Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3260 przypisów.
Hemar, Marian, pierwotnie M. Hescheles (1901–1972) — polski poeta, satyryk, komediopisarz, autor tekstów piosenek. [przypis edytorski]
hematyt — minerał zawierający duże ilości rudy żelaza. [przypis edytorski]
Hem — Bałkan. [przypis redakcyjny]
hemiplegia — porażenie połowiczne; paraliż połowy ciała. [przypis edytorski]
hemisfera — półkula. [przypis edytorski]
hemisfera — powierzchnia połowy kuli; półkula jakiegoś globu. [przypis edytorski]
hemisferium — tu: półkula ziemska a. niebieska; hemisfera. [przypis edytorski]
hemisferna scena (z gr.) — półkula ziemska. [przypis redakcyjny]
hemistych — półwers, w poezji nowożytnej: połówka wersu wiersza wyodrębniona przez średniówkę. [przypis edytorski]
hemistych — półwers, w poezji nowożytnej: połówka wersu wyodrębniona przez średniówkę. [przypis edytorski]
hemistych (z gr.) — połówka wersu wiersza, wyodrębniona przez cezurę (średniówkę). [przypis edytorski]
He! Monsieur Riz-pain-sel!… (fr.) — He, pan Ryż-chleb-sól! Tutaj, panie urzędniku w occie! Miłej podróży, panie de Miękki… [przypis edytorski]
hemoroidy — choroba objawiająca się guzami w odbycie. [przypis edytorski]
hemoroidy — choroba odbytnicy. [przypis edytorski]
Hem (…) praestat (łac.) — „Jakżeż góruje nieraz człowiek nad człowiekiem” (Terentius Eunuchus II, 3, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Henckell, Karl (1864–1929) — poeta niemiecki, rozpoczynający od doświadczeń naturalistycznych (Moderne Dichtercharaktere, 1885), w swych lirykach społecznych, oskarżających kapitalizm, próbował zastosować materiał statystyczny. Pisał też poematy o naturze i miłości. [przypis edytorski]
hen — daleko. [przypis edytorski]
Henek, właśc. Henryk Monderer — członek żydowskiego ruchu oporu; ur. 1921, zginął w czasie wojny. [przypis edytorski]
Heniochów, Kolchów, Taurów — Heniochowie, Kolchowie: ludy mieszkające na wschód od Morza Czarnego; Taurowie: na Krymie. [przypis tłumacza]
henneh — henna. [przypis edytorski]
Hennequin, Emil (zm. 1894) — francuski krytyk literacki. [przypis edytorski]
Henner, Jean Jacques (1829–1905) — malarz francuski, naśladowca Tycjana. [przypis edytorski]
Henoch — patriarcha biblijny, który z racji wielkiej przyjaźni z Bogiem miał być za życia wzięty do nieba; przypisywano mu apokryficzną Księgę Henocha. [przypis edytorski]
hen od kresów — zgodnie z legendą: z Ukrainy, „kresów Rzeczypospolitej”. [przypis redakcyjny]
Henríquez, Enrique (1536–1608) — portugalski jezuita, wykładał filozofię i teologię w Kordobie i Salamance. [przypis edytorski]
Henriada — epicki poemat Woltera z 1728 r., wychwalający króla Henryka IV za edykt nantejski, wprowadzający wolność wyznania i kończący wojny religijne we Francji. [przypis edytorski]
Henriada — poemat Woltera opiewający Henryka IV. [przypis tłumacza]
Henri Bergson (1859–1941) — filozof francuski. [przypis edytorski]
Henri d'Artois (1820–1883) — książę Bordeaux, nieproklamowany król Francji w dniach 2–9 sierpnia 1830 jako Henryk V, następnie legitymistyczny pretendent do tronu francuskiego; po proklamowaniu monarchii lipcowej wyjechał z kraju, używając tytułów „Henryk V” i „hrabia de Chambord”. [przypis edytorski]
Henri-Dominique Lacordaire (1802–1861) — dominikanin, fr. publicysta i polityk, zwolennik katolicyzmu liberalnego. [przypis edytorski]
Henrieta, przed laty, żegnając się ze mną… — Casanova spotkał ją był gdzieś między Rzymem a Parmą, podróżującą w kiepskim przebraniu z jakimś zacnym, lecz 60-letnim kapitanem wojsk węgierskich, w charakterze jego przyjaciółki. Casanova, uderzony zarówno jej pięknością, jak niepospolitym wykształceniem oraz wielkoświatowym obejściem, pozyskuje jej względy i na mocy polubownego układu z kapitanem zamiast do Neapolu, dokąd zmierzał, jedzie do Parmy i tam Henrietę (mówiącą notabene tylko po francusku) kapitanowi zabiera. Jadą do Genewy: spędzają ze sobą parę cudnych miesięcy. On nie wie, kto ona; ona nawet nie pyta, kto on. Unikają ludzi; żyją tylko sam na sam. Aż oto traf zdradza tajemnicę, że Henrieta jest niezmiernie zamożną francuską damą, która pozwoliła sobie użyć rekreacji na najpełniejszej swobodzie… nawet obyczajów. Henrieta bierze słowo od Casanovy, że nigdy nawet usiłować nie będzie dowiedzieć się o niej czegoś więcej, i rozstaje się z nim. O tym niepowszednim intermezzo będzie potem Casanova często wspominał… [przypis tłumacza]
Henriette von England — Henriete Anne Stuart (1644–1670), vermutlich das erste Opfer der Giftaffäre am franz. Hof und in Paris zwischen 1670 und 1680. [przypis edytorski]
Henri Meilhac (1831–1897) — fr. pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor sztuk teatralnych i librett operetkowych, współpracował z Ludovikiem Halévym. [przypis edytorski]
Henri Murger (1822–1861) — fr. pisarz i malarz; autor Scen z życia cyganerii. [przypis edytorski]
Henryczek […] śpiewki składać umie — Henryk IV Probus (1257/8–1290) książę wrocławski, pod koniec życia również krakowski, w młodości próbował swych sił jako minnesanger. [przypis edytorski]
Henry doniósł, że otrzymał obrazy fotograficzne pod działaniem siarczku cynku (…) — [patrz:] „Comptes rendus”, CXXII, 312. [przypis autorski]
Henry, Hubert-Joseph (1846–1898) — francuski oficer wywiadu; jego przełożony, Picquart, był przekonany, że Henry sfałszował dowody, aby ostatecznie udowodnić, że Alfred Dreyfus był zdrajcą na korzyść Niemiec; fałszerstwo udowodniono w 1898, Henry został aresztowany; znaleziono go martwego w celi więziennej. [przypis edytorski]
Henryk Beyle — z włoskiego: mediolańczyk, żył, pisał, kochał. Wielbił Cimarosę, Mozarta i Szekspira. Zmarł przeżywszy lat… dnia… 18… [przypis edytorski]
Henryk Bogdański opowiada (…) — Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830–31. Lwów (1882), s. 135–140. [przypis redakcyjny]
Henryk Brodaty (ok. 1168–1238) — książę wrocławski, opolski, kaliski, władca Ziemi Lubuskiej i książę krakowski. Założyciel tzw. monarchii Henryków Śląskich. [przypis edytorski]
Henryk Bukowski — łączymy tu dwa artykuły o Bukowskim. Pierwszy był drukowany zaraz po jego śmierci w „Tygodniku Illustrowanym” (24 marca 1900 r., Nr. 12), drugi w dwadzieścia pięć lat później w „Świecie” (21 marca 1925, Nr. 12). [przypis redakcyjny]
Henryk Burgundzki (1066–1112) — najmłodszy z wnuków księcia Burgundii, otrzymał tytuł hrabiego Portugalii od króla hiszpańskiej Kastylii i walczył tam z Maurami. [przypis edytorski]
Henryk cesarz czwarty — błąd kronikarza; cesarz Henryk V Salicki (1081–1125), król niemiecki od 1105 r. (właśc. od 1099), cesarz rzymski od 1111 r., syn i następca cesarza Henryka IV. [przypis edytorski]
Henryk Chełmiński, właśc. Heidenryk (biskup chełmiński, zm. 1263) — prowincjał dominikanów, biskup diecezji chełmińskiej. Udzielił chrztu księciu litewskiemu Mendogowi (Mindowsowi) i koronował go. Brał udział w krucjacie na Sambię. Był spowiednikiem mistyczki bł. Juty z Chełmży. [przypis edytorski]
Henryk Czwarty… Nigdy by się nie zniżył o pióropusz biały — król Francji Henryk IV (1553–1610) przed bitwą pod Ivry (1590), w obliczu przeważającego liczebnie nieprzyjaciela, miał powiedzieć do żołnierzy: „…Jeśli stracie znaki, rogi albo flagi, nigdy nie traćcie z oczu mojego białego pióropusza; dostrzeżecie go zawsze na drodze do honoru i zwycięstwa”. [przypis edytorski]
Henryk Giffard (1825–1882) — francuski konstruktor balonów. W czasie wystawy paryskiej 1878 r. loty balonem na uwięzi, na linie (na wys. 540 m), były dużą atrakcją dla zwiedzających. [przypis redakcyjny]
Henryk ginąc ma wizję. Boga jako blasku, jasności — palącej i wiecznej, a więc podobnie groźnej jak wizja oślepiająca Pankracego. [przypis redakcyjny]
Henryk — Heinrich Kranichfeld (zwany Hanke von Eckersberg). [przypis edytorski]
Henryk — Henryk IV Probus (1257/8–1290) książę wrocławski, pod koniec życia również krakowski. [przypis edytorski]
Henryk — Henryk V Brzuchaty (zm. 1296), syn Bolesława Rogatki, książę jaworski i legnicki. [przypis edytorski]
Henryk — Henryk z Nawarry, teść Filipa Pięknego, prowadzi rozmowę z Filipem III, oba zasmuceni niecnotami Filipa Pięknego, króla Francji. [przypis redakcyjny]
Henryk, hrabia Ryszmond — w tekście występuje jako Ryszmond; w oryg. Henry Tudor, Earl of Richmond. [przypis edytorski]
Henryk III (1551–1589) — właśc. Edward Aleksander, pierwszy elekcyjny król Polski w latach 1573–1574, ostatni (od 1574 r.) król Francji z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]
Henryk III (…) obmówił (…) księżnę de Montpensier — siostrę i stronniczkę Henryka Gwizjusza, przywódcy Ligi i pretendenta do tronu Francji, którego skrytobójczo zgładził (1588). [przypis redakcyjny]
Henryk IV (1553–1610) — król Nawarry (od 1572), następnie król Francji (od 1589), pierwszy z dynastii Burbonów, obniżył podatki dla chłopów, zredukował dług publiczny, ogłosił edykt nantejski (1598) gwarantujący wolność wyznania i kończący wojny religijne w kraju. [przypis edytorski]
Henryk IV (1553–1610) — król Nawarry (od 1572), następnie król Francji (od 1589), pierwszy z dynastii Burbonów; protestant, przez państwa katolickiej Świętej Ligi uznany za uzurpatora, w 1593 oficjalnie przeszedł na katolicyzm; ogłosił edykt nantejski (1598) gwarantujący wolność wyznania i kończący wojny religijne w kraju. [przypis edytorski]
Henryk IV (1553–1610) — król Nawarry (od 1572), następnie król Francji (od 1589), pierwszy z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]
Henryk IV a. Henryk IV Wielki (1553–1610) — król Francji od 1589 r., pierwszy z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]
Henryk IV — Henri IV de France (1553–1610), król Francji w latach (1589–1610). [przypis edytorski]
Henryk IV — król fr., zamordowany w 1600 r. [przypis redakcyjny]
Henryk IV Lancaster (1367–1413) — król Anglii (od 1399); objął tron w wyniku udanego buntu przeciwko swojemu poprzednikowi; w drugiej połowie swojego panowania cierpiał na nierozpoznaną ciężką chorobę. [przypis edytorski]
Henryk IV (…) miał serce romantyczne — Dulaure, Historia Paryża. Niema scena w apartamencie królowej tuż po ucieczce księżnej de Condé; ministrowie kulący się w milczeniu pod ścianą; król przechadza się wielkimi krokami. [przypis autorski]
Henryk Łotwak, kapłan niemiecki, piszący dzieje liwońskie około r. 1230 — ten sam Henryk opowiada przecież, że Ruś Pskowska chrzciła swoich Litgałów z Tolowy, zawsze dań Rusi płacących; synowie owego wymienionego wyżej Talibalda, Rameke, Waribule, Driwinalde, oddali się jednak w moc biskupa niemieckiego i obiecali, że przemienią obrządek ruski na łaciński, że będą płacić rocznie od dwu koni miarę zboża, a za to mają doznawać od biskupa opieki przeciw Estom i Litwinom. [przypis redakcyjny]
Henryk Lubomirski — ojciec Jerzego Lubomirskiego, przyjaciela poety. [przypis redakcyjny]
Henryk Merzbach (1836–1903) — polski poeta pochodzący z żydowskiej rodziny księgarzy i wydawców. Brał udział w powstaniu styczniowym, był redaktorem konspiracyjnego pisma „Prawda”, a potem przebywał na emigracji w Belgii. [przypis edytorski]
Henryk Monat w artykule „Z literatury współczesnej” (…) wprowadza podtytuł „Neoromantyzm zwany symbolizmem” — H. Monat, Z literatury współczesnej, „Świat” 1895, s. 212. [przypis autorski]
Henryk — najmłodszy syn księcia mazowieckiego Ziemowita III, miał niższe święcenia kapłańskie. Dla małżeństwa z Ryngałłą zrezygnował z godności biskupa płockiego. [przypis edytorski]
Henryk nawiązuje tu do tradycji „przedmurza chrześcijaństwa”, dodając sobie blasku jako nowy obrońca wiary przodków. [przypis redakcyjny]
Henryk od Boga zesłany — Henri d'Artois, hrabia Chambord (1820–1882), spadkobierca korony fr., przez zwolenników przywrócenia monarchii nazywany Henrykiem V. [przypis edytorski]
Henryk Orleański (1867–1901) — francuski książę, syn Roberta Orleańskiego, księcia Chartres, oraz księżniczki Franciszki Orleańskiej; przekonany o winie Dreyfusa, publicznie pogratulował Esterhazemu po jego uniewinnieniu w lutym 1898. [przypis edytorski]
Henryk Orleański, książę d'Aumale (1822–1897) — francuski generał i polityk, syn króla Ludwika Filipa I, ostatniego monarchy Francji z rodu Burbonów. [przypis edytorski]
Henryk Orleański, książę d'Aumale (1822–1897) — francuski generał i polityk, syn króla Ludwika Filipa I, ostatniego monarchy Francji z rodu Burbonów. [przypis edytorski]
Henryk Orleański, książę d'Aumale (1822–1897) — francuski generał i polityk, syn króla Ludwika Filipa I. [przypis edytorski]
Henrykowa Potocka — z domu Sułkowska. [przypis redakcyjny]
Henryk Pobożny a. Henryk Pius (ok. 1201–1241) — książę śląski, krakowski i wielkopolski. Poległ w bitwie pod Legnicą. [przypis edytorski]
Henryk Rzewuski herbu Krzywda (1791–1866) — pseud. Jarosz Bejła; pisarz i publicysta, przywódca koterii petersburskiej, autor gawędy szlacheckiej Pamiątki Soplicy (1839). [przypis edytorski]
Henryk sądzi, że „rozpoczęcie nowej Epoki” lub „odrzucenie jej w tył” to sprawa, która może rozstrzygnąć się w starciu sił ludzkich. [przypis redakcyjny]
Henryk Sandomierski (ok. 1130–1166) — książę sandomierski, syn Bolesława III Krzywoustego. Uczestniczył w wyprawie krzyżowej w 1154 roku. [przypis edytorski]
Henryk Struve (1840–1922) — profesor filozofii w Szkole Głównej. [przypis redakcyjny]
Henryk VIII (1491–1577) — król Anglii (od 1509) i Irlandii (od 1542) z dynastii Tudorów; doprowadził do uniezależnienia angielskiego Kościoła od papieża oraz ustanowienia Kościoła anglikańskiego, którego zwierzchnikiem został monarcha Anglii. [przypis edytorski]
Henryk Walezy (1551–1589) — pierwszy elekcyjny król Polski (1573–1575), następnie król Francji. [przypis edytorski]
Henryk Wohl — przyjaciel Narcyzy, później powstaniec i sybirak, znana postać w Warszawie. [przypis redakcyjny]
Henryk wrocławski, właśc. Henryk VI Dobry (a. Wrocławski; 1294–1335) — książę wrocławski w latach 1311–1335. [przypis edytorski]
Henryk wydaje się tu wyznawać analogiczny pogląd na rolę i możliwości poety–artysty jak saintsimoniści, zapewne pod wpływem Chóru Artystów. Kleiner pisze, „że odzywający się w Henryku samorzutnie odruch psychiczny — to odruch poety; dopiero refleksja górę da nad poetą — wodzowi”. Refleksja ta wywołana jest uwagą wypowiedzianą przez Głos w powietrzu: „Dramat układasz”. Scenę tę można by uważać za ową trzecią pokusę Złych Duchów: „spróchniały Eden” to ten „świat nowy, ogromny”, który Henryk chciałby zaniknąć w „jedno słowo”. Przyjęcie takiej interpretacji zgodne byłoby z pomysłami Łuckiego na temat „obrazu Edenu”, które Kubacki wyzyskuje dla własnego wykładu o Nie-Boskiej komedii jako dramacie adwentystycznym, tzn. dotyczącym przyszłości. Jeśli jednak traktować tę pokusę poetycką jako pokusę szatańską — trzeba uświadomić sobie, że od tej pokusy odwołuje się Henryk do innej, kiedy mówi: „Orle, orle, dotrzymaj obietnicy”. [przypis redakcyjny]
Henryk z Bolzano (1250–1315) — zw. też Henrykiem z Treviso; drobny rzemieślnik, żył w skrajnym ubóstwie i bogobojności; został pochowany w katedrze w Treviso, gdzie rozwinął się jego kult. [przypis edytorski]
Henry Palmerston (1784–1865) — wybitny polityk angielski, przywódca liberałów. [przypis redakcyjny]
Henry rifle — wielostrzałowy karabin powtarzalny Henry M1860, konstrukcji amerykańskiej, z czasów wojny secesyjnej; protoplasta serii sławnych karabinów Winchestera. [przypis edytorski]
Henry Thomas Buckle (1821–1862) — historyk i socjolog ang. [przypis edytorski]
Hep! Hep! — okrzyk: Hep! Hep! był hasłem powszechnego prześladowania żydów w całych Niemczech i w krajach skandynawskich, w dziesiątkach drugim i trzecim bieżącego wieku. [przypis tłumacza]
Heptanissos — siedem wysp. [przypis redakcyjny]
Hera Armeńczyka, przez którego usta wykładał boski Platon w jednym z dialogów swoich… — w ks. X dialogu Państwo Platona Sokrates przekazuje opowieść o życiu pozagrobowym, pochodzącą podobno od „Era, syna Armeniosa”, który „rodem był z Pamfilii” (w płd. części Azji Mniejszej) i po śmierci w bitwie cudem powrócił do życia; Słowacki nie znał tego dialogu z oryginału, ale z francuskiego przekładu, dlatego przez pomyłkę uznał, że chodzi o „Hera Armeńczyka”, tj. z Armenii w górach Kaukaz. [przypis edytorski]
Heraclitus of Ephesus (c. 535–475 BC) — pre-Socratic Greek philosopher, often called „weeping Heraclitus”. [przypis edytorski]
Heraklea Pontica (a. Herakleja Pontyjska) — miasto portowe w Bitynii, w Azji Mniejszej. Obecnie Eregeli w Turcji. [przypis edytorski]
Heraklea Pontyjska (hist.) — kolonia grecka, zał. w 558 p.n.e. na płd. wybrzeżu M. Czarnego, na pograniczu Bitynii i Paflagonii, ok. 450 ok na zach. od Synopy; ważne centrum handlu czarnomorskiego; ob. Karadeniz Eregli w Turcji. [przypis edytorski]
„Herakleida”, „Tezeida” — Epopeję Herakleida utworzyli: Kynajthon (ok. 750 p.n.e.), Pejsander (ok. 645 p.n.e.) i Panyasis za czasów wojen perskich; Tezeidę Zopyros, za czasów Pizystrata prawdopodobnie, i Difilos. [tytuły dzieł wskazują, że były to poematy epickie o czynach mitycznego mocarza Heraklesa oraz ateńskiego herosa Tezeusza; red. WL] [przypis tłumacza]
Herakleopolis — Ἡρακλέους πόλις. [przypis tłumacza]
Herakles Farnezyjski — starożytna marmurowa rzeźba z III w. przedstawiająca odpoczywającego greckiego herosa i siłacza Heraklesa (w mit. rzym. Herkulesa), będąca kopią brązowego oryginału dłuta Lizypa z IV w. p.n.e.; odkryta w XVI w., przez jakiś czas była własnością włoskiego rodu Farnese, obecnie w zbiorach Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu. [przypis edytorski]
Herakles (mit. gr.) — heros grecki słynny z ogromnej siły i wykonania 12 trudnych i niebezpiecznych zadań. [przypis edytorski]
Herakles (mit. gr.) — heros grecki słynny z ogromnej siły i wykonania 12 trudnych i niebezpiecznych zadań; występował często w rzeźbie i malarstwie staroż. [przypis edytorski]
Herakles (mit. gr.) — heros grecki; syn Zeusa i Alkmeny, mąż Dejaniry; słynny z 12 prac. [przypis edytorski]
