Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18118 przypisów.
pragmatyzm (filoz.) — system filozoficzny, którego ważnym elementem jest teoria prawdy akcentująca konieczność analizy użyteczności wynikającej z przyjęcia danego twierdzenia za prawdziwe; wg krytyków pragmatyzm utożsamia prawdziwość z korzyścią. [przypis edytorski]
pragnąłem wyzyskać moją reputację „gorszącego” pisarza, i, w niezawodnym sposobie, skłonić publiczność do przeczytania tego dziełka, skazanego, w zwyczajnych warunkach, na pleśnienie na półkach nielicznych bibliotek naukowych — Istotnie, już po ukończeniu tej pracy, dowiedziałem się, iż Rozprawa o metodzie ukazała się w polskim języku w r. 1878 i została dostojnie zamarynowana jako 1 tom Biblioteki filozoficznej. Cieszę się, że nie wiedziałem o tym, gdyż byłoby mnie to zapewne odwróciło od zamiaru przekładania jej samemu i pozbawiło wielu miłych wrażeń. Może zresztą i praktycznie przyda się moja praca, gdyż, jak mi mówił jeden ze słuchaczy, studenci seminarium filozoficznego czytają obecnie Rozprawę o metodzie po niemiecku… [przypis tłumacza]
Pragnął (…) / Ten król, by (…) mieć szablę (…) Duryndanę… — wyprawę Gradasa do Hiszpanii i do Francji celem zdobycia Duryndany i Bojarda, a następnie udaremniony przez Malagizego pojedynek z Rynaldem opowiada Bojardo w Księdze I, Pieśni IV i n., i tam też odsyła poeta czytelnika: „ale już sami czytaliście o tem” (91, w. 1). [przypis redakcyjny]
Pragnę, by ucząc się czytać, czytał o swym kraju (…) w szesnastym [roku życia znał jego] wszystkie prawa — por. we fragmentach Instytucji politycznych, w ustępie „O prawach”: „Jedynie odpowiednią nauką dla dobrego narodu jest nauka własnych praw. Powinien ciągle nad nimi rozmyślać, by je kochać, zachowywać, a nawet — gdy zajdzie konieczna i dobrze sprawdzona potrzeba — poprawić, z ostrożnością, jakiej wymaga przedmiot tej wagi. Państwo, w którym jest więcej praw, niż ich może spamiętać każdy obywatel, jest państwem źle urządzonym, a każdy obywatel, który nie zna na pamięć praw swojego kraju, jest złym obywatelem; dlatego Likurg chciał zapisać swoje prawa tylko w sercu Spartan”. [przypis redakcyjny]
„Pragnę — powiada św. Paweł — zbyć się żywota (…) — por. Biblia, Flp, 1:23. [przypis edytorski]
Pragnę tylko spokoju… Stefanie — w oryg. niem. Lass mich in Ruhe, Stefan (Zostaw mnie w spokoju, Stefanie); red. WL. [przypis edytorski]
pragnę uzyskać to, co najmniej przystoi tyranowi — Hieron chce miłość zyskać, wyprosić, a nie wymusić, choć jemu, jako tyranowi, najmniej przystoi życzyć sobie, by ktoś z jego otoczenia posiadał niezależny umysł, własną wolę i swobodę postępowania. [przypis tłumacza]
pragnieli świadkiem być — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: czyż pragnie być świadkiem. [przypis edytorski]
pragnień dodatnich lub ujemnych — Pragnienie dodatnie = pragnę, żeby się coś stało. Pragnienie ujemne = pragnę, żeby się coś nie stało. [przypis tłumacza]
Pragnienie, co się (…) ugasza (…) tą wodą, o którą (…) Samarytanka błagała u Pana — Pragnienie wiedzy, nauczenia się czegoś nowego. Samarytanka prosiła Zbawiciela: „Panie, daj mi tej wody, abym nie pragnęła” (Ewangelia św. Jana, rozdz. 4, w. 15). [przypis redakcyjny]
pragnienie (…) cudnych dzieł, które niebo stworzyło dla ludzi — Tartufe, nawykłszy do tego uduchowionego języka, wpada weń mimo woli w swoich oświadczynach, które mają też styl jakiegoś „aktu strzelistego”, nabierając przez to tym mocniejszego smaku. [przypis tłumacza]
pragnieszli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy pragniesz, czyż pragniesz. [przypis edytorski]
pragniewa (…) rozdzielona — pragniemy, rozdzieleni (starop. liczba podwójna). [przypis redakcyjny]
pragnie wynurzyć się — tu: pragnie zwierzyć się; por. wynurzenia: zwierzenia. [przypis edytorski]
pragskimi — dziś popr.: praskimi. [przypis edytorski]
Prah — dziś popr.: Pra, rzeka w Ghanie, wpadająca do Zat. Gwinejskiej na wsch. od Sekondi-Takoradi; w XIX w. stanowiła granicę pomiędzy Konfederacją Aszanti a Złotym Wybrzeżem. [przypis edytorski]
praiły — pren. najgłębsze warstwy duszy ludzkiej (metafora geologiczna). [przypis edytorski]
prairie chicken — Cupidonia americana. [w dzisiejszej terminologii: Tympanuchus cupido, występujący w Ameryce Płn. ptak z podrodziny bażantów; red. WL] [przypis autorski]
prajdocha — obelga z jęz. białoruskiego. [przypis edytorski]
prajednia — wg niektórych systemów religijnych substancja zawierająca zarodki wszystkich rzeczy, z której wyłonił się wszechświat. [przypis edytorski]
prajovas (sl.) — keistas, nenatūralus dalykas. [przypis edytorski]
prakilna — brangi, didelės vertės, svarbi. [przypis edytorski]
prakseologia (z gr.) — teoria sprawnego działania; w Polsce zajmował się nią filozof Tadeusz Kotarbiński. [przypis edytorski]
Praksyteles (395–330 p.n.e.) — rzeźbiarz grecki, artysta stylu późnoklasycznego. [przypis edytorski]
Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała; do jego najsłynniejszych dzieł należą m.in.: Afrodyta z Knidos, Apollo Sauroktonos, Hermes z małym Dionizosem na ręku; w starożytności słynne były dwie jego marmurowe rzeźby Erosa, umieszczone w sanktuariach tego boga: w beockim mieście Tespie oraz w Parion na wybrzeżu morza Marmara, obydwie obecnie zaginione. [przypis edytorski]
Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała. [przypis edytorski]
Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała; do jego najsłynniejszych dzieł należą m.in.: Afrodyta z Knidos, Apollo Sauroktonos (tj. „zabijający jaszczurkę”), Hermes z małym Dionizosem na ręku. [przypis edytorski]
Praksyteles, Miron, Skopas, Lizypp — rzeźbiarze greccy. [przypis edytorski]
Praktizieren — hier: stehlen. [przypis edytorski]
praktizier — hier: stehlen. [przypis edytorski]
praktycznego rozumu, wraz z jego kategorycznymi imperatywami zawartymi w twierdzeniach Kanta — zob. Wstęp, rozdz. 3. [przypis tłumacza]
praktyka (lm) — tu: intryga. [przypis redakcyjny]
praktykant — tu: praktyk. [przypis edytorski]
praktykarka (starop.) — wieszczka, czarnoksiężniczka. [przypis redakcyjny]
praktyka — tu: intryga. [przypis redakcyjny]
Praktyki czyni — praktykuje, tj. zjednywa sobie zwolenników, spiskuje. [przypis redakcyjny]
praktyki (starop.) — czary. [przypis redakcyjny]
praktykować (daw.) — domyślać się, wnioskować, wróżyć. [przypis redakcyjny]
praktykować (daw.) — [tu:] domyślać się, wnioskować, wróżyć. [przypis redakcyjny]
praktykować — doprowadzać do skutku intrygami. [przypis redakcyjny]
praktykować (starop.) — rozmawiać, gawędzić; zmawiać się, knować, intrygować; towarzystwo na się praktykuje: przekonuje do swojej racji [kandydatury itp.] członków danej społeczności [tu: rycerstwa]. [przypis edytorski]
praktykować — tu: wróżyć. [przypis redakcyjny]
praktyk (starop.) — wróżbiarz, astrolog. [przypis edytorski]
(…) praktykuje komu — ma uczniów, praktykantów, jest mistrzem. [przypis edytorski]
prałat — honorowa godność, nadawana duchownym. [przypis redakcyjny]
prałat — kapłan lub biskup będący zwierzchnikiem prałatury terytorialnej bądź personalnej; potocznie: kapłan, któremu władze kościelne (papież bądź biskup) nadały jakąś godność honorową. [przypis edytorski]
prałat — wyższy dostojnik sprawujący władzę kościelną w kościele katolickim. [przypis edytorski]
prałat — wyższy duchowny w Kościele katolickim. [przypis redakcyjny]
pralaya (sanskr.) — noc Ziemi; okres spoczynku, w którym zamiera wszelkie życie. [przypis edytorski]
praleska — pierwiosnek; tu wyraz użyty pieszczotliwie. [przypis edytorski]
Praliśmy szlachtę pod Białą Cerkwią — akcja opowiadania rozgrywa się podczas rosyjskiej wojny domowej 1917–1921 r., kiedy komuniści (bolszewicy, Czerwoni) walczyli z Białymi, zwolennikami dawnego porządku, do których należeli przeważnie przedstawiciele wyższych warstw społecznych. [przypis edytorski]
pralnia — tu po prostu miejsce nad rzeką zdatne do prania. [przypis edytorski]
pralnik (daw.) — drewniana łyżka, służąca do oklepywania prania. [przypis edytorski]
pralnik — kijanka; deseczka służąca do prania w rzece, używana daw. na wsi. [przypis edytorski]
pramatkę narodu naszego — μητέρα τοῦ γένους ἡμῶν. [przypis tłumacza]
pramnijskie wino — określenie użyte przez Homera, na temat pochodzenia tego wina w czasach klasycznych wysuwano różne spekulacje. [przypis edytorski]
Pramżu (mit. litew.) — bóstwo litewskie, starzec znający przyszłość i ludzkie losy. [przypis edytorski]
Pranciškus Deak — garbingiausias kariautojas už vengrų laisvę. [przypis autorski]
prandium (łac.) — posiłek południowy. [przypis edytorski]
prangende — glänzende. [przypis edytorski]
pranokėjas — pirmtakas. [przypis edytorski]
pranokėjas — protėvis. [przypis edytorski]
prapłaziec a. płazak, Lepidosiren (biol.) — gatunek słodkowodnej ryby dwudysznej żyjący w mulistych rozlewiskach dorzecza Amazonki; pierwsza opisana żyjąca ryba dwudyszna (1837). [przypis edytorski]
praporszczyk (ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficera, odpowiednik chorążego. [przypis edytorski]
praporszczyk (ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficerski, odpowiednik chorążego. [przypis edytorski]
praporszczyk (z ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficera, odpowiednik chorążego. [przypis edytorski]
praporszczyk (z ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficera. [przypis redakcyjny]
prapultis — sen. pražūtis. [przypis edytorski]
prapuolę — dingę. [przypis edytorski]
prarakę — pradūrę. [przypis edytorski]
praśnego — przaśnego, niesyconego, surowego. [przypis redakcyjny]
praśny (reg.) a. przaśny— surowy, niezakwaszony (wynika stąd, że nie chodziło o miód pitny, lecz o naturalny). [przypis edytorski]
prasa Stanhope'a — żelazna prasa wynaleziona ok. 1800 r. przez angielskiego polityka i uczonego Charlesa Stanhope'a (1753–1816); redukowała potrzebną siłę o 90%, zapewniając wydajność blisko 500 stron na godzinę. [przypis edytorski]
Pras — gdzieś niedaleko na północ od góry Narhtakion. [przypis tłumacza]
prasimanė ginklą — Taip matom vienokį beveik žodį graikiškoj ir lietuviškoj kalbose: αίχμή — iešmas. [przypis autorski]
prasnąć — trzasnąć, rzucić. [przypis edytorski]
prasowaczka (ceriaria) — prawdopodobnie kobieta zajmująca się usztywnianiem niektórych szat czy ich części za pomocą wosku. [przypis tłumacza]
prastare boginie — tj. Mojry, boginie przeznaczenia. [przypis redakcyjny]
prasy — ucisku, niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]
Praszczajtie! Nie pominajtie lichom! (ros.) — Żegnajcie! Nie wspominajcie źle! [przypis edytorski]
Praszczajtie, sukine dieti! (ros.) — żegnajcie, dzieci suki. [przypis edytorski]
praszczę — prątek, pręt, rózga. [przypis redakcyjny]
praszczęta — lm od praszczę: cienki pręt, rózga do bicia; tu w znaczeniu: udręczenie, bieda, opały. [przypis redakcyjny]
praszczur (daw.) — przodek. [przypis edytorski]
praszczurka (neol.) — żyjąca w dawnych czasach kobieta, od której pochodzi jakaś osoba; żeński odpowiednik pojęcia praszczur. [przypis edytorski]
praszczur — przodek. [przypis edytorski]
Prater — park w Wiedniu. [przypis edytorski]
Pratįso mano klausas — man beklausant. [przypis edytorski]
pratiquables (fr. dziś: praticables) — praktyczne, dające się zastosować praktycznie. [przypis edytorski]
Pratzen — tu: Wzgórza Pratzen w pobliżu Austerlitz (ob. Sławków w Czechach), odegrały ważną rolę 2 grudnia 1805, podczas jednej z kluczowych bitew wojen napoleońskich, w której armia Napoleona pokonała liczniejsze wojska austriacko-rosyjskie. [przypis edytorski]
Praudu skaży! (białorus.) — powiedz prawdę. [przypis edytorski]
Praurma a. Prauryma (litew. Praurimė) — według XIX-wiecznego historyka T. Narbutta litewska bogini świętego ognia, jej istnienia nie potwierdzają inne źródła historyczne ani tradycja ludowa. [przypis edytorski]
Prauryma (litew. Praurimė) — według XIX-wiecznego historyka T. Narbutta litewska bogini świętego ognia, jej istnienia nie potwierdzają inne źródła historyczne ani tradycja ludowa. [przypis edytorski]
prau — właśc. proa, łódka żaglowa z bocznym pływakiem ułatwiającym jej utrzymanie równowagi. [przypis edytorski]
Pravadai — pirmas sekmadienis po Velykų, Atvelykis. [przypis edytorski]
praveikti — įveikti, nugalėti. [przypis edytorski]
pravoslavija — stačiatikystė. [przypis edytorski]
Pravum est coromnium et inscrutabile: quis cognoscet illud? (łac.) — Najzdradliwsze ze wszystkiego jest serce i najprzewrotniejsze: któż je pozna? [przypis tłumacza]
prawa ateńskie, które wydawały wyrok na jednego — ostracyzm. [przypis autorski]
Prawa Burgundów, a zwłaszcza prawa Wizygotów, przyjęły kary cielesne. Prawa salickie i rypuarskie nie przyjęły ich: lepiej zachowały swój charakter. — Znajduje się tylko niektóre z nich w dekrecie Childeberta. [przypis redakcyjny]
