Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2317 przypisów.
urodzony (tu daw.) — skrót od: szlachetnie urodzony. [przypis edytorski]
urodzony — tu: pochodzenia szlacheckiego. [przypis edytorski]
urodzony — tu: szlachetnie urodzony; szlachcic. [przypis edytorski]
urodzony — tu: wrodzony. [przypis edytorski]
uroiwszy sobie, że jest (…) śpiewaczką — Pomysł powyższy został przy końcu r. z. [roku zeszłego; red. WL] niejako potwierdzony przez rzeczywisty fakt: oto węgierski malarz, Aleksander Ipoly, wpadł w obłąkanie, uroiwszy sobie, że jest słynnym kompozytorem oper (umarł w grudniu w okropnej nędzy). Przykład ten, któremu podobnych zapewne dużo zna psychiatria, świadczy dobitnie o istnieniu pewnego rodzaju mechanicznych urządzeń w mózgu: jakby poczucie sławności i ambicji, wypadłszy z jednego kompleksu, podłożyło się, zamieszkało przez pomyłkę w kompleksie wiadomości z innej dziedziny artystycznej. Swoją drogą, niemiłą jest ta możliwość zwariowania nie na swoim gruncie; np. jeżeli autor Pałuby zwariuje, to kto wie, czy, zamiast otworzyć sklep z punktami wstydliwymi, fałszywymi, płaszczykami duszy itp. towarami pałubicznymi, nie będzie pysznym ze skomponowania Ptasznika z Tyrolu albo nie ogłosi się genialnym ekonomistą lub mówcą parlamentarnym. [przypis edytorski]
uroki (ros.) — lekcje. [przypis edytorski]
uroków a czarów (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: uroków i czarów. [przypis edytorski]
urok odczyniać — próbować zdjąć z kogoś lub czegoś urok, złe czary. [przypis edytorski]
urok (ros.) — lekcja. [przypis edytorski]
uronić (daw.) — zgubić. [przypis edytorski]
uronioną — zagubioną. [przypis edytorski]
urość (daw.) — dziś popr.: urosnąć. [przypis edytorski]
urość — dziś popr.: urosnąć. [przypis edytorski]
urości (daw.) — urośnie. [przypis edytorski]
uroście (daw.) — urośnie. [przypis edytorski]
urosić — dziś: zrosić. [przypis edytorski]
uroszczenie — zgłoszenie pretensji, żądanie czegoś. [przypis edytorski]
urowień, cztoli (ros.) — poziom jakby. [przypis edytorski]
u rozstajnych dróg — miejsce, gdzie mitologia ludowa lokuje „złe”: diabły, upiory, strachy. [przypis redakcyjny]
urpflanze (niem.) — wymyślona przez Johanna Wolfganga Goethego archetypiczna roślina, posiadająca wszystkie elementy późniejszych, pochodzących od niej roślin. [przypis edytorski]
urracas, clarin, tenzotli — podzwrotnikowe, śpiewające ptaki. [przypis autorski]
Ursa (łac.: niedźwiedzica) — Wielka Niedźwiedzica, gwiazdozbiór okołobiegunowy płn. nieba; najjaśniejsze gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy tworzą tzw. Wielki Wóz. [przypis edytorski]
ursus (łac.) — niedźwiedź. [przypis edytorski]
Ursus — warszawskie zakłady przemysłu motorowego, funkcjonujące pod różnymi nazwami od 1893 do 2003 roku. W latach 1930–1939 produkowały nie tylko ciągniki, ale także motocykle „Sokół” i sprzęt dla wojska. [przypis edytorski]
Ursyna — aluzja do Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841) cieszącego się wielkim poważaniem dyplomaty, pisarza, dramaturga i poety, którego utwory podejmowały tematykę patriotyczną. [przypis edytorski]
Ursyn — Julian Ursyn Niemcewicz. [przypis redakcyjny]
Urszula Kochanowska (zm. 1578) — córka Jana Kochanowskiego i Doroty Podlodowskiej. Zmarła w dzieciństwie, po jej śmierci ojciec–poeta napisał cykl XIX Trenów. Cykl traktuje o skandalu egzystencjalnym, jaki wywołuje śmierć — szczególnie tak nieoczekiwana i nieuzasadniona jak przedwczesna śmierć dziecka. W popularnej lekturze Treny odczytywane są jako wyraz żalu ojca po śmierci dziecka. [przypis edytorski]
urszulanki i anuncjatki — żeńskie zakony katolickie. [przypis edytorski]
urszulanki — mniszki, zakonnice; nazwa zakonu żeńskiego. [przypis edytorski]
urubu — sępnik rożowogłowy, gatunek dużego ptaka z rodziny kondorowatych żywiący się padliną. [przypis edytorski]
Uruski, Kajetan (zm. 1827) — prefekt lwowski (1809), miecznik koronny Galicji (1817). [przypis edytorski]
Urus — mongolska nazwa Rosjanina. [przypis redakcyjny]
urwa — oszust. [przypis autorski]
urwa — przepaść. [przypis edytorski]
urwipołeć (pot.) — urwis, psotnik. [przypis edytorski]
urwipołeć — urwis. [przypis edytorski]
urwipołeć, wisus — określenia synonimiczne: łobuz, urwis. [przypis edytorski]
urwisz (daw.) — uciekinier; dziś: urwis. [przypis edytorski]
urwisz (daw.) — urwis, hultaj, łobuz. [przypis edytorski]
urwisz (daw.) — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]
urwisz — urwis, hultaj. [przypis edytorski]
urwisz — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]
Urwiżywot — miejsce niebezpieczne; szlak złoty, tatarski, por. II, w. 528, szlak złoty i kuczmański. [przypis redakcyjny]
urynał (daw.) — nocnik. [przypis edytorski]
urynał — nocnik; pojemnik na urynę, tj. mocz. [przypis edytorski]
urynał — nocnik. [przypis edytorski]
ury — niedźwiedzie. [przypis edytorski]
urywcza (daw.) — (o bitwie) odwrotowa. [przypis edytorski]
urżnąć (daw. pot.) — uciąć; tu: zagrać żywo, wesoło. [przypis edytorski]
urząd (daw.) — obowiązek, powinność, funkcja. [przypis edytorski]
urząd kanclerski — pisarstwo. [przypis redakcyjny]
Urząd ławniczy (…) przybył osobiście do kamienicy (…) Piotra Kochanowskiego, IKM. sekretarza, a pan sekretarz (…) zeznał odpowiednią rekognicję — [por.] Scab. crac. 1166, p. 101. [przypis redakcyjny]
urząd marszałkowski — Wobec surowego zakazu pojedynków urząd marszałkowski powołany był do rozstrzygania wszelkich sporów między szlachtą. [przypis tłumacza]
urząd posługacza rozkoszy, a Priscus, choć rycerz rzymski nie wahał się przyjąć obowiązku — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 42]. [przypis autorski]
Urząd Pracy — niem. Arbeitsamt Krakau, mieścił się przy ul. Lubelskiej 23 w Krakowie. [przypis edytorski]
urząd ten po wieki stanowię — tak się przedstawia według mitu założenie ateńskiego areopagu, sądu w sprawach o zabójstwo. [przypis redakcyjny]
„Urządzenia” Ludwika IX, króla francuskiego — zbiór zwyczajów prawnych kilku prowincji francuskich, będący prywatną kompilacją, zredagowaną około 1273 r. — Ludwik IX zakazał w 1257 r. wojen prywatnych w posiadłościach królewskich. Ostatecznie wygasły wojny prywatne we Francji w XV w., gdy królowie zdobyli dostateczną siłę na ich opanowanie. [przypis tłumacza]
urządzenie (daw.) — wyposażenie mieszkania: ogół umeblowania i sprzętów. [przypis edytorski]
urządzenie procesji misteriów lądem, podczas gdy dotychczas z powodu wojny odbywali ją Ateńczycy morzem… — Eleusis, nadmorskie miasto nad zatoką, na północ od Salaminy, jest ojczyzną tajemniczych obrzędów na cześć Demetry i córki jej, Kory. Kult ten, tzw. misteria eleuzyńskie, staje się kultem państwowym. Od czasu obwarowania Dekelei (413) nie mogli Ateńczycy, ze względu na obozujących tam Spartan, odbywać pochodu z Aten lądem; udawali się tam drogą morską, z konieczności więc odpadała wspaniałość procesji. Alkibiades, któremu zarzucano swego czasu wyśmiewanie się z misteriów, przywrócił im dawną świetność ku zadowoleniu ludu i kapłanów. Król [spartański] Agis, obozujący w Dekelei, nie śmiał zaczepić wojska pod takim wodzem i w takiej chwili. Było to 20 Boedromiona (7 października). [przypis tłumacza]
urządzenie — tu: meble. [przypis edytorski]
urządzić kocią muzykę — hałasować złośliwie, aby komuś sprawić przykrość. [przypis edytorski]
urządziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach. [przypis edytorski]
urządził swój dom w ten sposób, że niczego takiego nie potrzebował — według praw Likurga nie było wolno przy budowie domu używać innych narzędzi jak tylko siekiery i piły. Nie było tam więc ani elegancji, ani wygody. [przypis tłumacza]
urzęda (daw. forma) — dziś: urzędy. [przypis edytorski]
urzędnicy akcyzy — urzędnicy skarbowi zajmujący się dochodami z akcyzy. [przypis edytorski]
urzędniczek (starop.) — [tu:] podstarości. [przypis redakcyjny]
urzędniczemu piątemu stopniowi, który zajmowałem do niedawna w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku — Przybyszewski pracował w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku w l. 1920–1924. [przypis edytorski]
urzędniki wojskowe — dziś: urzędników wojskowych. [przypis edytorski]
urzędników pełniących te funkcje — custodes, diribitores, rogatores suffragiorum. [przypis autorski]
urzędników — wszystkich wykonawców władzy, a więc także króla, oficerów w wojsku. [przypis redakcyjny]
urzędnikowskie — dziś: urzędnicze. [przypis edytorski]
urzędnik — tu: biskup; por. niżej o plebanach jako urzędnikach. [przypis redakcyjny]
urzędówka — obrona prowadzona z urzędu. [przypis redakcyjny]
urzędowie — urzędownie, zgodnie z prawem. [przypis edytorski]
urzędownie (daw.) — oficjalnie. [przypis edytorski]
urzędownie — dziś: oficjalnie, urzędowo. [przypis edytorski]
urzędowy protokół c. k. policji krakowskiej — w publikacji źródłowej zamieszczono w tym miejscu reprodukcję poniższej notatki odręcznej. [przypis edytorski]
urzędy — dziś popr. forma N. lm: urzędami. [przypis edytorski]
urzędy są świadectwem cnoty, dobrem, które ojczyzna powierza obywatelowi, obowiązanemu żyć, działać i myśleć jedynie dla niej: nie może zatem ich odrzucać — Plato, w swojej Republice, Ks. VII, uważa wypadki takiej odmowy za oznakę skażenia republiki. W Prawach, Ks. VI, żąda, aby karano ją grzywną. W Wenecji karze się ją wygnaniem. [przypis autorski]
urzędziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach [przypis edytorski]
urzecha (starop.) — zaniedbanie. [przypis edytorski]
urzec — rzucić urok, czar. [przypis edytorski]
urzec — tu: rzucić na kogoś zły urok. [przypis edytorski]
urzeczona — wzbudzająca zachwyt, podziw. [przypis edytorski]
Urzeczona — zmieniono nadany przez tłumacza tytuł Lunatyczka (oryg. ukr. Причинна) na obecnie powszechnie przyjęty i lepiej oddający treść utworu. [przypis edytorski]
urzekło (daw., gw.) — oczarowało. [przypis autorski]
urzezany (starop.) — wyrzeźbiony. [przypis edytorski]
urzucić — wyrzucić; rzucić. [przypis edytorski]
U Rzymian dziedzictwo łączyło się z pewnymi ofiarami, których dziedzic musiał dopełnić a które były postanowione prawem kapłanów — Kiedy spadek był zbyt obciążony, omijano prawo kapłanów za pomocą pewnych form sprzedaży, stąd słowo sine sacris haereditas. [przypis redakcyjny]
U Rzymian taką moc miał nawyższy biskup bogów onych fałszywych, iż mógł względem religiej sejmowe ich dekreta podnosić i moc im brać, i wojny żadnej bez jego przyzwolenia zacząć nie możono — Cyceron, O naturze bogów (De natura deorum) II, 4; Cyceron O prawach (De legibus) II, 8. [przypis edytorski]
uść (daw.) — uniknąć. [przypis edytorski]
uść — dziś popr.: ujść; uniknąć, uciec od czegoś. [przypis edytorski]
uść (starop. forma) — dziś: ujść; uść zdrowo: wyjść cało. [przypis edytorski]
uść (starop. forma) — ujść; tu: uniknąć. [przypis edytorski]
uść (starop. forma) — ujść, uciec. [przypis edytorski]
uść tajny (starop.) — ujść tajemnie. [przypis edytorski]
uścibnąć (gw.) — uszczknąć. [przypis edytorski]
uściech (daw.) — dziś popr. forma Msc.: ustach. [przypis edytorski]
uściech (daw. forma) — dziś forma niezmiękczona: ustach. [przypis edytorski]
uściech (daw. forma) — dziś Ms. r.ż.: (w) ustach. [przypis edytorski]
