Przypisy

Thot a. Tot (mit. egip.) — bóg księżyca, panujący nad czasem, wynalazca kalendarza i pisma, patron mądrości i wiedzy; wg mitów stworzył też astronomię, astrologię, matematykę, geometrię, medycynę oraz rytuały religijne i magiczne. [przypis edytorski]

Thot (mit. egip.) — bóg-stwórca, bóg mądrości, związany z Księżycem, przedstawiany z głową ibisa (a. pawiana); opiekun nauki, piśmiennictwa, matematyki, kalendarzy, patron gwiezdnych podróży oraz poezji; mag, lekarz bogów oraz ludzi, uznawany za twórcę egipskiej Księgi Umarłych, wynalazca pisma hieroglificznego. [przypis edytorski]

Thot (mit.) — egipski bóg Księżyca, patron mądrości. [przypis edytorski]

Thot (mit. egip.) — uosobienie mądrości i wiedzy, egipski bóg księżyca, panujący nad czasem, wynalazca pisma i kalendarza. [przypis edytorski]

thoughts (ang.) — myśli. [przypis edytorski]

Threadneedle Street — jedna z ulic londyńskiego City, prowadząca do historycznego i finansowego centrum miasta. [przypis edytorski]

Thugowie — rodzaj religijnego bractwa działającego w Indiach, zajmującego się rytualnym duszeniem podróżnych i okradaniem zamordowanych ofiar; zostali zlikwidowani przez brytyjską administrację kolonialną w 2. połowie XIX w. [przypis edytorski]

Thule (gr. Θούλη, łac. Thūlē) — w staroż. literaturze i kartografii greckiej i rzymskiej najdalej na północy wskazywana lokalizacja, wyspa położona 6 dni żeglugi (wg starożytnych) od Wielkiej Brytanii, utożsamiana później z Islandią, Szetlandami, Norwegią (jeszcze w średniowieczu uważaną za wyspę), względnie estońską wyspą Saremą (Ozylią), położoną na Bałtyku na płd. od wejścia do Zatoki Fińskiej, odgradzająca Zatokę Ryską od pełnego morza; przen.: koniec świata. [przypis edytorski]

Thule — legendarna wyspa na Atlantyku Płn., uważana za najdalej wysuniętą na północ i za wyspę szczęśliwości. [przypis edytorski]

Thule — staroż. nazwa wyspy położonej na płn. od Wielkiej Brytanii; prawdopodobnie Islandia, Szetlandy a. wybrzeże Norwegii; stała się synonimem najdalszych północnych krańców świata. [przypis edytorski]

Thurn, Jindřich Matyáš (1567–1640) — dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]

Thurot, Jean-François (1768–1832) — francuski filozof i hellenista. [przypis edytorski]

Thyestes — brat Atreusa, stryj Agamemnona i Menelaosa. [przypis edytorski]

tiara — nakrycie głowy papieży Kościoła katolickiego, mające kształt spiczastej czapki, do której w XIV w. dodano osadzone trzy korony, symbol najwyższej duchownej i świeckiej władzy papieża jako władcy Państwa Kościelnego; sznurki korony, które zaplątały się nie wiadomo jak w tiarę: do tiary papieskiej przymocowane są z tyłu dwie opadające, złote wstążki. [przypis edytorski]

tiara Sajtafernesa — złote nakrycie głowy należące rzekomo do scytyjskiego władcy Sajtafernesa (III w. p.n.e.), zakupione w 1896 przez muzeum w Luwrze; w rzeczywistości falsyfikat sporządzony na zlecenie dwójki handlarzy starożytnościami, na podstawie znanych z publikacji dzieł sztuki scytyjskiej. [przypis edytorski]

tiara — tu ogólnie: nakrycie głowy (ważnego) kapłana. [przypis edytorski]

Tiarnaglofi erat eorum victoriae deus qui cum iis in expedicionibus ibat (łac.) — Tiarnaglofi był dla nich bogiem zwycięstwa i chadzał z nimi na wyprawy. [przypis edytorski]

Tibagy a. Tibagi — rzeka w płd. Brazylii, lewy dopływ rz. Paranapanema. [przypis edytorski]

Tibajy — dziś popr.: Tibaji a. Tibagi, rzeka w płd. Brazylii, dopływ rzeki Paranapanema. [przypis edytorski]

Tibidabo — najwyższe wzgórze w Barcelonie (512 m n.p.m.). [przypis edytorski]

tibi decus, salus, ave (łac.) — fragmenty modlitewnych apostrof: Tobie sława, zbawienie, chwała. [przypis edytorski]

Tibi sunt Malchut et Geburah et Chesed per aeonas! (łac.) — Niech przez eony staną na twoje usługi Malchut i Geburah i Chesed. [przypis edytorski]

Tibullus (54–19 p.n.e.) — poeta rzymski, autor elegii o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]

Tiedemann, Dietrich (1748–1803) — historyk filozofii oraz filozof eklektyczny, zainteresowany szczególnie pograniczem filozofii i psychologii. [przypis edytorski]

tiefer (jid.) — głębiej. [przypis edytorski]

Tiegenhof — obecnie: Nowy Dwór Gdański. [przypis edytorski]

Tien (chińskie) — niebo, zaświaty. [przypis edytorski]

tienda (hiszp.) — sklep; namiot. [przypis edytorski]

Tiene algo que comer, señorita? (hiszp.) — Czy macie coś do jedzenia, panienko? [przypis edytorski]

Tiens… c'est du propre! c'est mignon! (fr.) — Słuchaj! Ładna historia! Jakie to miłe! [przypis edytorski]

Tiens, c'est votre mari (fr.) — spójrz, to twój mąż. [przypis edytorski]

tiens (fr.) — ach tak; a więc; otóż. [przypis edytorski]

tiens (fr.) — a zatem, otóż; cóż; dobrze itp. [przypis edytorski]

tiens (fr.) — cóż; dobrze; a zatem itp. [przypis edytorski]

Tiens! (fr.) — Coś takiego! [przypis edytorski]

Tiens! (fr.) — Coś takiego! (używane jako wykrzyknik wyrażający zaskoczenie) [przypis edytorski]

tiens (fr. dosł.: trzymaj) — tu: no, no; a to dopiero; patrzcie państwo. [przypis edytorski]

Tiens (fr.) — No proszę. [przypis edytorski]

tiens (fr.) — słuchaj (dosł.: trzymaj). [przypis edytorski]

Tiens! (fr.) — słuchaj; spójrz. [przypis edytorski]

Tiens! tiens! c'est du propre! (fr.) — Słuchaj! Słuchaj! Ładna historia! [przypis edytorski]

tiens-toi tranquille, enfant, comprends-tu? (fr.) — uspokój się, dziecko, rozumiesz? [przypis edytorski]

Tiergarten — jeden z sześciu okręgów Mitte, pierwszej dzielnicy Berlina; także: park miejski w tej dzielnicy. [przypis edytorski]

Tiergarten (niem.) — ogród zoologiczny; tu: nazwa rozległego parku w centralnej części Berlina. [przypis edytorski]

Tierra Firme (hiszp.: stały ląd) — hist. nazwa hiszpańskich posiadłości kolonialnych na wybrzeżach M. Karaibskiego (ob. Wenezuela, Kolumbia oraz kraje Ameryki Centralnej), odróżniająca je od pobliskich kolonii na wyspach. [przypis edytorski]

Tiers, właśc. Adolphe Thiers (1797–1877) — fr. prawnik, dziennikarz, historyk (autor wielotomowych prac: Historia Rewolucji Francuskiej oraz Historia Konsulatu i Cesarstwa) i polityk, zwolennik monarchii konstytucyjnej, współtwórca rewolucji lipcowej (1830); w okresie II Cesarstwa przywódca liberalnej opozycji; wsławiony krwawym stłumieniem Komuny Paryskiej; w l. 1871–73 prezydent Francji. [przypis edytorski]

Tiers, własc. Adolphe Thiers (1797–1877) — fr. prawnik, dziennikarz, historyk i polityk. [przypis edytorski]

Tiger, tiger! (…) Shoot, Sahib! Shoot anywhere! (ang.) — Tygrys, tygrys! Strzelaj, sahibie! Strzelaj gdziekolwiek! (sahib: pan, tytuł stosowany przez rodzimych mieszkańców Indii kolonialnych w stosunku do Europejczyków). [przypis edytorski]

Tigranes (138–56 p.n.e.) — król Armenii (od 95 p.n.e.); za jego czasów Armenia uzyskała status mocarstwa; sojusznik króla Pontu Mitrydatesa VI Eupatora; zajął obszary państw Partów i Seleucydów; udzieliwszy schronienia Mitrydatesowi, popadł w konflikt z Rzymem; pokonany, został w 66 p.n.e. zmuszony do kapitulacji i zrzeczenia się zdobytych ziem. [przypis edytorski]

Tijuana — duże miasto w płn.-zach. Meksyku, w stanie Kalifornia Dolna, leżące przy granicy z USA, w pobliżu wybrzeża Pacyfiku. [przypis edytorski]

Tijukas, właśc. Tijucas — miasto i gmina w stanie Santa Catarina w Brazylii. [przypis edytorski]

tiku-tiku, właśc. tico-tico (hiszp.) — pasówka obrożna, rodzaj małego ptaka z rodziny pasówek. [przypis edytorski]

tilbur — rodzaj powozu. [przypis edytorski]

tilbury — lekki, otwarty powóz dwukołowy o dużych kołach, opracowany na pocz. XIX wieku przez londyńską firmę Tilbury; dostosowany do szybkiego poruszania się po nierównych drogach. [przypis edytorski]

Tilbury — miasto portowe w Anglii na północnym brzegu Tamizy. [przypis edytorski]

Tillandsia usnoides — popr.: Tillandsia usneoides, oplątwa brodaczkowa, gatunek rośliny z Ameryki Południowej, Środkowej i płd. części Ameryki Północnej, rosnącej na dużych drzewach: zwisającej z konarów drzew w postaci długich girland cienkich, rozgałęziających się pędów okrytych srebrzystymi włoskami. [przypis edytorski]

Tillemont, Louis-Sébastien Le Nain de (1637–1698) — francuski duchowny katolicki, autor 16-tomowej historii Kościoła w pierwszych stuleciach (Mémoires pour servir à l'histoire ecclésiastique des six premiers siècles). [przypis edytorski]

Tillotson, John (1630–1694) — arcybiskup anglikański, autor dzieł teologicznych. [przypis edytorski]

Tilly, Johann Tserclaes von (1559–1632) — wódz austriacki z czasów wojny trzydziestoletniej, odpowiedzialny za masakrę protestantów w Magdeburgu w roku 1631. [przypis edytorski]

tilusson (z litew.) — kapłan pogrzebowy. [przypis edytorski]

Timajos z Lokrów — postać występująca w dwóch dialogach Platona: Timajos oraz Kritias, filozof ze szkoły pitagorejskiej z gr. kolonii Lokry na płd. krańcu Płw. Apenińskiego. Jego historyczność jest wątpliwa, gdyż nie występuje w innych niezależnych źródłach. W staroż. przypisano mu autorstwo pracy pt. O naturze świata i duszy (gr. Περὶ φύσιος κόσμω καὶ ψυχᾶς, łac. De anima mundi et natura), w której zawarte jest podsumowanie teorii bronionych przez tytułowego bohatera w Timajosie Platona. Współczesne badania wykazały, że praca ta powstała w I w. p.n.e., kilkaset lat po czasach Platona. [przypis edytorski]

Timajos z Tauromenion (ok. 345–ok. 250 p.n.e.) — historyk grecki z Sycylii. [przypis edytorski]

Timav, Timavus — rzeczka między Triestem a daw. Akwileją, dziś w Słowenii. [przypis edytorski]

timbre a. tembr — barwa głosu. [przypis edytorski]

timbre (fr.) — barwa, brzmienie dźwięku, głosu. [przypis edytorski]

timbre (fr.) — tembr: charakterystyczna barwa dźwięku, głosu. [przypis edytorski]

Timbuktu — miasto w Mali, nad rzeką Niger, zał. w XI–XII w.; przez stulecia stanowiło centrum wymiany handlowej między Czarną Afryką a berberyjską i islamską Afryką Północną (a za jej pośrednictwem także z Europą); należało do najludniejszych i najbogatszych miast świata, było jednym z islamskich centrów akademickich; w 1591 zostało zdobyte przez ekspedycję marokańską, co w połączeniu z rozwojem handlu transatlantyckiego przyczyniło się do upadku jego znaczenia; w kulturze Zachodu funkcjonujące jako miejsce odległe, egzotyczne i tajemnicze. [przypis edytorski]

Time is money (ang.) — Czas to pieniądz. [przypis edytorski]

time is money (ang.) — czas to pieniądz. [przypis edytorski]

timeo Danaos et dona ferentes (łac.) — obawiam się Greków, nawet gdy niosą dary; łacińska sentencja, fragment Eneidy Wergiliusza (II, 49); nawiązanie do zdradzieckiego „daru”, jakim był koń trojański. [przypis edytorski]

timeo Danaos et dona ferrentes (łac.) — „Obawiam się Greków, nawet gdy niosą dary”, cytat z Eneidy. [przypis edytorski]

timeo qui nocuere deos (łac.) — obawiam się tego, kto szkodzi bogom (Owidusz, Tristia I, 1). [przypis edytorski]

Times Square — plac na środkowym Manhattanie w Nowym Jorku, główne skrzyżowanie handlowe, miejsce turystyczne, centrum rozrywki. [przypis edytorski]

Times — właśc. „The Times”, brytyjski dziennik społeczno-polityczny, wydawany od 1785 roku w Londynie. [przypis edytorski]

Timochares — właśc. Timocharis z Aleksandrii (ok. 320–260 p.n.e.), grecki astronom, którego wyniki obserwacji wykorzystywał Ptolemeusz. [przypis edytorski]