Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159532 przypisów.

szklanny — dziś popr.: szklany; huta szklanna — huta szkła. [przypis edytorski]

szklanny — dziś: szklany. [przypis edytorski]

szklannym (daw.) — dziś: szklany. [przypis edytorski]

szklannym światłem — światłem w szybach. [przypis edytorski]

szklanny (reg.) — dziś popr.: szklany. [przypis edytorski]

szklanymi oczy — dziś popr. forma N. lm rzeczownika: oczami. [przypis edytorski]

szklarz (pot.) — szklarka, gatunek ważek o zielonym ciele i błyszczących, szklistych skrzydłach. [przypis edytorski]

szklarz, właść. szklarka — gatunek ważki. [przypis edytorski]

szklenę (daw., gw.) — szklankę. [przypis autorski]

szklenica (daw.) — szklanica. [przypis edytorski]

szklenica (starop.) — także: śklenica a. sklenica. [przypis edytorski]

szklennica — szklanica, szklanka. [przypis edytorski]

szklisto — dziś popr.: szkliście. [przypis edytorski]

szklisto — dziś: szkliście. [przypis edytorski]

szklniący — błyszczący, lśniący. [przypis edytorski]

szklniący (daw.) — lśniący, błyszczący jak szkło. [przypis edytorski]

szklniący — lśniący jak szkło. [przypis edytorski]

szklnić się (tu: forma 3 os. lm cz. przesz. szklniły) — lśnić się jak szkło. [przypis edytorski]

szkód staradawnych — mowa o dawniejszej wyprawie greckiej pod wodzą Heraklesa, zakończonej zburzeniem Troi i porwaniem Hezjony. [przypis redakcyjny]

Szkocja — kraj należący do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. [przypis edytorski]

szkockiego rycerza, Wallasa — William Wallace [wym.: łoles] (ok. 1270–1305), szkocki rycerz, przywódca powstania przeciwko rządom Anglii, bohater narodowy Szkocji. [przypis edytorski]

szkoc (l. mn. od szejgec) — hultaj. [przypis tłumacza]

szkoda głowy psować (starop.) — szkoda zawracać sobie tym głowę. [przypis redakcyjny]

szkoda każde następne słowo — dziś popr.: szkoda każdego następnego słowa. [przypis edytorski]

szkodny (daw.) — przynoszący szkodę, szkodliwy. [przypis edytorski]

szkodować (daw.) — ponosić szkodę, stratę. [przypis edytorski]

szkodować (daw.) — ponosić szkodę, tracić. [przypis edytorski]

szkodować — ponosić straty. [przypis redakcyjny]

szkodować się — przysparzać sobie uszczerbku, wykosztowywać się. [przypis edytorski]

szkodzić [drobne miasta] (starop.) — szkodzić pomniejszym miastom; niszczyć pomniejsze miasta. [przypis edytorski]

szkodzić kogo (starop.) — atakować, bić kogo; wyrządzać szkodę komu. [przypis redakcyjny]

szkodzić kogo (starop.) — atakować kogo, wyrządzać szkodę; dziś: szkodzić komu (nieprzyjaciołom itp.). [przypis edytorski]

szkodzili (…) chrześciany (starop. forma) — dziś popr. z C.lm: szkodzili chrześcijanom. [przypis redakcyjny]

szkoła apuchtinowska — Aleksandr Apuchtin był kuratorem warszawskiego okręgu szkolnego w latach 1879–97, kiedy to zasłynął jako rusyfikator szkolnictwa; stosował represje wobec nauczycieli i uczniów oraz metody policyjne w szkołach. [przypis edytorski]

szkoła bolońska — kierunek w malarstwie wł., powstały w Bolonii pod koniec XVI w.; twórcy jego dążyli do zjednoczenia w dziele sztuki właściwości najlepszych mistrzów renesansu, szczególnie Rafaela i Tycjana; w rezultacie tych założeń malarstwo ich nie wnosiło do sztuki oryginalnych wartości; jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły bolońskiej był Gwido Reni (1575–1642). [przypis redakcyjny]

szkoła dra Cecila Reddie'ego założona w Abbotsholme… — szkołę tę polscy czytelnicy znają z przekładu dzieła Demolins pt. Nowe wychowanie i z artykułów „Przeglądu Pedagogicznego” O szkołach nowego typu. Na wzór jej powstały we Francji L'école de Roches i podobna szkoła w Harzu. [przypis tłumacza]

szkoła elementarna — dziś: szkoła powszechna. [przypis edytorski]

szkoła filozofów wiedeńskich, Wiener Kreis — Koło Wiedeńskie, istniejąca od 1922 r. grupa filoz. reprezentująca pozytywizm logiczny, skupiona wokół Katedry Filozofii i Historii Nauk Indukcyjnych, kierowanej przez Moritza Schlicka na Uniwersytecie Wiedeńskim; w jej skład wchodzili: Gustav Bergmann, Rudolf Carnap, Philipp Frank, Hans Hahn, Victor Kraft, Karl Menger, Richard von Mises, Marcel Natkin, Otto Neurath, Olga Hahn-Neurath, Theodor Radaković, Rose Rand, Friedrich Waismann; wpływ na kierunek kształtowania się poglądów filozoficznych grupy wywarł Ludwig Wittgenstein, który uczestniczył w niektórych spotkaniach grupy. Ze strony polskiej kontakty z Kołem Wiedeńskim utrzymywali filozofowie ze szkoły lwowsko-warszawskiej: Alfred Tarski, Kazimierz Ajdukiewicz, Leon Chwistek, Stanisław Leśniewski, Jan Łukasiewicz oraz Tadeusz Kotarbiński. [przypis edytorski]

szkoła flamandzka — tu: mistrzowskie malarstwo flamandzkie epoki baroku, reprezentowane przez Rubensa oraz jego uczniów i współpracowników (m.in. Jordaensa, van Dycka), charakteryzujące się realizmem i zmysłowością. [przypis edytorski]

Szkoła Główna Warszawska — szkoła wyższa działająca w latach 1862–1869, miała 4 wydziały: prawa i administracji, filologiczno-historyczny, matematyczno-fizyczny i lekarski. Utworzona w budynku po zamkniętym w 1831 r. Uniwersytecie Warszawskim, zamknięta po powstaniu styczniowym. [przypis edytorski]

Szkoła Główna — wyższa uczelnia, założona w Warszawie w r. 1862, z polskim językiem wykładowym. Kształcili się w niej najwybitniejsi przedstawiciele pozytywizmu polskiego (Prus, Świętochowski, Sienkiewicz, Dygasiński, Chmielowski i in.). W roku 1869 została zamieniona przez władze carskie na uniwersytet z rosyjskim językiem wykładowym. [przypis redakcyjny]

szkoła junkierska — wojskowa szkoła oficerska w Rosji carskiej. [przypis edytorski]

„szkoła krakowska” — grupa konserwatywnych historyków, krytycznych wobec przeszłości Polski, potępiających powstania i szkodliwą dla państwowości „złotą wolność” szlachty Rzeczpospolitej, działających w drugiej połowie XIX w. w Krakowie; najbardziej znane postacie działające w tej grupie to Szujski i Kalinka. [przypis edytorski]

szkoła krakowska wydaje męże mądrością sławne — szkoła krakowska wydaje ludzi sławnych ze swojej mądrości. [przypis edytorski]

szkoła ludowa — dawna szkoła kształcąca na poziomie elementarnym, odpowiednik dzisiejszej szkoły podstawowej. [przypis edytorski]

Szkoła mężów — jedna z pierwszych komedii Moliera, przedstawia dwóch braci: cierpkiego i podejrzliwego Sganarela oraz pobłażliwego i ludzkiego Arysta. [przypis tłumacza]

Szkoła mężów — komedia Moliera z 1661 r. [przypis edytorski]

Szkoła Medyczna — wyższa uczelnia w dzielnicy łacińskiej, z bogatą biblioteką i muzeum anatomii porównawczej. Mieści się w gmachu z XVII w. [przypis redakcyjny]

szkoła niedzielna — znajdująca się zwykle przy kościele szkoła, w której uczono religii. [przypis edytorski]

szkoła normalna — kalka z fr. école normale: szkoła wyższa. [przypis edytorski]

szkoła platońska — tu: grupująca zwolenników neoplatonizmu, filozofii powstałej w II wieku n.e. pod wpływem nauczania Platona oraz pogańskiej myśli religijnej. [przypis edytorski]

szkoła początkowa — dziś: szkoła podstawowa. [przypis edytorski]

szkoła początkowa — dziś używana nazwa: szkoła podstawowa. [przypis edytorski]

szkoła powszechna — dziś: szkoła podstawowa. [przypis edytorski]

Szkoła Przygotowawcza — kurs wstępny do Szkoły Głównej, otwarty w 1861 r. [przypis redakcyjny]

szkoła psychologistów — nurt w filozofii XX w. reprezentowany przez Ernsta Macha, Richarda Avenariusa i Hansa Corneliusa. Z częścią poglądów głoszonych przez wspomnianych filozofów Witkacy się zgadzał, z innymi polemizował (np. w artykule Krytyka psychologizmu w czasopiśmie „Zet”). [przypis edytorski]

szkoła realna — typ szkół w krajach niemieckojęzycznych, kładący nacisk na zdobywanie praktycznych umiejętności przez szerokie grono ludności; podstawowymi przedmiotami nauczania w szkołach realnych wprowadzonych w XIX w. w Galicji były nauki matematyczno-przyrodnicze, języki nowożytne i rysunek, bez języka łacińskiego i greckiego, których nauczano w gimnazjach typu klasycznego. [przypis edytorski]

Szkoła Sztuk Pięknych — pałac z połowy XIX w. (obok Instytutu Francuskiego), zawiera cenne zbiory sztuki. [przypis redakcyjny]

Szkoła Sztuk Pięknych — średnia uczelnia artystyczna w Warszawie, istniała w latach 1844–1866. [przypis redakcyjny]

Szkoła wojskowa nie jest obsadzona — wakujące stanowisko, o które ubiegał się ojciec pana de Guibert. [przypis tłumacza]

Szkoła Wojskowa — pałac z połowy XVIII w., obok Pola Marsowego, pierwotnie szkoła wojskowa dla szlachty, później koszary. [przypis redakcyjny]

szkoła wydziałowa — w dawnych krajach Cesarstwa Austrii: trzyletnia szkoła przygotowująca uczniów do zawodu niewymagającego ukończenia szkoły średniej. [przypis edytorski]

Szkoła żon — komedia Moliera z 1662 roku. [przypis edytorski]

szkoły P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]

szkoły powiatowej P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]

szkoły wittenberskie — Uniwersytet w Wittenberdze w Saksonii, zał. w 1502 r., słynny w renesansie. [przypis edytorski]

szkoły wojewódzkie — tak przed r. 1864 nazywano w Królestwie Polskim szkoły średnie z polskim językiem nauczania. [przypis edytorski]

szkolarska metoda — metoda opierająca się na uproszczonych szkolnych formułkach. [przypis edytorski]

szkolarski (lekcew.) — tu: scholastyczny, taki jak w scholastyce, rozumianej jako skomplikowany, sformalizowany sposób myślenia, które jest bezwartościowe naukowo, ponieważ wszelkie wnioski wyprowadza z nieweryfikowanych autorytetów i twierdzeń. [przypis edytorski]

szkopek (gw.) — drewniane wiadro, używane podczas dojenia krów. [przypis edytorski]

szkopek lub: skopek — naczynie, kubek, kubełek. [przypis edytorski]

szkopuł (z wł.) — przeszkoda w działaniu. [przypis edytorski]

szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów i ogólnym osłabieniem, niegdyś często dotykająca marynarzy wskutek złej diety. [przypis edytorski]

szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem. [przypis edytorski]

szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem; inne nazwy choroby to: gnilec, cynga. [przypis edytorski]

szkorbutyczna — od rzecz. szkorbut: choroba wywołana awitaminozą, objawiająca się krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów, łamliwością kości i in., niegdyś często dotykająca marynarzy wskutek złej diety. [przypis edytorski]

Szkot — chodzi tu o Dunsa Szkota (1266–1308) sławnego filozofa średniowiecznego, który przyczynił się m.in. do uzasadnienia dogmatu kościoła katolickiego o niepokalanym poczęciu oraz sformułował jedno z podstawowych twierdzeń logiki dotyczących zdań, mianowicie że ze zdania fałszywego wynika każde zdanie. [przypis edytorski]

szkotowy — wełniany, podobny do kamlotowego. [przypis redakcyjny]

szkowrozić — dokazywać. [przypis autorski]

szkrupuł właśc. skrupuł — wątpliwość natury moralnej. [przypis edytorski]

szkuner — żaglowiec mający co najmniej dwa maszty z ożaglowaniem skośnym. [przypis edytorski]

szkuner — żaglowiec mający dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. [przypis edytorski]

szkuner — żaglowiec mający dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. Typowy szkuner posiada dwa maszty, przy czym tylny jest wyższy od przedniego. [przypis edytorski]

szkuta (daw.) — niewielki jednomasztowy statek. [przypis edytorski]

szkuta — krypa, duży płaskodenny statek żaglowy lub wiosłowy, służący do przewożenia dużych ładunków rzeką. [przypis edytorski]

szkuta — niewielki statek rzeczny do przewozu ładunków. [przypis edytorski]

szkuta — płaskodenny statek rzeczny do przewozu ładunków. [przypis edytorski]

szkuta — płaskodenny statek rzeczny. [przypis edytorski]

szkuta — płaskodenny statek rzeczny, używany w XVI–XVIII w.; tu ogólnie: statek. [przypis edytorski]