Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 1712 przypisów.

uślachetnić — dziś: uszlachetnić. [przypis edytorski]

uśmiechać się komuś — dziś: uśmiechać się do kogoś. [przypis edytorski]

uśmiechający — dziś popr.: uśmiechnięci. [przypis edytorski]

uśmiecha (…) z cicha — autor zdecydował się na taki rym prawdopodobnie ze względu na ówczesną reg. wymowę uśmiécha, z é zbliżonym do i, co nie zostało oznaczone w druku. [przypis edytorski]

uśmiechniona — dziś: uśmiechnięta. [przypis edytorski]

uśmiechnione (daw.) — dziś popr. forma: uśmiechnięte. [przypis edytorski]

uśmiechniony — dziś popr.: uśmiechnięty. [przypis edytorski]

uśmiechy — dziś popr. forma N. lm: uśmiechami. [przypis edytorski]

uśmiechy — dziś popr. N. lm.: uśmiechami. [przypis edytorski]

uśmiechy — rym zdradza wymowę „e pochylonego” jak „i”. [przypis edytorski]

uśmiercanie gazem (zwykle preparatami cyjanowodoru, np. cyklonem B) było jednym ze sposobów masowego mordowania przez nazistów w czasie drugiej wojny światowej.

Początkowo naziści wykorzystywali trujące właściwości spalin samochodowych, uśmiercając nimi w ramach Akcji T4 niemieckie dzieci z widocznymi wadami rozwojowymi, przebywające w instytucjach opiekuńczych, następnie dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub chore psychicznie (szacuje się, że w sumie w ten sposób zamordowali ok. 300 tys. osób, początkowo obywateli Niemiec i Austrii, z czasem także Polski z terenów okupowanych przez III Rzeszę). Od 1942 r., kiedy Akcja T4 została zakończona, zaangażowany w nią personel i sprzęt skierowano do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Trujących gazów używano w ciężarówkach (po raz pierwszy do zamordowania ludzi ze względu na ich narodowość w lutym 1942 r.; było to ok. 4 tys. osób narodowości romskiej i ok. 4 tys. żydowskiej), następnie w pomieszczeniach istniejących już budynków (np. w piwnicach zamków), a z czasem w specjalnie wybudowanych pomieszczeniach, które miały udawać łaźnie.

[przypis edytorski]

uśmierzyć — uspokoić, złagodzić. [przypis edytorski]

uśnienie — dziś: uśnięcie. [przypis edytorski]

uśpieć (gw.) — zdążyć, zdołać. [przypis edytorski]

u świata ubogich — sens: u ludzi, którzy na tym świecie są ubodzy. [przypis edytorski]

uświerknąć — skonać. [przypis edytorski]

uświerknąć — skonać. [przypis edytorski]

Usadzenie naszej Rzeczypospolitej naprzedniej się na religiej, która ku Bogu jest, wspiera i ma z nią wielkie powinowactwo i towarzystwo, i jedna z drugiej wisi, i jedna z szczęścia drugiej pomnożenie bierze — Skarga cytuje akta soboru (Acta Concilii Ephesini) z Baroniusza, Annales ecclesiastici (t. 5). [przypis edytorski]

usadzić się — naszykować się, zasadzić się. [przypis edytorski]

usajdaczyć się — wyposażyć się w łuki i kołczany (od sajdak, kołczan). [przypis edytorski]

usamotniać (neol.) — czynić samotnym. [przypis edytorski]

uschnęła — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz. r.ż.: uschła. [przypis edytorski]

usechłszy — dziś popr.: uschnąwszy. [przypis edytorski]

usiadamy — dziś popr.: siadamy. [przypis edytorski]

usiędą (daw.) — dziś: usiądą. [przypis edytorski]

usiędą — dziś popr.: usiądą. [przypis edytorski]

usiędę (daw.) — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]

usiędę — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]

usiędę (starop. forma) — dziś: usiądę. [przypis edytorski]

usiędzie (daw. forma) — dziś: usiądzie. [przypis edytorski]

usiedzić — dziś popr.: usiedzieć. [przypis edytorski]

Usiłujmy skupić, rozlać wewnątrz siebie święty płomień udzielony nam przez mistrza…Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 92; cytat ze zmianą szyku. [przypis edytorski]

uskąpiony — dziś raczej: poskąpiony. [przypis edytorski]

uskarżała się przed nim na wojewodę lub towarzysza innego z jego rady — w oryg. łac. quereretur de duce vel comite. [przypis edytorski]

Uskoki właśc. Uskokowie (serb. i chorw. Uskoci) — chrześcijanie, którzy w XVI/XVII w. uciekli z terenów Bośni i Serbii przed wojskami tureckimi i schronili się blisko wybrzeża Adriatyku w niedostępnych górach Welebitu; Uskokowie pełnili rolę pogranicznej ludności o charakterze wojskowym, która walczyła z Turkami także w trakcie pokoju. [przypis edytorski]

U — skrót od Uderzenia. [przypis edytorski]

uskromić — poskromić, powściągnąć. [przypis edytorski]

uskutecznił przy śmierci Aleksandra — w chwili śmierci Aleksandra. [przypis edytorski]

uskwirknąć (gw.) — umrzeć. [przypis edytorski]

usławszy (…) było — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: usłała wcześniej (uprzednio). [przypis edytorski]

usługować (daw.) — dziś: usługiwać. [przypis edytorski]

usłyszawszy (…) deklaracją — dziś popr.: (…) deklarację. [przypis edytorski]

usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]

usłyszycie (starop.) — daw. forma wołacza: usłyszcie. [przypis edytorski]

usmiritiel (ros.) — pogromca. [przypis edytorski]

u smoku — dziś popr. forma D.lp: u smoka. [przypis edytorski]

usnis — piktžolių rūšis. [przypis edytorski]

uspakajać — dziś popr.: uspokajać. [przypis edytorski]

uspakaja — dziś popr.: uspokaja. [przypis edytorski]

uspakajał — popr.: uspokajał. [przypis edytorski]

Uspienski, Gleb (1843–1902) — prozaik rosyjski. [przypis edytorski]

Uspienski, Gleb Iwanowicz (1840–1902) — rosyjski pisarz, bliski ruchowi narodników. [przypis edytorski]

uspieszyć — zdążyć; por. ros. uspiet'. [przypis edytorski]

uspiony — dziś popr.: uśpiony. [przypis edytorski]

usprawiedliwił opinią (daw.) — dziś: usprawiedliwił opinię. [przypis edytorski]

usque ad finem (łac.) — aż do końca. [przypis edytorski]

usque ad mortem (łac.) — aż do śmierci. [przypis edytorski]

usquebaugh (z gaelickiego uisge beatha, dosł.: woda życia) — daw. szkockie i irlandzkie określenie mocnej wódki ze zboża i słodu jęczmiennego, od którego wywodzi się obecne whisky. [przypis edytorski]

usquebaugh (z gaelickiego uisge beatha, dosł.: woda życia) — daw. szkockie i irlandzkie określenie mocnej wódki ze zboża i słodu jęczmiennego, od którego wywodzi się obecne whisky. [przypis edytorski]

Usque quo Domine oblivisceris me in finem (łac.) — Jak długo, Panie, całkiem nie będziesz o mnie pamiętał; Psalm 13. [przypis edytorski]

US — skrót od United States: Stany Zjednoczone; sprzęt znaczony w ten sposób stanowi mienie państwowe, np. własność armii itp. [przypis edytorski]

ustąpić z placu — zrezygnować z walki. [przypis edytorski]

ustać (daw.) — stanąć z wyczerpania, opaść z sił. [przypis edytorski]

ustać — tu: przerwać działanie lub marsz z powodu zmęczenia. [przypis edytorski]

ustał był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, dziś: ustał. [przypis edytorski]

ustalić się — tu: osiąść na stałe. [przypis edytorski]

ustalić — tu: umocnić. [przypis edytorski]

ustalić — tu: ustatkować, przywiązać tylko do siebie. [przypis edytorski]

Usta me przyrzekały, lecz serce moje nie — cytat z Eurypidesa, Hippolytos uwieńczony 612. [przypis edytorski]

ustanowienie (daw.) — tu: decyzja, postanowienie. [przypis edytorski]

Ustanowiłbym jako zasadę pedagogiczną, aby nikt nie brał do ręki historii filozofii, póki sam nie będzie w posiadaniu własnej filozofii, póki nie będzie miał własnej filozoficznej wiary i przekonań — w tym miejscu poglądy Emanuela pokrywają się z poglądami samego Brzozowskiego (por. Zamiast wstępu). [przypis edytorski]

U starych Rzymian praw onych, na 12 tablicach pisanych, i dzieciom się uczyć, i jako piosnki śpiewać kazano — Cyceron, O prawach (De legibus) II, 59. [przypis edytorski]

ustawa antysocjalistyczna w Niemczech (niem. Sozialistengesetz) — ustawa obowiązująca w Cesarstwie Niemieckim od 1878, kilkukrotnie przedłużana i zmieniana, skierowana „przeciwko niebezpiecznym dla społeczeństwa wysiłkom socjaldemokratycznym”, zakazująca socjalistycznych, socjaldemokratycznych i komunistycznych stowarzyszeń, zgromadzeń i pism, których celem było obalenie istniejącego państwa i porządku społecznego; zniesiona w 1890. [przypis edytorski]

ustawa (daw.) — ustanowienie; układ. [przypis edytorski]

ustawa o krążownikach — ang. Cruiser Act, amerykański akt prawny, przyjęty przez Kongres 13 lutego 1929, przyznający środki na budowę 19 krążowników i pierwszego specjalnie skonstruowanego lotniskowca Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

ustawca (daw.) — ten, który ustanawia. [przypis edytorski]

ustawiczny (starop.) — nieustanny, nieustający. [przypis edytorski]

ustawna — ustawiczna, nieustająca. [przypis edytorski]

ustawne (daw.) — ustawiczne, nieustanne, stałe. [przypis edytorski]