Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2401 przypisów.

Usiłujmy skupić, rozlać wewnątrz siebie święty płomień udzielony nam przez mistrza…Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 92; cytat ze zmianą szyku. [przypis edytorski]

usi omnibus populi commentis (łac.) — posługując się wszystkimi plotkami pospólstwa. [przypis redakcyjny]

uskąpiony — dziś raczej: poskąpiony. [przypis edytorski]

uskarżała się przed nim na wojewodę lub towarzysza innego z jego rady — w oryg. łac. quereretur de duce vel comite. [przypis edytorski]

Uskoki właśc. Uskokowie (serb. i chorw. Uskoci) — chrześcijanie, którzy w XVI/XVII w. uciekli z terenów Bośni i Serbii przed wojskami tureckimi i schronili się blisko wybrzeża Adriatyku w niedostępnych górach Welebitu; Uskokowie pełnili rolę pogranicznej ludności o charakterze wojskowym, która walczyła z Turkami także w trakcie pokoju. [przypis edytorski]

U — skrót od Uderzenia. [przypis edytorski]

uskrobać (daw., pot.) — ujść, wycofać się. [przypis redakcyjny]

uskromić — poskromić, powściągnąć. [przypis edytorski]

uskutecznił przy śmierci Aleksandra — w chwili śmierci Aleksandra. [przypis edytorski]

uskwirknąć (gw.) — umrzeć. [przypis edytorski]

usławszy (…) było — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: usłała wcześniej (uprzednio). [przypis edytorski]

usługować (daw.) — dziś: usługiwać. [przypis edytorski]

usłyszawszy (…) deklaracją — dziś popr.: (…) deklarację. [przypis edytorski]

usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]

usłyszycie (starop.) — daw. forma wołacza: usłyszcie. [przypis edytorski]

usmiritiel (ros.) — pogromca. [przypis edytorski]

u smoku — dziś popr. forma D.lp: u smoka. [przypis edytorski]

usnacht (daw., z niem. Hausknecht) — służący w oberży; stróż domowy, parobek. [przypis redakcyjny]

usnacht — stróż domowy, pachołek. [przypis redakcyjny]

usnis — piktžolių rūšis. [przypis edytorski]

u Sofoklesa opis pustej jaskini nieszczęśliwego Filokteta (…) łachmany, pełne krwi i jadu — [por.] Filoktet, w. 31–39. [przypis redakcyjny]

uspakajać — dziś popr.: uspokajać. [przypis edytorski]

uspakaja — dziś popr.: uspokaja. [przypis edytorski]

uspakajał — popr.: uspokajał. [przypis edytorski]

Uspienski, Gleb (1843–1902) — prozaik rosyjski. [przypis edytorski]

Uspienski, Gleb Iwanowicz (1840–1902) — rosyjski pisarz, bliski ruchowi narodników. [przypis edytorski]

uspieszyć — zdążyć; por. ros. uspiet'. [przypis edytorski]

uspiony — dziś popr.: uśpiony. [przypis edytorski]

u spiżowych podwoi świątyni — właściwie: które wewnątrz świątyni, τοῦ ἔνδον ἱεροῦ. [przypis tłumacza]

uspokojenie się namiętności — por. Schopenhauer, IV. 548. [przypis redakcyjny]

usprawiedliwicie się — przykład dał ks. Hieronim Sanguszko, wojewoda wołyński, zrzekając się na sesji 6 marca 1789 r. dwóch starostw, Czerkaskiego i Kazimierskiego. [przypis redakcyjny]

usprawiedliwił opinią (daw.) — dziś: usprawiedliwił opinię. [przypis edytorski]

usprzecznienie — w oryginale jest Antinomie: antynomia (zob. Słownik wyrazów filozoficznych). Słowo to pochodzi z greckiego i oznacza sprzeczność dwóch prawd lub zasad, z których każda zdaje się prawdziwa. Zrozumiemy tą uwagę Schopenhauera, gdy sobie przypomnimy, że dowody Kanta, stwierdzające tezy jego czterech antynomii, uważał za sofizmaty, a tylko antytezom przyznawał, że polegają na formach naszej zdolności poznawczej, a więc na podstawach przedmiotowych. (Zob. s. 627 i 628 I-go tomu Welt als Wille und Vorstellung: Kritik der Kantischen Philosophie, wydanie Grisebacha, Reclam). W naszym wypadku idzie o trzecią antynomię Kantowską. [przypis tłumacza]

usque ad finem (łac.) — aż do końca. [przypis edytorski]

usque ad mortem (łac.) — aż do śmierci. [przypis edytorski]

usque (…) alter (łac.) — „Więc niczym dla cię wiedza, jeśli bliźni twoi/ Nie dziwią się jej w tobie?” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, I, 23; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

usquebaugh (z gaelickiego uisge beatha, dosł.: woda życia) — daw. szkockie i irlandzkie określenie mocnej wódki ze zboża i słodu jęczmiennego, od którego wywodzi się obecne whisky. [przypis edytorski]

usquebaugh (z gaelickiego uisge beatha, dosł.: woda życia) — daw. szkockie i irlandzkie określenie mocnej wódki ze zboża i słodu jęczmiennego, od którego wywodzi się obecne whisky. [przypis edytorski]

Usque quo Domine oblivisceris me in finem (łac.) — Jak długo, Panie, całkiem nie będziesz o mnie pamiętał; Psalm 13. [przypis edytorski]

Usque (…) timorem — Lucretius, De rerum natura, III, 79. [przypis tłumacza]

Usque (…) videtur — „Jest jakaś moc tajemna, co obraca w druzgi/ Sprawy ludzkie i łamie wszechpotężne rózgi/ I topory liktorów jakby dla igraszki!” (Lucretius, De rerum natura, V, 1232; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

US — skrót od United States: Stany Zjednoczone; sprzęt znaczony w ten sposób stanowi mienie państwowe, np. własność armii itp. [przypis edytorski]

ustąpić gościńca (daw.) — zboczyć. [przypis redakcyjny]

ustąpić (starop.) — [tu:] umrzeć. [przypis redakcyjny]

ustąpić z placu — zrezygnować z walki. [przypis edytorski]

ustąpiły kręgu południka noc dla Skorpiona, a słońce dla Byka — Według tu oznaczonego miejsca, jakie zajęły na południku gwiazdy zodiaku, w tej chwili na górze czyśćcowej była godzina druga po południu. [przypis redakcyjny]

ustać (daw.) — stanąć z wyczerpania, opaść z sił. [przypis edytorski]

ustać — tu: przerwać działanie lub marsz z powodu zmęczenia. [przypis edytorski]

ustał był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, dziś: ustał. [przypis edytorski]

ustalić się — tu: osiąść na stałe. [przypis edytorski]

ustalić — tu: umocnić. [przypis edytorski]

ustalić — tu: ustatkować, przywiązać tylko do siebie. [przypis edytorski]

ustaliła się ostatecznie konstytucja w całym państwie austriackim — po wydaniu ustaw zasadniczych w grudniu 1867 r. [przypis autorski]

ustaliły się prawa lenne i znaczna część dóbr kościelnych podlegała tym prawom; duchowni oddzielili się bardziej i zaniedbali reform — „Niech biskupi (powiada Karol Łysy w kapitularzu z r. 844, art. 8) pod pozorem, że mają władzę czynienia kanonów, nie sprzeciwiają się tej ustawie ani nie zaniedbują jej”. Zdaje się, że już przewidywał jej upadek. [przypis redakcyjny]

Usta me przyrzekały, lecz serce moje nie — cytat z Eurypidesa, Hippolytos uwieńczony 612. [przypis edytorski]

Usta moje otwórz mi, o Panie — Psalm Dawida, 51 w. 17. [przypis redakcyjny]

ustanowienie (daw.) — tu: decyzja, postanowienie. [przypis edytorski]

Ustanowienie tzw. quaestiones perpetuae, tj. podziału jurysdykcji między pretorów, i zwyczaj, jaki się coraz więcej utrwalał, iż ci pretorowie sądzili sami wszystkie sprawyJudicia extraordinaria. [przypis autorski]

Ustanowiłbym jako zasadę pedagogiczną, aby nikt nie brał do ręki historii filozofii, póki sam nie będzie w posiadaniu własnej filozofii, póki nie będzie miał własnej filozoficznej wiary i przekonań — w tym miejscu poglądy Emanuela pokrywają się z poglądami samego Brzozowskiego (por. Zamiast wstępu). [przypis edytorski]

ustanowiwszy rządy dziesięciu — oligarchie z dziesięciu organizuje Lizander wszędzie i zostawia załogę z harmostą. W Atenach było 30, ale w Pireusie 10. [przypis tłumacza]

Usta osła — chodzi o oślicę Balaama. [przypis tłumacza]

U starych Rzymian praw onych, na 12 tablicach pisanych, i dzieciom się uczyć, i jako piosnki śpiewać kazano — Cyceron, O prawach (De legibus) II, 59. [przypis edytorski]

ustawa antysocjalistyczna w Niemczech (niem. Sozialistengesetz) — ustawa obowiązująca w Cesarstwie Niemieckim od 1878, kilkukrotnie przedłużana i zmieniana, skierowana „przeciwko niebezpiecznym dla społeczeństwa wysiłkom socjaldemokratycznym”, zakazująca socjalistycznych, socjaldemokratycznych i komunistycznych stowarzyszeń, zgromadzeń i pism, których celem było obalenie istniejącego państwa i porządku społecznego; zniesiona w 1890. [przypis edytorski]

ustawa (daw.) — ustanowienie; układ. [przypis edytorski]

Ustawa francuska z 16 maja 1886 roku stanowiła, że „[w]yrób i sprzedaż instrumentów do mechanicznego odtwarzania aryj muzycznych, będących własnością indywidualną, nie poczytuje się za kontrafakcję muzyczną”. Cytat za: E. Ferenc-Szydełko, Prawo autorskie na ziemiach polskich do 1926 roku, „ZNUJ” nr. 75/2000, s. 188. [przypis autorski]

Ustawa Lotara powiada jedynie, że nie będzie się pobierać pewnych dziesięcin — To ta, o której tyle mówiłem wyżej, w rozdziale IV. [przypis redakcyjny]

Ustawa Lotara powiada jedynie, że nie będzie się pobierać pewnych dziesięcin z dóbr kościelnych — Kapitularz Karola Wielkiego z r. 800 tłumaczy bardzo dobrze, co to był za rodzaj dziesięciny, od której Lotar uwalnia Kościół: była to dziesiąta część świń, które umieszczało się w lasach królewskich na upasienie: i Karol Wielki chce, aby jego sędziowie płacili jak inni, dla przykładu. Widzimy, że to było prawo pańskie czyli gospodarcze. [przypis redakcyjny]

ustawa o krążownikach — ang. Cruiser Act, amerykański akt prawny, przyjęty przez Kongres 13 lutego 1929, przyznający środki na budowę 19 krążowników i pierwszego specjalnie skonstruowanego lotniskowca Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

Ustawa o prawie autorskim z 1926 roku w brzmieniu pierwotnym zamieszczona w: S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim…, s. 22. §58. [przypis autorski]

Ustawa o prawie autorskim z 1926 roku w brzmieniu pierwotnym zamieszczona w: S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. z materiałami, Warszawa 1928, s. 14. §14 ust. 2. [przypis autorski]

Ustawa o prawie autorskim z 1926 roku w brzmieniu pierwotnym zamieszczona w: S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. z materiałami, Warszawa 1928, s. 12. §12. [przypis autorski]

Ustawa o prawie autorskim z 1926 roku w brzmieniu po nowelizacji z roku 1953 zamieszczona w: S. Ritterman, Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937, s. 104, §14 ust. 2. [przypis autorski]

ustawa przeciw lichwie, zabraniająca brania wielkich procentów — w Austrii obowiązywała przeciw lichwie ustawa z dnia 19 lipca 1877 i z 28 maja 1881 r. (dla Galicji). [przypis autorski]

Ustawa towarzystwa dla ludzi jakiegokolwiek klimatu jest jedna, bo żadne położenie kraju nie odmienia naturalnych praw człowieka. Klimat zmniejsza tylko, lub powiększa w człowieku czucie. Taka odmiana wyciąga jedynie odmiany w ustawie rządu, w prawach cywilnych, w nadgrodach i karach. — ustęp ten wymierzony jest przeciwko poglądowi Monteskiusza, według którego ustrój społeczeństwa zależy od klimatu. [przypis redakcyjny]

ustawa — tu: ustanowienie. [przypis redakcyjny]

Ustawa wprost nie wskazywała na ich nieprzenaszalność — jednak ta cecha była traktowana jako oczywistość w doktrynie. S. Ritterman, Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937, s. 76. [przypis autorski]

Ustawa z 1901 roku o prawie autorskim do utworów literackich i muzycznych, w brzmieniu po nowelizacji z 1910 roku, zamieszczona w: W. Dbałowski, J. J. Litauer, Ustawodawstwo autorskie obowiązujące w Polsce, Warszawa 1922, §27. [przypis autorski]

Ustawa z 1901 roku o prawie autorskim do utworów literackich i muzycznych, w brzmieniu po nowelizacji z 1910 roku, zamieszczona w: W. Dbałowski, J. J. Litauer, Ustawodawstwo autorskie obowiązujące w Polsce, Warszawa 1922, §12 ust. 5. [przypis autorski]

Ustawa z 1901 roku o prawie autorskim do utworów literackich i muzycznych, w brzmieniu po nowelizacji z 1910 roku, zamieszczona w: W. Dbałowski, J. J. Litauer, Ustawodawstwo autorskie obowiązujące w Polsce, Warszawa 1922, §22 a). [przypis autorski]

ustawca (daw.) — ten, który ustanawia. [przypis edytorski]

Ustaw cerkiewny, z karami pieniężnymi, tak przeciwny całemu duchowi cerkwi greckiej (dlatego upatrywano w nim ustaw zachodni!) nie zawiera zresztą nic dla dawnej obyczajowości ciekawszego; jeden paragraf zabrania jedzenia nieczystego: ili kobylinu (żeby to była dopiero późniejsza wstawka za czasów tatarskich, jak twierdzą niektórzy, wątpi;) ili medwiedinu ili inoje czto poganoje; Inny § zabrania pod znaczną karą (12 grzywien) strzyżenia głowy albo brody. Wszelkie próby usunięcia tego zabytku, tchnącego duchem germańskim, jako nieautentycznego, zawiodły zupełnie. [przypis autorski]

Ustawę Ziazdu Wiślickiego względem poddaństwa (…) w Januszowskim — Karta 1080, 1081, 1082–83 i 84; aż do seymu w Krakowie za Zygmunta, roku 1536, gdzie pierwsza ustawa stanęła o niewoli poddanych. [przypis autorski]

ustawić (starop.) — nakazać; ustanowić. [przypis redakcyjny]

ustawiczny (starop.) — nieustanny, nieustający. [przypis edytorski]

ustawił machiny — u Greków (o asyryjskiej wojskowości nic nie wiemy [obecnie wiemy z płaskorzeźb, że Asyryjczycy podczas oblężeń używali drabin, budowali rampy oblężnicze oraz korzystali z krytych taranów na kołach, niekiedy z postawionymi na nich wieżyczkami dla łuczników; red. WL]) machiny oblężnicze wchodzą w życie dopiero za czasów Ksenofonta, mianowicie popiera inżynierię wojskową i budowę machin Dionizjusz, tyran Syrakuz. Ksenofont, mówiąc o machinach, głosi właściwie teorię, że wojsko powinno w nie być zaopatrzone. Słusznie zauważono, że Cyropedia to pierwsze klasyczne dzieło z zakresu teorii wojskowej. [przypis tłumacza]