Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3037 przypisów.
Emin Pasza, właśc. Edward Schnitzer (1840–1892) — lekarz i podróżnik, badacz Afryki; urodzony w Opolu, w rodzinie niemieckich Żydów, po śmierci ojca i ślubie matki z chrześcijaninem w 1845 ochrzczony wraz z nią jako luteranin; w 1865 podjął pracę jako lekarz w służbie tureckiej; w 1875 wyjechał do Chartumu, gdzie przyjął imię Mehmed Emin i na prośbę gen. Gordona, gubernatora należącej formalnie do Egiptu prowincji Ekwatoria, obejmującej płd. część dzisiejszego Sudanu Południowego i płn. Ugandy, podjął się obowiązków głównego lekarza wojskowego w tej prowincji; w 1878 mianowany gubernatorem Ekwatorii, podejmował liczne wyprawy przyrodnicze; po wybuchu powstania Mahdiego, odcięty od sił brytyjsko-egipskich, wycofał się w 1885 z wojskiem i cywilami nad Jez. Alberta, skąd kilka lat później zostali przez wielką ekspedycję ratunkową Stanleya przeprowadzeni do Bagamoyo; w 1890 przeszedł na służbę Niemieckiej Spółki Wschodnioafrykańskiej, podjął kilka wypraw w rejon Wielkich Jezior Afrykańskich celem zdobycia pierwszeństwa odkrycia źródeł Nilu dla Niemiec; został zamordowany w Kongu przez arabskiego handlarza niewolnikami. [przypis edytorski]
Emin pasza — z pochodzenia Żyd niemiecki, był po zajęciu przez Egipt kraju leżącego koło Albert-Nianza gubernatorem Ekwatorii, przebywał najczęściej w Wadelai. Mahdyści atakowali go kilkakrotnie. Uratowany został przez Stanley'a, który przeprowadził go wraz z większą częścią żołnierzy do Bagamojo nad Oceanem Indyjskim. [przypis autorski]
emir — dowódca wojskowy a. zarządca prowincji w krajach arabskich. [przypis edytorski]
Emir Rzewuski, właśc. Wacław Seweryn Rzewuski (1784–1831) — podróżnik, orientalista, pamiętnikarz, poeta, jeździec i znawca koni. Pochodził z rodu Rzewuskich herbu Krzywda, wykształcony w Wiedniu w szkole kadetów, brał udział w walkach wojsk austriackich przeciw armii napoleońskiej; w 1811 r. porzucił żonę (Aleksandrę Rozalię z Lubomirskich, matkę ich czwórki dzieci) i rodzinną ziemię, dalsze swoje dzieje łącząc z krajami arabskimi. Zwany „Złotobrodym Emirem” (na Wschodzie także Emir Tadż el faher Abd-el-Niszan; Emir Arslan), stał się inspiracją dla romantyków: Adama Mickiewicza (Farys) i Juliusza Słowackiego (Duma o Wacławie Rzewuskim). [przypis edytorski]
emir — tu: rozkaz. [przypis redakcyjny]
emir (tur.) — rozkaz. [przypis edytorski]
emir (tur.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
emir — tytuł honorowy przysługujący dowódcom i książętom w państwach islamu. [przypis edytorski]
emir — wysoki dowódca wojskowy a. zarządca prowincji w krajach muzułmańskich; bej (z tur.): wódz. [przypis edytorski]
emiry (z arab.) — tu: listy, rozkazy sułtańskie. [przypis redakcyjny]
emir (z arab. wódz, dowódca, książę) — wysoki dowódca wojskowy w krajach muzułmańskich; także: tytuł honorowy przysługujący potomkom Mahometa, tytuł przełożonego zarządzającego prowincją z nadania kalifa. [przypis edytorski]
emisaryjusz klubów — wysłannik tajnych związków politycznych.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
emisja promieni röntgenowskich nieodłącznie towarzyszy fluorescencji (…). Myśl tę powziął pierwszy p. Henryk Poincaré — [por.] „Revue générale des sciences”, 30 stycznia 1896. [przypis autorski]
Emmenez moi avec vous comme je voudrai (fr.) — niech mnie pan weźmie z sobą, jakżebym chciała itd. [przypis redakcyjny]
emocjów — dziś popr. D.: emocji. [przypis edytorski]
emolument (łac.) — pożytek. [przypis redakcyjny]
emolumentum (łac.) — dobro. [przypis redakcyjny]
Emonez, młody chłopiec z Chio (…) — Diogenes Laertios, Życie Archezilausa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IV, 34. [przypis tłumacza]
Emori (…) estimo — Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], I, 8. [przypis tłumacza]
emotional (ang.) — emocjonalny, uczuciowy. [przypis edytorski]
Empedokles (494–434 p.n.e.) — filozof gr., twórca koncepcji czterech żywiołów, także poeta i lekarz. [przypis edytorski]
Empedokles (494–434 p.n.e.) — filozof, poeta i lekarz grecki, twórca koncepcji czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. Jako pierwszy stworzył teorię postrzegania zmysłowego. Wyjaśniał je tym, że każdy z przedmiotów emituje pewne wypływy, emanacje (aporrhoai), zaś zmysły ludzkie są wyposażone w specjalne pory przystosowane do odbierania wypływów od zewnętrznych przedmiotów, np. widziane mogą być rzeczy, które pasują do odpowiednich porów oka. Teorię postrzegania przejęli od Empedoklesa inni filozofowie i uczeni. [przypis edytorski]
Empedokles (494–434 p.n.e.) — filozof, poeta i lekarz grecki, twórca koncepcji czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]
Empedokles (494–434 p.n.e.) — filozof, poeta i lekarz grecki, twórca koncepcji czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]
Empedokles odrzucił królowanie, które mu ofiarowali — Diogenes Laertios, Empedokles z Agrygentu [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VIII, 63. [przypis edytorski]
Empedokles (ok. 440 p.n.e.) — filozof. Jest on autorem poematu O przyrodzie, z którego dochowały się obszerniejsze fragmenty. W utworze tym wyłożył naukę swoją. [przypis tłumacza]
Empedokles (ok. 494–ok. 434 p.n.e.) — filozof, poeta i lekarz grecki, jako pierwszy stworzył teorię postrzegania zmysłowego. Wyjaśniał je tym, że każdy z przedmiotów emituje pewne wypływy, emanacje (aporrhoai), zaś zmysły ludzkie są wyposażone w specjalne pory przystosowane do odbierania wypływów od zewnętrznych przedmiotów, np. widziane mogą być rzeczy, które pasują do odpowiednich porów oka. Teorię postrzegania przejęli od Empedoklesa inni filozofowie i uczeni. [przypis edytorski]
Empedokles (ok. 494–ok. 434 p.n.e.) — filozof, poeta i lekarz grecki, twórca koncepcji czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]
Empedokles z Agrygentu (ok. 494–ok. 434 p.n.e.) — filozof, poeta i lekarz grecki, twórca koncepcji czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]
Empedokles z Akragas [a. Empedokles z Agrigentum] (ok. 483–ok. 423 p.n.e.) — filozof (cztery elementy świata: ogień, powietrze, woda i ziemia). [przypis tłumacza]
Empedokles z Akragas (ok. 494–ok. 434 p.n.e.) — starożytny poeta i filozof grecki, autor koncepcji czterech żywiołów. [przypis edytorski]
Empedokles zauważył tę niezgodność u Agrygentynów (…) — [por:] Diogenes Laertios, Empedokles z Akragas [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VIII, 63. [przypis tłumacza]
Empfindlichkeit, czyli, jak powiada mój słownik niemiecko-angielski, sensibility, czyli, jak mówi słownik angielsko-francuski, sensibilité. [przypis autorski]
empire city (ang.) — miasto imperialne. [przypis edytorski]
empire (fr.) — styl cesarstwa; styl architektury, mebli itp., rozwinięty najpierw we Francji na początku XIX w., w okresie panowania cesarza Napoleona I, nawiązywał do form sztuki Rzymu cezarów. W meblarstwie charakterystyczne były formy proste, przejrzyste, ozdoby z brązu, motywy orientalne. [przypis redakcyjny]
empire (fr.) — styl cesarstwa; styl w sztuce, meblarstwie, modzie itp., odmiana późnego klasycyzmu związana z rządami Napoleona I we Francji; wykorzystywał wzory i motywy sztuki staroż. Grecji, Rzymu i Egiptu, np. sfinksy, gryfy, kariatydy, a także motyw łabędzia (ulubionego ptaka cesarzowej Józefiny), inicjał Napoleona w wieńcu laurowym, motyw pszczoły, gwiazdy, orłów cesarskich. [przypis edytorski]
empire (fr.) — styl cesarstwa; styl w sztuce, meblarstwie, modzie itp., rozwinięty we Francji za panowania cesarza Napoleona I. [przypis edytorski]
empirejski (daw.) — podobny najwyższej ze sfer niebieskich. [przypis edytorski]
empirejskie drzwi (mit. gr.) — drzwi do najwyższej sfery nieba. [przypis edytorski]
empirejskie niebo — w dawnej kosmologii: znajdująca się za sferą gwiazd najdalsza, najbardziej zewnętrzna sfera wszechświata, będąca siedzibą Boga, miejscem pobytu aniołów i świętych. [przypis edytorski]
empire — późna odmiana klasycyzmu francuskiego, która rozwinęła się za panowania Napoleona I. Ornamenty charakterystyczne dla tego stylu nawiązywały do motywów pochodzących ze starożytnego Egiptu, pojawiała się także zdobiona litera „N”, gwiazdy, wieńce laurowe. [przypis edytorski]
empire — styl w sztuce i architekturze, powstały we Francji za panowania Napoleona I. [przypis redakcyjny]
empire — także: styl cesarstwa; odmiana późnego klasycyzmu związana z rządami Napoleona I we Francji i okresem jego triumfów w Europie; styl powstał w l. 1800–1815, wykorzystywał wzory i motywy sztuki staroż. Grecji, Rzymu i Egiptu, np. sfinksy, gryfy, kariatydy, a także motyw łabędzia (ulubionego ptaka cesarzowej Józefiny), inicjał Napoleona w wieńcu laurowym, motyw pszczoły, gwiazdy, orłów cesarskich. [przypis edytorski]
empireum — kosmiczne niebiosa, najbardziej zewnętrzna sfera wszechświata, będąca siedzibą Boga, miejscem pobytu aniołów i świętych. [przypis edytorski]
Empireum — najwyższa sfera nieba. [przypis edytorski]
empireum — najwyższa sfera nieba wg astronomii starożytnej. [przypis edytorski]
empireum (staroż. i śrdw.) — najwyższe niebo, rozumiane jako sfera ognia i światła, raj bądź siedziba Boga lub bogów. [przypis edytorski]
empiria (filozof.) — doświadczenie, poznanie zmysłowe. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm a. drugi pozytywizm — nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. Znosił różnicę między idealizmem a materializmem poprzez wysunięcie tezy o psychologicznej naturze zdarzeń. Głównym postulatem było rozróżnienie między wiedzą naukową (opartą na empirii, czyli na doświadczeniu zmysłowym) i nienaukową (opartą na metafizyce). Najważniejsi przedstawiciele: Richard Avenarius i Ernst Mach. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm a. „drugi pozytywizm” — pozytywistyczny nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm —„drugi pozytywizm”, pozytywistyczny nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm — nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku, postulujący konieczność usunięcia z nauki pojęć subiektywnych, apriorycznych i metafizycznych, ograniczenie jej do opisu „czystego doświadczenia”, do ekonomicznego, tj. skrótowego zapisu zjawisk. Jego najważniejszymi przedstawicielami byli Richard Avenarius i Ernst Mach. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm — nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX w., który postulował usunięcie z nauki czynników i pojęć metafizycznych i subiektywnych przez sprowadzenie jej do skrótowego opisu zjawisk danych w bezpośrednim, „czystym” doświadczeniu. [przypis edytorski]
empirycznie — doświadczalnie, praktycznie. [przypis edytorski]
empiryjski — charakterystyczny dla Empireum, tj. najwyższej sfery niebieskiej. [przypis edytorski]
empiryjskie niebo — dziś popr.: niebo empirejskie, znajdująca się za sferą gwiazd najdalsza, najbardziej zewnętrzna sfera wszechświata, będąca siedzibą Boga, miejscem pobytu aniołów i świętych. Idea hierarchii kosmicznych niebios, coraz odleglejszych od środka świata, kwitła w systemie geocentrycznym, w heliocentryzmie stopniowo traciła na znaczeniu i ostatecznie została porzucona. [przypis edytorski]
empiryzm — pogląd zakładający, że doświadczenie (i jego racjonalna analiza) odgrywa kluczową rolę w poznaniu. [przypis edytorski]
emploi (fr.) — zawodowa specjalność aktora, odpowiadająca jego predyspozycjom. [przypis edytorski]
employment agency (ang.) — agencja pracy, zatrudnienia; biuro pośrednictwa pracy. [przypis edytorski]
employment (ang.) — zatrudnienie. [przypis edytorski]
Empoli — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Toskania, w prowincji Florencja. [przypis edytorski]
empregado publico (port.) — pracownik publiczny. [przypis edytorski]
empressement (z fr.) — gorliwość, przesada. [przypis edytorski]
Empusa (mit. gr.) — monstrum zesłane przez Hekatę, niepokoiło podróżnych, a żywiło się mięsem ludzkim. [przypis tłumacza]
Empuza (mit. gr.) — demon z orszaku bogini śmierci Hakate, także: uosobienie strachu, widmo zamieszkujące królestwo Hadesa; rodzaj wampira: nocą Empuza miała opuszczać zaświaty, by napadać na podróżnych, zabijać ich, wysysać ich krew i żywić się ich ciałem; imię Empuzy znaczy: „wdzierająca się siłą”; opisywana i przedstawiona z jedną nogą oślą, a drugą z brązu (a. spiżu), mogła przybierać dowolne kształty. [przypis edytorski]
Empuza (mit. gr.) — demon z orszaku bogini śmierci Hakate, także: uosobienie strachu, widmo zamieszkujące królestwo Hadesa; rodzaj wampira: nocą Empuza miały opuszczać zaświaty, by napadać na podróżnych, zabijać ich, wysysać ich krew i żywić się ich ciałem; imię Empuzy znaczy: „wdzierająca się siłą”; miała jedną nogę oślą, a drugą z brązu (a. spiżu), mogła przybierać dowolne kształty. [przypis edytorski]
Empuza (mit. gr.) — jedna z Lamii o oślej nodze bądź głowie. [przypis edytorski]
empuzy a. lamie (mit. rzym.) — upiory pod postacią pięknych kobiet, porywające i zjadające dzieci i młodych mężczyzn. [przypis edytorski]
emska — wysokozmineralizowana woda pochodząca ze źródeł w kurorcie Ems (Bad Ems) w płd.-zach. Niemczech, stosowana w leczeniu astmy i innych chorób dróg oddechowych, a. sól emska, rozpuszczalny w wodzie proszek, produkt farmaceutyczny o zbliżonym działaniu. [przypis edytorski]
emu (biol.) — podrodzina nielotnych, szybko biegających ptaków zamieszkujących Australię. [przypis edytorski]
emu (biol.) — podrodzina ptaków z rodziny kazuarowatych, obejmująca nielotne i szybko biegające ptaki, zamieszkujące całą Australię. [przypis edytorski]
emulacją — [przez] współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
emulacja (daw.) — współzawodnictwo, rywalizacja. [przypis edytorski]
emulacja (daw., z łac.) — rywalizacja. [przypis edytorski]
emulacja — współzawodnictwo poprzez naśladownictwo. [przypis edytorski]
emulacja — współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — konkurowanie z czyimiś osiągnięciami poprzez ich twórcze naśladownictwo. [przypis edytorski]
emulacja (z łac.) — naśladownictwo. [przypis edytorski]
emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — tu: niezgoda, konflikt. [przypis redakcyjny]
emulacji — [forma D.lp od rzecz. r.ż. emulacja] współzawodnictwa. [przypis redakcyjny]
emulantów — współzawodników. [przypis redakcyjny]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik, konkurent. [przypis edytorski]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik, przeciwnik. [przypis edytorski]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik. [przypis redakcyjny]
emulować (daw., z łac.) — rywalizować, współzawodniczyć. [przypis edytorski]
emulować — rywalizować. [przypis edytorski]
emulować (z łac.) — rywalizować. [przypis edytorski]
Emunctae (…) versus (łac.) — „Choć wie, jak trawa rośnie, licho kleci rymy” (Horatius, Satirae, 1, 4, 8; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
en abbé (z fr.) — na księży sposób. [przypis redakcyjny]
en attendant (fr.) — tu: tymczasem. [przypis edytorski]
En avant (fr.) — Naprzód, dalej! [przypis edytorski]
en avant (fr.) — naprzód, do przodu. [przypis edytorski]
en avant (fr.) — naprzód (komenda wojsk. i taneczna). [przypis edytorski]
en avant! (fr.) — naprzód! [przypis edytorski]
en avant (fr.) — naprzód. [przypis edytorski]
en bataille (fr.) — na bakier, w nieładzie. [przypis edytorski]
en biens — na majątku. [przypis edytorski]
en bloc (fr.) — w całości, ogółem, hurtem. [przypis edytorski]
