Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14961 przypisów.
syny xiążęce — dziś popr. forma: książęcy synowie. [przypis edytorski]
syn zabił ojca, pragnąc dziedzictwa — w dalszym ciągu jest sprostowanie tego faktu. Skazaniec, jak się potem pokazało, nie był zabójcą. [przypis tłumacza]
syn Zewsa i Latony (mit. gr.) — Apollo i jego bliźniacza siostra Artemida byli owocem romansu boga Zeusa i tytanidy Leto (Latony). Apollo był czczony jako bóg światła, porządku, muzyki i harmonii. [przypis edytorski]
Syońskich (starop. forma) — dziś popr. [murów] murów syjońskich a. murów Syjonu. [przypis edytorski]
Syońskie miasto (starop. forma ort.) — dziś popr.: syjońskie miasto a. miasto Syjon. [przypis edytorski]
sypać bury — ostro upominać. [przypis edytorski]
Sypał jak perłami pięknymi słowami polskimi (…) któż się przed Tobą ostoi! — E. Orzeszkowa, Listy, Warszawa 1938, II, cz. 2, s. 145. [przypis autorski]
sypał plagi — bił rózgą. [przypis edytorski]
sypialka — pociąg z przedziałami sypialnianymi. [przypis edytorski]
Sypie (gwar.) — tu: idzie. [przypis edytorski]
sypilska Niobe (mit. gr.) — królowa Teb, żona Amfiona; miała czternaścioro dzieci (zw. Niobidami), siedem córek i tyluż synów; nieopatrznie pyszniła się, stawiając siebie ponad Leto, matkę dwojga zaledwie dzieci, lecz boskich: Apollina i Artemidy; mszcząc się za urażony honor Leto wystrzelali oni z łuku potomstwo Niobe, która widząc to, zatraciła się w rozpaczy; będącą w tym stanie Zeus litościwie zamienił w skałę: górę Sipylos w Azji Mniejszej (stąd przydomek „sypilska”). [przypis edytorski]
Syrakuca, Saraguza — miasto Saragossa w płn. Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Syrakuzy — miasto na wschodniej Sycylii. [przypis edytorski]
Syrakuzy — miasto we wsch. Sycylii, powstało jako staroż. gr. kolonia założona przez Dorów z Koryntu w 733 p.n.e., szybko stało się najbogatszym i najludniejszym miastem sycylijskim. [przypis edytorski]
Syrakuzy — miasto we wsch. Sycylii, założone w 733 p.n.e. przez kolonistów greckich. [przypis edytorski]
Syrakuzy — miasto we wsch. Sycylii, założone w 733 p.n.e. przez kolonistów greckich. [przypis edytorski]
Syrakuzy (…) zawsze pogrążone w swawoli — Wypędziwszy tyranów, uczyniono obywatelami cudzoziemców i najemnych żołnierzy, co spowodowało wojny domowe. (Arystot. Polit. V, 3). Skoro lud stał się przyczyną zwycięstwa nad Ateńczykami, odmieniono republikę (ibid., IV). Namiętność dwóch młodych urzędników, z których jeden porwał drugiemu młodego chłopca, tamten zaś uwiódł mu żonę, zmieniła ustrój tej republiki (ibid., VII, 4). [przypis autorski]
syr (daw. reg.) — ser. [przypis edytorski]
syredeń (z ukr.: seredyna) — środek, wnętrze. [przypis edytorski]
syrenia wyspa (mit. gr.) — to właśnie na Capri wracający spod Troi grecki heros, Odyseusz, spotyka syreny. [przypis edytorski]
Syrenie rafy — u wybrzeża Kampanii, niedaleko Sorrento. [przypis edytorski]
syreny, dziś: brzegowce (biol.) — rząd dużych ssaków prowadzących wyłącznie wodny tryb życia, wywodzący się od ssaków prakopytnych; obejmuje m.in. manaty, diugonia oraz syrenę morską (krowę morską) odkrytą w 1741 i ostatecznie wytępioną przez człowieka w 1768 roku. [przypis edytorski]
Syreny (mit. gr.) — niebezpieczne żeńskie stworzenia żyjące na wysepkach i wabiące swoim urzekającym śpiewem żeglarzy; Odyseusz, przepływając statkiem w ich pobliżu, za radą Kirke zalepił woskiem uszy swoim towarzyszom, a ponieważ sam chciał wysłuchać ich śpiewu i przeżyć, kazał przywiązać się do masztu (Odyseja XII 153–200). [przypis edytorski]
Syreny (mit. gr.) — niebezpieczne żeńskie stworzenia żyjące na wysepkach i wabiące swoim urzekającym śpiewem żeglarzy; Odyseusz, przepływając statkiem w ich pobliżu, za radą Kirke zalepił woskiem uszy swoim towarzyszom, a ponieważ sam chciał wysłuchać ich śpiewu i przeżyć, kazał przywiązać się do masztu. [przypis edytorski]
Syria Dolna — Celesyria, region w czasach hellenistycznych i rzymskich: południowa Syria. [przypis edytorski]
Syrius (łac.) — Syriusz, najjaśniejsza gwiazda nieba północnego. [przypis edytorski]
Syriusz — najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba; heliakalny wschód Syriusza rozpoczyna okres największych upałów (lipiec–sierpień). [przypis edytorski]
Syriusz — najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba; inaczej Psia Gwiazda. [przypis edytorski]
Syriusz — najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba, jedna z najbliższych Słońcu. [przypis edytorski]
Syriusz — najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba. [przypis edytorski]
Syriusz — najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa. [przypis redakcyjny]
Syriusz — także: Psia Gwiazda a. Kanikuła; gwiazda widoczna latem i wiązana ze zjawiskiem suszy. [przypis edytorski]
Syriusz, Wega, Aldebaran — bardzo jasne gwiazdy nieba północnego. [przypis edytorski]
Syrjej (starop. forma) — (do) Syrii. [przypis edytorski]
syrma — szata noszona przez aktorów w tragedii. [przypis edytorski]
syrojeżka — surojadka; gatunek grzyba. [przypis edytorski]
syroka (gw.) — szeroka. [przypis edytorski]
Syrokomla, Władysław (1823–1862) — właśc. Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz, polski poeta i tłumacz. [przypis edytorski]
Syrokomla, Władysław (pseud.), właśc. Ludwik Franciszek Kondratowicz (1823–1862) — polski poeta i tłumacz epoki romantyzmu. [przypis edytorski]
syropki (starop.) — [tu:] lekarstwa. [przypis redakcyjny]
syropy (starop.) — [tu:] lekarstwa. [przypis redakcyjny]
syrowe (gw.) — surowe. [przypis edytorski]
Syrowie — mieszkańcy Syrii. [przypis redakcyjny]
syrso (gw.) — szersza. [przypis edytorski]
Syrtes (łac.) — Syrty, dwie zatoki morza Śródziemnego przy brzegach Afryki płn.; b. niebezpieczne dla żeglugi. [przypis redakcyjny]
Syrty Cyrenejskie — zatoki w Afryce Płn. [przypis redakcyjny]
Syrty Cyrenejskie — zatoki w Afryce Pn. [przypis redakcyjny]
Syrty — dwie zatoki Morza Śródziemnego u północnych wybrzeży Afryki: Wielka Syrta u wybrzeży Libii lub Mała Syrta u wybrzeży Tunezji; Syrtów: dziś popr. forma D.: Syrt. [przypis edytorski]
Syrty — dwie zatoki Morza Śródziemnego u wybrzeży Afryki. [przypis redakcyjny]
syrty — mielizny morskie. [przypis redakcyjny]
Syrty — Mniejsza i Większa, zatoki Morza Śródziemnego u płn. wybrzeży Afryki. [przypis redakcyjny]
Syrty — Syrta Wielka i Mała, dwie zatoki wrzynające się w ląd płn. Afryki, niebezpieczne dla żeglarzy z powodu mielizn. [przypis redakcyjny]
Syrty — Wielka Syrta to zatoka Morza Śródziemnego, znajdująca się u wybrzeży Libii; Mała Syrta to zatoka tego samego morza u wybrzeży Tunezji. [przypis edytorski]
Syrty (z gr.) — nazwa dwóch zatok na płn. wybrzeżu Afryki: zachodniej (dziś: między Tunisem a Trypolisem), zw. Małą Syrtą oraz wschodniej, zw. Wielką Syrtą; w starożytności zatoki uważano za groźne dla żeglarzy ze względu na zdradliwe, przemieszczające się wraz z pływami morza mielizny oraz liczne rafy. [przypis edytorski]
Syryjczycy — ὑπὸ Σύρων (N), ὑπ' Ασσυρίων ([=Asyryjczycy] D) [tu mowa o staroż. Filistynach, od których pochodzi nazwa „Palestyna”, oraz o zdobyciu przez nich Arki Przymierza i nieszczęściach, jakie na nich spadały, dopóki jej nie zwrócili (Sdz 4–6)]. [przypis tłumacza]
Syryjczyk Marin, cytowany przez Ptolomeusza, mówi o odkryciach dokonanych w Indiach przy pomocy paru kupców macedońskich. Czego nie sprawiły wyprawy królów, sprawili kupcy. Widzimy w Ptolomeuszu, że udali się do Wieży Kamiennej — nasze najlepsze mapy mieszczą Wieżę Kamienną pod sto dwudziestym stopniem długości, około czterdziestego szerokości. [przypis autorski]
syrynga (z wł.) — strzykawka lekarska. [przypis redakcyjny]
Syrypius, dworzanin jeden w Atenach, powiedział Solonowi (…) — anegdota z Plutarcha, Żywoty równoległe. Temistokles 18, gdzie zaczepionym zostaje Temistokles, twórca potęgi morskiej Aten (a nie Solon, prawodawca), a nagabujący nie nazywa się Syripius, lecz Seryfijczykiem, Grekiem z Seryfos, malutkiej, pozbawionej znaczenia wysepki należącej do archipelagu Cyklad. [przypis edytorski]
syr (z ang. sir) — pan. [przypis edytorski]
syscy (gw.) — wszyscy. [przypis edytorski]
système fortifiant (fr.) — system wzmacniający. [przypis edytorski]
systema (daw.) — dziś popr. forma M., B. lm: systemy. [przypis edytorski]
systema — dziś popr. forma: systemy. [przypis edytorski]
systema — dziś popr. M.,B.lm: systemy. [przypis edytorski]
systemata (daw.) — lm od rzeczownika systemat; dziś: systemy. [przypis edytorski]
systemat (daw.) — system. [przypis edytorski]
systemat filozoficzny a. system filozoficzny — próba ujęcia całości ludzkiej wiedzy z perspektywy przyjętych aksjomatów (stwierdzeń, co do których uznaje się, że ich prawdziwości nie trzeba dowodzić). [przypis edytorski]
systemat preformacyjny (Präformationssystem) — jest tylko odcieniem w teorii Leibniza o harmonii przedustawnej (consentement préétabli, harmonia praestabilita), mianowicie: ład we wszechświecie jest z góry ukształtowany (harmonia praeformata), o ile tkwi w przyrodzie rzeczy; jest zaś przedustawny (harmonia praestabilitas), o ile wola boska jest pierwszą twórczą przyczyną. [przypis redakcyjny]
systemat (przestarz.) — system. [przypis edytorski]
System doktora Caro. Utopia humorystyczna — powieść Adolfa Nowaczyńskiego (1927). [przypis edytorski]
system drążków — w rzeczy samej mówiono o odkryciu tego rodzaju; nowa pomyślna gra drążków ma wytwarzać siłę bardzo znaczną. Może wynalazca trafił na to samo, co i kapitan Nemo. [przypis autorski]
systemizacja — dziś popr.: systematyzacja. [przypis edytorski]
systemizowanie — dziś raczej: systematyzowanie. [przypis edytorski]
system ozonowy — związany z polityką nacjonalistycznego Obozu Zjednoczenia Narodowego (tzw. Ozonu). [przypis edytorski]
system poprawczy — w oryginale: Pönitenziarsystem. [przypis tłumacza]
System świata, jak go (…) nauczał Kopernik, znany ci jest zapewne, bo z podręczników znają go — znany, ale wówczas oficjalnie nadal nieakceptowany przez Kościół katolicki, gdyż z powodów religijnych tezę o nieruchomości Słońca i ruchomości Ziemi uważano za heretycką: książka Kopernika i inne dzieła traktujące o heliocentryzmie jako prawdziwym obrazie świata w XVIII w. nadal umieszczone były na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych; zakaz zniesiono dopiero w XIX wieku. [przypis edytorski]
System sprzeczności ekonomicznych — jest to główna część tytułu omawianego dzieła Proudhona; pełny tytuł to: System sprzeczności ekonomicznych, czyli filozofia nędzy (Systéme des contradictions économique ou la philosophie de la misére). [przypis edytorski]
systemu religijno-filozoficznego, obejmującego, jak u św. Augustyna — zob. podrozdział Zakres filozofii św. Augustyna w cz. 5 Wykładu drugiego. [przypis edytorski]
systole i diastole (med.) — skurcze i rozkurcze mięśnia sercowego. [przypis edytorski]
syt — daw. krótka forma przym., zamiast: syty. [przypis edytorski]
syt — dzis popr.: syty. [przypis edytorski]
sytny (daw.) — sycący, pożywny. [przypis edytorski]
sytny — sycący, dający nasycenie. [przypis edytorski]
syt — syty, najedzony. [przypis edytorski]
sytuacya — położenie, zdarzenie. [przypis autorski]
Sywilia — miasto Sewilla w Andaluzji (w płd. Hiszpanii). [przypis redakcyjny]
syzma — dziś: schizma; tu: o prawosławiu. [przypis edytorski]
syzma — schizma, formalny rozdział między wyznawcami jednej religii, spowodowany różnicami doktrynalnymi; herezja. [przypis edytorski]
syzma — schizma. [przypis edytorski]
syzmatykiem — dziś: schizmatykiem. [przypis edytorski]
Syzyf (mit. gr.) — przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na pośmiertne męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu. [przypis edytorski]
Horacy, Wybrane utwory, Pieśń II, 14 (Eheu fugaces, Postume, Postume...)
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Syzyf (mit. gr.) — założyciel Koryntu, zasłynął ze swojego sprytu. Oszukał Zeusa, za co skazany na karę polegającą na wtaczaniu na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu. [przypis edytorski]
Syzyf, Tantal, Iksjon i Tytios — osoby, które za popełnione za życia zbrodnie ponosiły męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych; Syzyf: przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu; Tantal: który zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę, za karę stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem; Iksjon: pierwszy człowiek, który zabił swojego krewnego, został za karę przykuty do wiecznie obracającego się, płonącego koła; Tytios: jeden z gigantów, zastrzelony z łuku przez Apolla i Artemidę, gdy napadł na ich matkę, Leto, za karę w Tartarze leżał rozciągnięty na ziemi, a dwa sępy rozszarpywały mu wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
syzygi (gr. σύζυγος: powiązane razem, ujęte w jedno jarzmo) — w astronomii konfiguracja trzech lub więcej ciał niebieskich w jednej linii. [przypis edytorski]
S. Żeromski, Dzienniki, t. IV: Warszawa 1965, s. 98. [przypis autorski]
S. Żeromski, Pisma. Pod redakcją S. Pigonia, t. VHI: Ludzie bezdomni. Warszawa 1947. s. 337–338. [przypis autorski]
szabaśnica — świecznik używany w tradycji żydowskiej w czasie szabatu. [przypis edytorski]
szabaśnik — piec chlebowy, piekarnik. [przypis edytorski]
szabaśnik — tu daw. reg.: piecyk, piekarnik (w innym znaczeniu: świecznik używany w tradycji żydowskiej w czasie szabatu). [przypis edytorski]
Szabasiński — nauczyciel przekręca nazwisko Szabuńskiego tak, aby kojarzyło się z żydowskim świętem, zwanym szabas a. szabat. [przypis edytorski]
