Przypisy

Uprzedzić (…) wszytki rodziców swych sługi (starop.) — uprzedzić w wykonywaniu posług służbę swych rodziców. [przypis redakcyjny]

upuścić (starop.) — [tu:] zagrodzić. [przypis redakcyjny]

urobić (starop.) — zarobić, pozyskać. [przypis redakcyjny]

urzędniczek (starop.) — [tu:] podstarości. [przypis redakcyjny]

usiecze (starop.) — obije. [przypis redakcyjny]

ustąpić (starop.) — [tu:] umrzeć. [przypis redakcyjny]

ustawić (starop.) — nakazać; ustanowić. [przypis redakcyjny]

ustawować (starop.) — ustanowić. [przypis redakcyjny]

uszłabych była (starop.) — uniknęłabym. [przypis redakcyjny]

uszychtować (starop.) — zająć. [przypis redakcyjny]

uważać* (starop.) — dostrzegać i oceniać. [przypis redakcyjny]

użałować się (starop.) — ulitować się. [przypis redakcyjny]

wątpliwy (starop.) — niepewny, niebezpieczny. [przypis redakcyjny]

wątpliwy (starop.) — wątpiący, wahający się. [przypis redakcyjny]

wał (starop.) — fala. [przypis redakcyjny]

wańtuch (starop.) — wór albo radno, płachta na chmiel, wełnę. [przypis redakcyjny]

warchotny (starop.) — kłótliwy. [przypis redakcyjny]

warterz (starop.) — stróż; pod tym nazwaniem używani byli na turniejach. [przypis redakcyjny]

wartogłowny (starop.) — płochy. [przypis redakcyjny]

wartogłowny (starop.) — roztrzepany, niebaczny. [przypis redakcyjny]

waśniwy (starop.) — skłonny do walki. [przypis redakcyjny]

w bronach (starop.) — u bram. [przypis redakcyjny]

w cale (starop.) — w całości. [przypis redakcyjny]

w co przygodzić się (starop.) — na co przydać się. [przypis redakcyjny]

wczasy (starop.) — dogodności. [przypis redakcyjny]

wczasy (starop.) — wygody; wolne chwile. [przypis redakcyjny]

w długą (starop.) — daleko; w długą biegła uciekając: biegiem uciekała daleko. [przypis redakcyjny]

wdzięczniejszy* (starop.) — milszy. [przypis redakcyjny]

wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

wdzięczny* (starop.) — miły. [przypis redakcyjny]

we śpiączki (starop.) — śpiącego. [przypis redakcyjny]

wespołek (starop.) — nawzajem. [przypis redakcyjny]

w gębie (starop.) — w ustach („gęba” nie ma w języku szesnastowiecznym znaczenia pejoratywnego). [przypis redakcyjny]

wiarować się (starop.) — strzec się, unikać. [przypis redakcyjny]

wichrowaty (starop.) — zawiły. [przypis redakcyjny]

wichruje (starop.) — nie statkuje. [przypis redakcyjny]

widziem (starop.; W. lm) — widzimy, oglądamy. [przypis redakcyjny]

więc (starop.) — a dalej, następnie. [przypis redakcyjny]

wiece (starop.) — [tu:] sądy. [przypis redakcyjny]

wiekom wiecznie (starop.) — po wiek wieków, na wiek wieków. [przypis redakcyjny]

wielce (starop.) — bardzo. [przypis redakcyjny]

wierciadło (starop.) — zwierciadło. [przypis redakcyjny]

wierci się (starop.) — [tu:] unosi [się]. [przypis redakcyjny]

wierę byś (starop.) — zapewne byś. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — istotnie, rzeczywiście. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — naprawdę. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — [tu:] już. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — zaiste. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — zaprawdę. [przypis redakcyjny]

wierzący [list] (starop.) — [tu:] wierzytelny; [uwierzytelniający]. [przypis redakcyjny]

wierzgnąć (starop.) — zbuntować się. [przypis redakcyjny]

wieśne (starop.) — wiejskie. [przypis redakcyjny]

wiotchy (starop.) — stary. [przypis redakcyjny]

wirydarz (starop.) — ogród. [przypis redakcyjny]

wizerunk (starop.) — wzór. [przypis redakcyjny]

w jednych ręku (starop.) — dziś: w jednych rękach. [przypis redakcyjny]

w klobie (starop.) — w mierze, po dawnemu. [przypis redakcyjny]

w którą nadzieję żywiesz? (starop.) — jaką nadzieją żyjesz? [przypis redakcyjny]

własny (starop.) — [tu:] właściwy, istotny, prawdziwy. [przypis redakcyjny]

własny (starop.) — właściwy, istotny, prawdziwy. [przypis redakcyjny]

włodarz (starop.) — gospodarz. [przypis redakcyjny]

włudzić (starop.) — wmówić. [przypis redakcyjny]

wnetki (starop.) — wnet. [przypis redakcyjny]

wniwecz (starop.) — na nic. [przypis redakcyjny]

wołu chciała przysieść mało (starop.) — chciała na krótko usiąść na wołu. [przypis redakcyjny]

w onej dawnej swej całości (starop.) — z duszą i ciałem. [przypis redakcyjny]

w on pośledni przymorek (starop.) — w czasie ostatniej zarazy. [przypis redakcyjny]

w pewne księżyce (starop.) — w pewne miesiące. [przypis redakcyjny]

w płat (…) dawa (starop.) — sprzedaje. [przypis redakcyjny]

w płat (starop.) — na pożyczki. [przypis redakcyjny]

w poczciwości (starop.) — w poszanowaniu. [przypis redakcyjny]

w poczet (starop.) — w rachubę. [przypis redakcyjny]

w potrzebie (starop.) — w bitwie. [przypis redakcyjny]

w przek (starop.) — w poprzek. [przypis redakcyjny]

w ranym lecie (starop.) — we wczesnym wieku; rany: zob. w. 13; lato*: rok. [przypis redakcyjny]

W równi, która się do tego tak zdała, iakoby się też umyślnie szukała (starop.) — forma osobowa, zamiast: jakoby się jej szukało; porównaj zwroty dzisiejsze: książka się pisze, zamiast: książkę się pisze. [przypis redakcyjny]

wrotny (starop.) — sługa zawierający wrota, bramę miejską. [przypis redakcyjny]

wrzeczy (starop.) — niby. [przypis redakcyjny]

wrzody (starop.) — choroby. [przypis redakcyjny]

wrzody (starop.) — [tu:] choroby. [przypis redakcyjny]

w sadno dotknąć (starop.) — [dotknąć] osobiście. [przypis redakcyjny]

wsiano (starop.) — posiano. [przypis redakcyjny]

wspar (starop.) — samołówka na ptaki. [przypis redakcyjny]

wspierać (starop.) — [tu:] odpierać. [przypis redakcyjny]

wstrącić (starop.) — dać wstręt, odpór. [przypis redakcyjny]

wstręt (starop.) — odpór, przeszkoda. [przypis redakcyjny]

wstydać się (starop.) — [tu:] szanować. [przypis redakcyjny]

wszędy (starop.) — wszędzie. [przypis redakcyjny]

wszem (starop.) — dla wszystkich. [przypis redakcyjny]

wszeteczne (starop.) — naganne. [przypis redakcyjny]

Wszystkie wielbłądy y konie rozbito, które żywnością beło naiuczono (starop.) — forma czasu zaprzeszłego biernego; [dziś: (…) zostały rozbite, które (…) były najuczone; tzn. objuczone; red. WL]. [przypis redakcyjny]

wszystko (starop.) — ciągle, bez ustanku. [przypis redakcyjny]

wszytki (starop.) — wszystkie. [przypis redakcyjny]

wszytko (starop.) — tu: wszystkiego. [przypis redakcyjny]

w turniroch (starop.) — w turniejach. [przypis redakcyjny]

w turniru (starop.) — w czasie turniejów, igrzysk. [przypis redakcyjny]

wybijać (starop.) — wypędzać. [przypis redakcyjny]

wybłądzić wzad do stanowiska (starop.) — trafić. [przypis redakcyjny]

wyborgować (starop.) — pożyczyć. [przypis redakcyjny]

wychowanie (starop.) — [tu:] opędzenie; [zaspokojenie]. [przypis redakcyjny]