Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6611 przypisów.
tarpejska skała — stroma ściana wzgórza kapitolińskiego w starożytnym Rzymie, skąd strącano zbrodniarzy i zdrajców. [przypis redakcyjny]
tarpu — tarp. [przypis edytorski]
Tarrakona — dziś Aragonia. [przypis redakcyjny]
Tar — rzeka Taro, lewy dopływ Padu. [przypis redakcyjny]
Tars — Tars (dziś: Tarsus w Turcji), miejsce urodzenia, a następnie chrześcijańskiego kultu św. Pawła Apostoła. [przypis edytorski]
Tarsus a. Tars — miasto w południowej Turcji, w Cylicji, nad rzeką Kydnos; w 333 p.n.e. zostało zdobyte przez Aleksandra III Wielkiego. [przypis edytorski]
tartana — mały, jednomasztowy żaglowiec, służący do łowienia ryb na Morzu Śródziemnym do końca XX w. [przypis edytorski]
tartan — szkocki pasiasty pled. [przypis redakcyjny]
Tartaria — dawna nazwa geograficzna terenów zach. i płd. Azji, od Morza Kaspijskiego do Pacyfiku, zamieszkiwanej m.in. przez plemiona Tatarów. [przypis edytorski]
Tartar (mit. gr.) — najciemniejsza i najstraszniejsza część krainy umarłych. [przypis edytorski]
Tartar (mit. gr.) — najciemniejsza i najstraszniejsza część krainy zmarłych. [przypis edytorski]
Tartar (mit. gr.) — najmroczniejsza i najniższa część podziemnej krainy zmarłych, miejsce pobytu dusz skazanych na wieczne cierpienie. [przypis edytorski]
Tartar (mit. gr.) — przepaść w podziemnej krainie zmarłych, miejsce pobytu dusz skazanych na wieczne cierpienie. [przypis edytorski]
tartas (daw.) — zgiełk, zamęt, hałas. [przypis edytorski]
Tartessos — półmityczne staroż. portowe miasto i region na południu Płw. Iberyjskiego, słynące z bogactw centrum handlu metalami. Dla staroż. Greków Tartessos, położone za Cieśniną Gibraltarską, na brzegu Oceanu, znajdowało się na krańcach świata. [przypis edytorski]
Tartessos — półmityczne staroż. portowe miasto i region na południu Płw. Iberyjskiego, słynące z bogactw centrum handlu metalami. [przypis edytorski]
tartinka — niewielka kanapka, zwykle z wyrafinowanymi dodatkami. [przypis edytorski]
tartinki (z ros.) — kanapki. [przypis edytorski]
tartiuferia — świętoszkowatość; por. tytuł komedii Molière'a: Tartuffe, czyli Świętoszek. [przypis edytorski]
tartofle — trufle. [przypis redakcyjny]
Tartufe — główny bohater komedii Moliera Świętoszek. [przypis edytorski]
Tartufe — główny bohater komedii Świętoszek Moliera. [przypis edytorski]
Tartufe — główny bohater Świętoszka Moliera. [przypis edytorski]
Tartufe — główny bohater Świętoszka Moliere'a. [przypis edytorski]
Tartufe — Świętoszek; tytuł komedii Moliera i nazwisko jej głównego bohatera zostały w ten sposób przetłumaczone na polski. [przypis edytorski]
Tartufe — Świętoszek; w oryg. tekście fr. tak brzmi nazwisko głównego bohatera. [przypis edytorski]
Tartuffe — główny bohater komedii Moliera Świętoszek. [przypis edytorski]
Tartuffe — główny bohater komedii Świętoszek Moliera. [przypis edytorski]
tartuffe — z fr. hipokryta. [przypis edytorski]
tartufole (lm) — trufle. [przypis redakcyjny]
tartynka — kanapka. [przypis edytorski]
tartynka (z fr.) — niewielka kanapka. [przypis edytorski]
taruotis — tartis. [przypis edytorski]
Tarus — rzeka Taro, lewy dopływ Padu. [przypis redakcyjny]
Tarychea — Ταριχέαι, miasto na południowym krańcu jeziora Genezaret, wedle Robinsona ruiny obok wsi Kerak. [przypis tłumacza]
Taryfa — dziś popr.: Tarifa, miasto w płd. Hiszpanii; nazwa stosowana także na określenie przylądka Marroquí, na którym leży to miasto, najdalej na południe wysuniętego punktu Płw. Iberyjskiego i równocześnie lądu stałego Europy. [przypis edytorski]
taryfa (z wł.) — wykaz. [przypis redakcyjny]
taryfę — cennik; tu: cedułę targową. [przypis redakcyjny]
taśma szczęśliwa — przepaska Wenery rozbudzająca miłość. [przypis redakcyjny]
taśmiana tkanka (starop.) — prosta, gruba tkanina. [przypis redakcyjny]
Taśmin, a. Taśmina, ukr. Тя́сми́н — rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Dniepru, przepływa przez Czehryn (Чигирин). [przypis edytorski]
Taśmina, ukr. Tiasmyn — rzeka na środkowej Ukrainie, prawy dopływ Dniepru. [przypis redakcyjny]
taśmy galonowe — taśmy ściśle splecione, do naszywania i bramowania. [przypis redakcyjny]
tasak (starop.) — miecz krótki, szeroki; puginał. [przypis redakcyjny]
Ta sama myśl napisania (…) — Na marginesie: Zamiast tej całej gadaniny może wystarczy, co następuje: Brulard (Maria Henryk) urodził się w Grenobli w 1783, w dobrej mieszczańskiej rodzinie z pretensjami do szlachectwa; w dziewięć lat później, w 1792, nie było dumniejszych od nich arystokratów. B. od wczesnego dzieciństwa patrzał na złośliwość i hipokryzję pewnych ludzi, stąd instynktowna nienawiść do religii. Jego dzieciństwo było szczęśliwe do śmierci matki, którą stracił mając siedem lat, później księża zmienili je w piekło. Żeby się z niego wydobyć, studiował z entuzjazmem matematykę i w 1797 czy 98 uzyskał pierwszą lokatę, podczas gdy pięciu uczniów przyjętych w miesiąc później do Szkoły Politechnicznej miało tylko drugą. Przybył do Paryża nazajutrz po 18 brumaire'a (9 listopada 1799), ale ani myślał poddać się egzaminowi do Szkoły Politechnicznej. Wyruszył na ochotnika z armią rezerwową i dotarł na przełęcz Św. Bernarda w dwa dni po Pierwszym Konsulu. Kiedy się znalazł w Mediolanie, pan Daru, jego krewniak, wówczas inspektor rewii przy armii, przydzielił go w randze kwatermistrza, a potem podporucznika do szóstego pułku dragonów, którego pułkownikiem był pan Le Baron, jego przyjaciel. W swoim pułku B., który miał 150 franków miesięcznej pensji i uważał się za bogatego (miał siedemnaście lat), został nie najlepiej przyjęty: zazdroszczono mu; mimo to otrzymał dobre świadectwo z Rady Administracji. W rok później został adiutantem dzielnego generała, porucznika Michaud, brał udział w bitwie nad Mincio, gdzie przeciwnikiem był generał Bellegarde, poznał głupotę generała Brune, stał garnizonem w uroczym Brescia i Bergamo. Zmuszony opuścić generała Michaud, gdyż pełnienie funkcji adiutanta wymagało co najmniej stopnia porucznika, dogonił szósty pułk dragonów w Alba i Savigliano w Piemoncie. W Saluzzo był umierający, czternaście razy puszczono mu krew; miał tam śmieszną przygodę z wielką damą. Zbrzydziwszy sobie towarzyszy, wojaków, B. przybył do Grenobli i zakochał się w pannie Wiktorynie M[ounier]; korzystając z krótkiego pokoju, podał się do dymisji i wyjechał do Paryża, gdzie spędził samotnie dwa lata na lekturze Listów perskich Montaigne'a, Cabanisa, Tracy'ego; co wówczas uważał za zabawę, w rzeczywistości było dopełnieniem edukacji. [W dalszej części zostały uwzględnione tylko najważniejsze z marginaliów; red. WL] [przypis autorski]
ta sama zasada — zasada cnoty, gdyż każde państwo prawne jest republiką. [przypis tłumacza]
ta samotna dama, której mi oczy uprzednio zabłysły — Tą damą jest Matylda. (Patrz o niej przypisek w pieśni XXVIII.) Ona duchem zupełnie oczyszczona, ofiaruje się upokorzonemu poecie być przewodniczką jego i pomóc mu z przypomnienia jego winy omyć się w letejskich wodach niepamięci. Ona sama lekka i czysto duchowa ślizga się po wód powierzchni, w których tonie przypomnienie winy i grzechu. Prawda jasna i głęboka! [przypis redakcyjny]
Ta sekta — Pirronizm. [przypis tłumacza]
tasgatis — taigi. [przypis edytorski]
T'as jamais entendu? (fr.) — Nigdy nie słyszałeś? [przypis edytorski]
taska (ros. M. таска, B. таску) — smutek, zmartwienie. [przypis edytorski]
taska (z ros.) — smutek, zmartwienie. [przypis edytorski]
Tass — Bernardo Tasso, ojciec Torkwata (1493–1569), także poeta, autor epopeicznego poematu w stu pieśniach pt. Amadigi. [przypis redakcyjny]
Tasso — chodzi o włoskiego poetę, Torquato Tasso (1544–1595), autora niezwykle popularnego w czasach romantyzmu poematu heroicznego Jerozolima wyzwolona (1575), którego głównym bohaterem był wspomniany tu poniżej Goffred; poemat opisuje walki chrześcijan z muzułmanami podczas pierwszej krucjaty. [przypis edytorski]
Tasso, Torqato (1544–1595) — poeta włoski, autor pisanej oktawą Jerozolimy wyzwolonej. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — poeta włoski, autor poematu Jeruzalem wyzwolona, poświęconego pierwszej krucjacie. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — poeta włoski doby renesansu, zyskał sławę jako autor poematu epickiego z dziejów pierwszej krucjaty Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — włoski poeta renesansowy, autor sławnego eposu rycerskiego Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — włoski poeta renesansowy, autor sławnego poematu epickiego Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — włoski poeta renesansowy. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — włoski poeta renesansowy, urodzony w Sorrento. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — włoski poeta renesansowy, zyskał sławę jako autor poematu epickiego z dziejów pierwszej krucjaty Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1595) — wybitny poeta włoskiego renesansu, autor poematu rycerskiego Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
Tasso, Torquato (1544–1599) — poeta włoski, autor Jerozolimy wyzwolonej, 8 lat spędził w szpitalu więziennym. [przypis redakcyjny]
Tass — właść. Torquato Tasso (1544–1595), poeta wł. renesansu, autor sławnego poematu epickiego Jerozolima wyzwolona. Był owiany legendą związaną m.in. z pobytem w szpitalu psychiatrycznym; bardzo popularny w okresie romantyzmu. [przypis edytorski]
taster — część aparatu nadawczego. [przypis edytorski]
taster — tu: przycisk. [przypis edytorski]
taster (z niem.) — przycisk. [przypis edytorski]
taszka (daw.) — sakiewka, kieszeń, kieska. [przypis edytorski]
taszka (daw., z niem.) — sakiewka, woreczek; kieszeń. [przypis edytorski]
taszka — sakiewka. [przypis edytorski]
Ta szuja — w staropolszczyźnie rzeczownik zbiorowy: motłoch.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
taszur — kij bambusowy z krótkim rzemykiem do poganiania konia. [przypis redakcyjny]
taszyzm — odmiana malarstwa abstrakcyjnego (z fr. la tache: plama). [przypis edytorski]
tatai — to. [przypis edytorski]
tatarczyk — tu: koń tatarski. [przypis edytorski]
Tatar (daw.) — dziś popr. forma D.lm: Tatarów. [przypis edytorski]
Tatar (daw.) — dziś popr. forma D.lm: Tatrów. [przypis edytorski]
Tatar — dziś popr. forma B. lm: Tatarów. [przypis edytorski]
Tatar — dziś popr. forma D.lm: Tatarów. [przypis edytorski]
Tatar — dziś popr. forma D. lm: Tatarów. [przypis edytorski]
Tatar — dziś popr. forma D. lm: Tatarów. [przypis redakcyjny]
Tatar — dziś popr. forma D.: Tatarów. [przypis edytorski]
tatarka — gryka. [przypis edytorski]
tatarka (reg.) — gryka. [przypis edytorski]
tatarka — tu: tatarak. [przypis edytorski]
Tatarów krymskich, nohajskich, białogrodzkich i budziackich — nazwy Tatarów koczujących na stepach pomiędzy Wołgą a Dunajem: Orda nogajska od Wołgi po Krym; białogrodzka od Krymu po Dniestr, nad którym leżało miasto Białogród (też: Akerman); budziacka od Dniestru po Dunaj w płd. Besarabii, zw. Budziakiem (z tur. budżak: węgieł, kąt). [przypis redakcyjny]
Tatarowie — dziś popr. forma M. lm: Tatarzy. [przypis edytorski]
Tatarowie — dziś popr.: Tatarzy; nazwa ludności jednego z plemion mongolskich. [przypis edytorski]
Tatarowie, którym wolno żenić się z córkami — To prawo jest u nich bardzo stare. Atylla, powiada Priskus w swojej Ambasadzie, zatrzymał się w pochodzie, aby zaślubić Eskę, swoją córkę: rzecz dozwolona (mówi) wedle praw Scytów. [przypis redakcyjny]
Tatarowie (…) to uczynili dla posługi królewskiej — „Jeduczy naposłuliu naszu” [przypis autorski]
tatarska chorągiew — Tatarów osiadłych na Litwie. [przypis redakcyjny]
tatarski brzeg — tak nazywano lewy brzeg Dniepru, prawy zwano ruskim. [przypis redakcyjny]
tatarskie ziele — tatarak. [przypis redakcyjny]
Tatary — dziś popr. forma M. lm: Tatarzy. [przypis redakcyjny]
Tatary (gw.), Tatarzy — tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
Tatary śniade — dziś popr. forma M. ln: śniadzi Tatarzy. [przypis edytorski]
Tatarzy białogrodzcy — Tatarzy mieszkający w Białogrodzie (a. Akermanie, dziś ukr.: Biłhorod-Dnistrowskij), położonym nad limanem Dniestru, ok. 20 km od Morza Czarnego, na terenie dzisiejszej płd. Ukrainy, ok. 50 km na płd. zach. od Odessy. Miasto, założone w VI w. p.n.e. jako kolonia grecka, w XVII i XVIII w. znajdowało się w rękach tatarskich. [przypis edytorski]
Tatarzy budziaccy — Tatarzy zamieszkujący w Budziaku; Budziak — kraina hist. nad Morzem Czarnym, pomiędzy Dniestrem a Dunajem. [przypis redakcyjny]
Tatarzy — grupa etniczna ludów tureckich z Europy wschodniej i z północnej Azji. [przypis edytorski]
