Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6188 przypisów.
odebrano mi stypendium familijne Musolffa — Ks. Niward Musolff (1795–1872), proboszcz klasztoru w Wągrowcu, był fundatorem stypendium dla uczniów z parafii wągrowieckiej, z którego korzystał Przybyszewski w okresie studiów na politechnice berlińskiej. [przypis edytorski]
odecknąć — obudzić się, ocknąć się. [przypis edytorski]
odeczcić (daw.) — oddać cześć, ugościć wzajemnie. [przypis edytorski]
odedna (starop. forma) — od dna. [przypis edytorski]
ode drzwi do drzwi obejdziem koleje — obejdziemy kolejno wszystkie domostwa. [przypis edytorski]
od Egl(antyny) — Pattey z Genewy. [przypis redakcyjny]
odegrałam rolę Putyfarowej i znalazłam Józefa — aluzja do biblijnej opowieści o Józefie kuszonym w Egipcie przez żonę dostojnika dworskiego Putyfara, u którego Józef był niewolnikiem. [przypis redakcyjny]
odegrywać — dziś: odgrywać. [przypis edytorski]
odegrywający (daw.) — dziś: odgrywający. [przypis edytorski]
odegrywałam — dziś popr.: odgrywałam. [przypis edytorski]
odegrywamy — dziś: odgrywamy. [przypis edytorski]
odegrywując — dziś raczej: odgrywając. [przypis edytorski]
odegrzała — dziś popr. forma: odgrzała. [przypis edytorski]
Odegrzmiało echem zarzecze i góry okoliczne, jeszcze bardziej zwiększając tę wrzawę — συνήχει δὲ ἥ τε Περαία καὶ τὰ πέριξ ὄρη βαρυτέραν ποιοῦντα τὴν βοήν (N), τὴν ὁρμήν (D); hisque resonabatur ex Peraea et montibus in circuitu, unde impetus augebat; und zu alledem der Widerhall von Peraea und den umliegenden Bergen, der das Ganze noch entsetzlicher m achte (Clementz); [pominięto tłum. na rosyjski]. Należałoby z tego ustępu raz na zawsze wyrzucić Pereę, która rzeczywiście nie wiadomo jakim cudem się tu znalazła. Co do owego ἥ Περαία w edycji Niesego znajdujemy w uwagach: 5} ἥ Περαία corruptum putat Destinon. Clementz robi uwagę: „Selbstverständlich hat man nicht andie fernen Berge des eigentlichen Peraea zu denken. Josephus meint vielmehr die hügelige Gegend auf der Ost- und Nordseite des Kedron”. Błąd ma dwa źródła: pierwsze, że pewnych słów jak Perea, Istmos, nie tłumaczono, drugie źródło, że zaczęto je drukować wielkimi literami. Gdy w edycji Niesego i Destinona ισθμός (III, X, 10) wydrukowane jeszcze literą początkową małą, Περαία dużą, czego naturalnie nie ma ani w rękopisie paryskim, ani florenckim, ani w żadnym innym, co dzięki uprzejmości pp. prof. dr Guido Biagi i prof. Enrico Rostagno sprawdziłem i co jest zresztą powszechnie wiadome. W editio princeps Arlenii z r. 1544, jak mi łaskawie pisze z British Museum p. A. W. K. Milln, duże litery są użyte jedynie na początku rozdziałów, a wszystkie imiona własne są drukowane literami małymi. Otóż w tym wypadku ἡ περαία wcale nie jest imieniem własnym; można iść śmiało za słownikiem Papego, który notuje: „περαῖος, jenseits befindlich, besonders jenseits des Wassers gelegen” i zaraz potem: „ἡ περαία sc. χώρα Land jenseits des Meeres”. W ogóle wyraz περαία znaczy „Jenseits” i z tego powstało imię własne. W danym wypadku chodzi o coś, co leży za „wodą”, a tą wodą jest rzeczka Kedron, tym „czymś” jest zaś wyłącznie Góra Oliwna, najpotężniejsze i rzeczywiście jedyne wzniesienie, ściana, góra stroma, od wschodu piętrząca się nad Jerozolimą. Ona tedy najpierw odebrzmiała, a potem „okoliczne góry”, τὰ πέριξ ὄρη. A ponieważ w języku polskim nie posiadamy rzeczownika na ἡ περαία, przeto nie pozostaje nic innego, tylko przetłumaczyć przez zarzecze (teren za rzeką). W ten sposób ustęp powyższy staje się jasny zarówno ze stanowiska topograficznego, akustycznego, jak i filologicznego. Proszę ten ustęp przeczytać w Jerozolimie na Harâm-esz-Szerif i rozejrzeć się dokoła po otoczu gór, a każdy mi przyzna słuszność. A zatem cała kwestia redukuje się do małego π, a nie dużego Π. Jaką potęgą jest w filologii tradycja, dowodzi fakt, że Niese i Destinon, ustalając tekst na podstawie rękopisów, nie poszli w tym wypadku za nimi, ani nawet za editio princeps Arlenii, ale za wydaniami późniejszymi, które stały się źródłem tej błędnej tradycji. — Edycja Niesego i Destinona daje nam tu ważną poprawkę τὴν βοήν (wrzawę), zamiast τὴν ὁρμήν (napad, impetus, [pominięto tłum. na rosyjski]). [przypis tłumacza]
odejmać sie frasunkowi — uwolnić się od frasunku. [przypis redakcyjny]
odejmcie — odejmijcie, zabierzcie. [przypis edytorski]
odejm — dziś popr. forma trybu rozkazującego lp.: odejmij. [przypis edytorski]
odejmować — bronić się przed czymś. [przypis edytorski]
odejmować się (daw.) — bronić się, odpierać. [przypis edytorski]
odejmować się komu a. czemu — wyrywać się, przeciwstawiać się oddziaływaniu kogoś a. czegoś. [przypis edytorski]
odejmować — tu: bronić. [przypis edytorski]
odejm — skrót od: odejmij; zdejmij, zabierz. [przypis edytorski]
od Elearów (daw.) — przez Elearów. [przypis edytorski]
odelga (daw., gw.) — zelżenie mrozu, odwilż. [przypis edytorski]
odelga (gw.) — odwilż. [przypis edytorski]
ode mnie gromiony (daw.) — gromiony przeze mnie; pokonywany przeze mnie. [przypis edytorski]
ode mnie imienia pod swoje pisma żądał (…) Edward Dęb — Edward Dembowski, przyjaciel Narcyzy z czasów jej młodości, zginął od kuli austriackiej pod Krakowem w r. 1846. Odmalowała go jako Henryka we Wstępnym obrazku w Pogance. [przypis redakcyjny]
odemnie (starop. forma ort.) — dziś: ode mnie. [przypis edytorski]
odemnie (starop. forma ort.) — dziś popr.: ode mnie. [przypis edytorski]
odemnie (starop. forma ort.) — dziś popr.: ode mnie; tu: przeze mnie. [przypis edytorski]
odemnie (starop. forma ort.) — dziś popr.: ode mnie; z mojej strony. [przypis edytorski]
odemnie (starop. forma ort.) — ode mnie. [przypis edytorski]
odemnie (starop. forma ort.) — ode mnie; tu: przeze mnie. [przypis edytorski]
odemsta (gw.) — zemsta. [przypis edytorski]
odeń — skrócone: od niego. [przypis edytorski]
Odena, Lina, właśc. Paulina Ódena García (1911–1936) — hiszpańska robotnica, komunistka i bojowniczka, która w czasie wojny domowej otoczona przez nacjonalistów popełniła samobójstwo, co uczyniło ją męczennicą republikańską. [przypis edytorski]
Odensee — stolica Fyonii. [przypis tłumacza]
Odeon — starożytna budowla przeznaczona na występy muzyczne i teatralne; odeon ateński, prawdopodobnie najstarszy, został zbudowany z inicjatywy Peryklesa ok. 442 p.n.e., na płd.-wsch. zboczu Akropolu. [przypis edytorski]
Odeon — teatr w Paryżu, otwarty w 1782 roku dla zespołu Comédie Française, od 1796 siedziba zespołu pod nazwą Odéon; dwukrotnie niszczony w pożarze (1799 i 1818) i odbudowywany. [przypis edytorski]
odepchnął od szafy z papierami — w poszukiwaniu dowodów na usprawiedliwienie swego najazdu (grudzień 1756). [przypis redakcyjny]
odeprzeć — tu: otworzyć. [przypis edytorski]
Oder bin ich ein Genie, oder ein Hanswurst. Hanswurst oder Genie, ich muss leben (niem.) — Albo jestem geniuszem, albo pajacem. Pajac czy geniusz, muszę żyć. [przypis edytorski]
Oderint — in saecula saeculorum oderint (łac.) — Niech nienawidzą, na wieki wieków niech nienawidzą. [przypis edytorski]
Oderisi z Gubio — sławny miniaturzysta, mieszkał za czasów Danta w Bolonii, a tak był dumny ze swego pędzla, że wszystkimi spółczesnymi malarzami pogardzał. [przypis redakcyjny]
oder (niem.) — lub. [przypis edytorski]
Odero si potero: si non invitusamabo (łac.) — Będę nienawidził, gdy będę mógł, jeśli nie, choć nierad, będę miłował. [przypis tłumacza]
oderwana etyka — tu: etyka abstrakcyjna, teoretyczna. [przypis edytorski]
oderwana, tylko na tle zagadki bytu badana (…) odebrały samoistność i wielkość — Quasimodo [A. Górski], Młoda Polska, „Życie” 1898, nr 19. [przypis autorski]
oderwaném [pojęciem] — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego dla określenia rzeczowników r.ż i r.n. (w tym wypadku: to pojęcie). [przypis edytorski]
oder wie sagt man denn (niem.) — czy jak to się tam mówi. [przypis edytorski]
oderwy — tu: fragmenty oderwane. [przypis edytorski]
odeśli (starop. forma) — odeszli. [przypis edytorski]
o desiderabilis (łac.) — o upragniony. [przypis redakcyjny]
odespodku (starop. forma) — od spodu. [przypis edytorski]
ode (starop.) — z, Sto nas zostało ode dwu tysięcy: zostało nas stu z dwóch tysięcy. [przypis edytorski]
odeszły — tu: porzucony. [przypis redakcyjny]
odeszle — dziś popr. forma: odeśle. [przypis edytorski]
odeszlem (daw. forma) — dziś: odeślemy. [przypis edytorski]
odeszlij — dziś: odeślij. [przypis edytorski]
Odeta — popr.: Odet; rzeka w północno-zachodniej Francji. [przypis edytorski]
odetchłam — dziś popr.: odetchnęłam. [przypis edytorski]
odetchni (starop.) — forma trybu rozkazującego; dziś: odetchnij. [przypis edytorski]
Odet de Foix (1485–1528) — wicehrabia Lautrec, fr. dowódca wojskowy, od 1511 w randze marszałka, uważany za zdolnego i dzielnego żołnierza, któremu nigdy nie sprzyjał los. [przypis edytorski]
O dewocji jej zgodne wszędzie słychać zdanie — zapewne ironicznie. [przypis tłumacza]
odewrzeć (daw.) — otworzyć. [przypis edytorski]
odeźwie — dziś popr.: odezwie (w zapisie znak wymowy regionalnej). [przypis edytorski]
odezwa — apel, zwykle pisemny, do społeczeństwa z wezwaniem do jakiejś akcji. [przypis edytorski]
odezwa (daw.) — odezwanie się, wypowiedź ustna lub pisemna. [przypis edytorski]
odezwała'ś — tu: odezwała się. [przypis edytorski]
odezwa — tu: odezwanie się. [przypis edytorski]
Od Fińskich zatok po Chazarów morze — fińskie zatoki: pobrzeża Finlandii. Morze Chazarskie: dzisiaj Czarne. [przypis autorski]
Od florentynów gwaru i hałasu (…) — Nigdzie Poeta żądłem ironii boleśniej nie ubódł swoich ziomków florentyńczyków jak w tym wierszu. [przypis redakcyjny]
odfotografować (daw.) — zrobić zdjęcie. [przypis edytorski]
odfotografowywać (daw.) — tu: odbijać, odciskać. [przypis edytorski]
od furtki — tu: od furtki cmentarza lub tamtego świata. [przypis redakcyjny]
odgada — dziś popr.: odgaduje. [przypis edytorski]
od Gadesu po Ultima Thule — Gades, Kadyks dzisiaj. Thule, Islandia; prawie zawsze starożytni przydawali do niej ten przymiotnik ultima: ostatnia, bo ją uważali za najodleglejszy kraniec ziemi. [przypis autorski]
odgadnioną — odkrytą. [przypis edytorski]
od gadu — od robactwa, od pasożytów; [daw. od czego: przeciw czemu]. [przypis redakcyjny]
od gazu — mowa o gazowym oświetleniu. [przypis edytorski]
odgłos — tu: echo. [przypis redakcyjny]
odgłosum nie słyszał — nie słyszałem odgłosu. [przypis edytorski]
Odgłosy krakowskie — drukowane były z podpisem: Stefan Ż. w „Głosie” 12 marca i 2 kwietnia 1892 r. (Nr. 11 i 14), a napisane nieco wcześniej (pierwszą o nich wzmiankę znajdujemy w liście Żeromskiego do narzeczonej z 4 lutego 1892 r.: „Do «Głosu» zacznę pisać niedługo recenzyją o pewnej książce pewnego wielkiego stańczyka”). Żeromski bawił wtedy pierwszy raz dłużej w Krakowie i nad tematami poruszonemi w tym artykule zastanawiał się z wielkiem przejęciem. W liście z 5 lutego czytamy: „W artykule, jaki mam zamiar napisać o książce p. hr. Tarnowskiego p. t. Z doświadczeń i rozmyślań, przedstawię wiele z tych myśli smutnych i aż doprowadzających do złości, jakie wywołuje Galicyja i jej wielcy ludzie. Pyskować na Rosyją — znaczy tu zdobywać wielkość i patent na obywatela. Żaden obóz, nawet postępowy nie wejrzy na nędzę galicyjską, w ten zastój, brud, nizotę i szych, jakie tu zastępują wszystko. Biedni my ludzie”… List z 15 marca 1892 r. zawiera taką znów wzmiankę: „W pierwszym z Odgłosów krakowskich w «Głosie» — oberwano cały kawał z dużym moim żalem, bo był nawet dowcipny. Tak wyszło ni w pięć ni w dziewięć”. Szczegół to nie bez znaczenia, wobec tego, że rękopis Odgłosów się nie zachował i tylko z „Głosu” możemy je przedrukować. Nie był to pierwszy artykuł o bieżących sprawach społecznych, jaki Żeromski w „Głosie” zamieścił: w r. 1890 była tam już drukowana (w rubryce „Przegląd społeczny”) drobna jego korespondencja z Nałęczowa (podpisana literami S. Ż.): w Nr. 51 (z 20 grudnia). Takież dwie korespondencje były drukowane w roku następnym w Nr. 6 (z 7 lutego) i 7 (z 14 lutego), a dwie jeszcze (z podpisem: St. Ż.) w roku 1892: w Nr. 31 (z 30 lipca) i 39 (z 24 września). Była w nich mowa o kwestjach lokalnych: o agitacji emigracyjnej w okolicy, o parcelacji sąsiednich majątków, o upadku sklepu chrześcijańskiego i powstaniu szeregu żydowskich, o potrzebie założenia sklepu udziałowego (na wzór Spółki Handlowej Zakopiańskiej), o środkach ochronnych przeciwko cholerze, o plotkach szerzonych na szkodę zakładu nałęczowskiego, o statystyce analfabetyzmu w parafji i o książkach czytywanych przez ludność («Nadzwyczajną poczytnością wśród publiki wiejskiej cieszy się tutaj Czarownica [Dziurdziowie Orzeszkowej]»), o projektowanej orkiestrze włościańskiej, o mieszkaniach w zakładzie i t. d. Miał też Żeromski „zamiar szerzej… pomówić w «Głosie»” o wsi Bochotnicy, ale do skutku to nie doszło. [przypis redakcyjny]
od godziny dziewiątej do jedenastej — tj. trzeciej po południu do piątej po południu. [przypis tłumacza]
odgrażając się, że u pierwszych dowie się, jaka jest krew — aluzja do przekonania o błękitnym kolorze krwi szlacheckiej. [przypis edytorski]
odgróżki — dziś: pogróżki; por. czas.: odgrażać się. [przypis edytorski]
odgróżki — dziś: pogróżki. [przypis edytorski]
odgróżki — od: odgrażać się. [przypis edytorski]
…odgrywano utwory muzyczne z przed kilku wieków… — każda Część zaczyna się od wykładu o muzyce wieku, w który Część ta przenosi nas, czylito pod względem kompozycyi kościelnej, czy koncertowej, lub wokalnej; chcąc zaś dać dokładniejsze o takich koncertach wyobrażenie, przytoczymy kilka numerów z koncertu historycznego, danego w roku 1833: a) Villanella à quatre voix, chantée dans les sénérades napolitaines (1520). b) Chansons françaises, à quatre et cinq voix, par Clément Sannequin (1530). c) Ave Maria, à six voix, par Nicolas Gombert, maitre de chapelle de l‘empereur Charles V (1520), i t. d. i t. d. [przypis autorski]
odgryzać patrony — por. patron: ładunek do broni palnej, ówcześnie rurka papierowa napełniona prochem, zatkana na jednym końcu kulą, na drugim zalepiona. Przed nabiciem żołnierz odgryzał zalepiony koniec patronu, sypał proch w lufę na tzw. panewkę i wpychał za nim papier wraz z kulą, przybijając ją mocno za pomocą pręta zwanego stemplem. [przypis redakcyjny]
odgryzał się bardzo ostro (…) — oto przykład zuchwalstwa, jakim po Andromace odpalił krytyki dwóch wielkich panów, hr. d'Olonne i księcia de Créqui: La vraisemblance est choquée en ta pièce,/ Si l'on en croit et d'Olonne et Créqui:/ Créqui dit que Pyrrhus aime trop sa maitresse,/ D'Olonne qu' Andromaque aime trop son mari. Otóż, ks. de Créqui uchodził za człowieka o gustach raczej… męskich, hrabiego zaś d'Olonne żona zdradzała jawnie, jak to mówią, „na funty”. [przypis tłumacza]
odgrześć (daw.) — odgrzebać. [przypis edytorski]
od Hunów (…) zajęte — przez Hunów zajęte. [przypis edytorski]
o dii, mediocre aliquod infortunium tot tantisque meis felicitatibus apponatis, oro (łac.) — o bogowie, jakąś niewielką przykrość dołóżcie, błagam, do tylu i tak wielkich pomyślności moich; Filip, zdobywając Potideę, otrzymał trzy (Pasek przytacza dwie) pomyślne wiadomości: Parmenion pobił i ujarzmił Dardanów, konie jego zwyciężyły na igrzyskach olimpijskich, urodził mu się syn Aleksander. (Plutarch, Życie Aleksandra, III, 20). [przypis redakcyjny]
Od imienia Oknowej macierze nazwane — Oknus, założyciel Mantuy, syn wieszczki Manto. [przypis redakcyjny]
Odin każe (z ukr.) — jeden mówi. [przypis redakcyjny]
odio praesentium suis quoque periculis laetantur (łac.)— nienawiścią tchnąc dla rzeczy istniejących, cieszą się z własnych nawet niebezpieczeństw. [przypis redakcyjny]
Odi profanum (łac.) — nienawidzę nieoświeconego… (początek pieśni III, 1 Horacego: Odi profanum vulgus et arceo: nienawidzę niekulturalnego tłumu i trzymam się od niego z daleka). [przypis edytorski]
odi profanum volgus — „nienawidzę pospolitego tłumu”; początek słynnej ody [III, 1] Horacego; volgus: późniejsze vulgus. [przypis redakcyjny]
Odi profanum vulgus… (łac.) — Nienawidzę nieoświeconego tłumu; fraza z początku pieśni III, 1 Horacego: Odi profanum vulgus et arceo: nienawidzę nieokrzesanego tłumu i trzymam się od niego z daleka. [przypis edytorski]
