Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14522 przypisów.
szaserzy (z fr. chasseur: strzelec, myśliwy) — typ piechoty, a następnie lekkiej kawalerii, istniejący w armii fr. od połowy XVIII w.; oddziały strzelców konnych na wzór fr. posiadało również wojsko Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]
szaspot (hist. wojsk.) — jednostrzałowy karabin odtylcowy używany w armii francuskiej w 2. poł. XIX w., skonstruowany w 1866 przez A. A. Chassepota. [przypis edytorski]
Szas — sześć części Miszny, Talmud. [przypis tłumacza]
szaszłyki i azu — tubylcze potrawy z baraniny. [przypis autorski]
szaszówki — może: staszówki, lekkie szable, wyrabiane w Staszowie (w Sandomierskiem). [przypis redakcyjny]
szaszorzy (daw.) — orli. [przypis redakcyjny]
szata krwawa Dejaniry — Dejanira, żona Heraklesa, dowiedziawszy się o jego zdradzie, przesłała mu szatę przesyconą krwią centaura Nessosa, która wżarła się w ciało Heraklesa, sprawiając straszne bóle. Dejanira, zrozpaczona tym, popełniła samobójstwo. Stała się symbolem cierpienia bez nadziei ratunku. Słowacki zwracał się w Grobie Agamemnona do Polski: „Zrzuć do ostatka te płachty ohydne, / Tę Dejaniry palącą koszulę”. [przypis redakcyjny]
szatańskie milczenie — niem. höllisches Schweigen, raczej: piekielna cisza. [przypis edytorski]
szatańskież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy szatańskie. [przypis edytorski]
szatan i anioł śmierci, to jakby jedna i ta sama osoba — sam grzech prowadzi do śmierci. [przypis tłumacza]
szatanowi zlecone (przen.) — przeklęte. [przypis redakcyjny]
szatanu — dziś popr. forma C. lp: szatanowi. [przypis edytorski]
Szata-Usz — dziś popr.: Chattahoochee, rzeka która łączy się z rzeką Flint i jako Apalachicola wpływa do Zat. Meksykańskiej. [przypis edytorski]
Szatel Arab — dziś popr.: Szatt al-Arab, rzeka w płd. Iraku, o dł. ok. 200 km, tworzona przez połączenie wód Eufratu i Tygrysu, uchodząca do Zatoki Perskiej. [przypis edytorski]
szat jedwabnych i naczyń złotych zabraniał — Dio Cassius [Historia rzymska LVII, 13]. [przypis autorski]
szatkę zieloną i bladą noszą jeno głupcy — aktorzy grywający rolę błazna nosili ubrania dwukolorowe, biało–zielone (por. Makbet, I, 7). [przypis redakcyjny]
szatna — niewolnica (służąca) opiekująca się szatami; garderobiana. [przypis edytorski]
szatny — służący zajmujący się ubraniami. [przypis edytorski]
szatra — namiot. [przypis edytorski]
szatra (z tur.) — buda, szałas. [przypis edytorski]
szatro — [przypis edytorski]
szatz (niem. a jidisz) — ukochany (używa się podobnie jak polskiego „skarbie”). [przypis edytorski]
szaulis (z lit.) — członek Związku Strzelców Litewskich, organizacji paramilitarnej założonej w 1919 roku, a w czasie II wojny światowej kolaborującej z Niemcami. [przypis edytorski]
Szawle, czemu mię prześladujesz — słowa, które miał wg. Dziejów Apostolskich usłyszeć Szaweł z ust zmartwychwstałego Jezusa podczas swej drogi do Damaszku, a które doprowadziły go do nawrócenia i z prześladowcy chrześcijan uczyniły z niego apostoła chrześcijaństwa, św. Pawła (por. Dz 9,1–20). [przypis edytorski]
Szawuot a. Szwues — święto objawienia Tory na górze Synaj, zarazem święto pierwszych zbiorów. [przypis tłumacza]
Szawuot — święto objawienia przez Boga Tory Mojżeszowi na górze Synaj. Także święto pierwszych zbiorów. [przypis tłumacza]
Szawuot — święto objawienia Tory Mojżeszowi na górze Synaj, zarazem święto pierwszych zbiorów. [przypis edytorski]
Szawuot — święto objawienia Tory Mojżeszowi na górze Synaj, zarazem święto pierwszych zbiorów. [przypis tłumacza]
Szawuot — Święto Tygodni, zwane też Świętem Żniw, Pięćdziesiątnicą lub Zielonymi Świątkami. Upamiętnia dzień, w którym Żydzi otrzymali Torę na Górze Synaj. [przypis edytorski]
Szawuot (Szwues) — święto objawienia Tory na górze Synaj, jednocześnie święto pierwszych zbiorów. [przypis tłumacza]
Szawuot — (z hebr. Tygodnie; z jid. Szwues), zw. też Świętem Tygodni, Świętem Zbiorów oraz Dniem Pierwszych Owoców. Jedno z trzech świąt pielgrzymich, obchodzone 50 dni po święcie Pesach. [przypis edytorski]
Szczakowa — miejscowość wzmiankowana od XV w., początkowo wieś królewska, w 1767 powstała tu pierwsza w Polsce kopalnia węgla kamiennego; w XIX w. niedaleko Szczakowej zbiegały się granice trzech mocarstw; dziś: jedna z dzielnic Jaworzna. [przypis edytorski]
Szczaniecka, Emilia (1804–1896) — polska działaczka społeczna, feministyczna i narodowościowa; zasłużyła się m.in. organizowaniem pomocy dla rannych w czasie powstania listopadowego (1830–1831) w Królestwie Polskim, udzielaniem schronienia potrzebującym w czasie powstania wielkopolskiego (1848), działalnością patriotyczną podczas powstania styczniowego (1863–1864). Właścicielka Pakosławia k. Nowego Tomyśla w latach 1840–1896, uczyniła swój dom ośrodkiem działań na rzecz społeczeństwa polskiego. Założycielka pierwszego w Wielkopolsce Stowarzyszenia Kobiet oraz instytucji Pomocy naukowej dla ubogich dziewcząt w Poznańskiem i Prusach Zachodnich, opiekunka Towarzystwa Pomocy Naukowej. [przypis edytorski]
szczapa — szczypa, drzazga. [przypis autorski]
szczap — dziś popr.: szczapa, kawałek odłupanego drewna. [przypis edytorski]
Szczawnica — miasto uzdrowiskowe w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]
szczęcie (starop.) — szczęście; tu: los. [przypis edytorski]
szczędzić — oszczędzać. [przypis edytorski]
szczęki — dziś popr. forma N.lm: szczękami (szczękaniem, hałasami). [przypis edytorski]
szczękła — dziś popr.: szczęknęła. [przypis edytorski]
szczéra — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]
szczęścia doświadczyć żelazem — spróbować szczęścia w walce. [przypis edytorski]
szczęścia swego szukasz w duszach ludzi innych — wedle nauki stoików winien człowiek żyć wedle natury i nie dbać o sąd cudzy. [przypis tłumacza]
szczęście (gw.) — przymiotno, roślina z rodziny astrowatych. [przypis edytorski]
szczęście, jakie zawdzięczał łaskawszemu obejściu, było o wiele mniej żywe niż nieszczęście, o jakie go przyprawiał jej chłód — jest to rzecz, którą nieraz zauważyłem w miłości, owa skłonność do czerpania większej sumy cierpienia z niepomyślnego obrotu niż radości z pomyślnego. [przypis autorski]
Szczęście (…) księcia de Nemours, kiedy pani de Clèves mówi mu, że go kocha — cytowana już wyżej powieść pani de La Fayette Księżna de Clèves. [przypis redakcyjny]
Szczęście Luizy — mała kopalnia koło Katowic. W roku 1935 miał tu miejsce strajk z powodu zalegania z wypłatami dla górników. Ich żądania zostały spełnione. [przypis edytorski]
Szczęście mężczyzny brzmi: ja chcę; szczęście kobiety: on chce — F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Mowy Zaratustry: O starej i młodej kobiecie, tłum. W. Berent. [przypis edytorski]
szczęściem (…), któryś z moich ludzi szedł właśnie w tę samą stronę — Czyżby pani de Tourvel nie śmiała wyznać, iż było to z jej rozkazu? [przypis autorski]
Szczęściem niewiast — Jest to jakby inaczej trochę wyrażona myśl W. Scotta: «When lovers meet in adverse hour, 'tis like a sun-glimps through a shower; a watery ray, an instant seen the darkly closing clouds between» (Rokeby IV. 27). [przypis redakcyjny]
szczęściem postrzegł balkę — według rozpowszechnionego wśród karciarzy przesądu miejsce pod belką w suficie przynosi nieszczęście w grze. [przypis redakcyjny]
szczęściem szacuję — uważam za szczęście. [przypis redakcyjny]
szczęście na ziemi nie jest snem — Byron, Wędrówki Childe Harolda, pieśń III, strofa CXIV: I do believe (…) That goodness is no name, and happiness no dream. [przypis edytorski]
szczęście ostateczne (starop.) — ostateczny los; tu: w ostatecznym razie, w najgorszym razie. [przypis edytorski]
szczęście stateczne (starop.) — niezmienny los. [przypis redakcyjny]
Szczęście — tu: Fortuna. [przypis edytorski]
szczęście w nieszczęściu — ἐν κακοῖς ἀγαθὸν. [przypis tłumacza]
szczęście — w znaczeniu: fortuna, los. [przypis redakcyjny]
szczęście zaś płynące z uczucia nie może być przedmiotem próżności, bo jest niewidzialne — można je oceniać jedynie z postępków mimowolnych. [przypis autorski]
szczęście zdolne przyprawić o śmierć z nudów — obacz Richardsona. Obyczaje rodziny Harlowe, przełożone na styl współczesny, częste są w Anglii: służba więcej tam jest warta od państwa. [przypis autorski]
szczęściu, co mógł odziedziczyć — tj. szczęściu, które mógł wziąć w dziedzictwo (w znaczeniu: w posiadanie). [przypis redakcyjny]
szczęściuli — „szczęściu” z partykułą -li. [przypis edytorski]
Szczęśliwa dusza trzecie niebo przeniknęła — trzecie niebo to sfera Wenery, gdzie przebywają dusze miłujących. [przypis redakcyjny]
szczęśliw (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: szczęśliwy. [przypis edytorski]
Szczęśliwe światła — Światła szczęśliwe są to duchy błogosławionych, które w raju pokazują się poecie zawsze otoczone światłem. [przypis redakcyjny]
Szczęśliwi będący nad tymi wodami (…) swojego wygnania — Ustęp ten zestawiono z parafrazą św. Augustyna na tle Ps 126: Super flumina Babylonis. [przypis tłumacza]
Szczęśliw, kto znalazł przyjaciół i w domu, i za granicą… — dwuwiersz Solona (ok. 640–ok. 560 p.n.e.), ateńskiego mędrca, poety i męża stanu, którego reformy położyły fundamenty pod rozwój ustroju demokratycznego. [przypis edytorski]
szczęśliw — szczęśliwy (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
szczęśliwszy (starop. forma) — tu: szczęśliwsi (M.lm). [przypis edytorski]
Szczęśliwy ja człowiek, bych mógł… — Jestem szczęśliwym człowiekiem! Obym mógł… [przypis redakcyjny]
szczęśliwy klimat, który rodzi niewinność obyczajów i wydaje łagodność praw — Sądziłem, że ta łagodność niewoli w Indiach kazała rzec Diodorowi, że nie ma w tym kraju ani pana, ani niewolnika; ale Diodor przypisał całym Indiom to, co, wedle Strabona, ks. XV, właściwe jest tylko pewnemu narodowi. [przypis autorski]
Szczęśliwy, kogo w życiu klęski nie dosięgły (…) — trzecia pieśń chóru, obejmująca wersy 582–630 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]
szczęśnie (daw.) — szczęśliwie. [przypis edytorski]
Szczęsne mi miejsce, w którym cię spotykam (fr. La place m’est heureuse à vous y rencontrer) — cytat ze Szkoły żon Molière'a (akt VI, scena VI). [przypis edytorski]
szczęsny (daw.) — szczęśliwy, obdarzony szczęściem. [przypis edytorski]
szczęsny (daw.) — szczęśliwy. [przypis edytorski]
szczęsny — szczęśliwy, obdarzony szczęściem. [przypis edytorski]
szczęt — daw. pozostałość czegoś. [przypis edytorski]
szczęt (daw.) — pozostałość. [przypis edytorski]
szczęt — dziś: szczątek. [przypis edytorski]
szczęt (starop.) — szczątki, resztki; że ich szczętu w krótce nie zostanie: że wkrótce nie zostaną z nich (nawet) szczątki. [przypis edytorski]
szczęty (daw.) — szczątki, kawałki. [przypis edytorski]
szczęty — dziś popr. forma N. lm: szczętami. [przypis edytorski]
szczęty — szczątki. [przypis edytorski]
szczęty — szczątki. [przypis edytorski]
szczebiece (forma starop.) — szczebioce, szczebiota. [przypis redakcyjny]
szczebiota — dziś popr.: szczebiocze. [przypis edytorski]
szczebiotka — warto zauważyć, że wyraz szczebiotać w odniesieniu do ludzi miał zwykle nacechowanie negatywne, a pozytywne w odniesieniu do śpiewu ptaków i mowy dziecinnej. [przypis redakcyjny]
szczeblować — iść po stopniach (szczeblach); wstępować po schodach. [przypis edytorski]
szczeblować — wchodzić po stopniach (szczeblach). [przypis edytorski]
szczeblowaniem wielkich rezygnacji… — Jellenta, Druid Juliusz Słowacki, Brody, 1911. [przypis autorski]
Szczeblujmy — wyraz stworzony przez Trembeckiego, a przez Mickiewicza, wielbiciela jego języka, powtórnie użyty w znaczeniu wstępowania na wyższe stopnie. [przypis redakcyjny]
Szcze-bra-ta — dziecięce przekręcenie wyrazu szczerbata. [przypis edytorski]
szczebrzuch (daw.) — sprzęty domowe, szczególnie dawane jako wiano kobiecie wychodzącej za mąż; tu być może: ostrze oszczepu lub strzały, grot (w tym znaczeniu używa Sienkiewicz w Krzyżakach). [przypis edytorski]
szczebrzuch — słowniki podają znaczenie: wiano panny młodej. Sienkiewicz prawdop. skontaminował to ze słowem „brzeszczot”. [przypis edytorski]
szczebrzuch — słowniki podają znaczenie: wiano panny młodej. Sienkiewicz prawdop. skontaminował to ze słowem ”brzeszczot”. [przypis edytorski]
szczeć barwierska a. sukiennicza, Dipsacus sativus (biol.) — gatunek rośliny o kolczastym podłużnym kwiatostanie, który wysuszony wykorzystywano dawniej jako zgrzebła do gręplowania wełny i czesania tkanin wełnianych. [przypis edytorski]
szczeć — sierść, szczecina. [przypis edytorski]
szczeć — szczecina. [przypis edytorski]
szczeć — szczecina, sierść, włosy. [przypis edytorski]
