Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2106 przypisów.

etapy sybirskie — miejsca postojów w drodze na Syberię, baraki noclegowe, gdzie przetrzymywano eskortowanych skazańców po dniu podróży. [przypis edytorski]

Et a Rigensi archiepiscopo, atque Culmensi episcopo, solenni ritu diademate cinctus — zarówno przez ryskiego, jak i kolońskiego arcybiskupa namaszczony w trakcie uroczystej ceremonii. [przypis edytorski]

etatystyczna gospodarka (fr. l'état: państwo) — gospodarka, w której państwo dąży do objęcia przedsiębiorstw swoją władzą i kontrolą, tworząc nowe przedsiębiorstwa państwowe lub przedsiębiorstwa o kapitale państwowo-prywatnym, albo też przejmując istniejące spółki prywatne; w szerszym znaczeniu często utożsamiana z interwencjonizmem: polityką bezpośrednich ingerencji państwa w gospodarkę. [przypis edytorski]

etatyzm — ingerencja państwa w różne dziedziny życia gospodarczego, społecznego, kulturalnego i przejęcie odpowiedzialności za wiele sfer aktywności społecznej. [przypis edytorski]

etatyzm — znaczny udział państwa w zarządzaniu przedsiębiorstwami; tu: przesadna ingerencja administracji państwowej w wolny rynek i życie społeczne. [przypis edytorski]

et avec tant d'avantage (fr.) — i z tyloma zaletami. [przypis edytorski]

etażerka — lekka szafka składająca się z kilku otwartych półek. [przypis edytorski]

etażerka — mebel składający się z kilku otwartych półek. [przypis edytorski]

etażerka — mebel złożony z kilku otwartych półek. [przypis edytorski]

etażerka — mebel, złożony z kilku otwartych półek. [przypis edytorski]

etażerka — ozdobny mebel złożony z umiejscowionych jedna pod drugą półek. [przypis edytorski]

etaż (ros.) — piętro. [przypis edytorski]

et bien (fr.) — dobrze więc. [przypis edytorski]

et caetera a. et caetera (łac.) — i tak dalej. [przypis edytorski]

et caetera (łac.) — i tak dalej; znak &, oznaczający skrócone „et caetera”: w rzeczywistości „&” jest połączeniem liter łac. spójnika et, wyrażenie et caetera zapisuje się skrótowo jako „etc.” lub jako „&c.”. [przypis edytorski]

et c'est peu dire (fr.) — i to coś mówi. [przypis edytorski]

etcetc. (łac.) — skrót od et caetera: i tak dalej, i tym podobnie. [przypis edytorski]

et cetra — łac. et caetera: i tak dalej. [przypis edytorski]

etc. (łac. et caetera) — i tak dalej, i tym podobne. [przypis edytorski]

etc. (łac. et caetera) — skrót od: i tak dalej (a.: i inne). [przypis edytorski]

etc. (łac.) — i tak dalej (skrót od et cetera). [przypis edytorski]

etc. (łac.) — skrót od et caetera: i tak dalej. [przypis edytorski]

etc. (łac.) — skrót od: et caetera, i tym podobne; odpowiednik pol. itp. [przypis edytorski]

etc. (łac.) — skrót od et caetera odpowiadający polskiemu: „itd.” lub „i in.”. [przypis edytorski]

etc. (łac.) — skrót od et caetera odpowiadający polskiemu: itd. lub i in. [przypis edytorski]

etc. (łac.) — skrót od et caetera odpowiadający polskiemu: itd. lub i in. [przypis edytorski]

et comme de raison (fr.) — i z rozsądku. [przypis edytorski]

et compagnie (fr.) — i [jego] towarzysze; i [jego] bractwo. [przypis edytorski]

et Compagnie (fr.) — i spółka. [przypis edytorski]

et consortes (łac.) — i towarzysze, i wspólnicy (ci, którzy dzielą z nim los). [przypis edytorski]

et continuando recens crimen ob fugam illorum, unius ex vinculis: Joannis Popiel, alterius ex civitate: Joachimi Popiel factam (łac.) — i aby kontynuować niedawny zarzut (crimen) ich ucieczki, jednego, Jana Popiela, z więzów (tj. więzienia), a drugiego, Joachima Popiela, z miasta. [przypis edytorski]

etc. — skrót łac. et caetera: i tak dalej; tu oznacza to pominięcie dalszych tytułów króla polskiego. [przypis edytorski]

etc. — skrót od et caetera (łac.): dosł. i inne; i tak dalej. [przypis edytorski]

etc. — skrót od łac. et caetera: i inne, i tak dalej, i tym podobne. [przypis edytorski]

etc. — skrót od łac. et caetera: i inne, i tak dalej. [przypis edytorski]

et cum spiritu tuo (łac.) — i z duchem twoim; zwyczajowa odpowiedź na błogosławieństwo a. powitanie: „W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. [przypis edytorski]

Et cuncta terrarum subacta (łac.) — i cała ziemia podbita; pełniejszy cytat dotyczy podbojów Cezara i brzmi: „Et cuncta terrarum subacta, / Praeter atrocem animum Catonis”, tj.: i całą ziemię podbije oprócz surowej duszy Katona („Choć okrąg ziemski Cezar pokona,/ Nie zmoże hardej duszy Katona!”, Horacy, Ody, Ks. II, Pieśń I, w. 23–24 w tłum. Edmunda Cięglewicza). [przypis edytorski]

et de profundis (łac.) — i z głębin. [przypis edytorski]

et dissipatae sunt omnes cogitationes eius (łac.) — i unicestwione są wszystkie jej zamiary. [przypis edytorski]

et du fer pour travailler (fr.) — i żelaza, żeby pracować. [przypis edytorski]

et ecce plus quam Salomon hic (łac.) — a tu oto więcej [jest mądrości] niż [miał] Salomon (Mt 12, 42). [przypis edytorski]

et e contra (łac.) — i przeciwnie. [przypis edytorski]

Et ego in Arcadia vixi (łac.) — a ja żyłem w Arkadii (tj. beztrosko). [przypis edytorski]

Et ego rogabo Patrem et alium Paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum spiritum veritatis (łac.) — fragment Ewangelii wg św. Jana: „Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Pocieszyciela da wam, aby z wami był na zawsze, Ducha Prawdy (…)” J 14, 16-17. [przypis edytorski]

Eteokl, właśc. Eteokles (mit. gr.) — brat Polinika, Ismeny i Antygony, syn Edypa i Jokasty; jego imię z gr. (Ἐτεοκλῆς) znaczy: „prawdziwie wsławiony”; prowadził ze swym bratem, Polinikiem, spór o tron Teb, wygnał go z miasta i mianował się królem; zginął w pojedynku z Polinikiem, kiedy ten, dochodząc swych praw, próbował zbrojnie odzyskać władzę z pomocą wyprawy siedmiu wodzów przyprowadzonych z Argos przeciw Tebom (każdy z wodzów oblegał jedną z bram miasta; wyprawa stała się tematem m.in. tragedii Ajschylosa Siedmiu przeciw Tebom). Eteokles został uczczony uroczystym pochówkiem jako bohaterski obrońca ojczyzny. [przypis edytorski]

eter — gaz stosowany w XIX w. jako środek znieczulający. [przypis edytorski]

eter — górne warstwy powietrza; w filozofii staroż. subtelna, nieważka materia. [przypis edytorski]

eter (gr. αἰθήρ) — w dawnej filozofii przyrody piąty i najbardziej lotny żywioł, materia świata pozaziemskiego. [przypis edytorski]

eter (pot.) — eter dietylowy, łatwopalna ciecz o odurzającym zapachu, mająca właściwości narkotyczne, nasenne i znieczulające; nałogowe wąchanie lub spożywanie eteru to eteromania. [przypis edytorski]

eter (pot.) — eter dietylowy, szybko się ulatniająca ciecz o odurzającym zapachu; stosowany w XIX w. jako środek znieczulający. [przypis edytorski]

eter — w filozofii przyrody nazwa hipotetycznej substancji, która miała wypełniać puste przestrzenie we wszechświecie. W fizyce teoria eteru powstała pod koniec XIX w. wraz z rozwojem teorii elektromagnetyzmu (jego istnieniem tłumaczono np. rozchodzenie się fal świetlnych w przestrzeni kosmicznej), upadła pod wpływem szczególnej teorii względności Alberta Einsteina. [przypis edytorski]

eter — w filozofii przyrody nazwa hipotetycznej substancji, która miała wypełniać puste przestrzenie we wszechświecie. W fizyce teoria eteru powstała pod koniec XIX w. wraz z rozwojem teorii elektromagnetyzmu (jego istnieniem tłumaczono np. rozchodzenie się fal świetlnych w przestrzeni kosmicznej), upadła pod wpływem szczególnej teorii względności Alberta Einsteina. Z czasów panowania koncepcji eteru kosmicznego pochodzą wyrażenia związane z radiem, np. „w eterze” lub „na falach eteru”, w których eter oznacza przestrzeń fal radiowych. [przypis edytorski]

eter — w filoz. przyrody nazwa hipotetycznej substancji, która miała wypełniać puste przestrzenie we wszechświecie. Teoria eteru rozpowszechniła się w XIX wieku (jego istnieniem tłumaczono np. rozchodzenie się fal świetlnych w przestrzeni kosmicznej), upadła pod wpływem szczególnej teorii względności Alberta Einsteina. [przypis edytorski]

eter — wg daw. nauki niedostrzegalna substancja wypełniająca kosmos. [przypis edytorski]

eter — wg dawnych koncepcji hipotetyczny subtelny, lotny żywioł, z którego zbudowane miały być planety i gwiazdy. [przypis edytorski]

eter — wg dawnych koncepcji kosmologicznych niedostrzegalna substancja wypełniająca wszechświat. [przypis edytorski]

eteryczny — subtelny, delikatny, lotny, niematerialny, duchowy; od aetheru (gr. αἰθήρ), piątego i najbardziej lotnego żywiołu w filoz. staroż. [przypis edytorski]

Eterze, co światłem zapładniasz świat (mit. gr.) — Eter, syn Erebu (Ciemności) i Nyks (Nocy): bóg światła, uosobienie wyższych rejonów nieba i powietrza górnego (powietrze niższe, aer zamieszkiwali bogowie olimpijscy); w starogreckiej filozofii przyrody eter był piątym elementem (obok powietrza, ziemi, ognia i wody), materią kosmosu, tj. świata pozaziemskiego, „nadksiężycowego”. [przypis edytorski]

Etes Vous bien, mon Officier? (fr.) — Dobrze panu, panie oficerze? [przypis edytorski]

Etes-vous prophète? (fr.) — Czy pan jest prorokiem? [przypis edytorski]

Et fit voluntas tua (łac.) — bądź wola twoja. [przypis edytorski]

et haec facienda, et haec non omittenda (łac.) — i to trzeba zrobić, i tamtego nie zaniedbać. [przypis edytorski]

Ethelbert I (zm. 616) — król Kentu; wydał pierwszy kodeks praw anglosaskich; po sprowadzeniu misjonarzy na dwór królewski przez jego frankijską żoną Berthę jako pierwszy spośród władców anglosaskich przyjął chrzest. [przypis edytorski]

Et hinc illae irae! (łac.) — i stąd te gniewy; parafraza cytatu „hinc illae lacrimae” (stąd te łzy), z komedii Terencjusza Andria (I 1), używanego do wskazania wykrytej nieoczywistej przyczyny czyjegoś zachowania. [przypis edytorski]

E. T. Hoffmann, Poe, bracia Grimm — XIX-wieczni autorzy baśni i opowieści fantastycznych. [przypis edytorski]

et id genus omne (łac.) — i cały ten rodzaj (Horacy, Satyry I, I, 2; lekceważąco o osobach niepoważanych). [przypis edytorski]

Etienne Binet (1569-1639) — fr. jezuita, autor licznych dzieł, głównie dewocyjnych. [przypis edytorski]

et in Arcadia ego (łac.) — i w Arkadii przebywam. [przypis edytorski]

et in variis manebit invarius usque ad finem (łac.) — i w zmiennych kolejach pozostanie niezmienny aż do końca. [przypis edytorski]

etiologia (z gr. aitiología: badanie przyczyn) — tu: udowodnione naukowo przyczyny choroby. [przypis edytorski]

Etiopczycy i Indianie (powiada), wybierając królów i urzędników (…) — Arystoteles, Polityka, IV, 4. [przypis edytorski]

Etiopczykowie — dziś popr.: Etiopczycy. [przypis edytorski]

Etiopia — tu: staroż. nazwa ogółu terenów Afryki na płd. od Egiptu zamieszkiwanych przez ciemnoskórą ludność. [przypis edytorski]

Etiopowie — chodzi o mieszkańców Nubii, rejonu na południe I katarakty nilowej, tj. dzisiejszego południowego Egiptu i północnego Sudanu. Starożytni Grecy używali nazw: Etiopia, Etiopowie na określenie wszystkich terenów i ludów na południe od Egiptu. [przypis edytorski]

Etiopowie — chodzi o mieszkańców Nubii, rejonu na południe I katarakty nilowej, tj. dzisiejszego południowego Egiptu i północnego Sudanu. Starożytni Grecy używali nazw: Etiopia, Etiopowie na określenie wszystkich terenów i ludów na południe od Egiptu. [przypis edytorski]

etiopski namiestnik — chodzi o Nubię, rejon na południe od I katarakty nilowej, tj. dzisiejszy południowy Egipt i północny Sudan. Podbitą Nubią rządził namiestnik faraona, mający do dyspozycji sformowane z miejscowych wojowników wojska garnizonowe. W czasach Nowego Państwa oddziały nubijskie pełniły rolę elitarnych sił strażniczych i policyjnych w całym państwie egipskim. Grecy w czasach antycznych używali nazw: Etiopia, Etiopowie na określenie wszystkich terenów i ludów na południe od Egiptu. [przypis edytorski]

Et jamais (…) me vint-il enlever ou ma femme ou ma soeur — nigdy (…) nie porwali mej żony ni córki. [przypis edytorski]

et je ne veux pas être un mari ridicule! (fr.) — i nie chcę być śmiesznym mężem. [przypis edytorski]

et Jupiter aimait Jo (fr.) — a Jowisz kochał Io. [przypis edytorski]

et j'y tiens (fr.) — zależy mi na tym; ma to dla mnie znaczenie. [przypis edytorski]

Et la tristesse de tout cela, o mon âme, et la tristesse de tout cela (fr.) — i smutek tego wszystkiego, o duszo moja, i smutek tego wszystkiego. [przypis edytorski]

Et le palais? (fr.) — A pałac? [przypis edytorski]

et l'homme son borgne (fr.) — i mężczyzna swego jednookiego. [przypis edytorski]

et mille d'autres galanteries fort jolies et fort riches, mais fort riches (fr.) — i tysiąc innych drobiazgów wielce ładnych i wielce drogich, ale to ogromnie drogich. [przypis edytorski]

et mille pages, valets et canaille (fr.) — i tysiąc paziów, pachołków i hołoty. [przypis edytorski]

Etna — czynny wulkan na wsch. wybrzeżu Sycylii, najwyższy (3340 m n.p.m.) i największy w Europie stożek wulkaniczny. [przypis edytorski]

etnarcha (gr.: władca ludu, narodu) — tytuł używany w hellenistycznym kręgu kulturowym, określający przywódcę politycznego grupy etnicznej lub monoetnicznego państwa, mającego pozycję niższą od króla. [przypis edytorski]

Etna — wulkan na wybrzeżu Sycylii, czynny do dziś. [przypis edytorski]

Etna — wulkan na wybrzeżu Sycylii, czynny również dziś. [przypis edytorski]

Et nunc et semper et in secula seculorum (łac.) — i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. [przypis edytorski]

Etny łożyska pełne cyklopów — wg mit. gr. wulkan na Sycylii, Etna, mieścił w sobie kuźnię Hefajstosa, boga ognia (w mit. rzym. Wulkan); tam cyklopi, jednoocy olbrzymi, wykuwali gromy dla Zeusa oraz broń dla innych bogów i bohaterów. [przypis edytorski]