Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 6186 przypisów.

ochrona lub szwalnia — instytucje dobroczynne, w których wychowywano i dokarmiano dzieci z biednych rodzin; młodsze przebywały w przedszkolach zwanych ochronkami, starsze przyuczano do prostych prac, np. w specjalnie zorganizowanych szwalniach. [przypis edytorski]

ochronka a. ochrona — tu: przytułek, dom dziecka (w innym znaczeniu także: przedszkole). [przypis edytorski]

ochronka — daw. przedszkole; zakład dobroczynny zajmujący się wychowaniem ubogich dzieci. [przypis edytorski]

ochronka (daw.) — sierociniec bądź instytucja opiekująca się ubogimi dziećmi. [przypis edytorski]

ochronka (daw.) — zakład dobroczynny zajmujący się opieką nad sierotami i ubogimi dziećmi. [przypis edytorski]

ochronka — daw. zakład dobroczynny zajmujący się opieką nad ubogimi i pozbawionymi normalnych warunków rodzinnych dziećmi. [przypis edytorski]

ochronka (daw.) — zakład opiekuńczy dla dzieci, sierociniec a. przedszkole. [przypis edytorski]

ochronka — dom opiekuńczy; tu: dom sierot. [przypis edytorski]

ochronka — ośrodek opieki nad ubogimi dziećmi. [przypis edytorski]

ochrostać (daw.) — okiełzać, ukrócić. [przypis redakcyjny]

ochrostać (daw.) — uspokoić. [przypis redakcyjny]

ochrostać — przyciąć (cięgą, cięgami). [przypis redakcyjny]

ochrypiały — dziś popr. forma: ochrypły a. zachrypły. [przypis edytorski]

ochrypiały — dziś popr.: ochrypły. [przypis edytorski]

ochrypnienie — dziś: ochrypnięcie. [przypis edytorski]

ochrzczone (pot.) — o wódce, piwie itp.: rozcieńczone wodą, zwykle w lokalu, bez ujawniania klientom. [przypis edytorski]

ochtuska (reg.), łoktusa (daw.) — duża kwadratowa chusta składana w trójkąt i zarzucana na ramiona lub na głowę i ramiona. [przypis edytorski]

Och, ty pijaku z psim pyskiem, a za to z sercem jeleniaIliada I 225, Achilles do Agamemnona, wodza naczelnego wyprawy greckiej pod Troję. [przypis edytorski]

ochwacony — o koniu: cierpiący na ochwat, tj. ostre zapalenie kopyta. [przypis edytorski]

ochwiara — dziś popr.: ofiara. [przypis edytorski]

ochwiarować — dziś popr.: ofiarować. [przypis edytorski]

ochwierutać — potrząsnąć. [przypis edytorski]

ochwiewać — dziś: rozchwiewać; powodować, że coś zaczyna się chwiać. [przypis edytorski]

Och (…) — w tłumaczeniu brak poprzedniego akapitu dialogowego, wypowiedzi Gordona; w oryg. niem. Noch nicht! (Jeszcze nie!); red. WL. [przypis edytorski]

ochwytywać — neologizm, popr.: pochwytywać. [przypis edytorski]

ochylać (starop.) — okrywać, ochraniać. [przypis redakcyjny]

ochylić (daw.) — otoczyć, objąć, ochronić. [przypis edytorski]

ochynąć (daw.) — skoczyć, zanurzyć. [przypis redakcyjny]

ochynąć (starop.) — wywrócić się, upaść. [przypis edytorski]

ochynienie się (daw.) — narażenie się na niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]

ociążony — dziś: obciążony. [przypis edytorski]

ociętny (daw., gw.) — krnąbrny, uparty, zacięty, oporny. [przypis edytorski]

ociętny (daw.) — uparty, zacięty, krnąbrny. [przypis edytorski]

ociętny (przestarz.) — uparty. [przypis edytorski]

ociężać a. ociężyć (daw.) — stać się ciężkim. [przypis edytorski]

ociężeć (daw.) — nabrać ciężaru, ciążyć. [przypis edytorski]

ociec (daw.) — ojciec, tu D. lp oćca: ojca. [przypis edytorski]

ociec (daw.) — opuchnąć. [przypis redakcyjny]

ociec (gw.) — dziś popr. forma: M.lp.: ojciec. [przypis edytorski]

ociec — starop. postać wyrazu ojciec: ociec, oćca itd. [przypis redakcyjny]

O ciel! quelle bassesse (fr.) — o nieba, co za przyziemność. [przypis edytorski]

O cienie! kształt wasz to mara znikoma (…) — Kilka wierszy następnych są naśladowaniem znajomych pięknych trzech wierszy z Eneidy Wergiliusza księgi VI: „Ter conatus eram collo dare brachia circum,/ Ter frustra comprensa manus effugit imago./ Par levibus ventis volucrique simillima somno”. [przypis redakcyjny]

Ociepka, Teofil (1891–1978) — malarz samouk (z zawodu górnik), teozof i okultysta. [przypis edytorski]

ociepkowatość — krytyczne określenie stylu malarskiego Teofila Ociepki (1891–1978), malarza samouka (z zawodu górnika), teozofa i okultysty, chętnie używającego jaskrawych i przesadnie różnorodnych kolorów. [przypis edytorski]

ocieszywać (daw.) — ociosywać. [przypis edytorski]

Ocior (…) foeta — Lucretius, De rerum natura, V, 405. [przypis tłumacza]

Ockham, Wilhelm (ok. 1300–ok. 1350) — średniowieczny filozof i teolog scholastyczny, uczeń Dunsa Szkota, jedna z głównych postaci myśli średniowiecznej; oskarżony o herezję, ekskomunikowany, został zrehabilitowany pośmiertnie w 1359. [przypis edytorski]

Ockham Wilhelm — ur. w Occam w hrabstwie Surrey (Anglia), franciszkanin i uczeń Dunsa Szkota; ok. r.1320 nauczał w uniwersytecie paryskim; w walce Kościoła z władzą świecką występował przeciw papiestwu; prześladowany przez papieża schronił się na dwór Ludwika bawarskiego; um. w r. 1347. Ważniejsze dzieła: Quaestiones et decisiones in quattuor libros sententiarum, Quodlibeta septem, Tractatus logices, Opus nonaginta dierum; Compendium errorum Joannis papae XXII, Questiones octo de auctoritate summi pontificis. [przypis autorski]

ocknął — dziś popr.: ocknął się. [przypis edytorski]

O, cóż za szpetna i plugawa rzecz jest człowiek (…) — Seneka, Przedmowa (Praefacione) do Zagadnienia przyrodnicze (Quaestiones naturales), ks. I. [przypis tłumacza]

o co ich powołano — o co są oskarżeni. [przypis edytorski]

o co idzie — dziś raczej: o co chodzi. [przypis edytorski]

o co idzie — o co chodzi. [przypis edytorski]

o co się cała Rzplta na przeszłych sejmach domawiała — W recesie sejmu 1662 czytamy: „szl. Tytus Livius Boratyni lubo sam, lubo per delegatum suum ma być przy oddawaniu od egzaktorów szelągów jego wybicia, i jeśli ultra contentum pozwolenia Rzpltej pokaże się ich więcej wybitych albo i jaki inny mankament wszelakich pieniędzy jego wybicia, o to na bliższym sejmie ma być sądzony”. Ostatecznie inny dzierżawca mennicy, Tynf, uciekł za granicę, zaś Boratyni, oczyściwszy się z zarzutów, pozostał, spokrewnił się ze szlachtą i otrzymał później za Jana III wynagrodzenie za utensilia mennicze. [przypis redakcyjny]

O! co tak, to najlepiej — Poeta stara się w sposobie mówienia Miecznika odtworzyć jak najwierniej język potoczny, codzienny. Więc: trza (w. 331), taż to (w. 373) i podobnie też tutaj. [przypis redakcyjny]

Octave Mirbeau (1848–1917) — fr. pisarz i krytyk sztuki. [przypis edytorski]

ocucać — budzić się, ocknąć. [przypis redakcyjny]

ocucić (daw.) — budzić się, ocknąć. [przypis redakcyjny]

ocucić się — obudzić się, ocknąć. [przypis redakcyjny]

O cudzie (…) — Aluzja do cudu w Port-Royal, który się objawił cudownym uleczeniem siostrzenicy Pascala, Małgorzaty Périer. [przypis tłumacza]

ocuglić (daw.) — poskromić. [przypis edytorski]

oculate (łac.) — ostrożnie, bacznie. [przypis redakcyjny]

oculo spectator, mente incognitor (łac.) — oczami widzący, zaś umysłem niepojmujący. [przypis edytorski]

Oculus Maris (łac.) — Morskie Oko. [przypis edytorski]

O curas chymicorum… — Heksametr powyższy pochodzi co prawda od najbardziej niemieckiego badacza, ułożył go mianowicie Jan Kepler, chodziło mi tutaj jednak o to, aby ustawić na właściwym miejscu żydowską skłonność do chemii. Nie mam przez to zamiaru uchybiać chemii innej, umiejętności takiego Berzeliusa, Liebiga, van t'Hotta. [przypis autorski]

O curas chymicorum! O quantum in pulvere inane! (łac.) — O trudy chemików! O jakaż pustka w kurzu! [przypis edytorski]

ocy (gw.) — oczy. [przypis edytorski]

ocyle — wymienne stalowe kliny, wpuszczane dawniej w końce ramion podków, żeby zapobiec ślizganiu się konia na gładkiej powierzchni; zastąpione przez hacele. [przypis edytorski]

oczajdusza (daw.) — hulaka; hultaj. [przypis edytorski]

oczajdusza (daw.) — hulaka, hultaj. [przypis edytorski]

oczajdusza — oszust, łobuz. [przypis redakcyjny]

Oczaków — miasto portowe, dziś na terenie Ukrainy; założone w starożytności jako kolonia Miletu; w XV-XVIII w. bywało pod panowaniem polskim i tatarskim. [przypis edytorski]

oczami wartowana tylą — pilnowana przez tyle oczu. [przypis edytorski]

oczap (daw.) a. oczapa (gw.) — belka nad wrotami. [przypis edytorski]

o czarodziejskiej potędze muzyki… — podania starożytne o Orfeuszu, Amfionie i Arionie mówią nam o wpływie muzyki także na zwierzęta. [przypis redakcyjny]

oczarował Łukaszowę (daw.) — dziś: (…) Łukaszową. [przypis edytorski]

oczarowywa — dziś popr.: oczarowuje. [przypis edytorski]

o czasiech — dziś popr. forma Ms. lm: o czasach. [przypis redakcyjny]

ocz ci idzie (starop.) — o co ci [chodzi]. [przypis redakcyjny]

oczekiwam (starop. forma) — dziś popr.: oczekuję. [przypis edytorski]

Oczekując (…) zupełnego przechylenia się nauki w stronę mistycyzmu (…) Wielkie epoki bywają w początku i końcu społeczeństw — E. Przewóski, Krytyka literacka we Francji, Lwów 1899, II, s. 173. Cytuję za Przewóskim z powodu zupełnej niedostępności książki Morice'a. [przypis autorski]

oczepiny — ceremonia wiązania chustki na głowie panny młodej. [przypis autorski]

oczepiny — obyczaj weselny, polegający na wiązaniu pannie młodej czepca, stanowiącego symbol stanu małżeńskiego. [przypis edytorski]

oczepiona — w czepku zakładanym podczas wesela młodej mężatce. [przypis edytorski]