Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3037 przypisów.

e pluribus unum (łac.) — jedno uczynione z wielu; motto na pieczęci USA. [przypis edytorski]

epoce historycznej, której nastanie G. H. Bondy ogłosił na pamiętnym walnym zgromadzeniu Kompanii Eksportowej Pacyfiku w swych proroczych słowach o rozpoczynającej się utopii — por. Inwazja jaszczurów, Księga I, rozdział 12. [przypis autorski]

epod lub epoda (gr.) — w chórze gr. część pieśni występująca po strofie i antystrofie. [przypis edytorski]

E poi ch’amor die me vi fece accorta… — błędnie przypisane autorstwo — autorem tych słów jest Francesco Petrarka, a nie Metastasio. Jest to fragment sonetu XI z cyklu Sonety do Laury. [przypis edytorski]

epoka 1793 roku — okres kryzysu Rewolucji Francuskiej i terroru jakobińskiego, podczas inwazji koalicji Wielkiej Brytanii, Austrii, Prus i Hiszpanii w celu obalenia rewolucyjnej Republiki Francuskiej oraz jednoczesnego powstania rojalistycznego w Wandei. [przypis edytorski]

epoka aleksandryjska — epoka hellenistyczna, okres w dziejach regionu M. Śródziemnego i Bliskiego Wschodu trwający od śmierci Aleksandra Wielkiego (323 p.n.e.) do podboju przez Rzym ostatniego niezależnego państwa hellenistycznego, ptolemejskiego Egiptu (30 p.n.e.). [przypis edytorski]

epoka apuchtinowska — tzw. noc apuchtinowska, polityka rusyfikacji wprowadzona w Królestwie Polskim po upadku powstania styczniowego. Pomysłodawcą tej polityki był Aleksandr Apuchtin, rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego. [przypis edytorski]

epoka „brutalnej ekstazy romantycznego bolszewizmu” — Essad Bey, op. cit., s. 148. [przypis autorski]

epoka jurajska — środkowy okres ery mezozoicznej, ok. 201–145 mln lat temu; na lądach dominowały wówczas dinozaury, pierwsze hominidy (człowiekowate) pojawiły się dopiero 14–6 mln lat temu. [przypis edytorski]

epoka kamienia łupanego — paleolit, od ok. 3,3 mln do 11.700 lat temu. [przypis edytorski]

epoka kredowa — ostatni okres ery mezozoicznej, od 145 do 66 mln lat temu. [przypis edytorski]

epoka krzemienna — okres, w którym człowiek używał narzędzi sporządzonych z kamieni, głównie z krzemienia. [przypis redakcyjny]

epoka lodowcowa a. lodowa (hist. geol.) — dawny termin na określenie okresu zlodowaceń w Europie, odpowiadający plejstocenowi (od 2,6 mln do 11,7 tys. lat tamu). W historii Ziemi okresy lodowcowe występowały kilkakrotnie, obecnie termin ten jest używany potocznie lub nieformalnie, w pracach popularnonaukowych. [przypis edytorski]

Epoka Ludwika XV (…) najpiękniejszy moment swoich wychowanków — Pan de Francueil, kiedy używał zbyt wiele pudru. Pamiętniki pani d'Epinay. [przypis autorski]

epoka młodości Bismarcka — a więc pierwsza poł. XIX w. [przypis redakcyjny]

epoka udziałów i wieców — okres rozdrobnienia feudalnego na Rusi w XI i XII w. [przypis edytorski]

epoka żywej wymiany duchowej — Pierwszym objawieniem Niemiec dla literatury francuskiej była książka O Niemczech pióra głośnej powieściopisarki i kobiety politycznej, pani de Stael (1766–1817). [przypis tłumacza]

Epokę obecną, tę, w której żyjemy, zamknął Wyspiański (…) dawnym sposobem żyć już nie sposób — S. Lack, O literaturze kobiecej, „Nowe Słowo” 1903, nr 24. [przypis autorski]

epoleta (daw.) — epolet, naramiennik: pasek materiału ozdobiony złotym lub srebrnym sznurem, często z frędzlami, naszyty na ramieniu kurtki mundurowej, zwykle z umieszczoną na nim naszywką oznaczającą stopień wojskowy. [przypis edytorski]

epolet — naramiennik, pagon. Pasek materiału naszyty na ramieniu kurtki mundurowej; często umieszcza się na nim różne naszywki oznaczające stopień w wojsku, marynarce czy harcerstwie; dawniej bogato zdobiony element munduru. [przypis redakcyjny]

epolet — naramiennik przy mundurze wojskowym, wykonany z taśmy srebrnej, złotej lub z sukna. [przypis edytorski]

epolety — naramienniki stanowiące element munduru wojskowego. [przypis edytorski]

epolety — sukienne naramienniki, element munduru wojskowego. [przypis edytorski]

eponim — archont eponymos przewodniczący kolegium archontów i sprawujący władzę wykonawczą w polis. [przypis edytorski]

Eponina — bohaterka powieści Nędznicy Wiktora Hugo. [przypis edytorski]

Eponina — żona wodza Galów Juliusza Sabinusa (I w.), który upozorowawszy swą śmierć ukrywał się długie lata w jaskini; Eponina towarzyszyła mężowi na wygnaniu, a po wykryciu kryjówki i skazaniu Sabinusa na śmierć dobrowolnie podzieliła jego los. [przypis redakcyjny]

Eponina (zm. 78 n.e.) — żona Sabinusa, wodza powstania Galów przeciw panowaniu rzymskiemu, dobrowolnie poszła z mężem na śmierć. [przypis edytorski]

epopeją — dziś popr. forma B. lp: epopeję. [przypis edytorski]

epopeja naśladuje jedynie mową potoczną albo samymi wierszami (…) Użyliśmy zaś wyrazu „epopeja”, bo nie moglibyśmy żadnym innym mianem wspólnym objąć… — w tym miejscu Arystoteles używa wyrazu „epopeja”, który był już wówczas terminem technicznym na oznaczenie gatunku literackiego, w jego etymologicznym znaczeniu, mając na myśli wszelkiego rodzaju sztukę słowa, czyli twórczość literacką. [przypis edytorski]

epopt (gr. epóptēs) — człowiek wprowadzony w najwyższy stopień wtajemniczenia staroż. gr. misteriów eleuzyjskich. [przypis edytorski]

Eppingen — miasto w Niemczech, w Badenii-Wirtembergii, nad rzeką Elsenz. [przypis edytorski]

Epruweska (z fr.) — służąca testująca możliwości kochanka. [przypis edytorski]

epruwetka — probówka. [przypis redakcyjny]

e pur si muove! (wł.) — a jednak się kręci. [przypis edytorski]

E pur si muove (wł.) — a jednak się kręci (przypisywane Galileuszowi słowa, które miał wypowiedzieć o krążącej wokół Słońca Ziemi, po tym, gdy przez inkwizycję został zmuszony do publicznego wyrzeczenia się swoich poglądów o prawdziwości heliocentryzmu). [przypis edytorski]

e pur si muove (wł.) — a jednak się kręci; słowa te miał wypowiedzieć w 1633 r. Galileusz, stając przed sądem inkwizycji, jako potwierdzenie jego prywatnego przekonania o prawdziwości teorii heliocentrycznej, której był uprzednio zmuszony wyprzeć się publicznie. [przypis edytorski]

E pur si muove! (wł.) — „A jednak się porusza”, słowa przypisane Galileuszowi przez późniejszą legendę. [przypis redakcyjny]

epuzer (daw., z fr. épouser: poślubić) — kandydat na małżonka. [przypis edytorski]

epuzer — kandydat do małżeństwa. [przypis redakcyjny]

epuzer — (z fr.) dawniej epuzerem nazywano kandydata do małżeństwa. [przypis edytorski]

epuzer (z fr.) — kandydat do małżeństwa. [przypis edytorski]

equator (ang.) — równik. [przypis tłumacza]

Eques polonus sum (łac.) — jestem polskim rycerzem. [przypis edytorski]

eques romanus — rycerz rzymski. [przypis redakcyjny]

Equi (…) currentium (łac.) — „Konie ich, niekiełznane, mają chód ciężki i niezgrabny, sztywne karki i łby naprzód pochylone” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXV, 11; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Equidem (…) accepi — Quintus Curtius, Historiae Alexandri Magni, IX, 1. [przypis tłumacza]

era — epocha. [przypis edytorski]

era fajkowa — K. Gaszyński tak to słowo wyjaśnia: „Zygmunt Krasiński w młodym bardzo wieku zaczął palić tytoń, a gdy ojciec surowo mu to zakazywał, palenie odbywało się potajemnie, w ogrodzie, godzinami wieczornemi. Ojciec to wyśledził, a przekonawszy się, że namiętność do palenia silniejsza jest nad zakaz jego, pozwolenie swe udzielił. Tegoż dnia Gaszyński, wchodząc wieczorem do Zygmunta, zastał go siedzącego przy kominku i palącego fajkę na długim cybuchu. Zdziwiony, pyta: — »Jak to? Nie boisz się ojca?« — »Nie boję się, ojciec pozwolił« odpowiedział Zygmunt. Wtedy Gaszyński w uniesieniu porwał kawałek węgla i napisał na kominku: »Żyj, ero fajkowa!«. Stąd na listach do Gaszyńskiego podpis zwykły jest: »Twój Erofajkowy« albo »Ero«”. [przypis redakcyjny]

Erasinides — poważany demokrata. [przypis tłumacza]

Erastotenes (276–194 p.n.e.) — gr. astronom, geograf, matematyk; jako pierwszy wyznaczył obwód kuli ziemskiej, uzyskując wielkość 250 000 stadionów; stosował poprawną metodę, ale obliczenia opierał na przybliżonych wielkościach. [przypis edytorski]

Erasynides — nieszczęsny, choć zwycięski admirał spod Arginuz: pierwszy został oskarżony i pierwszy z owych dziesięciu wodzów dał gardło za urojone winy (patrz Wstęp). [przypis tłumacza]

erat (łac.) — było (dalej fragment rękopisu obcięty). [przypis redakcyjny]

Erato — jedna z dziewięciu Muz, Muza poezji miłosnej zazwyczaj przedstawiana z lirą. [przypis redakcyjny]

Erato (mit. gr.) — jedna z muz, córek Zeusa i tytanidy Mnemosyne; imię Erato znaczy tyle co „Ukochana” a. „Namiętna”; opiekowała się szczególnie poezją miłosną. [przypis edytorski]

Erato (mit. gr.) — muza poezji lirycznej. [przypis edytorski]

Eratostenes (276–194 p.n.e.) — gr. astronom, geograf, matematyk; zarządzał Biblioteką Aleksandryjską; wynalazł system współrzędnych geograficznych, jako pierwszy pomierzył obwód kuli ziemskiej, wyliczył nachylenie osi Ziemi, zaproponował wprowadzenie lat przestępnych, podał sposób znajdowania liczb pierwszych. [przypis edytorski]

Erato — the Muse of lyric poetry. [przypis edytorski]

era upokorzeń, denuncjacji, prowokacji, prześladowań — Boris Souvarine, Staline, Paris, Plon, 1935, s. 425. [przypis autorski]

Erazm Kroczewski (zm. ok. 1570) — kuchmistrz koronny za Zygmunta Augusta. [przypis redakcyjny]

Erazm, Turnebus, ScaligerErazm z Rotterdamu, właśc. Gerrit Gerritszoon (1467–1536): holenderski filozof, filolog, jeden z czołowych przedstawicieli renesansowego humanizmu; Adrianus Turnebus, właśc. Adrien Turnèbe (1512–1565): francuski humanista, hellenista; Jules César Scaliger (1484–1558): działający we Francji humanista i filolog włoski, adwersarz Erazma z Rotterdamu. [przypis edytorski]

Erazm z Rotterdamu — własc. Gerrit Gerritszoon, zm. 1536, filozof, filolog i pedagog, jeden z czołowych przedstawicieli renesansowego humanizmu. [przypis edytorski]

erbas — vok. die Erbe — tėvų palikimas; iš to netaisyklingai kilo lenkų „herb” ir rusų „gierb” — bajorų giminių ženklai. [przypis tłumacza]

Erberia — dawny wenecki targ owocowo-warzywny. [przypis edytorski]

er bleibt ganz ruhig (niem.) — pozostaje całkiem spokojny. [przypis edytorski]

erbować — dziedziczyć. [przypis autorski]

Ereb a. Hades (mit. gr.) — smutna, podziemna kraina, w której przebywały dusze wszystkich zmarłych (starożytni Grecy nie znali rozróżnienia na raj i piekło). [przypis edytorski]

Ereb — inaczej Hades; w mit. gr. królestwo Hadesa — boga śmierci; kraina umarłych. [przypis edytorski]

Erebinton — Ἐρεβίνθων οἶκος, Cicerum domus, Erbsenhausen (Cl.), Boettger: Erbsenhaus, więc: Dom Grochowy, albo Grochów. [przypis tłumacza]

„Ereb” i „Terror” — statki zaginione razem z całą arktyczną ekspedycją sir Johna Franklina. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — bóg ciemności bądź najmroczniejsza część krainy zmarłych. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — bóg ciemności, też królestwo zmarłych. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — kraina umarłych. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — najciemniejsza część Hadesu, podziemnego królestwa zmarłych; piekło. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — najciemniejsza część Hadesu, podziemnego świata zmarłych. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — najciemniejsza część Hadesu, podziemnej krainy zmarłych; tu: piekło. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — najciemniejsza część Hadesu, także: bóstwo i uosobienie ciemności świata podziemnego; tu: piekło [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — najciemniejsza i najgłębsza część krainy umarłych, Hadesu, królestwa boga śmierci Hadesa; piekło. [przypis edytorski]

Ereb — (mit. gr.) najciemniejsza i najstraszniejsza część krainy zmarłych. [przypis edytorski]

Ereb (mit. gr.) — najmroczniejsza część krainy zmarłych. [przypis edytorski]

ereb (mit. gr.) — świat podziemny, otchłań. [przypis redakcyjny]

Ereb — najciemniejsza część mieszczącego się pod ziemią świata zmarłych. [przypis edytorski]

Erebus — czynny wulkan u wybrzeża Antarktydy Wschodniej, na Wyspie Rossa (na Morzu Rossa) o wys. 3794 m n.p.m. [przypis edytorski]

Ereb — w mit. gr. najciemniejsza część Hadesu, tj. krainy zmarłych. [przypis edytorski]

Ereb — w mit. gr. najciemniejsza część Hadesu, tj. krainy zmarłych. [przypis edytorski]

Erechtejon — świątynia na Akropolu ateńskim, miejsce kultu związanego z legendarnymi początkami Aten, poświęcona Atenie, Posejdonowi i Erechteuszowi, mitycznemu królowi-herosowi. [przypis edytorski]

Erechteus (mit. gr.) — heros ateński. [przypis edytorski]

Erechteus (mit. gr.) — heros i jeden z pierwszych królów Aten, we wczesnych źródłach utożsamiany z Erichtoniosem; uchodził za inicjatora Panatenajów, najważniejszego święta Ateny, opiekunki miasta. [przypis edytorski]

Erechteus (także Erychtonios) — attycki heros (półbóg), nadaje Atenom ich nazwę (pierwotnie zwali się Ateńczycy Kekropidami). Miał wprowadzić misteria eleuzyńskie; dlatego Demeter i jej córka Persefona zwą się bogami Erechteusowymi. [przypis tłumacza]

Erechtydzi — Ateńczycy; nazwa ta pochodzi od Erechteusa, bohatera ateńskiego rodu. [przypis redakcyjny]

Erec Israel (Erec Isroel) — Ziemia Izraela. [przypis tłumacza]

Erec Israel (hebr.) — Ziemia Izraela, Ziemia Święta. [przypis tłumacza]