Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159532 przypisów.

suum cuique pulchrum (łac.) — swoje dla każdego piękne. [przypis redakcyjny]

suum effectum sortiri (łac.) — swój skutek wziąć. [przypis redakcyjny]

Suunu a. Sunet, gr. Syene — dziś Asuan, miasto w pobliżu I katarakty, w 1. nomie Górnego Egiptu, ok. 660 km na południe od Memfis, 180 km na południe od Teb. [przypis edytorski]

suvesti rokundą — suskaičiuoti. [przypis edytorski]

Suvilgo/ kūną medum ir ant laužo jį deda. — Paprotys deginti kūnus buvo žinomas daugumai senovės tautų; lietuviai jį užlaikė iki pat perėjimo į krikščionišką tikėjimą. Kronikieriai tame paprotyj randa didžiausią panėšumą lietuvių su senovės graikais ir rymėnais [rymėnas — Romos gyventojas. red. WL.]. Apeigas prie laidotuvių Strijkovskis kartais aprašo labai plačiai, ypatingai, numirus garbingam Kęstučiui. „Jo (Kęstučio) kūną Skirgėla, Jagėlos brolis, kaip yra kunigaikščių paprotys, garbingai perkėlė į Vilnių, o liepęs sudėti didelį laužą iš sausų medžių Vilniaus klonyje [klonis — slėni vieta, dauba. red. WL.], kaip lietuviai stabmeldžiai buvo pratę, parengė viską, kas yra reikalinga kūno deginimui; ten tai, aprėdęs į kunigaikštiškus rūbus ir ginklus, su kardu, raguotine ir saidoku, uždėjo jį ant laužo, o prie jo tarną ištikimiausiąjį, gyvą, mylimiausią žirgą, puikiai aprėdytą, porą kurtų [kurtas — labai greitas medžioklinis šuo. red. WL.], sakalų ir vižlą [vižlas — medžioklinis šuo nušautiems paukščiams iš vandens išnešti. red. WL.], nagus risiaus [risius (lenk.) — lūšis.red. WL.]: * ir meškos, ir trimitą dėl medžioklės; potam, sudėję dievams auką, pasimeldę, ir apgiedoję jo garbius darbus, kuriuos begyvendamas nuveikė, uždegė aną smalingą laužą ir taip jo kūną sudegino, o potam, pelenus ir visus kaulelius apgruzdėjusius įdėję į grabą, palaidojo; tokia tai buvo pabaiga ir laidojimas kunigaikščio Kęstučio”, (pusl. 467). [przypis autorski]

suvis — su visu, visai. [przypis edytorski]

suwać rowy — skakać przez rowy. [przypis redakcyjny]

Suwałki — miasto powiatowe w województwie podlaskim. [przypis edytorski]

Suwarów — Aleksandr Wasiljewicz Suworow (1729–1800), rosyjski dowódca wojskowy. [przypis edytorski]

Suwarow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, marszałek polny Austrii, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej w l. 1769–1772 (bitwy pod Orzechowem, Lanckoroną i Stołowiczami; oblężenie Wawelu), wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich (1773–1774 i 1787–1791; m.in. zdobycie twierdzy Izmaił), walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774) i do 31 I 1796 pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją dowodząc armią rosyjską i austriacką we Włoszech (m.in. bitwy nad Trebbią i pod Novi). [przypis edytorski]

Suwarow, popr.: Suworow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej, wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich, walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774), pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją. [przypis edytorski]

suwenir (fr. souvenir: wspomnienie, pamiątka) — upominek z podróży. [przypis edytorski]

suweren — angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów). [przypis edytorski]

suweren — niezależny władca, w epoce feudalnej zwierzchnik wasali. [przypis edytorski]

suweren — tu: angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów). [przypis edytorski]

suweren — tu: angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów); w oryginale ang.: besant, tj. bizant, złota moneta cesarstwa bizantyjskiego. [przypis edytorski]

suweren — władca sprawujący niezależną władzę zwierzchnią. [przypis edytorski]

su — właśc. sou, daw. drobna moneta francuska. [przypis edytorski]

su, właśc. sou — dawna drobna moneta francuska, warta 1/20 liwra (franka). [przypis edytorski]

su, właśc. sous (fr.) — daw. drobna moneta francuska, o wartości 1/20 liwra (funta). [przypis edytorski]

su, właśc. sous (fr.) — dawna drobna moneta francuska o wartości 1/20 liwra (funta), bita do 1795; później pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]

suwniry (z fr. souvenir: wspomnienie, pamiątka) — wspomnienia. [przypis edytorski]

Suworow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej, wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich, walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774), pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją. [przypis edytorski]

sužieduotiniais — sužadėtiniais. [przypis edytorski]

sużdzieno było słomat' etoj wielikoj duszie jeja archangielskija krylja (ros.) — przeznaczone było złamać tej wielkiej duszy jej archanielskie skrzydła. [przypis edytorski]

Suza — staroż. miasto w ob. Iranie, od VI w. p.n.e. stolica administracyjna państwa perskiego; znana m.in. z ruin kompleksu pałacowego króla Dariusza I Wielkiego (ok. 550–485 p.n.e.). Autor błędnie powtarza, że na fryzach w Suzie przedstawieni są Asyryjczycy (których wizerunki są znane z przedstawień w miastach asyryjskich (Niniwie, Nimrud, Kalchu itd.), odkrytych w XIX w., położonych w płn. Mezopotamii, setki kilometrów dalej. [przypis edytorski]

Suza — starożytne miasto w ob. płd.-zach. Iranie; stolica imperium perskiego. [przypis edytorski]

suzeren — w ustroju feudalnym: zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. [przypis edytorski]

suzeren — zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. Jak widać z tego fragmentu, w roli suzerena mógł występować również dostojnik kościelny, w tym wypadku opat tyniecki. [przypis edytorski]

Suzy i EkbatanaSuzy (miasto lilii), stolica Persji; Ekbatana, staroperskie Hagmatana, stolica Medii. [przypis tłumacza]

Svante Arrhenius (1859–1927) — fizykochemik i astrofizyk szwedzki, laureat Nagrody Nobla (1903) w dziedzinie chemii za opracowanie teorii dysocjacji elektrolitycznej. Twórca teorii panspermii, według której życie w formie bakterii jest przenoszone między planetami dzięki ciśnieniu światła. [przypis edytorski]

svarai — svarstyklės. [przypis edytorski]

svetimuos' miškuos' — etimuosna miškuosna. [przypis redakcyjny]

Svetozár Vajanský (1847–1916) — pisarz słowacki, jeden z entuzjastów i propagatorów idei panslawizmu. [przypis edytorski]

svetys — svečias. [przypis edytorski]

svietas (sl.) — pasaulis; šviesa. [przypis edytorski]

svietelis — malon. apie pasaulį, pasaulėlis. [przypis edytorski]

svirpelis — menko kūno sudėjimo žmogus. [przypis edytorski]

svirplys — toks vabalas. [przypis edytorski]

svodba (brus.) — vestuvės. [przypis edytorski]

svodba — vestuvės, vedybos. [przypis edytorski]

swą każdy porze (przysł.) — każdy robi swoje; każdy robi, co chce; każdy się stara o swoje. [przypis edytorski]

swąm rozumiał bydź prawdziwą wiarę (starop. konstrukcja) — uważałem, że moja wiara jest prawdziwa. [przypis edytorski]

swą pruć (daw.) — być upartym, upierać się. [przypis redakcyjny]

swą siłą zbrojną — liczyła 200 konnych. Było to w Efezie, w 396 r. Farnabazos pojął później rzeczywiście za żonę córkę Artakserksesa. [przypis tłumacza]

swacha — zasadniczo każda mężatka uczestnicząca w weselu; także kobieta wykonująca pewne funkcje obrzędowe na weselu. [przypis redakcyjny]

swachna — swatka; osoba kojarząca pary małżeńskie. [przypis edytorski]

swachna — swatka; osoba zajmująca się pośredniczeniem w dobieraniu par małżeńskich. [przypis edytorski]

swada (daw.) — energia, zapał. [przypis edytorski]

swada — łatwość i płynność w mówieniu. [przypis edytorski]

swada — łatwość wypowiadania się. [przypis edytorski]

swada — płynność i łatwość w wypowiadaniu się. [przypis edytorski]

swada — płynność w mówieniu. [przypis edytorski]

swada — potoczystość i łatwość wypowiadania się. [przypis edytorski]

swada — tu: umiejętności mówcy a. pisarza. [przypis redakcyjny]

swadhisthana — w tradycji hinduistycznej druga czakra, zlokalizowana 3 cm poniżej pępka, odpowiadająca za energię, twórczość i seksualność. [przypis edytorski]

swadźba — swatanie, łączenie dwojga ludzi w parę małżeńską. [przypis edytorski]

swadźba — swatanie, tu raczej: zaloty. [przypis edytorski]

swadźba — swatanie; wybieranie przyszłego małżonka a. przyszłej małżonki. [przypis edytorski]

swadźba — tu: orszak swatów udających się złożyć uroczystą wizytę w imieniu pana młodego w domu rodzinnym panny na wydaniu w celu ustalenia terminu i warunków zawarcia małżeństwa. [przypis edytorski]

swadźba — wyswatanie małżeństwa. [przypis edytorski]

swadźbić (daw.) — swatać. [przypis edytorski]

swadziebny (starop.) — weselny. [przypis redakcyjny]

Swajstyx, dziś Sveistiks, litew. Svaikstikas (mit. litew.) — bóg gwiazd. [przypis edytorski]

swalgon (trad. litew.) — kapłan weselnych obrzędów. [przypis autorski]

swalgon (trad. litew.) — kapłan weselnych obrzędów. [przypis edytorski]

Swammerdam, Jan (1637–1680) — holenderski przyrodnik, badacz budowy anatomicznej i cyklu rozwojowego owadów. [przypis edytorski]

Swammerdam, Jan (1637–1680) — holenderski przyrodnik i lekarz, prekursor badań mikroskopowych. [przypis edytorski]

Swammerdam, Jan (1637–1680) — przyrodnik holenderski, zajmował się sekcjonowaniem owadów i poczynił zajmujące spostrzeżenia. [przypis tłumacza]

swania, swańka (gwar.) — zasadniczo każda mężatka uczestnicząca w weselu; także kobieta wykonująca pewne funkcje obrzędowe na weselu (w Słowniku gwar Karłowicza Orzeszkowa podana jako źródło tej formy). [przypis redakcyjny]

swar a. swary — kłótnia. [przypis edytorski]

swarliwy (daw.) — kłótliwy. [przypis edytorski]

swarliwy — kłótliwy. [przypis edytorski]

Swarno a. Szwarno (1230 – ok. 1270) — młodszy syn Daniela Halickiego, książę halicki, po śmierci Mendoga wielki książę litewski. [przypis edytorski]

Swarożyc — bóstwo pogańskich Słowian, któremu poświęcony był czarny koń. [przypis redakcyjny]

swary — długotrwałe nieporozumienia i kłótnie. [przypis edytorski]

swary — kłótnie. [przypis edytorski]

Swary słowne (…) rodzą zazdrości (…), rodzą swary bluźnierstwa (…), rodzą złe podejrzania i spory ludzi w rozumie skażonych, którzy prawdy zbyli — por. 2 Tm 2, 14–18. [przypis edytorski]