Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18137 przypisów.
Prudens (…) puro (łac.) — „Świadome przeszłej doli bóstwo/ W pomrokach nocy kryje wyrok/ I szydzi, gdy się trapi człowiek/ Nad miarę./ (…) Ten zaś mocny będzie/ I szczęśliw w życiu, który po dniu/ Rzec sobie może: «Dzień przeżyłem,/ A jutro niechaj ojciec bogów/ Sprowadzi powódź aż po biegun,/ Lub słońcem pali całą ziemię,/ Mnie zawdy błogo»” (Horatius, Odae, III, 29, 29–41; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
prudentia et vigilantia (łac.) — przezorność i czujność. [przypis edytorski]
„Prudential” — „Prudential” — warszawski wieżowiec wzniesiony w latach 1931-1933, nazwę swą zawdzięcza brytyjskiemu Towarzystwu Ubezpieczeń „Prudential”, które ulokowało w nim swoje biura. W czasie powstania warszawskiego wielokrotnie ostrzeliwany i poważnie uszkodzony przez Niemców, po wojnie odbudowany w latach 1950–1953. [przypis edytorski]
Pruderia autora i głęboki szacunek wobec pruderii czytelnika(-czki), a nade wszystko czołobitność wobec superpruderii krytyka, nie pozwala na przytoczenie szczegółów i perypetii tego wieczora, które się dokonały w zamkniętym na klucz pokoju pani Laury. Trudna rada! O szanowny(-a) czytelniku(-czko) — nie żyjemy w epoce wielkiej szczerości mistrza Odrodzenia i mistrza wszystkich wieków Ludwika Ariosta, który nie poskąpił sobie i światu opisu szczęścia Ruggiera i Alcyny w siódmej pieśni Orlanda Szalonego [w pieśni VII Orlanda Szalonego Ariosto opowiada, jak młody rycerz saraceński Kuggiero, który dostał się na wyspę rządzoną przez Alcynę, ulega jej czarom miłosnym; red. WL]. Podówczas twórca nie był zmuszony do wyrywania najniezbędniejszej części swego pomysłu i wrzucania go do śmietnika. Dziś nie możemy iść śladem wielkich ojców twórczości, czczonych powszechnie. I tutaj, w tym poziomym i przyziemnym uprzytomnieniu Przedwiośnia żywota, najistotniejszy, najzdrowszy, najtęższy obraz przedwiośnia i zdrową, tryskającą życiem treść jego musimy zamknąć na klucz i pozostawić niezdrowej, zepsutej, pełnej cynizmu „domyślności” czytelnika(-czki). (przyp. aut.) [przypis autorski]
pruderia — przesadna i fałszywa skromność. [przypis redakcyjny]
Prug (…) stzampenards — po holendersku. [przypis tłumacza]
prunela — mocna, cienka tkanina jedwabna. [przypis edytorski]
prunelkowy bucik — tj. pokryty czarną, szorstką tkaniną wełnianą. [przypis redakcyjny]
prunelowy — wykonany z mocnej, jedwabnej tkaniny. [przypis edytorski]
Prunikos (gr. Προύνικος) — rzadko używane określenie gnostyckiej Sofii, które miało być stosowane przez nikolaitów. [przypis edytorski]
Prusak nam dzieci dręczy męką szkolną,/ Mowy i pieśni polskiej nam zabrania/ Modlić się nawet po polsku nie wolno! — nawiązanie do germanizacji szkół w zaborze pruskim. [przypis edytorski]
Prusaków Fryderyk I sztukami na łokcie przedawał — władcy niemieccy sprzedawali swoich żołnierzy na sztuki, nie tylko Fryderyk I Pruski; wyróżnili się w tym handlu Karol Eugeniusz, książę wirtemberski, Karol I, książę brunśnicki, Fryderyk II, landgraf heski. [przypis redakcyjny]
Prus, Bolesław, właśc. Aleksander Głowacki (1847–1912) — pisarz i publicysta, jeden z najwybitniejszych pisarzy pol. okresu pozytywizmu, teoretyk i twórca podwalin realizmu w polskiej literaturze (jego twórczość bywa zestawiana z dziełami Karola Dickensa i Antoniego Czechowa), w prozie powieściowej i nowelistycznej stawiał sobie za cel dokonywanie analizy socjologicznej, wskazywanie istotnych procesów społ., badanie typów ludzkich ukształtowanych przez aktualne przemiany; jego najważniejsze dzieła to m.in. Anielka (1880), Powracająca fala (1880), Katarynka (1881), Antek (1881), Kamizelka (1882), Placówka (1886), Lalka (1890), Emancypantki (1894), Faraon (1897), Dzieci (1909); przyjęty pseudonim literacki pochodzi od rodowego herbu Prus; w młodości brał udział w powstaniu styczniowym (ranny, trafił do więzienia w Lublinie); studiował na wydz. mat.-fiz. Szkoły Głównej w Warszawie; nie ukończywszy studiów, był zmuszony podjąć pracę zarobkową; stabilizację życiową przyniosły mu publikacje stałych felietonów w „Niwie” i Kronik w „Kurierze Warszawskim”; brał aktywnie udział w wielu akcjach oświatowych i społecznych (np. w organizowaniu Kasy Przezorności i Opieki dla Literatów i Dziennikarzy, obywatelskiej pomocy dla robotników pozbawionych pracy po strajkach w 1905 r.); w testamencie ufundował stypendium dla zdolnych dzieci wiejskich, wypłacane do dziś. [przypis edytorski]
Prus, Bolesław właśc. Aleksander Głowacki(1847–1912) — pisarz i publicysta, jeden z najwybitniejszych pisarzy pol. okresu pozytywizmu, teoretyk i twórca podwalin realizmu w polskiej literaturze (jego twórczość bywa zestawiana z dziełami Karola Dickensa i Antoniego Czechowa), w prozie powieściowej i nowelistycznej stawiał sobie za cel dokonywanie analizy socjologicznej, wskazywanie istotnych procesów społ., badanie typów ludzkich ukształtowanych przez aktualne przemiany; jego najważniejsze dzieła to m.in. Anielka (1880), Powracająca fala (1880), Katarynka (1881), Antek (1881), Kamizelka (1882), Placówka (1886), Lalka (1890), Emancypantki (1894), Faraon (1897), Dzieci (1909); przyjęty pseudonim literacki pochodzi od rodowego herbu Prus; w młodości brał udział w powstaniu styczniowym (ranny, trafił do więzienia w Lublinie); studiował na wydz. mat.-fiz. Szkoły Głównej w Warszawie; nie ukończywszy studiów był zmuszony podjąć pracę zarobkową; stabilizację życiową przyniosły mu publikacje stałych felietonów w „Niwie” i Kronik w „Kurierze Warszawskim”; brał aktywnie udział w wielu akcjach oświatowych i społecznych (np. w organizowaniu Kasy Przezorności i Opieki dla Literatów i Dziennikarzy, obywatelskiej pomocy dla robotników pozbawionych pracy po strajkach w 1905 r.); w testamencie ufundował stypendium dla zdolnych dzieci wiejskich, wypłacane do dziś. [przypis edytorski]
Prus, który chyba najrozumniej ze starszych pisarzy ocenił Confiteor Przybyszewskiego — [por.] B. Prus, Młoda literatura polska, „Kurier Codzienny” 1899, nr 15. [przypis autorski]
Prusowie, Orzeszkowe, Sienkiewicze, Okońscy, Konopnickie (…) jeśli nie tytanów, to tytanidów — Forpoczty, s. 151–152 (C. Jellenta, Cieplarnia bezducha). [przypis autorski]
Prussian Copyright Act…, §18. [przypis autorski]
Prussian Copyright Act…, §4. [przypis autorski]
Prussian Copyright Act, Berlin (1837), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §32. [przypis autorski]
Prussian Copyright Act, Berlin (1837), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §25. [przypis autorski]
Prussy — dziś popr. pisownia: Prusy. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Prusy — ob. Jampol, wieś w Ukrainie, ok. 8 km na wsch. od Lwowa. [przypis edytorski]
Prusy — obszar pomiędzy dolną Wisłą a dolnym Niemnem; najazd Bolesława Krzywoustego miał miejsce zapewne w początkach 1008 r., po wypędzeniu Zbigniewa z Mazowsza. [przypis edytorski]
Prusy — region historyczny między dolnym Niemnem a dolną Wisłą. [przypis edytorski]
Prus zaś w r. 1899 skarżył się, że „między Polakami widać coś na kształt cywilizacyjnego cofnięcia się” — [por.] B. Prus, Kronika tygodniowa, „Kurier Codzienny”, 15 I 1899. [przypis autorski]
Pruszków — autor ma na myśli zapewne Dulag 121 Pruszków, zlokalizowany pod Warszawą niemiecki obóz przejściowy dla ludności stolicy i okolicznych miejscowości, wypędzonej po powstaniu warszawskim. [przypis edytorski]
Pruszków — miasto i stacja kolejowa, 16 km na zachód od Warszawy w kierunku Skierniewic. [przypis redakcyjny]
Pruszków — polskie miasto powiatowe, położone w województwie mazowieckim. [przypis edytorski]
Pruszków — tu: niem. obóz przejściowy (Durchgangslager a. Dulag) w podwarszawskim Pruszkowie; utworzony 6 sierpnia 1944 na terenie dawnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego dla ludności cywilnej Warszawy i okolic, którą w trakcie powstania warszawskiego i po jego upadku masowo wypędzano z domów; pierwszymi więźniami byli mieszkańcy dzielnicy Wola; więźniowie byli wysyłani z Dulagu 121 Pruszków na roboty przymusowe do Niemiec a. do obozów koncentracyjnych; wielu zmarło w obozie z powodu wycieńczenia, chorób i złego traktowania; przez obóz przeszło ok. 400 tys. ludzi; Dulag 121 funkcjonował do końca 1944 r. [przypis edytorski]
pruszkowskie doświadczenia Warszawy — nawiązanie do niem. obozu przejściowego (Durchgangslager a. Dulag) w podwarszawskim Pruszkowie, utworzonego 6 sierpnia 1944 na terenie dawnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego dla ludności cywilnej Warszawy i okolic, którą w trakcie powstania warszawskiego i po jego upadku masowo wypędzano z domów; pierwszymi więźniami byli mieszkańcy dzielnicy Wola; więźniów z Dulagu 121 Pruszków wysyłano na roboty przymusowe do Niemiec a. do obozów koncentracyjnych; wielu zmarło w obozie z powodu wycieńczenia, chorób i złego traktowania; przez obóz przeszło ok. 400 tys. ludzi; Dulag 121 funkcjonował do końca 1944 r. [przypis edytorski]
Prut, Dniestr i Seret — rzeki na Podolu, w płd.-zach. części Ukrainy. [przypis edytorski]
Prut — rzeka graniczna pomiędzy Rumunią a Mołdawią, w południowo-wschodniej Europie, lewy dopływ Dunaju. [przypis edytorski]
Prut — rzeka w płd.-wsch. części Europy, lewy dopływ Dunaju. Dziś wyznacza granicę między Rumunią a Mołdawią. [przypis edytorski]
Prut — rzeka w płd.-wsch. Europie, lewy dopływ Dunaju. [przypis edytorski]
prychłynuło (…) otchłynuło (z ros. хлынуть: chlustać, rzucać się, wysypać się) — przychlusnęło (do rewolucji), odchlusnęło (do ochrany, tj. do tajnej policji): masy proletariackie traktowane są tu jak płynny żywioł, poddający się przypływom i odpływom fal. [przypis edytorski]
prychy — chrapy; nozdrza konia. [przypis edytorski]
prycza (z niem.) — tapczan, rodzaj ławy. [przypis redakcyjny]
pryczer (z ang. preacher) — ksiądz, kaznodzieja, proboszcz. [przypis edytorski]
pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]
pry (daw.) — prawi, mówi, powiada. [przypis edytorski]
pry (daw.) — prawi, rzecze. [przypis redakcyjny]
pryde — przyjdę. [przypis edytorski]
Pryjama dziewica — Polyksena, złożona na ofiarę na grobie Achillesa. [przypis edytorski]
Pryjamid — przydomek Hektora (Priam). [przypis edytorski]
Pryjamid — przydomek Likaona (syn Priama). [przypis edytorski]
Pryjamów (daw.) — należący do Priama. [przypis edytorski]
Pryjam — podeszły wiekiem król Troi, ojciec Hektora. [przypis edytorski]
pryjmak (gw., ukr.) — parobek przyjęty do rodziny, będący na utrzymaniu kobiety, z którą się ożenił. [przypis edytorski]
prykaszczyk (ros.) — subiekt, ekspedient. [przypis redakcyjny]
prykuski (z ros.) — przekąski. [przypis edytorski]
prymaria — msza odprawiana wcześnie rano. [przypis edytorski]
prymaria — pierwsza msza poranna. [przypis edytorski]
prymaryja a. prymaria — msza poranna w obrządku katolickim. [przypis edytorski]
prymas (starop.) — pierwszy. [przypis redakcyjny]
prymas (z łac.) — pierwszy biskup w kraju, w dawnej Polsce arcybiskup gnieźnieńsko-poznański. [przypis redakcyjny]
prym (daw.) — pierwszeństwo. [przypis edytorski]
prym (daw.) — pierwszeństwo w czymś. [przypis edytorski]
prymiesz al nie prymiesz bumagu (zniekszt. ros.) — przyjmiesz papier czy go nie przyjmiesz? [przypis edytorski]
prymka — rodzaj tytoniu do żucia. [przypis edytorski]
prymka — tytoń do żucia. [przypis edytorski]
prymka (z niem.) — tytoń do żucia; daw. sprzedawany w postaci laseczek skręconych z liści mocnego tytoniu z dodatkiem lukrecji, cukru, soli i moczonych w wyciągu z owoców. [przypis edytorski]
prymordialny (z fr. primordial: pierwotny; najważniejszy) — pierwotny, początkowy, wrodzony. [przypis edytorski]
prym — pierwszeństwo. [przypis edytorski]
prymus — naftowa maszynka do gotowania. [przypis edytorski]
prym (z łac.) — pierwsze miejsce, pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]
pryncypał (daw.) — szef, pracodawca. [przypis edytorski]
pryncypał (daw.) — zwierzchnik, przełożony. [przypis edytorski]
pryncypał (daw.) — zwierzchnik. [przypis edytorski]
pryncypałka (przestarz.) — zwierzchniczka, przełożona. [przypis edytorski]
pryncypałów — tutaj: przewódców młodzieży. [przypis redakcyjny]
pryncypałowa (daw.) — żona pryncypała, tj. szefa, pracodawcy. [przypis edytorski]
Pryncypał — przełożony, osoba najważniejsza w danej instytucji. [przypis edytorski]
pryncypał — przełożony. [przypis edytorski]
pryncypał — przełożony, szef. [przypis edytorski]
pryncypał (przestarz.) — szef, zwierzchnik. [przypis edytorski]
pryncypał (przestarz.) — zwierzchnik, pracodawca. [przypis edytorski]
pryncypał — przywódca, herszt. [przypis redakcyjny]
pryncypał — tu: szef, przełożony, pracodawca. [przypis edytorski]
pryncypał — zwierzchnik. [przypis edytorski]
pryncypalny (daw.) — główny, najważniejszy. [przypis edytorski]
pryncypalny — daw. najważniejszy, główny. [przypis edytorski]
pryncypalny (daw., z łac.) — najważniejszy, główny. [przypis edytorski]
pryncypalny — główny, zasadniczy. [przypis redakcyjny]
pryncyp (daw.) — pryncypium (r.n.): zasada; podstawa. [przypis edytorski]
pryncypia (z łac.) — zasady. [przypis edytorski]
pryncypilarny (z łac.) — pryncypalny; główny, naczelny. [przypis edytorski]
pryncyp — zasada; dla pryncypu: dla zasady. [przypis edytorski]
prynuka (z ukr. a. ros.) — zachęta. [przypis edytorski]
prynuka (z ukr.) — zachęta. [przypis edytorski]
Prypeć — rzeka na Ukrainie i Białorusi, prawy dopływ Dniepru. [przypis edytorski]
Prypeć — rzeka płynąca przez płd. Białoruś i płn. Ukrainę, prawy dopływ Dniepru; nad Prypecią leży miasto Czarnobyl. [przypis redakcyjny]
Prypeć — rzeka płynąca przez płd. Białoruś i płn. Ukrainę, prawy dopływ Dniepru. [przypis redakcyjny]
pry — prawi, rzecze. [przypis redakcyjny]
pry — rzecze. [przypis autorski]
Pryscjani — komentatorowie wnoszą, że Dante pod tym szczególnym nazwaniem, w ogólności przygania wszystkim pedagogom młodych chłopców, którzy w tamtych czasach znajomi byli po większej części jako bezwstydni sodomici; bo nie jest wiadomo, ażeby sławny gramatyk z Cezarei, jednoimienny Pryscjan, miał się brukać tym grzechem. [przypis redakcyjny]
Pryscjan, właśc. Priscianus Caesariensis (1 poł. VI w. n.e.) — gramatyk łaciński, autor monumentalnego dzieła w osiemnastu księgach Institutiones grammaticae, używanego w średniowieczu jako standardowy podręcznik łaciny dla zaawansowanych; w Anglii powstał idiom to break Priscian's head, „skręcać kark Pryscjanowi”, oznaczający posługiwanie się złą gramatyką. [przypis edytorski]
pryscylianie — wyznawcy odmiany chrześcijaństwa ukształtowanej w IV w. na Płw. Iberyjskim pod wpływem manicheizmu i gnostycyzmu, głoszonej przez biskupa Pryscyliana, straconego w 385 przez państwowe władze chrześcijańskie. [przypis edytorski]
Pryscylla (Pryska) i Maksymilla — towarzyszki Montanusa, prorokinie głoszące ekstatyczne wizje, podczas których miał przez nie przemawiać Duch Święty. [przypis edytorski]
prysiud (ukr.) — przysiad, figura taneczna; pójść w prysiudy — zacząć skocznie tańczyć. [przypis redakcyjny]
prysiud (ukr.) — przysiad, figura taneczna. [przypis edytorski]
