Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14544 przypisów.
sążeń — dawna miara długości, ok. 190 cm. [przypis edytorski]
sążeń — dawna miara długości, określana przez zasięg rozpostartych ramion dorosłego mężczyzny, wynosząca ok. 1,7–2 m. [przypis edytorski]
sążeń — dawna miara długości. [przypis edytorski]
sążeń — dawna miara długości równa 6 stopom (190 cm); sążeń warszawski liczył ok. 173 cm. [przypis redakcyjny]
sążeń — dawna miara długości, równa ok. 190 cm. [przypis edytorski]
sążeń — dawna miara długości, równa szerokości rozpostartych ramion dorosłego mężczyzny, tj. ok. 1,8–2 m; w oryg.: orgyia (ὀργυιά), równa 6 stóp. [przypis edytorski]
sążeń francuski (toise) — daw. miara długości, pod koniec XVII w. równa ok. 1,95 m. [przypis edytorski]
sążeń — ok. 180 cm. [przypis edytorski]
sążeń — ok. 1,8 m. [przypis edytorski]
sążeń — tu: ang. fathom, brytyjska jednostka używana głównie do określania głębokości wody, równa 6 stóp, tj. ok. 1,83 m. [przypis edytorski]
sąż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy są, czyż są. [przypis edytorski]
sążli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że (skróconą do -ż-) oraz partykułą pytającą -li; znaczenie: czyż są, czy są. [przypis edytorski]
sążli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ż- oraz partykułą pytającą -li; znaczenie: czy są, czyż są. [przypis edytorski]
sążniowate drzewo uzbrojone w krzemienie i guzy, i sęki — Maczuga litewska robi się tym sposobem: wypatruje się młody dąb i nacina się od dołu do góry siekierą tak, ażeby korę i miazgę rozerznąwszy, drzewo z lekka poranić. W te karby wtykają się ostre krzemienie, które z czasem wrastają w drzewo i tworzą guzy twarde. Maczugi stanowiły za czasów pogańskich główną broń piechoty litewskiej; dotąd używają się niekiedy i zowią się nasiekami. [przypis autorski]
sążnisty (daw.) — długi (od sążnia, dawnej miary długości). [przypis edytorski]
sążnisty — mierzący sążeń, tj. ok. 2 metry. [przypis edytorski]
sążnisty — ogromny, bardzo długi; sążeń: daw. miara długości wynosząca w różnych okresach i różnych krajach od 176 do 2,15 m. [przypis edytorski]
sążnisty — ogromny; por. sążeń: daw. miara długości, równa ok. 2 m. [przypis edytorski]
sążnisty — ogromny, potężny, wysoki; sążeń: daw. miara długości wynosząca w różnych okresach i różnych krajach od 176 do 2,15 m. [przypis edytorski]
sążnisty — o tekście: bardzo długi. [przypis edytorski]
sążnisty — tu: długi. [przypis edytorski]
sążnisty — wysoki, długi; por. sążeń: daw. jednostka miary długości wynosząca ok. 2 m. [przypis edytorski]
są zajęci interesującą rozmową z nowo wylęgłym upiorem — kpina z romantycznego zainteresowania dla zjawisk nadprzyrodzonych. [przypis edytorski]
Są zioła na ziemi (…) ale nie myśleć jak oni — Pascal przeprowadza tu dyskusję z niedowiarkiem [przypis tłumacza]
Są z Libanu, z Atlasu, z antypodów krzewy — nadzorujący budowę parku inżynier wojskowy Ludwik Metzell zgromadził w Zofiówce roślinność z wielu zakątków Europy, a także Turcji i Egiptu, na bezdrzewnym niemal terenie zasadzono ponad 500 gatunków drzew. [przypis edytorski]
są z nim spokrewnieni — tracki mityczny król Tereus pojął za małżonkę Prokrię, córkę ateńskiego króla Pandiona. Trakowie mieszkali wtedy w Daulii (późniejsza Fokis). Seutes zaznacza, że jego przodek Teres pochodzi od tego mitycznego Tereusa. [przypis tłumacza]
SAAF (South African Air Force) — Południowoafrykańskie Siły Powietrzne. Z dostawami dla powstania warszawskiego latały dwa południowoafrykańskie dywizjony, 31 i 34. [przypis edytorski]
Saana — dziś popr. Sana (ar. Sana'a), miasto na południu Płw. Arabskiego, ob. stolica Jemenu; niegdyś centrum handlu słynne z bogactwa i wspaniałych ogrodów; tu: nazwa krainy. [przypis edytorski]
Saba — jedno z największych królestw przedmuzułmańskich, usytuowane na płd.-zach. terenach Półwyspu Arabskiego (dziś: Jemen). [przypis edytorski]
Saba — jedno z największych królestw przedmuzułmańskich, usytuowane na płd.-zach. terenach Półwyspu Arabskiego (dziś: Jemen), ze stolicą w Marib; obszary te znane były w czasach staroż. z produkcji kadzidła i mirry. [przypis edytorski]
Sabała, właśc. Jan Krzeptowski (1809–1894) — góral podhalański, znany przewodnik tatrzański, myśliwy, gawędziarz i muzykant. [przypis edytorski]
Sabała, właśc. Jan Krzeptowski (1809–1894) — góral podhalański, znany przewodnik tatrzański, myśliwy, gawędziarz i muzykant. Wydano kilka książek z opowiadanymi przez niego baśniami, a w swoich utworach opisywali go Henryk Sienkiewicz, Stanisław Witkiewicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Władysław Orkan i inni. [przypis edytorski]
Sabała, właśc. Jan Krzeptowski (1809–1894) — znany przewodnik tatrzański, gawędziarz, autor baśni i muzykant. W swoich utworach opisywali go Henryk Sienkiewicz, Stanisław Witkiewicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Władysław Orkan i inni. [przypis edytorski]
sabath — dziś popr. sabat (tu: spotkanie czarownic). [przypis edytorski]
Sabation (właśc. Sambation) — w literaturze rabinicznej legendarna rzeka w dalekich krainach, której przypisywano magiczną właściwość: płynęła gwałtownie, tocząc kamienie, ale tylko przez sześć dni w tygodniu, respektując sobotni świąteczny odpoczynek, kiedy wyznawcy judaizmu nie mogą podróżować (w ten sposób pisał o jednej z rzek w Judei Pliniusz Starszy); w czasie powrotu Żydów z niewoli babilońskiej za rzeką Sambation miało schronić się 10 zaginionych plemion (tj. pokoleń, rodów) Izraela; na poszukiwanie rzeki wyruszył w poł. XII w. średniowieczny podróżnik Benjamin z Tudeli (tj. Nawarry); stawiając sobie za zadanie policzenie rozproszonej populacji Żydów na świecie, przemierzał tereny Europy, Palestyny, Arabii i Persji. [przypis edytorski]
Sabat — scena w oryginale nosi tytuł „Noc Walpurgi”, od imienia świętej, przeoryszy klasztoru w Heidenheim we Frankonii (zm. 779), mającej chronić przed czarami; przed jej świętem (1 maja) wg wierzeń ludowych w górach Harcu, na szczycie Brocken odbywał się sabat czarownic. Zegadłowicz w przekładzie przeniósł akcję na polską Łysą Górę. [przypis edytorski]
sabat — tu: sobota; również: dzień świąteczny w judaizmie. [przypis edytorski]
Sabaudia — kraina historyczna we francuskich Alpach, granicząca ze Szwajcarią i Włochami. [przypis edytorski]
Sabaudia — kraina historyczna w płd.-wsch. Francji, na granicy ze Szwajcarią i Włochami. [przypis edytorski]
Sabaudia — kraina historyczna w płd.-wsch. Francji, we francuskich Alpach, przy granicy ze Szwajcarią i Włochami. [przypis edytorski]
Sabazios (mit.) — niebiański bóg-jeździec, główne bóstwo Frygijczyków, przez Greków kojarzony z Dionizosem oraz Zeusem; w jego kulcie dużą rolę odrywały węże. [przypis edytorski]
sabbat — dziś popr.: sabat; tu: orgie czarownic, złych duchów. [przypis edytorski]
Sabbath-breaking (ang.) — dosł.: złamanie szabatu. [przypis edytorski]
Sabdek — w innym oprac. Sabdiel. [przypis edytorski]
sabeiści — wyznawcy sabeizmu, starożytnego kultu gwiazd, popularnego zwłaszcza w znanym z biblijnych opowieści królestwie Saby (stąd też jego nazwa). [przypis edytorski]
sabeizm — termin używany na określenie na określenie kultu gwiazd u ludów staroż. Bliskiego Wschodu (od nazwy ludu Sabejczyków w płd.-zach. Arabii). [przypis edytorski]
sabejczykowie a. sabejczycy — wyznawcy sabeizmu, kultu gwiazd rozpowszechnionego w religiach wsch., początkowo wśród mieszkańców królestwa Saby (dziś Jemen). [przypis edytorski]
sabejskie ogrody — kraina Sabeów (dziś Jemen) słynęła w starożytności z hodowli balsamu i innych wonności. [przypis redakcyjny]
Sabeliusz (ok. 215) — teolog i kapłan, negował koncepcję Trójcy; uważał, że pomiędzy Ojcem, Synem i Duch Świętym nie ma żadnych realnych różnic, są tylko sposobami samowyrażania się Boga postrzeganymi przez wiernych (modalizm monarchianistyczny). [przypis edytorski]
Sabelka — tu: Sabinka. [przypis edytorski]
sabia, właśc. sabiá-laranjeira (port.) — drozd rudobrzuchy, rodzaj ptaków z rodziny drozdowatych, narodowy ptak Brazylii. [przypis edytorski]
Sabie — miasto w RPA. [przypis edytorski]
sabińskie wino — Horacy mieszkał w podarowanej przez Mecenasa posiadłości w Sabinum, chodzi więc o wino łatwo dostępne. [przypis edytorski]
sabiński — przym. od: Sabinowie, jedno z plemion zamieszkujących środkową Italię, z którym Rzymianie prowadzili liczne walki, w 290 p.n.e. całkowicie podbici. Wg rzymskiej legendy w założonej przez Romulusa i jego towarzyszy osadzie Rzym brakowało kobiet, a sąsiednie plemiona odmawiały zgody na małżeństwa z ich kobietami. Romulus nakazał zorganizowanie święta, na które zaproszono panny z sąsiedniego plemienia Sabinów, a kiedy przybyły, kazał je porwać i wydać za mąż za mężczyzn z najlepszych rodów. Doszło do wojny, którą przerwano dopiero na prośbę porwanych kobiet. [przypis edytorski]
sabiński — przym. od: Sabinowie, jedno z plemion zamieszkujących środkową Italię, z którym Rzymianie prowadzili liczne walki, w 290 p.n.e. całkowicie podbici. [przypis edytorski]
sabiński — przym. od: Sabinum, wiejska posiadłość Horacego otrzymana od Mecenasa; ok. 50 km od Rzymu. [przypis edytorski]
sabiński — tu: zawierający wino z Sabinum. [przypis edytorski]
SABINA MARCIA, ANIMA/ DULCIS ET INNOCENS, ROGES PRO/ NOBIS QUIA SCIMUS TE IN — Sabino Marcjo, duszo słodka i niewinna módl się za nami, ponieważ wiemy, że jesteś w Chrystusie (z Chrystusem). [przypis redakcyjny]
sabinka, jałowiec sabiński (bot.) — krzew ozdobny, silnie rozgałęziony, szczególnie często spotykany w ogródkach skalnych. [przypis edytorski]
Sabinki (1857) — niem. Die Sabinerinnen: Tragödie in fünf Akten (1859). [przypis edytorski]
Sabinki — Legenda o porwaniu Sabinek związana była z podaniem o założeniu Rzymu. Gdy z pierwszymi jego budowniczymi, werbującymi się z zabijaków i awanturników, kobiety sąsiednich plemion nie chciały wchodzić w związki małżeńskie, Romulus, założyciel miasta, sprosił okoliczną ludność na wielki festyn, podczas którego gospodarze uroczystości uprowadzili podstępnie swoje partnerki i pojęli je za żony. [przypis redakcyjny]
Sabinki — na końcu utworu dołączona została informacja o autorze: Przedmowa do wydania źródłowego z 1879 r. [przypis edytorski]
Sabinowie — jedno z plemion zamieszkujących środkową Italię, z którym Rzymianie prowadzili liczne walki, w 290 p.n.e. całkowicie podbici. Wg rzymskiej legendy w założonej przez Romulusa i jego towarzyszy osadzie Rzym brakowało kobiet, a sąsiednie plemiona odmawiały zgody na małżeństwa z ich kobietami. Romulus nakazał zorganizowanie święta, na które zaproszono panny z sąsiedniego plemienia Sabinów, a kiedy przybyły, kazał je porwać i wydać za mąż za mężczyzn z najlepszych rodów. Doszło do wojny, którą przerwano dopiero na prośbę porwanych kobiet. [przypis edytorski]
Sabin, patrycjusz rzymski — Julius Sabinus, galijski arystokrata i rzymski oficer, przywódca jednego z powstań galijskich (69–70 n.e.), jakie wybuchły po śmierci Nerona. Po przegranej bitwie upozorował samobójstwo i przez kilka lat ukrywał się w piwnicach własnego domu. [przypis edytorski]
Sablin, Nikołaj Aleksiejewicz (1849–1881) — ros. rewolucjonista, członek Narodnej Woli, autor wierszy rewolucyjnych; brał udział w przygotowaniach zamachu na Aleksandra II pod Odessą oraz udanego zamachu w Petersburgu; popełnił samobójstwo, kiedy próbowano go aresztować. [przypis edytorski]
Sabne-Chetam — biblijne Soan (egipskie chetem oznacza warowne miasto), gr. Tanis, miasto w północno-wschodniej części Delty, nad tanicką odnogą Nilu, w pobliżu jeziora Manzala, ok. 140 km na północny wschód od Memfis. Stolica 14. nomu Dolnego Egiptu. Za panowania XXI i XX dynastii było stolicą państwa. [przypis edytorski]
Sabne-Chetam — biblijne Soan, gr. Tanis, miasto w północno-wschodniej części Delty, ok. 140 km na północny wschód od Memfis. Stolica 14. nomu Dolnego Egiptu. Za panowania XXI i XX dynastii było stolicą państwa. [przypis edytorski]
sabota (daw.) — drewniak, rodzaj obuwia. [przypis edytorski]
sabot — drewniak, rodzaj obuwia. [przypis edytorski]
sabotier (z fr.) — szewc. [przypis edytorski]
saboty — chodaki; buty wykonane z drewna, o wygiętej podeszwie i podniesionym nosku, powszechnie noszone od XVI w. przez lud, szczególnie w Holandii i Bretanii (sąsiadującej z Normandią). [przypis edytorski]
saboty — drewniane chodaki: obuwie na drewnianych podeszwach lub wykonane w całości z drewna. [przypis edytorski]
saboty — rodzaj drewnianych butów. [przypis edytorski]
saboty — tanie buty na drewnianej podeszwie. [przypis edytorski]
Sabowski, Władysław (1837–1888) — polski poeta, pisarz, dramatopisarz, dziennikarz i tłumacz. [przypis edytorski]
Saburow, Andriej Iwanowicz (1797–1866) — dyrektor carskich teatrów; w innych wydaniach poematu w tym miejscu widnieje „Prołasow” (Проласов), znaczące nazwisko postaci karierowicza z komedii rosyjskich. [przypis edytorski]
Sacco i Vanzetti — Ferdinando „Nicola” Sacco (1891–1927) oraz Bartolomeo Vanzetti (1888–1927): włoscy anarchiści, imigranci w USA oskarżeni w 1920 o podwójne zabójstwo na tle rabunkowym; mimo niewystarczających dowodów winy skazani na karę śmierci; wyrok kwestionowało wielu intelektualistów amerykańskich i europejskich, uznając go za skutek uprzedzeń i lęków wobec imigrantów i anarchistów; w 1927 wyrok wykonano; w 1977 zostali zrehabilitowani. [przypis edytorski]
sacerdos de una missa (łac.) — ksiądz tylko od mszy; tj. prostak, tak mało znający teologię, że oprócz mszy św. nie mógł innych obowiązków kapłańskich spełniać. [przypis redakcyjny]
sacer esto (łac.) — formuła wyklęcia, za pomocą której wykluczano w Rzymie ze społeczeństwa winowajców, oddając ich gniewowi bogów. [przypis tłumacza]
sachar (ros.) — cukier, lody sprzedawane na ulicy. [przypis edytorski]
sachemowie — starsi, doradcy [przywódcy plemienni — red. WL]. [przypis autorski]
sachem — wódz indiański w Ameryce Płn.; przywódca plemienny. [przypis edytorski]
Sacher-Masoch, Leopold von (1836–1895) — pisarz austriacki, autor sensacyjnych powieści o tematyce perwersyjno-erotycznej, np. Wenus w futrze. [przypis redakcyjny]
Sacher-Masoch von, Leopold (1836–1895) — austriacki pisarz, dramaturg. [przypis edytorski]
Sachsengänger (niem.) — najemni robotnicy rolni ze Śląska (przede wszystkim z Górnego Śląska), Poznania, Prus i Pomorza, którzy latem podejmowali pracę na zachodzie, głównie na polach buraczanych w Saksonii (niem. Sachsen). [przypis edytorski]
Sachsenhausen właśc. Konzentrationslager Sachsenhausen — niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny działający w latach 1936–1945, zlokalizowany w miejscowości Sachsenhausen niedaleko Berlina. [przypis edytorski]
Sachs, Hans (1494–1576) — niemiecki poeta z Norymbergi, syn rzemieślnika, zwolennik reformacji. [przypis edytorski]
Sachs, Hans (1494–1576) — norymberski poeta i dramaturg. Sława jego odrodziła się w epoce romantyzmu. Był jedną z postaci występujących w Śpiewakach norymberskich Wagnera. [przypis edytorski]
sacra profanis (łac.) — rzeczy święte ze świeckimi. [przypis edytorski]
Sacré-Coeur — tu: klasztor Sióstr Sacré Coeur we Lwowie, żeński klasztor rzymskokatolicki Zgromadzenia Najświętszego Serca Jezusa (fr. Sacré Coeur), istniejący od 1843 do 1946. [przypis edytorski]
Sacré-Coeur, właśc. Basilique du Sacré-Cœur (fr.: Bazylika Świętego Serca) — kościół na szczycie wzgórza Montmartre w Paryżu. [przypis edytorski]
Sacré-Coeur — Zgromadzenie Panien Serca Jezusowego, założone we Francji w 1800 roku przez Madelaine-Sophie Barat (1779–1865); zajmowało się wychowaniem młodych dziewcząt. [przypis edytorski]
sacré, diable (fr.) — przeklęty, diabeł. [przypis edytorski]
Sacrédieu! — przekleństwo francuskie.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
sacré nom de nom (fr.) — uświęcone (a. przeklęte) imię imion. [przypis edytorski]
Sacrebleu! (fr.) — francuskie przekleństwo. [przypis edytorski]
sacre bleu (fr.) — przekleństwo: do diaska itp. [przypis edytorski]
sacrilegam magnum (łac.) — świętokradzką rękę. [przypis redakcyjny]
sacrilegum iudicium (łac.) — świętokradzki sąd. [przypis redakcyjny]
Sacristia nuova, właśc. Sagrestia Nuova (wł.) — dosł. Zakrystia Nowa; przestrzeń w bazylice San Lorenzo we Florencji, będąca arcydziełem Michała Anioła jako architekta i rzeźbiarza. [przypis edytorski]
