Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 114106 przypisów.

alabaster — biały, prześwitujący minerał. [przypis edytorski]

alabaster — jasny, lekko przeświecający rodzaj kamienia. [przypis edytorski]

alabaster — rodzaj białego gipsu. [przypis edytorski]

alabaster — zbity, prześwitujący minerał będący drobnoziarnistą odmianą gipsu. [przypis edytorski]

alabastrowy — zrobiony z alabastru, białego, lekko prześwitującego minerału. [przypis edytorski]

A la bonne heure (fr.) — w samą porę. [przypis edytorski]

a la campagne — przekład wiersza Na wsi. [przypis edytorski]

A la casa, Ignacio! (hiszp.) — Do domu, Ignacio! [przypis edytorski]

a la gier, kom a la gier (zniekształcone fr. à la guerre comme à la guerre) — jak to na wojnie. [przypis edytorski]

a la guerre comme á la guerre (fr.) — na wojnie jak to na wojnie. [przypis edytorski]

a la maniere russe (fr.) — na sposób rosyjski. [przypis edytorski]

alameda (hiszp.) — promenada. [przypis edytorski]

Alanowie — lud irański, spokrewniony ze Scytami i Sarmatami. [przypis edytorski]

Alanowie — sarmacki lud pochodzenia indoirańskiego. Przewędrowali z okolic Morza Kaspijskiego przez Europę i Półwysep Iberyjski do Afryki Północnej. [przypis edytorski]

A larga, ladron! A larga! — Precz, zbóju! Precz! [przypis edytorski]

a l'artiste — jak artysta, w stylu artysty. [przypis edytorski]

Alaryk (376–412) — wódz Wizygotów; pierwszy, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]

Alaryk, Attyla, Karl, Rienzi — postacie historyczne związane z Rzymem: Alaryk I (ok. 370–410): król Wizygotów, pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym (410); Attyla (406–453): wódz Hunów, twórca rozległego imperium, wielokrotnie najeżdżał Rzymian, ze względu na okrucieństwo zyskał przydomek „bicza Bożego”; Karol Wielki (ok. 742–814): król Franków i Longobardów, koronował się na cesarza rzymskiego w Rzymie w r. 800; Cola di Rienzi (1313–1354): przywódca rewolucji ludowej w Rzymie (1347), obwołany trybunem ludowym, dążył do wskrzeszenia republiki rzymskiej i zjednoczenia Italii pod przewodnictwem Rzymu. [przypis edytorski]

Alaryk I (ok. 370–410) — król Wizygotów (od 395), pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]

Alaryk I (ok. 370–410) — król Wizygotów (od 395), pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]

Alaryk I (ok. 370–410) — król Wizygotów, pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym (410). [przypis edytorski]

Alaryk I (ok. 370– 410) — pierwszy z dynastii Baltów, od 395 król Wizygotów, którym cesarz Walens zezwolił osiedlić się na terenie cesarstwa rzymskiego w Mezji; pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym: po wejściu do miasta 24 sierpnia 410, wpuszczeni przez zdrajców przez Bramę Salariańską, Wizygoci wraz z rzym. niewolnikami przez trzy dni łupili go i podpalali najsławniejsze budynki, z wyjątkiem kościołów, ponieważ byli chrześcijanami (wyznania ariańskiego). [przypis edytorski]

Alary, Pierre-Joseph (1689–1770) — francuski duchowny i pisarz, członek Akademii Francuskiej (1723), jeden z nauczycieli małoletniego Ludwika XV. [przypis edytorski]

alasas (lenk.) — triukšmas, čia: skambesys. [przypis edytorski]

a l'assassino (wł.) — na mordercę (przekleństwo). [przypis edytorski]

Alastor, czyli Duch samotności — poemat Shelleya, opublikowany w 1816 r. [przypis edytorski]

alavėlis — pieštukas. [przypis edytorski]

Ala — w oryginale Alice. [przypis edytorski]

Alba — folwark należący do ks. Karola Radziwiłła, znajdujący się pod Nieświeżem. [przypis edytorski]

Albaizyn, właśc. Albayzín a. Albaicín — dzielnica Grenady położona na wzgórzu naprzeciwko Alhambry; rozwijająca się od XI w. jako osobne osiedle wokół muzułmańskiej cytadeli, otoczona przez własne mury miejskie. [przypis edytorski]

alba (łac.: biała) — długa, biała szata liturgiczna noszona pod ornatem. [przypis edytorski]

Albalonga, częściej Alba Longa — główne miasto latyńskie, według legendy rodzinne miasto Romulusa i Remusa. [przypis edytorski]

Alba Longa — główne miasto latyńskie, według legendy rodzinne miasto Romulusa i Remusa. [przypis edytorski]

albańczyk — od Alba (Alba Longa), czyli mający już imię łacińskie (w przeciwieństwie do trojańskich imion przodków). [przypis edytorski]

albańskie wzgórza — Góry Albańskie, znajdujące się na terenie Kampanii Rzymskiej, ok. 20 km na płd.-wsch. od Rzymu. [przypis edytorski]

albański — tu: od nazwy Alba Longa, według tradycji rzymskiej najważniejszej osady Lacjum, stolicy Związku Latyńskiego; wg legend Alba Longa została założona przez mitycznego Askaniusza, syna Eneasza, pochodzili z niej Romulus i Remus, a po 400 latach została zdobyta i zburzona przez wojska króla Rzymu Tullusa Hostiliusza, zaś jej mieszkańców przesiedlono do Rzymu. [przypis edytorski]

Albani, Francesco (1578–1660) — wł. malarz barokowy, twórca sielskich obrazów mitologicznych i alegorycznych. [przypis edytorski]

Albano Laziale — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum, w prowincji Rzym. [przypis edytorski]

Albanowie — mieszkańcy miasta Alba Longa, według tradycji rzymskiej najważniejszej osady Lacjum, stolicy Związku Latyńskiego; wg legend Alba Longa została założona przez mitycznego Askaniusza, syna Eneasza, pochodzili z niej Romulus i Remus, a po 400 latach została zdobyta i zburzona przez wojska króla Rzymu Tullusa Hostiliusza, zaś jej mieszkańców przesiedlono do Rzymu. [przypis edytorski]

Albany — kompleks ekskluzywnych kawalerskich apartamentów przy ulicy Piccadilly w Londynie. [przypis edytorski]

alba — od łac. albus, czyli biały, szata liturgiczna tego koloru, noszona pod ornatem. [przypis edytorski]

Alba, właśc. Ferdynand Álvarez de Toledo, trzeci książę Alba (1507–1582) — hiszpański wódz i polityk; doradca Karola V, następnie Filipa II; skuteczny dowódca: zdobył Tunis, dowodził zwycięską armią cesarską w Niemczech, następnie we Włoszech; jako namiestnik Hiszpanii w Niderlandach zasłynął z okrucieństwa, usiłując stłumić powstanie antyhiszpańskie; dowodził armią zajmującą Portugalię. [przypis edytorski]

albeńska młódź — tj. młodzież należąca do „bandy albeńskiej”, czyli kręgu wybranych obywateli, których książę Karol Radziwiłł zaszczycał swoją przyjaźnią i z których tworzył rodzaj na pół klubu, na pół nieformalnego przybocznego oddziału, nazywał ich „panie kochanku” (od czego zyskał sobie przydomek), ubierał w jednakowe „mundury” (kontusze, żupany i inne elementy stroju ściśle określonego koloru; byli zobowiązani zawsze nosić je, goszcząc w Nieświeżu u księcia); żeby być dopuszczonym do grona wybrańców należało spełniać następujące warunki: być szlachcicem karmazynowym (tj. z najstarszej szlachty rodowej), synem osiadłego obywatela, mieć wybitne umiejętności i doświadczenie w zakresie walki szablą, łowiectwa i jazdy konnej, a także odznaczać się niepospolitą odwagą; obowiązkiem albeńczyków było na każde zawołanie księcia walczyć w sprawie, którą on wskaże, bez zbędnych pytań: „nie zważając na nijakie niebezpieczeństwo, w każdym wypadku łba nadstawiać za honor Najświętszej Panny, księcia wojewody, swój własny i każdego z członków towarzystwa” (S. Rzewuski, Pamiątki Soplicy); wewnętrzne spory należało rozstrzygać w pojedynku, nie zaś na drodze sądownej; „banda albeńska” miała swoją strukturę (naczelnika w osobie księcia, kanclerza i sekretarza), została utworzona w Albie, posiadłości wiejskiej pod Nieświeżem, stąd jej nazwa; książę Karol Radziwiłł, choć przebywał wówczas na emigracji przyłączył się do przywódców konfederacji barskiej (1768–1772). [przypis edytorski]

Albergo d'Italia Una (wł.) — Hotel Zjednoczona Italia. [przypis edytorski]

albergo (wł.) — zajazd. [przypis edytorski]

Alberoni, Giulio (1664–1752) — włoski kardynał, polityk w służbie króla Hiszpanii Filipa V, od 1715 jego pierwszy minister. [przypis edytorski]

Albert I Koburg (1875–1934) — król Belgii od 1909 r. [przypis edytorski]

Albert Sorel (1842–1906) — fr. historyk, znawca dziejów fr. dyplomacji. [przypis edytorski]

Albertus Magnus — Albert Wielki, zm. 1280, dominikanin, teolog i filozof scholastyczny. [przypis edytorski]

Albert Wielki — (zm. 1280) dominikanin, filozof scholastyczny i teolog, pisał również dzieła przyrodnicze. [przypis edytorski]

Albert wójt krakowski — utwór Stanisława Gabriela Kozłowskiego (1860–1922). [przypis edytorski]

albigensi — dualistyczny ruch chrześcijański w XII–XIV w. działający na terenach Langwedocji (obecnej płd. Francji), m.in. w okolicach miasta Albi (stąd nazwa), utożsamiany z ruchem katarów; uznawali świat materii za źródło zła, żyli w ascezie, odrzucali organizację kościelną i większość sakramentów; potępieni przez Kościół, rozbici przez krucjaty i wytępieni przez inkwizycję. [przypis edytorski]

albigensi — także: katarzy; członkowie chrześcijańskiego dualistycznego ruchu religijnego działającego w XI–XIII w. w Langwedocji (ob. płd. Francja) i płn. Włoszech; w 1029 papież Innocenty III ogłosił przeciwko nim krucjatę, przyrzekając władzę nad podbitymi ziemiami północnofrancuskiej szlachcie oraz królowi Francji, co po 20 latach okrutnej wojny doprowadziło do podboju Langwedocji i podporządkowania królestwu Francji; po krucjacie pozostali wyznawcy kataryzmu zostali wytępieni przez inkwizycję. [przypis edytorski]

Albijonas — Anglija. [przypis edytorski]

Albijon — właśc. Albion, dawna nazwa Wysp Brytyjskich. [przypis edytorski]

Albijon — właśc. Albion, daw. nazwa Wysp Brytyjskich występująca u pisarzy staroż., później stosowana jako literackie określenie Anglii. [przypis edytorski]

albinizm (z łac. albus: biały) a. bielactwo — brak pigmentu w skórze, włosach i tęczówce oka, powodowany anomalią genetyczną. [przypis edytorski]

Albins — popr. Albius, Edmond (1829–1880): ogrodnik z francuskiej wyspy Reunion (na zach. od Madagaskaru); urodzony w niewoli, w wieku 12 lat wynalazł technikę szybkiego, ręcznego zapylania storczyków waniliowych, co umożliwiło opłacalną uprawę tych roślin z dala od rodzimego dla nich Meksyku, gdzie są zapylane przez miejscowe owady; kiedy Francja zniosła niewolnictwo w swoich koloniach, przyjął nazwisko „Albius” (łac.: biały), być może od koloru kwiatów storczyka waniliowego; zmarł w nędzy. [przypis edytorski]

Albinus — postać lichwiarza. [przypis edytorski]

albioński — odnoszący się do Albionu, czyli Wysp Brytyjskich. [przypis edytorski]

Albioński Ostrów — Anglia. [przypis edytorski]

Albion — dawna i literacka nazwa Anglii spotykana u autorów starożytnych. [przypis edytorski]

Albion — dawna nazwa Wysp Brytyjskich występująca u pisarzy staroż., później stosowana jako literackie określenie Anglii. [przypis edytorski]

Albion — daw. określenie Anglii. [przypis edytorski]

Albion — starodawna, literacka nazwa Anglii. [przypis edytorski]

Albion — starożytna nazwa wyspy Brytanii, obecnie stosowana jako literackie określenie Anglii. [przypis edytorski]

Albion (z łac. albus: biały) — daw. nazwa Anglii (Wielkiej Brytanii), pochodząca od białych, kredowych wybrzeży wyspy, widocznych od strony kontynentu w rejonie hrabstwa Kent; używana przez pisarzy starożytnych, później jej zastosowanie nosi znamię wzniosłości. [przypis edytorski]

Albis — łac. nazwa Łaby, rzeki przepływającej przez Czechy i Niemcy. [przypis edytorski]

Albo–albo — (Enten-Eller, duń.) utwór Kierkegaarda z 1843 roku, wydany w dwóch tomach w Kopenhadze. [przypis edytorski]

albobym puklerzem (…) się stała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: albo stałabym się puklerzem (tj. tarczą). [przypis edytorski]

albo cię pociąg odjedzie — albo ci pociąg odjedzie. [przypis edytorski]

albo (daw.) — tu: czyż, czyżby; czy też. [przypis edytorski]

…albo i króla dobrego; on bogobojny w sprawiedliwości trwa…Odyseja XIX 109–113. [przypis edytorski]

albo jak jeszcze jeden niezatarty zapis się wyraża — cytat z noweli Cypriana Kamila Norwida pt. Menego. [przypis edytorski]

alboli (daw.) — albo też; czy może. [przypis edytorski]

alboli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: albo też. [przypis edytorski]

alboli (daw.) — lub też. [przypis edytorski]

alboli — konstrukcja z partykułą „li”; znaczenie: albo też. [przypis edytorski]

albom — album; tu: pamiętnik adresatki wiersza, tytułowy „imionnik”. [przypis edytorski]

albom jej nie matka — skrócone od: albo (czyż) nie jestem jej matką. [przypis edytorski]

Albom to (…) nie chodził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: albo to nie chodziłem; znaczenie: czyż nie chodziłem. [przypis edytorski]

Albo się węzeł przerwie, albo się rozłączy — dojdzie do separacji albo do rozwodu. [przypis edytorski]

Albo starosta, albo kapucyn — przysłowie oznaczające wybór między sukcesem (starostwo) a przekreśleniem szans na powodzenie życiowe (wstąpieniem do zakonu żebraczego). [przypis edytorski]

albowiem nie wiedzą, co czynią — Łk 23, 34. [przypis edytorski]

Albowiem ta wina jest na ludzki naród ustawiona, aby każdy w pocie czoła pożywał chleba swego — por. 1 Mojż 3, 19. [przypis edytorski]

albowiem z tej gałęzi idei wykwitają wszelkie formy rządów — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: Skąd nierówność na świecie? [przypis edytorski]

albo wiosce puknąć, abo się workowi wytrząsnąć — przyjdzie albo stracić wioskę (zapewne: trzymaną w dzierżawie), albo pozbyć się pieniędzy (na rzecz dzierżawcy). [przypis edytorski]

albożem przysiągł — tu: czyżbym przysiągł; przecież nie przysięgałem. [przypis edytorski]

alboż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: albo czy. [przypis edytorski]

Alboż to chrześcijanin czy Żyd pierwej jest chrześcijaninem czy Żydem niż człowiekiem? — Lessing, Natan mędrzec, akt II, scena 4 (rozmowa Natana z Templariuszem). [przypis edytorski]

Albucilla za czasu Tyberiusza, próbując sobie zadać śmierć (…) — Tacyt, Roczniki, VI, 48. [przypis edytorski]

Albunea — rzymska wyrocznia (Sybilla Tiburtyńska) oraz grota i siarczane źródło jej poświęcone, znajdujące się w staroż. etruskiej miejscowości Tibur (dziś: Tivoli). [przypis edytorski]