem węgielnym pod Świątynię Opatrzności, która miała stanowić wotum dziękczynne za uchwalenie rok wcześniej Konstytucji 3 Maja. Podczas zaborów miejsce to było terenem spotkań młodzieży patriotycznej w rocznice uchwalenia Konstytucji. W setną rocznicę Konstytucji zebrało się tam około 2000 osób, wiele z nich z bukietami fiołków, które w milczeniu rzucano na ruiny kapliczki. Aresztowano ok. 30 osób, w tym prof. Mieczyńskiego, którego skazano na trzyletnie wygnanie do Odessy. Po tych wydarzeniach władze carskie wydały zarządzenie zakazujące publiczności wstępu do ogrodu przed 8 maja. [przypis edytorski]
obchudzać się (rzad.) — odchudzać się. [przypis edytorski]
obciążliwy krzywdą (starop.) — skrzywdzony. [przypis redakcyjny]
obciesywało (gw.) — obciosywało. [przypis edytorski]
obcowanie (starop.) — mieszkanie. [przypis redakcyjny]
obcowanie z kimś bez przyjaźni — miłość i przyjaźń to nie jest wszystko jedno. [przypis tłumacza]
Obcych czy ziomków zarówno chronim — pochwała Ateńczyków za ich ludzkie prawa, dające opiekę i schronienie rozmaitym emigrantom politycznym. [przypis tłumacza]
obcych (…) i z nich tworzą sobie przyboczne straże — np. wojsko zaciężne Dionizjusza I, rówieśnika Ksenofonta, składało się z peloponeskich Greków, Sycylijczyków (tubylców, nie greckich kolonistów), Sabellów z Kampanii, Iberów (Hiszpanów), Celtów (Gallów). [przypis tłumacza]
obcy Rzymowi świadek opisał go [początek panowania Kaliguli] barwami, przy których reszta panowania jeszcze jaskrawiéj krwią i rozpustą odbija — Philon, de Legatione [Filon z Aleksandrii, O poselstwie do Gajusza]. [przypis autorski]
obczerstwiać (daw.) — wzmacniać. [przypis edytorski]
obdalnio (gw.) — daleko. [przypis autorski]
obdarzony (…) przymioty (daw.) — dziś popr.: obdarzony przymiotami. [przypis edytorski]
obdłużać — obciążać długami, zadłużać. [przypis edytorski]
obdłużone — dziś: zadłużone. [przypis edytorski]
obdzieranie — tak nazywają w Atenach kradzież szat w łaźni lub zdarcie z kogoś płaszcza na ulicy. [przypis tłumacza]
O beatu visio, videre Deum in se ipso, videre in nobis et nos in eo (łac.) — O błogie widzenie, ujrzeć Boga we własnej osobie, ujrzeć Go w nas i nas w Nim. [przypis edytorski]
Obecnie jest docentem wykładającym — Docent wykładający w Poznaniu, różni się od docenta prywatnego tym, iż tamten ma stałe stanowisko przy uniwersytecie, gdy ten stoi poza ciałem profesorskim. [przypis autorski]
Obecnie pragnę odpowiedzieć na właściwe oskarżenie… — iluzoryczne przejścia, gdy w rzeczywistości mówi ciągle o jednym; celem ich jest wywołanie wrażenia, jakoby mówca rozporządzał rzeczową i wyraziście rozczłonkowaną argumentacją. [przypis tłumacza]
Obecni, widząc zajeżdżającą gondolę o barwach ambasadora, zdumieli się — obywatelom weneckim nie wolno było utrzymywać żadnych stosunków z cudzoziemskimi ambasadorami i ich dworem. [przypis tłumacza]
obecność (daw.) — tu: teraźniejszość. [przypis edytorski]
obecność (daw.) — tu: teraźniejszość; to, co dzieje się obecnie. [przypis edytorski]
Obecność promieni γ (…) w promieniach radowych po raz pierwszy zauważył Villard — [por.] „Comptes rendus” 130, 1010 (1900). [przypis autorski]
obecność — tu: teraźniejszość, czasy obecne. [przypis edytorski]
obecność — tu: teraźniejszość. [przypis edytorski]
obecność — w oryginale niem. Begrüßung, tj. pozdrowienie, powitanie. [przypis edytorski]
obecny papież… — Innocenty XI (1611–1689), skonfliktowany z Ludwikiem XIV w sprawie prawa króla do wyznaczania biskupów i podporządkowania kleru francuskiego; walka absolutyzmu z prymatem Kościoła katolickiego doprowadziła do wydania w 1682 artykułów gallikańskich, negujących władzę papieską, zaś w 1687 do odmowy przez papieża uznania ambasadora Francji w Rzymie, w odpowiedzi na co ten na czele grupy kilkuset zbrojnych przemocą zajął swój pałac. [przypis edytorski]
obediencja (daw., z łac.) — posłuszeństwo. [przypis edytorski]
obediencja — posłuch. [przypis redakcyjny]
obediencja — posłuszeństwo. [przypis redakcyjny]
obediencja (z łac.) — posłuszeństwo. [przypis edytorski]
obegnać (starop.) — otoczyć. [przypis redakcyjny]
obejma (3 os. lp cz.ter.) — dziś popr.: obejmuje. [przypis redakcyjny]
obejma — dziś popr. forma 3.os.lp. cz.ter.: obejmuje. [przypis edytorski]
obejmani (M. lm m.os.) — dziś popr.: obejmowani. [przypis redakcyjny]
obejmuje go — następna wypowiedź pozwala przypuszczać, że Homoerotyk obejmuje i uspokaja Posługacza, a nie Pułkownika. [przypis edytorski]
obejrzym (daw.) — niegdyś powszechnie używana skrócona forma 1 os. lm: obejrzymy. [przypis edytorski]
obejście się z żydami, których cztéry tysiące za dekretem senatu wywieziono do Sardynii, przeznaczając ich do walki z rabusiami — Tacyt, II, 85 [wzmianka dotycząca debaty w sprawie pozbycia się z Rzymu dwu kultów: religii egipskiej i żydowskiej, oraz wysłania na Sardynię łącznie czterech tysięcy wyzwoleńców „zarażonych tymi przesądami”]. [przypis autorski]
obejście — słowo używane do określenia całego gospodarstwa: podwórza, domu, budynków gospodarczych takich jak stajnia, stodoła. [przypis edytorski]
obejście — sposób zachowania. [przypis edytorski]
obejście — zachowanie, sposób postępowania. [przypis edytorski]
obejźrzał (starop.) — obejrzał. [przypis edytorski]
obejźrzeć (starop. forma) — obejrzeć. [przypis edytorski]
obełgiwać — okłamywać. [przypis edytorski]
obelisk — czworościenny, zwężający się ku górze słup zakończony ostrosłupem (piramidką), charakterystyczny element architektury starożytnego Egiptu; obeliski stawiano parami przed wejściami do świątyń. Większość egipskich obelisków już w starożytności, po przyłączeniu Egiptu do państwa rzymskiego, przewieziono do Rzymu, a w czasach nowożytnych przewieziono kolejne obeliski do Paryża, Londynu i Nowego Jorku. [przypis edytorski]
obelisk — czworościenny, zwężający się ku górze słup zakończony ostrosłupem (piramidką), charakterystyczny element architektury starożytnego Egiptu; obeliski stawiano parami przed wejściami do świątyń. [przypis edytorski]
obelisk — mowa o słynnym obelisku egipskim, zdobiącym plac Zgody w Paryżu [przypis redakcyjny]
obelisk — pomnik w kształcie wysokiego, zwężającego się ku górze ostrosłupa. [przypis edytorski]
obelisk — słup kamienny, czworoboczny, zwężający się ku górze. W Egipcie był symbolem kultu boga słońca. Wspomniany tu granitowy obelisk, wysokości 23 m, pochodzi ze świątyni egipskiej w Luksorze (starożytne Teby). Był darem paszy egipskiego dla króla Ludwika Filipa. Ustawiony w r. 1836. [przypis redakcyjny]
obelisk z Place de la Concorde — egipski obelisk stojący na Place de la Concorde (placu Zgody) w centrum Paryża, pochodzący ze świątyni Amona w Luksorze; wylewającego na samotnym, bezsłonecznym wygnaniu łzy granitowe: w pierwszej części dwuczęściowego wiersza Nostalgies d'Obélisques (Nostalgie obelisków), ze zbioru Émaux et Camées Gautiera. [przypis edytorski]
obelżenie (starop.) — obelga. [przypis edytorski]
obeńdą (gw. forma) — obejdą. [przypis edytorski]
Oberammergau — gmina w Bawarii, w Niemczech, słynie misteriów pasyjnych, organizowanych co 10 lat od roku 1634. Dla Brzozowskiego nazwa ta służy jako symbol naśladowania męki, chęć usprawiedliwiania się męką od pracy. [przypis edytorski]
obercuch (daw., z niem. Überzug) — okrycie, suknia zwierzchnia. [przypis edytorski]
oberemek — naręcze, wiązka. [przypis edytorski]
oberkelner (niem. oberkellner)— starszy kelner. [przypis edytorski]
Oberkommando der Wehrmacht (niem.) — naczelne dowództwo armii (niemieckiej). [przypis edytorski]
Obermann — preromantyczna, melancholijna powieść epistolarna autorstwa Étienne'a Pivert de Senancour (1770–1846), wydana w 1804, przez długi czas pozostawała niemal niezauważona. [przypis edytorski]
Loading