Przypisy

cadyk — zwany również rebe; wzór pobożności, sprawiedliwości i pokory; ponadto: otoczony czcią, charyzmatyczny przywódca wspólnoty chasydzkiej. [przypis edytorski]

caeterum censeo (łac.) — niezmiennie twierdzę. [przypis edytorski]

caeterum censeo (łac.) — poza tym uważam… (aluzja do rzymskiego polityka, Katona Starszego, każde przemówienie w Senacie kończącego zdaniem „poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć”). [przypis edytorski]

caeterum censeo (łac.) — uporczywe twierdzenie. [przypis edytorski]

café chantant (fr.) — dosł. śpiewająca kawiarnia; początki tego typu kawiarni sięgają XVIII wieku, ale największą popularność zyskały na przełomie XIX i XX wieku. Słuchano w niej piosenek i oglądano skecze. [przypis edytorski]

café-chantant(fr.) — kawiarnia z występami artystycznymi i śpiewem; kabaret. [przypis edytorski]

café chantant (fr.) — kawiarnia z występami artystycznymi i śpiewem; kabaret. [przypis edytorski]

Café Club — dawny warszawski lokal z dancingiem, znajdujący się w kamienicy Istomina na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu. [przypis edytorski]

Café Club — kawiarnia mieszcząca się w nieistniejącej już kamienicy na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu. [przypis edytorski]

café concert a. café chantant (fr.) — kawiarnia z występami artystycznymi i śpiewem; kabaret. [przypis edytorski]

café-restaurant (fr.) — kawiarnia-restauracja. [przypis edytorski]

cafetería (hiszp.) — tu: plantacja kawy. [przypis edytorski]

Cagliostro, Alessandro (1743–1795) — wł. awanturnik i alchemik. [przypis edytorski]

Cagliostro, Alessandro di, właśc. Giuseppe Balsamo (1743–1795) — włoski awanturnik, alchemik, samozwańczy magik, zasłynął na wielu królewskich dworach Europy, gdzie uprawiał różne sztuki okultystyczne. [przypis edytorski]

Cagliostro — właśc. Giuseppe Balsamo (1743–1795) włoski awanturnik, alchemik i okultysta. [przypis edytorski]

Cahagnet, Louis-Alphonse (1809–1885) — fr. badacz somnambulizmu i mediumizmu, napisał Magnétisme. [przypis edytorski]

Cahouet — główny nadzorca posiadłości pani d'Epinay. [przypis edytorski]

Caillavet de, Gaston Arman (1869–1915) — fr. dramatopisarz. [przypis edytorski]

Caillavet, Gaston Arman de (1869–1915) — francuski dramatopisarz, współautor (wraz z Robertem de Flers) wielu komedii satyryczno-obyczajowych. [przypis edytorski]

Caillavet i Flers — dwaj francuscy dramaturdzy współpracujący w latach 1901–1915. [przypis edytorski]

Caillié, René (1799–1838) — francuski podróżnik i odkrywca, badacz Afryki Zachodniej; w 1828 jako pierwszy Europejczyk dotarł do Timbuktu i powrócił do Europy z opisem. [przypis edytorski]

Cairo — miasto położone w stanie Illinois. W czasach, kiedy dzieje się akcja książki, Illinois był stanem wolnym od niewolnictwa, otoczonym dwoma stanami niewolniczymi: Missouri i Kentucky. [przypis edytorski]

cajgowy (z niem. Zeug: tkanina) — tkanina bawełniana a. wełniana o splocie skośnym łamanym, cechująca się wytrzymałością i z tego względu używana do wyrobu odzieży roboczej. [przypis edytorski]

cajgowy (z niem. Zeug: tkanina) — tkanina bawełniana a. wełniana o splocie skośnym łamanym, cechująca się wytrzymałością i z tego względu używana do wyrobu odzieży roboczej. [przypis edytorski]

cajgowy (z niem. Zeug: tkanina) — zrobiony z cajgu, tj. mocnej, taniej tkaniny bawełnianej a. wełnianej, która z powodu rodzaju skośnego splotu układała się w podłużne paseczki, używanej do wyrobu ubrań roboczych. [przypis edytorski]

cajg — prawdop. z niem. Zeuge: świadek, tu: znak potwierdzający autentyczność monety. [przypis edytorski]

cajg — rodzaj mocnej tkaniny bawełnianej. [przypis edytorski]

cajkowy — wykonany z cajgu (z niem. Zeug): grubego, mocnego materiału płóciennego, bawełnianego lub wełnianego o skośnym splocie. [przypis edytorski]

cake-walk (ang.) — taniec towarzyski Murzynów amerykańskich. [przypis edytorski]

cake-walk — taniec towarzyski o żywym tempie, łączący kroki polki, marsza i two-stepa oraz ruchy ciała naśladujące tańce murzyńskie; na przełomie XIX i XX wieku popularny początkowo w Stanach Zjednoczonych, a następnie w Europie. [przypis edytorski]

cake walk — taniec towarzyski o żywym tempie, łączący kroki polki, marsza i two-stepa oraz ruchy ciała naśladujące tańce murzyńskie; na przełomie XIX i XX wieku popularny początkowo w Stanach Zjednoczonych, a następnie w Europie. [przypis edytorski]

całą ich [wołów] setkę kazał zakatrupić — mowa o hekatombie, tj. uroczystej ofierze ze stu wołów, składanej bogom przez starożytnych Greków przy specjalnych okazjach. [przypis edytorski]

całą unieść szyję — tu: ujść z życiem. [przypis edytorski]

cała nasza publika — sens: całe nasze życie publiczne. [przypis edytorski]

całe gromady wyłącznie dwupłciowe, wyposażone w „prawidłową obupłciowość” — tzn. obupłciowość jest u nich stanem normalnym, występującym powszechnie. [przypis edytorski]

całej parady (pot., iron.) — całej, już skończonej sprawy. [przypis edytorski]

całem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: całym. [przypis edytorski]

całem — dziś popr. forma: całym. [przypis edytorski]

całe nocy (…) pokutować musieli (daw. forma) — dziś całe noce (…). [przypis edytorski]

całe towarzystwo… — przywódcy hebertystów, w tym Vincent, Ronsin i Hébert, zostali aresztowani 13 marca 1794 r. [przypis edytorski]

całka (mat.) — pojęcie matematyczne, rodzaj sumy nieskończenie wielu nieskończenie małych wielkości, stosowanej dla wielkości zmieniających się w sposób ciągły. [przypis edytorski]

całka (mat.) — pojęcie matematyczne, rodzaj sumy nieskończenie wielu nieskończenie małych wielkości, stosowanej dla wielkości zmieniających się w sposób ciągły; symbolem całki jest pionowa kreska z zagięciami na końcach (stąd „fajka”), pochodząca od wydłużonej litery „s”. [przypis edytorski]

całki — całkowity. [przypis edytorski]

całkiem (daw.) — tu: całkowicie, w całości. [przypis edytorski]

całkiem (daw.) — w całości, całkowicie, w pełni. [przypis edytorski]

całki (gw.) — cały. [przypis edytorski]

całki (reg.) — cały. [przypis edytorski]

całkowanie (mat.) — rodzaj sumowania nieskończenie wielu nieskończenie małych wartości, stosowany dla wielkości zmieniających się w sposób ciągły. [przypis edytorski]

całkownik — kmieć, chłop. [przypis edytorski]

całopalenie — ofiara całopalna, polegająca na spaleniu całego zwierzęcia poświęconego na ofiarę; tu: symbol poświęcenia. [przypis edytorski]

całość (daw.) — bezpieczeństwo. [przypis edytorski]

całuna (daw. forma) — dziś: całunu. [przypis edytorski]

całunek (daw.) — pocałunek. [przypis edytorski]

całun — tkanina, którą okrywa się zwłoki. [przypis edytorski]

całun — tkanina, którą przykrywa się zwłoki. [przypis edytorski]

całuskom stworzone — stworzone do całusków, do całowania. [przypis edytorski]

całuszka (reg.) — kromka z końca chleba, przylepka. [przypis edytorski]

cały lud zwoływa — wchodząc w kompetencje naczelnego wodza. [przypis edytorski]

całym (daw. forma) — skrócone: cały jestem. [przypis edytorski]

całym wojskom ich, które dla Rzeczypospolitej z ochotą tam szły, gdzie wiedziały, iż się stamtąd nie miały wrócić — Cyceron, Katon Starszy o starości (Cato Maior de senectute), 20; tamże przykłady indywidualnego poświęcenia, m.in. obu Decjuszów i Regulusa. [przypis edytorski]

cały organizm — w oryg. niem. Geschichte: historia, opowieść; tu raczej: sprawę, wszystko (w zdaniu w oryg. niem. Ein wenig Alkohol wird die Geschichte gleich in Ordnung bringen: Odrobina alkoholu od razu doprowadzi wszystko do porządku; red. WL). [przypis edytorski]

cały planeta (daw., r.m.) — dziś popr.: cała planeta (r.ż.). [przypis edytorski]

cały Symbirsk do szczętu się spalił — w lecie 1864 w Symbirsku wybuchł pożar, który zniszczył większość miasta. [przypis edytorski]

Cały ten układ rozciął (…) Ruch nacechowany tożsamością obwiódł po boku na prawo, a ten drugi ruch po średnicy na lewo… — opisane przez autora obręcze ukazują równik niebieski (okrąg na sferze niebieskiej prostopadły do jej osi obrotu) oraz nachyloną względem niego ukośnie, o ok. 23°, ekliptykę (okrąg na sferze niebieskiej, po którym w ciągu roku pozornie porusza się Słońce obserwowane z Ziemi). Z Ziemi gwiazdy wydają się „przytwierdzone” do wyimaginowanej wewnętrznej powierzchni kuli, sfery niebieskiej, obracającej się jednostajnie wokół osi prostopadłej do równika niebieskiego; dla obserwatora na półkuli północnej stojącego twarzą na południe: gwiazdy, Słońce i planety obracają się w kierunku „w prawo”, tzn. ze wschodu na zachód, co odzwierciedla dobowy obrót Ziemi wokół własnej osi. Słońce porusza się po ekliptyce i systematycznie zmienia swoje położenie względem gwiazd, w ciągu roku okrążając całe niebo w kierunku przeciwnym niż kierunek obrotu sfery niebieskiej, co odzwierciedla roczny obieg Ziemi wokół Słońca. [przypis edytorski]

cały żelazny magazyn Wulkana — łańcuchy, okucia. [przypis edytorski]

calabozo (hiszp.) — więzienie. [przypis edytorski]

Caladium macrophizum — jeden z gatunków rodzaju Caladium (obraźnica), wieloletnich roślin zielnych, którym daw. nadawano rozmaite nazwy; macrophizum oznacza „o dużych kłączach”. [przypis edytorski]

Calais — francuskie miasto i gmina w regionie Nord-Pas-de-Calais-Pikardia, w departamencie Pas-de-Calais. [przypis edytorski]

Calais — miasto i gmina we Francji, w regionie Nord-Pas-de-Calais-Pikardia. [przypis edytorski]

Calais — miasto w płn.-wsch. Francji, ważny ośrodek transportowy i pasażerski; z brzegu morskiego u stóp Calais widać Wielką Brytanię, mianowicie Dover. [przypis edytorski]

calamitas, calamitatis (łac.) — nieszczęście; tu M. lm calamitates: nieszczęścia. [przypis edytorski]

calamitas (łac.) — szkoda, nieszczęście; klęska. [przypis edytorski]

cal — anglosaska miara długości, równa 1/12 stopy, tj. ok. 2,5 cm, dzieląca się na 10 linii, po 2,5 mm każda. [przypis edytorski]

cal — anglosaska miara długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]

Calas — trzyaktowy dramat Ducange'a z roku 1819, którego bohaterem jest Jean Calas, protestant z Tuluzy torturowany i stracony w 1762 za rzekome morderstwo swojego syna, który chciał przejść na katolicyzm. [przypis edytorski]

cal — daw. jednostka miary długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]

cal — dawna miara długości: 2,4 cm. [przypis edytorski]

cal — dawna miara długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]

Calderón de la Barca, Pedro (1600–1681) — hiszpański barokowy poeta i dramaturg. Najważniejsze dzieła: La vida es sueño (Życie jest snem), El gran teatro del mundo (Wielki teatr świata), El médico de su honra (Lekarz swojego honoru), El pintor de su deshonra (Malarz swojej hańby). Jego utwory charakteryzowały się dynamizmem, wykorzystaniem kontrastu i figur retorycznych. [przypis edytorski]

Calderon de la Barca (1600–1681) — dramaturg i poeta hiszp. okresu baroku; autor m.in. tragedii scenicznych Życie snem i Książę niezłomny. [przypis edytorski]

Calderon de la Barca (1600–1681) — hiszp. dramaturg i poeta; najważniejsze dzieła: Życie snem, Książę niezłomny. [przypis edytorski]

Calderon de la Barca (1600–1681) — poeta i dramaturg hiszpański okresu baroku. [przypis edytorski]

Calderon de la Barca, Pedro (1600–1681) — dramaturg i poeta hiszpański, klasyk europejskiego baroku; autor m.in. tragedii scenicznych Życie snem i Książę niezłomny. [przypis edytorski]

cale — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

calec — tu: odosobniona, naga skała. [przypis edytorski]

calec — twardy grunt pod warstwą orną; jednolity masyw skały. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem, całkowicie. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem, całkowicie; zupełnie. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]

cale — (daw.) całkiem. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem, tu: wcale. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkiem, zupełnie; tu: wcale. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkowicie. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkowicie; zupełnie. [przypis edytorski]

cale (daw.) — całkowicie, zupełnie; wcale. [przypis edytorski]

cale (daw., gw.) — całkiem, całkowicie, w pełni. [przypis edytorski]

cale (daw.) — tu: całkowicie; zupełnie. [przypis edytorski]