Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3260 przypisów.
Herod I Wielki (ok. 73–4 p.n.e.) — król Judei od 33 p.n.e.; rządził despotycznie jako sprawny zarządca i budowniczy, zasłynął z kolosalnych projektów budowlanych, jak przebudowa Świątyni Jerozolimskiej, zakładał nowe miasta i wznosił twierdze. [przypis edytorski]
Herod I Wielki (ok. 73–4 p.n.e.) — król Judei od 33 p.n.e.; wg Biblii despota odpowiedzialny za tzw. rzeź niewiniątek (wymordowanie chłopców od drugiego roku życia z Betlejem i okolic). [przypis edytorski]
Herod I Wielki (ok. 73–4 p.n.e.) — od 37 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu; rządził despotycznie jako sprawny zarządca i budowniczy, zasłynął z kolosalnych projektów budowlanych, zakładał nowe miasta i wnosił twierdze; wg Ewangelii wg Mateusza odpowiedzialny za tzw. rzeź niewiniątek (wymordowanie nowo narodzonych chłopców z Betlejem i okolic), stał się uosobieniem okrutnego władcy. [przypis edytorski]
Herod I Wielki (ok. 73–4 p.n.e.) — od 37 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu; rządził despotycznie jako sprawny zarządca i budowniczy, zasłynął z kolosalnych projektów budowlanych, jak przebudowa Świątyni Jerozolimskiej, zakładał nowe miasta i wnosił twierdze; wg Ewangelii wg Mateusza odpowiedzialny za tzw. rzeź niewiniątek (wymordowanie nowo narodzonych chłopców z Betlejem i okolic). [przypis edytorski]
Herod — nawiązanie do Biblii i Ewangelii wg Mateusza, w której Herod, król Judei, jest pokazany jako despota odpowiedzialny za tzw. rzeź niewiniątek, czyli zabójstwo nowo narodzonych dzieci zainicjowane po to, by zgładzić Jezusa. [przypis edytorski]
Herod, nic nie wiedząc o śmierci brata, spieszył do Arabii… — por. Starożytności XIV, XIV, 1–5. [przypis tłumacza]
Herodot daje nam pierwsze wieści o Nigrze (…) twierdząc, iż rzeka ta płynie ze wschodu na zachód i wpada w ocean pomiędzy 10 a 20 stopniem szerokości północnej — Herodot przekazuje wiadomość o mieście za pustynią, na zachód od Syrty, zamieszkałym przez ludzi o czarnej skórze, położonym nad „wielką rzeką”, płynącą z zachodu na wschód (!), czyli tak jak płynie Niger, w której widać było krokodyle; niczego nie wie o jej ujściu, przypuszcza natomiast, że rzeka ta stanowi górny odcinek Nilu, którego źródeł nie znano (Dzieje II 32–33); system współrzędnych geograficznych wynalazł dopiero Eratostenes (276–194 p.n.e.), żyjący 200 lat później. [przypis edytorski]
Herodot z Halikarnasu (ok. 484–426 p.n.e.) — historyk grecki. [przypis edytorski]
Herodot z Halikarnasu (ok. 484–ok. 426 p.n.e.) — historyk grecki, autor pierwszego zachowanego greckiego dzieła prozą pt. Dzieje; twierdzi Herodot, że żona, zdjąwszy suknie, wyzbywa się całej swojej skromności: Herodot, Dzieje I 8 (historia Gygesa). [przypis edytorski]
Herodot z Halikarnasu (ok. 484–ok. 426 p.n.e.) — historyk grecki, nazywany „Ojcem historii”, autor pierwszego zachowanego greckiego dzieła prozą pt. Dzieje, opisującego w 9 księgach wojny grecko-perskie oraz zawierającego cenne informacje o geografii, historii, wierzeniach i obyczajach Hellady oraz różnych krajów wchodzących wówczas w skład imperium perskiego, a także ludów ościennych. [przypis edytorski]
Herodot z Halikarnasu (ok. 484–ok. 426 p.n.e.) — historyk grecki, nazywany „ojcem historii”, autor pierwszego zachowanego greckiego dzieła prozą pt. Dzieje, opisującego w 9 księgach wojny grecko-perskie oraz zawierającego cenne informacje o geografii, historii, wierzeniach i obyczajach Hellady oraz różnych krajów wchodzących wówczas w skład imperium perskiego, a także ludów ościennych. [przypis edytorski]
Herod umarł — w roku 4 p.n.e. Wedle Mt 2, 1, Jezus narodził się we dni Heroda. „Wiadomo, że myśl liczenia nowej ery od narodzenia Jezusa podał pierwszy Dionysius Exiguus, opat rzymski, żyjący w VI w. Przy obliczaniu lat oparto się na niektórych danych czysto hipotetycznej natury” (E. Renan, Żywot Jezusa, str. 19, uwaga 6). Rocznica śmierci Heroda była półświętem i obchodzono ją drugiego dnia miesiąca Szebat, choć Herod umarł w miesiącu Nizan, a najwcześniej w miesiącu Adar (Graetz, Geschichte der Juden, III, 572). [przypis tłumacza]
Herod — właśc. Herod I Wielki (ok. 73 p.n.e.–4 n.e.), król Judei; w polskiej tradycji ludowej postać z jasełek (czyli widowiska przedstawiającego narodziny Jezusa Chrystusa), stanowiąca uosobienie okrutnego władcy. [przypis edytorski]
Herod właśc. Herod Wielki 74/73–4 p.n.e. — namiestnik Galilei od 47 r. p.n.e., namiestnik Celesyrii i Samarii od 46 r. p.n.e. Od roku 37 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu. Dobry zarządca oraz inicjator wielu budowli. Wg Ewangelii Mateusza Herod Wielki wydał nakaz rozpoczynający tzw. Rzeź Niewiniątek, nie ma jednak innych przekazów, by takie zdarzenie miało miejsce. [przypis edytorski]
Herody — grupy kolędników odgrywające bożonarodzeniowe przedstawienie o przyjściu na świat Jezusa, rzezi niewiniątek i śmierci króla Heroda Wielkiego, nierzadko z wplecionymi zabawnymi wątkami ludowymi. [przypis edytorski]
Herodyusz — ptak wymieniony w Deuter. XIV, 16 (przez Wujka pozostawiony w formie herodyon), jak się zdaje, gatunek bociana. [przypis autorski]
Herod z Chalkis (10 p.n.e.–48 p.n.e.) — brat Heroda Agryppy I, wnuk Heroda Wielkiego, od 41 król niewielkiego królestwa Chalkis, między Damaszkiem a Bejrutem (Berytos). [przypis edytorski]
Herofilos (ok. 335–280 p.n.e.) — gr. lekarz, uważany za pierwszego anatoma: jako pierwszy wykonywał systematyczne sekcje zwłok w celach naukowych; współzałożyciel szkoły medycznej w Aleksandryjskim Muzejonie. [przypis edytorski]
heroiczniejszy — dziś: bardziej heroiczny. [przypis edytorski]
heroiczny — bohaterski, nadzwyczajny. [przypis redakcyjny]
heroiczny— bohaterski. [przypis redakcyjny]
Heroidy — fikcyjne wierszowane listy miłosne, pisane przez Owidiusza; wypowiadały się w nich bohaterki mitologiczne. [przypis edytorski]
heroika — poematy heroiczne (o czynach bohaterów). [przypis edytorski]
heroina — bohaterka. [przypis edytorski]
heroina — bohaterka, zwł. romansu. [przypis edytorski]
heroina (daw., z gr.) — bohaterka, główna postać sztuki; tu: odtwórczyni głównej roli. [przypis edytorski]
heroina śliczna — w herbie Rawicz: panna na niedźwiedziu. [przypis redakcyjny]
heroina (z gr.) — bohaterka. [przypis edytorski]
heroiny — bohaterki, odważne kobiety. [przypis redakcyjny]
heroizm — bohaterstwo. [przypis redakcyjny]
heroj — bohater, heros. [przypis edytorski]
heroj — bohater. [przypis edytorski]
heroj (daw.) — bohater. [przypis edytorski]
heroje (daw.) — M. lm od wyrazu heroj: heros, bohater. [przypis edytorski]
heroj (z ukr.) — bohater. [przypis edytorski]
herolda twego zwycięstwa — w igrzyskach herold (woźny) ogłasza nazwiska zwycięzców. [przypis tłumacza]
Heroldem całe wojsko mieć — mieć całe wojsko za herolda. [przypis edytorski]
heroldia — instytucja zajmująca się sprawdzaniem dowodów szlachectwa i prowadzeniem ksiąg szlachty. [przypis edytorski]
heroldia — po powstaniu listopadowym dekretem carskim powołano, na wzór analogicznej instytucji rosyjskiej, Heroldię Królestwa Polskiego (1836–1861), która zajmowała się sprawdzaniem dowodów szlachectwa i prowadzeniem ksiąg szlachty; po rozwiązaniu instytucji jej dokumenty trafiły do Petersburga. [przypis edytorski]
heroldia — urząd, który działał w Królestwie Polskim i zajmował się zatwierdzaniem dowodów szlachectwa. [przypis edytorski]
herold — średniowieczny urzędnik, ogłaszający w imieniu władcy ważne zarządzenia lub wydarzenia. [przypis edytorski]
herold — tu: wysłannik królewski. [przypis autorski]
herold — urzędnik dworski, mistrz ceremonii. [przypis edytorski]
Heron z Aleksandrii (ok. 10–ok. 70) — gr. matematyk, fizyk i wynalazca; konstruktor m.in. fontanny Herona: urządzenia hydraulicznego złożonego z trzech zbiorników umieszczonych na różnych wysokościach oraz łączących je rurek, w którym dzięki wypieraniu wody i powietrza z dwu niższych zbiorników na najwyższym przez rurkę wytryskuje woda. [przypis edytorski]
heros balafré (fr.) — bohater z blizną. [przypis edytorski]
Herostrates — szewc, który w 356 p.n.e spalił wielką świątynię Artemidy w Efezie dla zapewnienia sobie nieśmiertelnej sławy. [przypis edytorski]
Herostrates — szewc, który w 356 r. p.n.e spalił wielką świątynię Artemidy w Efezie dla zapewnienia sobie nieśmiertelnej sławy. [przypis edytorski]
Herostrat, właśc. Herostrates — szewc, który w 356 p.n.e spalił wielką świątynię Artemidy w Efezie dla zapewnienia sobie nieśmiertelnej sławy. [przypis edytorski]
Her passion will die like a lamp for want of what the flame should feed upon — „Namiętność jej zgaśnie jak lampa z braku paliwa”. [przypis tłumacza]
„Herr Doktor, diese ewige Literaturschreiberei werd ich nicht dulden!” (niem.) — Panie doktorze, ta cała pisanina nie będzie tolerowana. [przypis edytorski]
Herr Doktor! schon ist sechse (niem.) — panie doktorze, już szósta. [przypis edytorski]
Herrengasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
Herrenvolk (niem.) — rasa panów. [przypis edytorski]
Herr Gendarm, ich hatte die feste Absicht abzureisen (niem.) — panie żandarmie, mam silne postanowienie wyjechać. [przypis edytorski]
Herr Gott! (niem.) — Panie Boże. [przypis edytorski]
Herr Gott (niem.) — Panie Boże. [przypis edytorski]
Herr Gott! (niem.) — Panie Boże! [przypis redakcyjny]
Herr Gott! (niem.) — wykrzyknik: „Panie Boże!” a. „Na Boga!”. [przypis edytorski]
Herr Hauptmann (niem.) — panie hetmanie. [przypis redakcyjny]
Herr Inspektor (niem.) — pan inspektor. [przypis edytorski]
Herriot, Édouard (1872–1957) — francuski polityk i pisarz, przewodniczący Partii Radykalnej, trzykrotnie premier Francji (1924–1925, 1926 i 1932). [przypis edytorski]
Herr Jesas… Aber du hast noch keinen Kaffee getrunken?… (niem.) — Panie Jezu… Ale ty nie piłeś jeszcze kawy?… [przypis redakcyjny]
Herr Jesu! (niem.) — Panie Jezu. [przypis edytorski]
Herr Jesus! Mein Gott! (niem.) — Panie Jezu! Mój Boże! [przypis edytorski]
Herr Jesus! (niem.) — Panie Jezu [przypis edytorski]
Herr Jesus (niem.) — Panie Jezu. [przypis edytorski]
Herr Johann Trax (niem.) — Pan Johann Trax. [przypis edytorski]
Herr Meister (niem.) — panie mistrzu. [przypis edytorski]
herrnhuci (z niem. Herrnhut: Straż Pańska) a. bracia morawscy — ewangelicka wspólnota kościelna ukształtowana w XVIII w. przez uciekinierów religijnych, którzy schronili się w Saksonii, kontynuująca doktrynę i tradycje braci czeskich (ruchu wyłonionego z husytyzmu). [przypis edytorski]
herrnhuterowski — od Herrnhut, miasta położonego w niem. Saksonii, azylu dla braci morawskich (wspólnota kościelna nawiązująca do doktryny braci czeskich, ruchu wyłonionego z husytyzmu). [przypis edytorski]
Herr (niem.) — pan. [przypis edytorski]
Herr Offizier, bitte (niem.) — panie oficerze, proszę. [przypis edytorski]
Herr Offizier, wie weit ist es nach Treblinka (niem.) — panie oficerze, jak daleko jest do Treblinki. [przypis edytorski]
Herr Wachtmeister (niem.) — pan posterunkowy. [przypis edytorski]
Herr Zugführer (niem.) — pan kierownik (pociągu) a. dowódca (plutonu). [przypis edytorski]
Herschel, Frederick William (1738–1822) — urodzony w Niemczech angielski astronom, konstruktor teleskopów i kompozytor, znany z wielu odkryć astronomicznych, a szczególnie z odkrycia w 1781 planety Uran, pierwszej nowo odkrytej planety od czasów starożytnych. [przypis edytorski]
Herse — dawny ekskluzywny dom mody założony w 1868 przez Bogusława Hersego w Warszawie. [przypis edytorski]
Herse — ekskluzywny dom mody założony przez Bogusława Hersego w Warszawie. [przypis edytorski]
Hersent, Charles (1580–1665) — fr. kaznodzieja, występował w obronie Kornela Ottona Jansena (1585–1638), który wychodząc od nauki św. Augustyna zapoczątkował ruch pobożnościowy zw. jansenizmem, kładący nacisk na grzeszność i zło w człowieku oraz głoszący konieczność łaski bożej dla wypełniania przez ludzi przykazań i dojścia do zbawienia. [przypis edytorski]
Herse — pot.: ekskluzywny dom mody założony przez Bogusława Hersego w Warszawie. [przypis edytorski]
herste (jid.) — słyszycie, słyszcie. [przypis edytorski]
herst (jid.) — słyszysz, słuchaj. [przypis edytorski]
herst wodzić (daw.) — rej wodzić, przewodzić. [przypis edytorski]
herszt (pot.) — przywódca bandy. [przypis edytorski]
herszt — przywódca bandy. [przypis edytorski]
herszt — przywódca. [przypis edytorski]
hersz tu (ukr. герш-ту, z niem. hörst du: słyszysz) — stylizacja językowa, cytat z języka jidysz, używanego przez Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej. [przypis edytorski]
Hertvig, Oscar (1849–1922) — biolog niemiecki, pionier embriologii eksperymentalnej, profesor biologii, histologii i embriologii na uniwersytecie w Berlinie. [przypis edytorski]
Hertz, Heinrich (1857–1894) — niemiecki fizyk, odkrywca fal elektromagnetycznych. [przypis edytorski]
Hertz, Paweł (1918–2001) — pisarz, poeta, redaktor społeczno-literackiego tygodnika „Kuźnica”. [przypis edytorski]
Hertz, Paweł (1918–2001) — poeta, prozaik, epistolograf, eseista i tłumacz. [przypis edytorski]
Herum (niem.) — zawracać! [przypis edytorski]
herva a. herba mate, yerba mate — popularny napój z suszonych i zmielonych liści ostrokrzewu paragwajskiego. [przypis edytorski]
herva cortadera — Cortaderia selloana, trawa pampasowa, kortaderia, obecnie uprawiana w Polsce jako roślina ozdobna. [przypis edytorski]
herva mate, popr.: erva mate (port.) a. yerba mate (hiszp.) — susz ze zmielonych liści i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego, z którego przyrządza się napar popularny w krajach Ameryki Płd. [przypis edytorski]
Hervas o każdej z tych nauk napisał jeden tom (…) — Roku 1780 eksjezuita hiszpański nazwiskiem Hervas, wydał w Rzymie dwadzieścia tomów in quatro, obejmujących zupełne traktaty o różnych naukach. Pochodził on z rodziny naszego Hervasa. [przypis autorski]
Hervas (…) uznał światło za kwas (…) jednym z żywiołów kwasu uniwersalnego — Hervas umarł około roku 1660, jego wiedza w zakresie fizyki była więc ograniczona.Kwas uniwersalny Hervasa przywodzi na myśl ów pierwiastkowy kwas, o którym wspomina Paracelsus. [przypis autorski]
Hervieu, Paul (1857–1915) — francuski pisarz i dramaturg; jeden z intelektualistów najbardziej zaangażowanych w obronę Alfreda Dreyfusa. [przypis edytorski]
Herwegh, Georg (1817–1875) — niemiecki pisarz socjalistyczno-rewolucyjny; jeden z najważniejszych pisarzy niemieckiego proletariatu w XIX w. [przypis edytorski]
herytiera (daw.) — posażna panna, dziedziczka znacznego majątku. [przypis edytorski]
