Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 14954 przypisów.

szames — posługacz w bóżnicy. [przypis tłumacza]

szames — sługa jeszywetu, rodzaj kościelnego. [przypis edytorski]

szames — tak nazywano sługę bożnicy, synagogi oraz żydowskiej gminy wyznaniowej; właściwie jest to woźny bożnicy, gminy lub rabina. [przypis edytorski]

Szamir — robak użyty przy budowie świątyni do rozłupywania kamieni. [przypis tłumacza]

szamir — szamirem zwano też robaka, który według innej wersji ciął skały na kawałki, z których Salomon zbudował Świątynię Pańską. [przypis tłumacza]

Szamo — także: Ałaszan; piaszczysta pustynia w płn. Chinach, w zach. Mongolii Wewnętrznej (region autonomiczny w płn. Chinach), położona na płn-wsch. od gór Qilian Shan; jej równinna, lekko falista powierzchnia wznosi się na wys. 840–1600 m n.p.m., wały wydmowe i barchany wznoszą się miejscami na ponad 300 m. [przypis edytorski]

szampańskie — wino szampańskie, szampan. [przypis edytorski]

szampańskim, węgierskim — wina szampańskie i węgierskie należały do najdroższych i pojawiały się na stołach tylko bardzo zamożnej szlachty i magnatów. [przypis redakcyjny]

szampierz a. sąpierz (starop.: strona w sporze, zawodnik, rywal) — przedstawiciel; bojownik. [przypis redakcyjny]

szampionerka (z fr. champignon: grzyb) — zbieraczka grzybów. W XIX w. szampion mówiono na pieczarkę. [przypis edytorski]

szampion — in. czempion. [przypis edytorski]

szampion (z fr. champion) — mistrz w zawodach (początkowo szczególnie zapaśniczych); dziś czytany raczej za wymową angielską: czempion. [przypis edytorski]

szampitrowanie (neol.) — ucztowanie, biesiadowanie. [przypis edytorski]

szańce — rodzaj ziemnych umocnień obronnych [przypis edytorski]

szańce — rodzaj ziemnych umocnień obronnych. [przypis edytorski]

szańce — w rękopisie dla rymu: szońce. [przypis redakcyjny]

szańcować się (starop.) — okopywać się, kopać szańce. [przypis edytorski]

szańc (starop.) — los. [przypis redakcyjny]

szańc wygrać (daw.) — wygrać stawkę; wygrać, zyskać. [przypis edytorski]

Szandorowski, Teodor — „skarbnik bracławski, rotmistrz pancerny 1558; był to mąż wojenną odwagą wsławiony we wszystkich Jana Kazimierza ekspedycyjach” (Niesiecki). On to (na wiosnę r. 1656) na plebanii w Rudniku nad Sanem zaskoczył Karola Gustawa przy obiedzie i o mały włos nie wziął go do niewoli; ledwie się mu wyśliznął król szwedzki, szarfę zostawiwszy w ręku Szandorowskiego (Kochowski, Clim. II, 115). [przypis redakcyjny]

Szaniecki, Jan Olrych (1783–1840) — prawnik i poseł na Sejm Rzeczypospolitej. Po r. 1831 osiadł w Paryżu i tam umarł. [przypis redakcyjny]

szaniec — umocnienie obronne, składające się z rowu i wału ziemnego. [przypis edytorski]

szaniec — umocnienie polowe, wyznaczające linię walk; składa się z wału i rowu. [przypis edytorski]

szaniec — wał obronny. [przypis edytorski]

szaniec — wał, okop, umocnienie ziemne. [przypis edytorski]

szaniec — w rękopisie dla rymu: szoniec. [przypis redakcyjny]

szaniec — ziemna fortyfikacja polowa składająca się z wału i fosy. [przypis edytorski]

szaniec — ziemne umocnienie składające się z wału i rowu, stosowane do końca XIX w. w celu obrony stanowisk artylerii. [przypis edytorski]

szankier — wrzód spowodowany chorobą weneryczną. [przypis redakcyjny]

szanowany od (daw.) — szanowany przez (kogoś). [przypis edytorski]

szanse europejskiej wojny — zwycięstwa Rosji w wojnie z Turcją, możliwość zajęcia Konstantynopola przez wojska rosyjskie, a potem pokój w San Stefano wywołały silne niezadowolenie Anglii. Z początkiem 1878 r. nastąpiło zaostrzenie konfliktu, grożące wybuchem wojny między Anglią a Rosją. [przypis redakcyjny]

szansona (z fr.) — tu: szansonistka; aktorka kabaretowa, piosenkarka. [przypis edytorski]

szansonetka — piosenka o lekkiej, wesołej treści, śpiewana w kabaretach, ogródkach kawiarnianych itp. [przypis edytorski]

szansonetka (z fr. chansonette) — piosenka o lekkiej, wesołej treści. [przypis edytorski]

szansonistka — aktorka występująca w rewii, kabarecie itp. [przypis edytorski]

szansonistka (z fr., przestarz.) — śpiewaczka kabaretowa, kawiarniana lub ogródkowa; piosenkarka. [przypis edytorski]

szanta — tradycyjna piosenka żeglarska, zwykle śpiewana przez załogę łodzi (statku) w rytm wykonywanych prac. [przypis edytorski]

szantaż — przestępstwo polegające na zmuszaniu innej osoby przemocą lub groźbą do pewnego działania bądź wymuszanie od niej pewnej sumy pieniędzy. [przypis autorski]

Szantekler, fr. Chantecler a. Chanteclerc — imię koguta, jednej z postaci średniowiecznego cyklu wierszowanych bajek Powieść o Lisie (fr. Roman de Renart) oraz tytułowego bohatera sztuki Edmonda Rostanda z 1910 r. [przypis edytorski]

Szantela — Chantelles, miasteczko w Bourbonnais. [przypis tłumacza]

szantrapa (obelż.) — kobieta niesympatyczna, złośliwa a. niemoralna. [przypis edytorski]

szantrapa (obelż.) — złośliwa, kłótliwa kobieta. [przypis edytorski]

szanują i ufają dzieciom — dziś popr.: szanują dzieci i ufają im. [przypis edytorski]

Szanujcież się dobrze teraz, Panowie Polacy! — dwa wiersze te nie dały się przetłumaczyć dosłownie; ręka drgnęła od zgrozy i oburzenia. [ukr. Шануйтеся ж, вражі ляхи, Скажені собаки: strzeżcie się, nienawistni Polacy, nieczyste psy. Red. WL]. [przypis tłumacza]

szapoklak — składany cylinder, noszony na przełomie XIX i XX w. do uroczystego stroju. [przypis edytorski]

szapoklak (z fr. chapeau: kapelusz, claque: klaps, odgłos klaśnięcia) — składany cylinder; popularny element stroju męskiego na przełomie XIX i XX w. [przypis redakcyjny]

szapoklak (z fr.) — składany cylinder. [przypis edytorski]

szaraczkowy — zrobiony z szaraczek, płótna albo sukna szarej barwy. [przypis redakcyjny]

szaraczkowy — z taniego, szarego płótna, nie bielony i nie farbowany. [przypis edytorski]

szarada — rodzaj rymowanej zagadki słownej. [przypis edytorski]

szarada — rodzaj zagadki opartej na grze słów. [przypis edytorski]

szarada (z fr.) — tu: zagadka. [przypis edytorski]

szarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — a. sarafan, daw. długi kaftan męski bez rękawów; dziś: rosyjski kobiecy strój ludowy, rodzaj długiej sukni z wysoką talią, bez rękawów a. z wszytymi rękawami z tkaniny bieliźnianej. [przypis edytorski]

szaraga — rodzaj wieszaka na ubrania w postaci stojącej ramy z haczykami a. kołkami. [przypis edytorski]

szaragi — rodzaj wieszaka na ubrania w postaci stojącej ramy z haczykami a. kołkami. [przypis edytorski]

szaraj (daw.) — dziś: seraj, tu w znaczeniu: część rezydencji bogatego muzułmanina, w której mieszkają kobiety; harem. [przypis edytorski]

szaraj — właśc. seraj, pałac. [przypis redakcyjny]

szara pycha — próżna, szlachecka pycha; [szara:] od odzienia, jakie [prosta] szlachta nosiła. [przypis redakcyjny]

szara siostra — szarytka, siostra Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, założonego w 1633 we Francji, a zajmującego się opieką nad chorymi. [przypis edytorski]

szarasy (starop.) — [forma W.lp od szaras; inaczej:] w szarej sukni szlachcicu. [przypis redakcyjny]

szarawary — długie, bufiaste spodnie, marszczone w pasie i w kostkach, noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]

szarawary — długie, bufiaste spodnie, zwężane na kostkach, noszone głównie w krajach arabskich, Indiach itp.; w Polsce popularne w XVI i XVII wieku. [przypis edytorski]

szarawary — długie, bufiaste spodnie, zwężane na kostkach. [przypis edytorski]

szarawary —inaczej hajdawery; długie, szerokie, bufiaste spodnie; element tradycyjnego stroju orientalnego. [przypis edytorski]

szarawary — rodzaj szerokich, bufiastych spodni. [przypis edytorski]

szarawary — szerokie, bufiaste spodnie, modę na nie przejęła od Turków w XVII w. polska szlachta, a także Kozacy. [przypis edytorski]

szarawary — szerokie, długie, bufiaste spodnie noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]

szarawary — tu ogólnie: spodnie. [przypis edytorski]

szarawary (z pers. za pośr. ukr.) — spodnie szerokie, buchaste. [przypis redakcyjny]

szarawary z radła — szerokie, długie, bufiaste spodnie noszone na Wschodzie i w Polsce XVI–XVIII w., wykonane z płótna. [przypis edytorski]

szarfa dla cara — szarfą, stanowiącą dekorację munduru carskiego, udusili spiskowcy cara Pawła.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

szarga (daw.) — szaruga, słota. [przypis redakcyjny]

szariaż (z fr. charriage, geol.) — dziś: nasunięcie a. płaszczowina, struktura geol. powstała wskutek przemieszczania i przeważnie sfałdowania warstw skalnych oderwanych od podłoża, na którym się osadziły. [przypis edytorski]

szarłat (daw.) — szkarłat, purpura. [przypis edytorski]

Szarlemań — właśc. Karol Wielki, (ok. 742/747–814), sławny dzięki sukcesom militarnym i dyplomatycznym. Władca mocarstwa rozciągającego się na ziemiach dzisiejszych Niemiec, Francji, Austrii, zachodniej Hiszpanii i północnych Włoch. W r. 800 otrzymał od papieża tytuł cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]

szarlot (fr. charlotte) — czepek. [przypis edytorski]

Szarlottenburg, właśc. Charlottenburg — daw. miasto w Niemczech, obecnie: dzielnica Berlina. [przypis edytorski]

szarmanctwo — dziś popr.: szarmanckość, tj. wyszukana grzeczność. [przypis edytorski]

szarmeza (z fr.) — miękka tkanina jedwabna na sukienki. [przypis edytorski]

Szarogrod — Szarogród, miasteczko w b. województwie podolskiem, w powiecie latyczowskim, nad rz. Moraszką, poboczną Morachwy. [przypis redakcyjny]

szarota — roślina z rodziny astrowatych. [przypis edytorski]

szarpie — bandaże sporządzane z dartego na pasy płótna. [przypis edytorski]

szarpie — bandaże z podartego na pasy płótna. [przypis edytorski]

szarpie (daw.) — bandaże z porwanych materiałów. [przypis edytorski]