Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
Strasser, Otto (1897–1974) — bliski współpracownik, później konkurent Hitlera, reprezentant tzw. lewego skrzydła ruchu nazistowskiego. W 1930 r. założył własną organizację „Czarny Front” w opozycji do NSDAP Od 1934 r. na emigracji, w 1955 r. powrócił do Niemiec. [przypis edytorski]
Strasser, Otto — przywódca antykapitalistycznej frakcji nazistów, na skutek konfliktu z Hitlerem w roku 1930 odszedł z NSDAP i założył własne ugrupowanie „Czarny Front”. [przypis edytorski]
straszące każdego prawowiernego sofizmata — cytat z uwagi o Emilu Rousseau zamieszczonej w „Monitorze” w 1765; Emil zawiera ustęp znany jako „Wyznanie wiary wikarego sabaudzkiego”, stanowiący rodzaj wykładu chrystianizmu oderwanego od wszelkiego określonego wyznania i będący główną przyczyną potępienia tego utworu; sofizmat: rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis edytorski]
straszliwe okrucieństwa Domicjana przeraziły wielkorządców, tak iż lud odżył nieco pod jego panowaniem — Rządy jego były wojskowe, co stanowi jedną z odmian despotycznego ustroju. [przypis autorski]
straszliwszym jest — dziś z M.: straszliwszy jest. [przypis edytorski]
straszliwym ciosem będzie dla mnie twoje milczenie — ten list został bez odpowiedzi. [przypis tłumacza]
straszliwy (starop.) — strachliwy, bojaźliwy. [przypis edytorski]
straszną pieśnią Erynij — tj. żądaniem zemsty za poległych bohaterów. [przypis redakcyjny]
Straszne Dni — Dziesięć dni pokuty od Rosz-haszana do Jom Kipur, podczas których decyduje się los człowieka, czy będzie żył lub umrze. [przypis tłumacza]
Straszne Dni — dziesięć dni pokuty od Rosz-haszana do Jom Kipur, podczas których decyduje się los człowieka, czy będzie żył lub umrze. [przypis tłumacza]
Straszne Dni (hebr. Jomin Noroim) — tak nazywają Żydzi święta Nowego Roku i Sądnego Dnia, bowiem wówczas — według ich wierzeń religijnych — Bóg sądzi ludzi i wyznacza im los, zgodny z ich dotychczasowymi postępkami. [przypis tłumacza]
Straszne Dni (hebr. Jomin Noroim) — tak nazywają Żydzi święta Nowego Roku i Sądnego Dnia, bowiem wówczas, według ich wierzeń religijnych, Bóg sądzi ludzi i wyznacza im los, zgodny z ich dotychczasowymi postępkami. [przypis edytorski]
straszne Mene-Tekel — aluzja do słów mene, tekel, ufarsin (a. mene tekel fares), które wg biblijnej Księgi Daniela zostały wypisane ognistymi zgłoskami przez tajemniczą rękę na ścianie podczas uczty Baltazara, króla babilońskiego i w szczytowym momencie jego triumfów stanowiły zapowiedź upadku i śmierci władcy; słowa zwyczajowo są tłumaczone: „policzone, zważone, podzielone” i odnoszą się do sądu Boga, na którym podsumowane zostaje w sposób ostateczny życie ludzkie. [przypis edytorski]
straszni dzidą — budzący zgrozę ze względu na swoje uzbrojenie. [przypis edytorski]
Straszniejsza jeszcze była tzw. żordoczka — Fr. Olechnowicz, op. cit., s. 83–84. [przypis autorski]
strasznieś mnie (…) skrzywdził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: strasznie mnie skrzywdziłeś. [przypis edytorski]
straszny sternik, syn Erebu i Nocy (mit. gr.) — Charon, bóstwo opiekuńcze umierających, przewoźnik dusz przez rzekę Acheron (a. Styks) w Hadesie, krainie zmarłych. [przypis edytorski]
straszydłem — potwornością. [przypis redakcyjny]
stratagème (fr.) — podstęp. [przypis edytorski]
strateg (gr. strategos) — w starożytnej Grecji i w państwach hellenistycznych: wysoki rangą dowódca armii lub floty. [przypis edytorski]
strateg (gr. strategos) — w starożytnej Grecji i w państwach hellenistycznych: wysoki rangą dowódca wojskowy; generał. [przypis edytorski]
strategia — tu: urząd stratega, w staroż. Grecji wysokiego rangą dowódcy wojskowego; w Atenach corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jednostki administracyjnej. [przypis edytorski]
strategia — tu: urząd stratega, w staroż. Grecji wysokiego rangą dowódcy wojskowego; w Atenach od 501 p.n.e. corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jednostki administracyjnej. [przypis edytorski]
strategika (daw.) — sztuka wojenna; z gr. strategos: dowódca wojsk. [przypis edytorski]
strategik — dziś popr.: strateg. [przypis edytorski]
strategos (gr.) — dowódca wojsk, strateg. [przypis edytorski]
strategowie — od r. 501 wybierano corocznie w Atenach 10 strategów (wodzów), co miesiąca wymagane było dla nich „wotum zaufania”. Kierowali oni poborem wojskowym, sprawowali dowództwo nad armią i flotą, strzegli karności wojskowej. Mieli też znaczenie polityczne: stawiali wnioski przed Radą i przed Zgromadzeniem ludowym (zwłaszcza w sprawie środków pieniężnych na wojnę), zawierali układy, podpisywali pokój, zdawali Radzie sprawę, wprowadzali przed Radę posłów państw obcych, pobierali daniny na rzecz Związku Morskiego. [przypis tłumacza]
strateg — w staroż. Grecji: wysoki rangą dowódca wojskowy; w Atenach corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jedn. administracyjnej. [przypis edytorski]
Stratni — utracjusze, marnotrawcy. [przypis redakcyjny]
stratny — utracjusz, marnotrawca. [przypis redakcyjny]
stratopedarcha — dosłownie: dowódca obozu. [przypis tłumacza]
stratopedarcha (gr. dosł.: dowódca obozu) — wysokiej rangi dowódca wojskowy. [przypis edytorski]
stratujem — dziś popr. forma: stratujemy. [przypis edytorski]
stratus — niska chmura chmura w postaci jednolitej białej lub szarawej warstwy; jej występowaniu czasem towarzyszy opad mżawki lub bardzo drobnego deszczu. [przypis edytorski]
Straty moje — z powodu oszukańczego bankructwa banku Thurneyssena. [przypis redakcyjny]
Strauchgasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
Strauß, David Friedrich (1808–1874) — niem. teolog i filozof. [przypis edytorski]
Straussberg — miasto w Brandenburgii, w Marchii Odrzańskiej; pod koniec XVIII w. powstało tu sanatorium dla wojskowych oraz inwalidów wojennych, w którym następnie otworzono również oddział szkolno-wychowawczy dla zagrożonej społecznie młodzieży. [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. liberalny protestancki teolog i pisarz, pionier poszukiwań „Jezusa historycznego”, którego boskiej naturze zaprzeczał; wywarł wielki wpływ na europejskie chrześcijaństwo, rewolucjonizując badania nad Nowym Testamentem, wczesnym chrześcijaństwem i religiami starożytnymi. [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog, autor Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (1835), w którym dowodził, że Ewangelie stanowią głównie zbiory mitów i legend stworzonych w I i II w. n.e. na podstawie starotestamentowych podań o Mesjaszu; twierdził jednak, że chociaż Jezus nie istniał (lub był fanatykiem religijnym, a opisane cuda nie zdarzyły się naprawdę), należy pozostać przy religii chrześcijańskiej ze względu na chrześcijańską moralność. Pogląd ten spotkał się z krytyką Fryderyka Nietzschego w jego eseju David Strauss: der Bekenner und der Schriftsteller („David Strauss: myśliciel i pisarz”). [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog, który w swoim dwutomowym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (1835) dowodził, że Jezus nie istniał lub był jednym z fanatyków religijnych, a Ewangelie stanowią zbiory mitów i legend, a opisane w nich zdarzenia i cuda nie wydarzyły się naprawdę. [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog; w swoim głównym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne, 1835) dowodził, że Jezus najprawdopodobniej nie istniał, a Ewangelie to zbiór mitów powstałych w I i II w. n.e. na bazie starotestamentowych podań o mesjaszu; uważał jednak, że nie należy z tego powodu zrywać z chrześcijaństwem, które wypracowało wartościowy system moralny (z tym jego poglądem polemizował ostro Friedrich Nietzsche). [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof neoheglista i teolog; w swoim głównym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne, 1835) dowodził, że Jezus najprawdopodobniej nie istniał, a Ewangelie to zbiór mitów powstałych w I i II w. n.e. na bazie starotestamentowych podań o mesjaszu; uważał jednak, że nie należy z tego powodu zrywać z chrześcijaństwem, które wypracowało wartościowy system moralny (z tym jego poglądem polemizował ostro Friedrich Nietzsche). [przypis edytorski]
Strauss, Dawid (1808–1874) — niemiecki filozof i teolog. [przypis edytorski]
Strauss, Johann (1825–1899) — austriacki kompozytor, autor słynnych walców tanecznych i operetek; syn Johanna Straussa (1804–1849), kompozytora walców i innych tańców. [przypis edytorski]
Strauss, Johann Baptist (1804–1849) — austriacki kompozytor, dyrygent i skrzypek; autor tańców (poza walcami również polki, kadryle, kotyliony oraz marsze); ojciec Johanna Straussa, również kompozytora, autora słynnych operetek i walców. [przypis edytorski]
Strauss, Richard (1864–1949) — niemiecki kompozytor i dyrygent, jeden z czołowych kompozytorów późnego romantyzmu; tworzył początkowo głównie poematy symfoniczne, później opery, pisane pod wpływem Wagnerowskiej koncepcji dramatu muzycznego; autor m.in. opery Salome (1905), według dramatu Oscara Wilde'a. [przypis edytorski]
Strauss, Richard (1864–1949) — niemiecki kompozytor i dyrygent, jeden z czołowych kompozytorów późnego romantyzmu; tworzył początkowo głównie poematy symfoniczne, później opery, pisane pod wpływem Wagnerowskiej koncepcji dramatu muzycznego. [przypis edytorski]
strawa (daw.) — pokarm, pożywienie. [przypis edytorski]
strawa (daw.) — pożywienie, jedzenie. [przypis edytorski]
strawa (daw.) — pożywienie. [przypis edytorski]
strawa — jedzenie, posiłek. [przypis edytorski]
strawa —jedzenie. [przypis edytorski]
strawa — jedzenie. [przypis edytorski]
strawa — pożywienie; wyżywienie. [przypis edytorski]
strawić — dziś: przetrawić. [przypis edytorski]
strawić — tu: spędzić. [przypis edytorski]
Strawiński, Igor Fiodorowicz (1882–1971) — kompozytor, pianista i dyrygent polskiego pochodzenia, urodzony w carskiej Rosji; autor baletu Ognisty ptak (1910), którego częścią jest mroczna kołysanka Ptaka. [przypis edytorski]
Strawiński, Igor Fiodorowicz (1882–1971) — rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent; jeden z najwybitniejszych kompozytorów i symfoników XX w. [przypis edytorski]
Strawinski, Igor Fiodorowicz (1882–1971) — słynny rosyjski kompozytor, autor m.in. baletu Święto wiosny. Większość życia spędził na emigracji, m.in. we Francji i USA. [przypis edytorski]
strawne (daw.) — pieniądze na jedzenie. [przypis edytorski]
strawne (daw.) — pieniądze przeznaczone na koszty utrzymania. [przypis edytorski]
strawne (daw.) — pieniądze przeznaczone na posiłek. [przypis edytorski]
strawne — jedzenie (strawę) na drogę. [przypis edytorski]
strawne — pieniądze na strawę, na utrzymanie. [przypis redakcyjny]
strawne (wojsk.) — wyżywienie w wojsku (element uposażenia), którego równowartość niekiedy wypłacana jest w gotówce. [przypis edytorski]
strawne — wypłata służbie na wyżywienie. [przypis redakcyjny]
strawowani — żywieni, stołowani. [przypis redakcyjny]
straża — tu: posterunek, placówka. [przypis redakcyjny]
„Strażnica” — najczęściej ukazujące się pismo podziemne w okresie przed powstaniem styczniowym oraz w trakcie jego trwania; publikowane z przerwami od 1 sierpnia 1861 r., ukazało się 45 numerów. [przypis edytorski]
strażnic — φρούρια, castella, Wachtcastelle (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Strażnicy Soboty (hebr. Szomre Szabat, jid. Szomrej Szabas) — zgrupowanie religijne pilnujące restrykcyjnego przestrzegania trzeciego przykazania Dekalogu. Tu w znaczeniu wszystkie religie mojżeszowe uznające Sobotę jako dzień święty. [przypis edytorski]
strażnik — Bidziński, Stefan; miał za żonę Teresę Myszkowską. [przypis redakcyjny]
Strażnik Niezłomny — postać z głośnej tragedii Leopolda Staffa pt. Skarb (1904), którą odgrywał wybitny aktor Ludwik Solski. [przypis edytorski]
strażnikowę — dziś popr.: strażnikową. [przypis edytorski]
strażnik — tu: policjant. [przypis edytorski]
strażnik — urzędnik wojskowy, czuwający nad strażami obozowymi, utrzymujący karność i porządek w obozie; był nim wymieniony niżej Piotr Mężyński. [przypis redakcyjny]
Straż nocna — obraz holenderskiego malarza Rembrandta Harmenszoona van Rijn, namalowany w 1642, przedstawiający kompanię straży obywatelskiej z Amsterdamu. [przypis edytorski]
Straż Przednia, właśc. Organizacja Pracy Obywatelskiej Młodzieży „Straż Przednia” — sanacyjna organizacja wychowania patriotycznego, założona w 1932, skupiająca młodzież szkół średnich, głównie gimnazjów i liceów ogólnokształcących. [przypis edytorski]
straż przyboczną — p. Starożytności XX, VIII, 6. [przypis tłumacza]
straż widnych — dziś popr.: widocznych straży. [przypis edytorski]
straży zawiódł (starop. forma) — zaprowadził straże; ustawił straże. [przypis edytorski]
straży zostawował i ludzie (starop.) — rozstawiał straże i ludzi. [przypis edytorski]
stręczą mamki — mowa o pośrednikach, u których bogata dama mogła dla swojego nowo narodzonego dziecka wynająć mamkę, aby ta karmiła niemowlę piersią. Mamki rekrutowały się z biednych rodzin, często musiały oddać lub zaniedbywać własne dzieci. [przypis edytorski]
stręczarka — stręczycielka. [przypis edytorski]
stręczyć (daw.) — podsuwać komuś kupno czegoś, zatrudnienie kogoś itp.; namawiać, polecać. [przypis edytorski]
stręczyć (daw.) — podsuwać komuś kupno czegoś, zatrudnienie kogoś itp.; tu mowa o biurze pośrednictwa pracy, w którym można wynająć służące. [przypis edytorski]
stręczyć — tu: dostarczać. [przypis redakcyjny]
strėnos — nugaros apatinė dalis žemiau juosmens. [przypis edytorski]
strętwa, Electrophorus electricus, bł. węgorz elektryczny (biol.) — słodkowodna ryba z Ameryki Płd. wyposażona w narządy elektryczne, kształtem zbliżona do węgorzy. [przypis edytorski]
strętwa — węgorz elektryczny. [przypis edytorski]
strętwiałem (starop. forma ort.) — zdrętwiałem. [przypis edytorski]
strętwiałość — odrętwienie. [przypis edytorski]
strętwienie — dziś popr.: zdrętwienie. [przypis edytorski]
Streckt die Glieder, und legt sich nieder (niem.) — Rozciąga kończyny, i kładzie się na ziemię (cytat z wiersza Schillera Der Handschuh (Rękawiczka), opisujący lwa; w przekładzie Adama Mickiewicza: „I wyciągnął cielska brzemię, I obalił się na ziemię”). [przypis edytorski]
streczny — stryjeczny. [przypis edytorski]
strefy (daw.) — paski. [przypis redakcyjny]
strega (wł.) — czarownica. [przypis edytorski]
Streicher, Julius (1885–1946) — założyciel pisma „der Stürmer”, które szerzyło nienawiść do Żydów. Organizator akcji bojkotu i pogromów. Gauleiter (naczelnik okręgu) Frankonii. Sądzony i powieszony w Norymberdze. [przypis edytorski]
strejk (daw., z ang. strike) — strajk, protest pracujących (a tu: dzieci). [przypis edytorski]
