Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2344 przypisów.

inwestytura — ceremonia przejęcia władzy. [przypis edytorski]

inwestytura (daw.) — nadanie lenna a. danie władzy. [przypis edytorski]

inwestytura (z łac.) — uroczyste przejęcie władzy. [przypis edytorski]

inwidia (daw., z łac.) — nienawiść. [przypis edytorski]

inwidia (daw., z łac.) — nienawiść, zawiść, zazdrość. [przypis edytorski]

inwidia (łac.) — zazdrość, zawiść. [przypis edytorski]

inwidia — z łac. invidia: zawiść. [przypis edytorski]

inwidia (z łac.) — zazdrość. [przypis edytorski]

inwitacja (daw., z łac.) — zaproszenie. [przypis edytorski]

inwitacje — zaproszenia.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

inwitować — nawiedzać, nachodzić; odwiedzać, składać wizytę. [przypis edytorski]

inwitowany — (daw.) zaproszony. [przypis edytorski]

inwit — w brydżu, wiście: odzywka do partnera zachęcająca do licytowania gry premiowanej. [przypis edytorski]

inwolucja (łac.) — cofanie się w rozwoju. [przypis edytorski]

inwolucja (z łac.) — rozwój wsteczny, zanik fizjologiczny lub powrót organu do uprzednich rozmiarów. [przypis edytorski]

I obejrzał Bóg wszystko, co uczynił, i oto było bardzo dobre. I był wieczór, i był ranek — dzień szósty — Rdz 1, 31. [przypis edytorski]

I odpowiadając, Anioł rzekł… — Tb 6, 11–18, w tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]

io fatto lui un figlio (wł.) — zrobiłem jej syna. [przypis edytorski]

Iohanna — Joanna D'Arc (1412–1431), święta, mistyczka, patronka Francji. Prowadziła wojska francuskie do walki przeciw Anglikom, skłaniając je do przyjęcia bardziej ofensywnej taktyki. Ostatecznie została wydana Anglikom, osądzona za herezję i spalona na stosie. [przypis edytorski]

Io (mit. gr., mit. rzym.) — córka króla Argos, którą zakochany Zeus (rzym. Jowisz) zamienił w jałówkę, by ukryć ją przed swoją małżonką Herą (rzym. Junoną); wg innej wersji została z zemsty zamieniona w jałówkę przez Herę; ojciec Io, Inachos, był bogiem i uosobieniem rzeki. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, córka Melii (jednej z okeanid) i Inachosa (syna Okeanosa i Tetydy), boga rzeki o tej samej nazwie, płynącej w Argolidzie, najstarszego króla Argos. Io była kapłanką Hery w Argos; zakochał się w niej Zeus i, aby ukryć swój romans przed żoną Herą, otaczał całą okolicę chmurą (a. zbliżał się do Io pod postacią chmury). W jednej z wersji mitu zamienił swoją wybrankę w krowę, również w celu ukrycia swego związku z Io (Ioną) przed Herą; inna wersja podaje, że to zazdrosna Hera, dowiedziawszy się o niewierności Zeusa, przemieniła Io w krowę, a następnie zażądała od męża, aby ta właśnie krowa została jej poświęcona; bogini umieściła Io w swej świątyni i postawiła przy niej na straży stuokiego, wiecznie czuwającego olbrzyma Argosa. Zeus wykradł Io przy pomocy Hermesa, który uśpił Argosa grą na flecie (a. opowieściami), uciął mu głowę i uwolnił Io. Wówczas Hera zesłała na przemienioną w krowę Io szał (pod postacią gza, który ją dokuczliwie kąsał), który gnał ją po świecie. Ostatecznie Io dotarła do Egiptu, gdzie Zeus przywrócił jej ludzką postać. Wówczas urodziła syna (była w ciąży z Zeusem) Epafosa i poślubiła króla Egiptu, po którym jej syn odziedziczył tron. Io bywa też utożsamiana z boginią księżyca, będąc przedstawiana jako kobieta o rogach ze złota. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, kapłanka Hery, uwiedziona przez Zeusa (Jowisza), następnie zamieniona w krowę. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, kapłanka Hery, uwiedziona przez Zeusa, następnie zamieniona w krowę. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, kochanka Zeusa. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — zakochany Zeus zamienił ją w jałówkę, by uratować przed zazdrosną Herą. [przypis edytorski]

Io (mit. rzym.) — córka argiwskiego króla Inacha; zakochał się w niej Jowisz, ale zazdrosna Junona zamieniła królewnę w kro­wę i kazała jej strzec stuokiemu potworowi Argusowi. [przypis edytorski]

i on Achitofel, o którym mówiono „kto się go radził, jakoby się Boga radził” — 2 Sm 16, 23, o wielkim mędrcu, doradcy króla Dawida. [przypis edytorski]

I ono złe oko z szczerej zazdrości pokazuje nieżyczliwość ku bliźniemu i pokoju z nim żadnego mieć nie może, i zgody z nim nie chce — odniesienie do Mt 20,15 (z przypowieści o robotnikach w winnicy, Mt 20, 1–16). [przypis edytorski]

Ion — wędrowny grecki rapsod (zawodowy deklamator, głównie poematów Homera), tytułowy bohater dialogu Platona, w którym rozmawia z Sokratesem o relacji pomiędzy poezją a wiedzą. [przypis edytorski]

Io! — okrzyk bachantek. [przypis edytorski]

I'orecchie mi crepano (z wł.) — uszy mi pękną. [przypis edytorski]

I ostrogą — w innej wersji: „ostrogami”. [przypis edytorski]

io t'amo (wł.) — kocham cię. [przypis edytorski]

I oto jak historię się pisze — fr. Et voilà justement comme on écrit l'histoire; często cytowany wers ze sztuki Woltera Charlot (akt I, scena 7). [przypis edytorski]

I o tym, że się dawniej ludzie rodzili z ziemi, a nie jedni z drugich — z ziemi zrodził się m.in. Erechteus (Erichtonios), wychowany przez boginię Atenę heros i król Aten (por. Iliada II 546–548); w dialogu Platona Meneksenos (237b) Sokrates stwierdza, że pierwsi Ateńczycy zrodzili się z gleby attyckiej; wyrażano w ten sposób pogląd, że mieszkańcy danego terenu są ludnością rodzimą (autochtoniczną), od zawsze tam żyjącą, a nie obcą, napływową. [przypis edytorski]

Iowa — równinny stan w centralnej części Stanów Zjednoczonych, wcześniej terytorium francuskie, przyjęty do Unii w 1846. [przypis edytorski]

i owszem, gdy ma wszystek senat albo pany radne zebrać, aby się z tymi pierwej w każdej rzeczy, rozważając ją na tę i na owę stronę, namówił, niźliby ją przed wszystkim senatorskim kołem przełożył — późniejszych czasów, to jest r. 1573 prawo ustanowione, ażeby prócz ministrów jeden arcybiskup albo biskup, jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy boku królewskim. R. 1641 odmieniona liczba: na lat dwie dwudziestu ośmiu naznaczają, to jest: czterech biskupów, ośmiu wojewodów, szesnastu kasztelanów tak, ażeby przez półroka jeden biskup, co trzy miesiące jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy królu. Co do tego czasu trwa. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]

ipé a. poui, pau d'arco (łac. Handroanthus) — rodzaj drzewa występującego w Amazonii. [przypis edytorski]

Ipekakuana prawdziwa (a. wymiotnica prawdziwa; łac. Cephaelis ipecacuanha) — gatunek wiecznie zielonego półkrzewu należący do rodziny marzanowatych. Występuje w stanie dzikim w wilgotnych lasach tropikalnych Panamy, Kolumbii i Brazylii. Jest używana w celach leczniczych. [przypis edytorski]

iperyt — gaz musztardowy, grupa bojowych środków chemicznych o działaniu parzącym, przeciwko ludziom zastosowana po raz pierwszy w 1917 r. pod Ypres w Belgii. [przypis edytorski]

iperyt — związek chemiczny, stosowany jako bojowy gaz trujący. [przypis edytorski]

I Pismo dla tego króle i przełożone bogami zowie, iż są od Pana Boga jako starostami i namiestnikami jego — zob. Ps 81, 6. [przypis edytorski]

I prędzej coraz prędzej, by zdążyć na czas (…) Lecz prędzej, lecz prędzej wskoczyć w bok — odniesienie do wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, który został opublikowany po raz pierwszy w 1936 r. w Wiadomościach Literackich. [przypis edytorski]

I próżno słowa wyrzucam namiętne… — Słowacki, Beniowski, Pieśń V. [przypis edytorski]

I przepijają szaty Jezusowe — wg ewangelii św. Łukasza i św. Jana po ukrzyżowaniu Jezusa żołnierze podzielili między siebie jego szaty, rzucając losy. [przypis edytorski]

I przychodzili, i kładli moje grzechy na szalę… — zniekształcony cytat z I sceny V aktu Zbójców. [przypis edytorski]

i przynaglonym będzie — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]

I przyprowadzili doktorzy (…) Idź, a nie grzesz więcej — scena z Biblii, z Ewangelii wg św. Jana (J 8,3-11). [przypis edytorski]

Ipsara — wyspa na M. Egejskim; mieszkańcy brali udział w powstaniu greckim w 1821, później wojska tur. dokonały na nich rzezi. [przypis edytorski]

Ipsilantis, Dimitrios (1793–1832) — grecki żołnierz, brat Aleksandrosa Ipsilantisa; jeden z przywódców powstania o niepodległość Grecji. [przypis edytorski]

ipsissima verba (łac.) — te same słowa. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu; tym samym. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — przez sam fakt. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.: przez sam fakt) — z tego powodu, w konsekwencji. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — samo przez się, na mocy samego faktu. [przypis edytorski]

ipso facto (łac.) — tym samym. [przypis edytorski]

ipso facto (Latin) — by the very same act. [przypis edytorski]

ira brevis furor (łac.) — właśc. Ira furor brevis est: animum rege, qui nisi paret, imperat: gniew to krótkotrwały szał: panuj nad umysłem, który jeśli nie jest ci uległy, rządzi tobą (z Listów Horacego, I, 2, 62). [przypis edytorski]

irchowy — wykonany z irchy (rodzaj zamszu). [przypis edytorski]

irdyniecki bród — mowa o Irdyniu, lewym dopływie rzeki Taśminy na Ukrainie, który płynie przez ogromne bagna. [przypis edytorski]

I. Reg. 12. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 12; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm); dawniej, w Septuagincie (tłum. na grekę), Wulgacie (tłum. na łacinę) oraz późniejszych przekładach, cztery kolejne księgi, opowiadające chronologicznie dzieje królestwa żydowskiego od ustanowienia monarchii do upadku Jerozolimy i uprowadzenia Judejczyków do Babilonii, nosiły nazwę Ksiąg Królewskich a. Ksiąg Królów; obecnie pierwsze dwie z nich nazywa się Księgami Samuela, według nazwy przyjętej w Biblii Hebrajskiej (w której obie stanowią jedną księgę, podobnie jak obie Księgi Królewskie). [przypis edytorski]

I. Reg. 8. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 8; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm). [przypis edytorski]

Irena Konopacka-Semadeni ps. „dr Konstancja” (1901–1984) — lekarka-stomatolożka, żołnierz ZWZ/AK, m.in. organizowała aklimatyzację dla cichociemnych w Warszawie, w powstaniu (w którym polegli jej mąż i syn) w Sanitariacie Okręgu Warszawskiego AK, po wojnie mieszkała w Gdańsku, Szczecinie i Warszawie. [przypis edytorski]

Irena Kowalska ps. „Irka” (1920–1944) — harcerka, uczestniczka kampanii 1939 r., w konspiracji służyła w Grupach Szturmowych, w powstaniu łączniczka w batalionie Zośka, zamordowana 24 września przez Niemców. [przypis edytorski]

Irena z Aten (ok. 752–803) — cesarzowa bizantyńska (797–802), sprawowała samodzielnie rządy jako pierwsza kobieta w historii Bizancjum. [przypis edytorski]

Iribarne (Yribarne) e Uraburu, Juan — teolog z Aragonii, kwalifikator Inkwizycji, przełożony prowincjalny bernardynów; publikował w l. 1614–1643. [przypis edytorski]

Iris a. Iryda (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]

Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]

Irka — córka Brzozowskiego. [przypis edytorski]

Irlandczyk nazwiskiem Fitz-Moris — prawdopodobnie Thomas Fitzmaurice (ur. ok. 1699), Irlandczyk, który w 1734 ukończył studia medyczne w Montpellier, rok później został doktorem i pozostał tam na stałe. [przypis edytorski]

Irminsul — dąb (a. słup), który w wierzeniach starogermańskich podtrzymuje niebo; pod nim oddawano cześć bóstwu o imieniu Irmina a. Hirmin. [przypis edytorski]

ironiaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą, inaczej „ironia że”. [przypis edytorski]

ironia zrządzenia — ironia losu; ważny termin powracający często w przemyśleniach Norwida o kondycji ludzkiej i historii. [przypis edytorski]

ironie universelle (fr.) — uniwersalna ironia, powszechna ironia; prawo „uniwersalnej ironii” jest u Gaultiera związane z bowaryzmem. Być może Brzozowski pomylił się i ma na myśli inny tekst Gaultiera, La fiction universelle z 1903 roku. [przypis edytorski]

irradiacja (promieniowanie) uczuć (psych.) — przenoszenie uczuć na inne przedmioty, same w sobie uczuciowo obojętne, ale wiążące się przez podobieństwo, przestrzennie lub czasowo z zasadniczym uczuciem. [przypis edytorski]

irradiacja — złudzenie optyczne, za sprawą którego jasny przedmiot umieszczony na ciemnym tle wydaje się większy. [przypis edytorski]

irréparable (fr.) — nieodwracalny. [przypis edytorski]

irredenta — dążenie do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]

irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]

irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]

irredentysta (z wł.) — członek irredenty, ruchu dążącego do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]

irreductibile quid (łac.) — coś nieredukowalnego. [przypis edytorski]

irritabilis vates (łac.) — drażliwy poeta. [przypis edytorski]

Irstaus — trump.: irstausi. [przypis edytorski]

Irtysz — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Obu. [przypis edytorski]

Irving i Lemaître — znani ówcześni aktorzy: Henry Irving, właśc. John Henry Brodribb (1838–1905): słynny angielski aktor, reżyser i menadżer teatralny, pierwszy aktor, któremu nadano szlachectwo (1895); Frédérick Lemaître (1800–1876): jeden z najwybitniejszych aktorów francuskich XIX w. [przypis edytorski]

Irving, Washington (1783–1859) — amerykański pisarz, biograf i historyk. [przypis edytorski]

Iryda a. Iris (mit. gr.) — bogini tęczy, posłanka bogów. [przypis edytorski]

Iryda a. Iris — (mit. gr.) bogini tęczy, posłanka bogów. [przypis edytorski]

Iryda a. Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]

Iryda a. Iris (mit. rzym. i gr.) — bogini tęczy, wysłanniczka bogów, służka Junony (w mit. gr. Hery). [przypis edytorski]

Iryda a. Irys — bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]

Iryda a. Irys — bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]