Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156422 przypisów.
stosowany kapelusz — trójkątny kapelusz zwany inaczej pierogiem. [przypis redakcyjny]
stosowny — tu: względny. [przypis redakcyjny]
stos pacierzowy (daw.) — kręgosłup. [przypis edytorski]
Sto sprzeczności byłoby prawdą — domyślnie: gdyby regułą był autorytet. [przypis tłumacza]
stos — tu: niebezpieczeństwo. [przypis redakcyjny]
stosu dla nich nie potrzeba, zakopać ich w ziemi — według wierzeń słowiańskich tylko spalenie ciała otwierało duszom drogę w zaświaty. [przypis edytorski]
stosunek Antoniusza do Kleopatry — Kleopatra VII Filopator (69–30 p.n.e.), ostatnia królowa Egiptu, słynna z urody i uroku osobistego, była kochanką rzymskiego polityka i wodza Gajusza Juliusza Cezara (100–44 p.n.e.), a po jego śmierci kochanką jego bliskiego współpracownika Marka Antoniusza (83–30 p.n.e.). [przypis edytorski]
Stosunek jest najpewniej ten, że pod ich naciskiem dokonuje się ukształtowanie pewnego szeregu jednostek (…) powstają jednostki w pewnym określonym wyborze i kolejności — W. Dilthey, Das Erlebnis…, s. 271. [przypis autorski]
Stosunek Kochanowskiego do Ronsarda w szczegółach poetycznych dotąd bliżej zbadanym nie został. — Sam Ronsard nie wymienia swych znajomych Polaków. W całej jego spuściźnie znaleźliśmy tylko imienne wspomnienie Hozjusza, w wyd. Laumonier'a VI, 21 (Dialogue du libraire et du passant): P. Qui est ce livre? L. Estranger. P. Qui l'a fait? L. Le grand Osie, en sçavoir tout parfait. P. Qui l'a conduit des terres Poulonnoises, Et fait sonner nos parolles Françoises? L. C'est Lavardin… Odnosi się to do tłumaczenia na francuskie dzieła Hozjusza Confessio fidei z r. 1557. Przekład ogłosił Jean de Lavardin w r. 1579. W Indeksie osobowym nie pomieszczono Hozjusza. [przypis autorski]
Stosunek namiętności, lubieżnego przywiązania do życia zastanawiał niejednokrotnie i Wyspiańskiego: „trzeba ci takich jak my beztroskich”, i „prawie boskich” mówi Parys do ojca w Akropolis. „Dośrodkowa” karamazowska siła jest tym dnem psychicznym, z którego wyrasta wola. U Żeromskiego to kwitnące dno duszy spala się wstydem, że wola zeń nie powstaje, nie usprawiedliwia go, a jednocześnie każda chwila opiera się całą mocą własnego czaru rozszczepieniu, jakie wola wnosi z sobą. [przypis redakcyjny]
stosunek ten jest proporcją składającą się ze stosunków wyrazów środkowych, jak to w dalszym ciągu zobaczymy — księga III, rozdz. I. [przypis tłumacza]
stosunek zwierzchnika do poddanych jest tym większy, im liczniejszy jest naród, a przez oczywistą analogię to samo możemy powiedzieć o rządzie w stosunku do urzędników — to znaczy, że im większa jest liczba członków rządu, tym większa zachodzi różnica między wolą rządu jako grupy, mającej własne interesy, a wolą szczególną poszczególnych członków ciała rządowego. [przypis tłumacza]
stosunki towarzyskie (daw.) — relacje społeczne. [przypis edytorski]
stosunki — tu: stosunki miłosne, miłostki (w oryg. niem. Verhältnissen). [przypis edytorski]
Stosunkowi pomiędzy sekundami i minutami na zegarze a wewnętrzną, psychologiczną miarą czasu odpowiada (…) stosunek między dziesięcioleciami i stuleciami z jednej strony a życiem ludzkim w jego przeciętnej długości (…) dana jest nam naturalna jednostka, jaką unaoczniać i wymierzać można historię przemian duchowych — W. Dilthey, Gesammelte Schriften, Leipzig 1924, V, s. 36. [przypis autorski]
stos Volty — a. ogniwo Volty; rodzaj ogniwa galwanicznego czyli ogniwa wytwarzającego prąd dzięki reakcjom chemicznym zachodzącym między elektrodą a elektrolitem. Alessandro Volta (1745–1827) skonstruował swoje ogniwo w 1801 r., używając jako elektrod płytek cynkowej i miedzianej zanurzonych elektrolicie z roztworu wodnego kwasu siarkowego. Siła elektromotoryczna (różnica potencjałów elektrod, gdy przez ogniwo nie płynie prąd) ogniwa Volty wynosi ok. 1,1 V. [przypis edytorski]
stos Volty — ogniwo galwaniczne, wynalazek Alessandra Volty. [przypis edytorski]
stos Volty — ogniwo galwaniczne, wytwarzające prąd dzięki reakcjom chemicznym zachodzącym między elektrodą a elektrolitem, wynalazek Alessandra Volty. [przypis edytorski]
stos Wolty — urządzenie stworzone przez Alessandro Voltę (1745–1827), służące do przesyłania ładunku elektrycznego. [przypis redakcyjny]
stosy Hiszpanii — Żydzi hiszpańscy zostali zmuszeni do przejścia na katolicyzm pod groźbą wygnania. Później Święta Inkwizycja często skazywała konwertytów na śmierć za potajemne praktykowanie religii żydowskiej. [przypis edytorski]
Sto tysięcy! Kto da więcej! — mowa o licytacji przymusowej, na którą bywa wystawiany majątek dłużnika. Przytoczone wyrażenie stanowi przepisową formułę, którą wykrzykuje licytujący urzędnik na początku licytacji. Za każdą nową, wyższą ofertą powtarza przytoczoną formułę aż do chwili, kiedy uderzenie młotkiem obwieszcza. [przypis redakcyjny]
sto tysięcy proroków — Persowie obliczali cyfrę proroków na 125. 000. [przypis tłumacza]
sto tysięcy szaleńców z naszego rodzaju ubranych w kapelusze, którzy mordują sto tysięcy innych żyjątek ubranych w turbany albo też giną z ich ręki — aluzja do wojny turecko-rosyjskiej w latach 1736–1739. [przypis tłumacza]
sto tysięcy szlachty — liczba za mała nawet, jeśli tylko uwzględnić ziemiaństwo, które wynosiło w r. 1791 (Korzon) 318 tys., czyli nie mniej niż 155 tys. głów płci męskiej; ogół szlachty, razem z nieposesjonatami i szaraczkami, wynosił 725 tys. [przypis redakcyjny]
stowarzysyła — wymowa s zamiast š („sz”), c zamiast č („cz”) i z tam, gdzie piszemy ż (ale nie rz), nazywa się mazurzeniem i jest charakterystyczna dla gwar Małopolski i Mazowsza. [przypis edytorski]
stowarzyszenie — tu: związek zawodowy. [przypis edytorski]
Stowe, Harriet Beecher (1811–1896) — amerykańska pisarka i działaczka społeczna; sławę przyniosła jej powieść Chata wuja Toma opisująca życie czarnoskórych niewolników. [przypis edytorski]
Stożary (ros. Стожары) — Plejady, gromada gwiazd w gwiazdozbiorze Byka, widoczna nieuzbrojonym okiem, najbardziej znana gromada otwarta na niebie. [przypis redakcyjny]
stożkowa kula (karabinu) — używane w broni palnej wydłużone pociski o stożkowym wierzchołku (w odróżnieniu od powszechnych wcześniej pocisków o kształcie kulistym). [przypis edytorski]
stożyć się (neol. od rzecz. stóg) — nawarstwiać się, tworzyć pagórki, zaspy. [przypis edytorski]
stożyć się (neol.) — tu zapewne: rzucać zarys w kształcie stożka. [przypis edytorski]
stożyć się — układać się w stóg, kopiec. [przypis edytorski]
sto zdradziec — stu zdrajców. [przypis edytorski]
St. Petersburg — nazwa dwóch miejscowości w Stanach Zjednoczonych: w stanie Floryda i w stanie Pensylwania. [przypis edytorski]
Stříbro (niem. Mies) — miasto w Czechach, w kraju pilzneńskim. [przypis edytorski]
str. 124 ustęp ze Słowackiego — chodzi o fragment z pieśni I poematu Słowackiego Beniowski: „Jeżeli masz zostać młodą (…) ochrzczona tą piekielną wodą, / Której pies nie chce, wąż nawet nie pije” (w oryg. jest to zwrot skierowany do Polski, a przymiotnik „młodą” jest wyróżniony i stanowi aluzję do czasopisma „Młoda Polska” wyd. w Paryżu w l. 1818-1840 przez Eustachego Januszkiewicza i Stanisława Ropelewskiego). [przypis edytorski]
str. 144 i 120 trójwiersze Baudelaire'a — chodzi o fragmenty z Kwiatów Zła Charlesa Baudelaire'a w tłum. Antoniego Langego i Zofii Trzeszczkowskiej (pseud. Adam M-ski): „Czyniąc sobie tron i łoże,/ Z upadłego mego ducha,/ Żem skut z tobą, podły tworze,/ Jak galernik do łańcucha” (wiersz Upiór) oraz „bo w sercu mym, choć je ukoję, / brzmieć będą drogie łkania twoje, / jak bęben, gdy gra do ataku” (wiersz Heautontimoroumenos, tj. „sam siebie karzący”). [przypis edytorski]
str. 192 dwuwiersz Goethego — chodzi o fragment „Habe die Sonne nicht zu lieb… / Komm, folge mir In das dunkle Reich hinab” z dramatu wierszem Goethego Ifigania w Taurydzie (Iphigenie auf Tauris). [przypis edytorski]
str. 22 Słowackiego (Lambro) — chodzi o dwa fragmenty: „Oto mój żywioł, ta ciemność ponura (…) W sennych marzeniach” oraz „Dzisiaj ja nie chcę zabijać słowami (…) Stanie się długim i ciężkim konaniem!”, pochodzące z powieści poetyckiej Słowackiego Lambro, pieśń II, 12 oraz pieśń I, 8. [przypis edytorski]
str. 261 trójwiersz Leopardiego — chodzi o fragment: „(…) być tylko cieniem / Którego skrzydła anielskie unoszą / Między nicością i grobów marzeniem…”, pochodzący z wiersza Asnyka Endymion, mylnie przez autora Próchna przypisany wł. poecie romantycznemu, Giacomo Leopardiemu (1798–1837). [przypis edytorski]
str. 55 fragment sonetu Miriama — chodzi o sonet Stimmung Miriama (Zenona Przesmyckiego), zaczynający się od słów „Samotnyś. Błądzisz. W wyobraźni chorej (…)”. [przypis edytorski]
strącona w otchłań istota — Lucyfer. [przypis redakcyjny]
Strącone liście — utwór został opublikowany w zbiorze Z jednego strumienia: szesnaście nowel przez dziesięciu autorów z przedmową Elizy Orzeszkowej. Przedmowa autorstwa Elizy Orzeszkowej dostępna jest w bibliotece Wolne Lektury — Red. WL. [przypis edytorski]
Strącony, tędy snadź on z nieba spadał — Tu Dante wyobraża sobie, że Lucyfer na nieznajomą jeszcze za jego czasów stronę kuli ziemskiej i której jasnowidzeniem swojego geniuszu mógł się domyślać, spadł z nieba, że ląd stały przestraszony jego upadkiem, skrył się pod powierzchnię Oceanu i wynurzył się z głębokości jego na wschodniej półkuli, na której Góra Syjon tworzy punkt przeciwległy. Niemniej wszakże poruszyła się przestraszona ziemia w swoich wnętrznościach, kiedy Lucyfer spadając aż do jej środka sam sobą ją przewiercił. Część ziemi, jaką wyrzucił wiercąc ją sobą, utworzyła górę czyśćcową, ląd jedyny, jaki według pomysłu poety na owej półkuli się znajduje. W środku zaś ziemi jest piekło, z którego poeci w tej chwili wychodzą. [przypis redakcyjny]
strąd (reg.) — brzeg morski, wybrzeże. [przypis edytorski]
strąd (z kaszub.) — strefa lądu najbliższa morzu. [przypis edytorski]
strąga — zagroda do dojenia owiec w górach. [przypis edytorski]
Strážnice — miejscowość na południu Czech. [przypis edytorski]
Strążyska — Dolina Strążyska, położona w Tatrach Zachodnich. [przypis edytorski]
Strabla — wieś w woj. podlaskim, w pow. bielskim, ze stacją kolejową na trasie Białystok–Lublin. [przypis edytorski]
Strabon — geograf gr. żyjący na początku n.e.; zajmował się również historią naturalną. [przypis edytorski]
Strabon, mimo świadectwa Apolodora, wątpi, aby królowie greccy z Baktriany zaszli dalej niż Seleukos i Aleksander — Macedończycy z Baktriany, Indii i Ariany, oddzieliwszy się od królestwa Syrii, utworzyli wielkie mocarstwo. [przypis autorski]
Strabon (ok. 63 p.n.e.–ok. 24 n.e.) — grecki geograf i podróżnik, autor obszernego dzieła Geōgraphiká (Geografia); od 25 p.n.e. przebywał w Egipcie, popłynął Nilem do Asuanu i granic Etiopii. [przypis edytorski]
Strabon powiada, że handel Rzymian z Indiami był o wiele znaczniejszy niż handel królów egipskich — Powiada w ks. II, że Rzymianie posiali sto dwadzieścia statków, a w ks. XVII, że królowie greccy ledwie dwadzieścia. [przypis autorski]
strachać (gw.) — straszyć. [przypis edytorski]
strachać się (daw.) — bać się, obawiać się. [przypis edytorski]
strachać się (daw.) — bać się. [przypis edytorski]
stracha — dziś popr.: straszy. [przypis edytorski]
strachajło — pot. o człowieku tchórzliwym. [przypis edytorski]
strach go przejął (…) który w niem przedtem, jako żyw, nie postał (starop.) — przejął go strach, który w nim (nigdy) przedtem, jak długo żył, nie zrodził się. [przypis edytorski]
Strach Malabaru — niżej: Strachy Malabaru. Wybrzeże Malabarskie to kraina geograficzna w Indiach, nad Morzem Arabskim. W XIX i w pierwszej połowie XX wieku w posiadaniu Wielkiej Brytanii. W polskim tłumaczeniu Malabaro to także imię bohatera wiersza, w tekście angielskim Malabar to nazwa statku, zaś wiersz Noela nosi tytuł Wrak Malabaru. [przypis edytorski]
Strach mnie zdjął, patrząc na ciebie — dziś popr.: strach mnie zdjął, gdy patrzyłam na ciebie. [przypis edytorski]
strach (…) nie tylko sam jest przykrym uczuciem, ale także (…) niszczy wszelkie przyjemne uczucia — widać, że Ksenofont czytał dzieła filozoficzne (Platona), roztrząsające zagadnienia z zakresu psychologii. [przypis tłumacza]
strach paniczny — πανικῷ δείματι (od słowa „Pan”, nagły, niespodziewany, niedający się wytłumaczyć). Wyrażenie to, mające i u nas prawo obywatelstwa, zachowałem. [przypis tłumacza]
Strach pomyśleć, że jakaś nawet i w domu Hadesa siedzi dusza… — Iliada XXIII 103–104, Achilles mówi o śnie, w którym zobaczył widmo poległego Patroklosa. [przypis edytorski]
strach próżni — łac. horror vacui (strach przed pustką): historyczny pogląd, oparty na wywodach starożytnych filozofów greckich, polegający na stwierdzeniu, że w naturze nie jest możliwe występowanie próżni („natura nie znosi próżni”), gdyż otaczające pustkę cząstki natychmiast by ją wypełniły. [przypis edytorski]
strach sąsiada — strach przed sąsiadem (kotem). [przypis redakcyjny]
strach to w nim sprawuje (starop.) — strach to w nim sprawia; sprawia to jego strach. [przypis edytorski]
stracić na zawodzie — przegrać w wyścigach. [przypis edytorski]
stracić rezon — tu: przytomności. [przypis autorski]
stracić się (daw.) — przepaść, zaginąć, zabłąkać się. [przypis edytorski]
stracić się — zgubić się. [przypis edytorski]
straciemy — dziś popr. forma 3.os.lm. cz. przysz.: stracimy. [przypis edytorski]
straciłaś najlepszą matkę — Barbara z Krasińskich Świdzińska, naprzód starościna, potem kasztelanowa radomska, umarła 8 września 1789 roku, zostawiwszy sześć córek: Anielę, Franciszkę. Mariannę, Zofię, Bonę, Krystynę, i dwóch synów: Jana i Kajetana. [przypis autorski]
Straciłem widok ogniska słońc Słońca — Tym Słońcem Słońc jest Pan Bóg, którego światłości oglądanie udziałem jest wiernych błogosławionych. [przypis redakcyjny]
stracił — w wyd. Czubka i poprzednich Bibl. Nar.: „utracił”. [przypis redakcyjny]
stracim (daw.) — tu: forma krótsza użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; dziś: stracimy. [przypis edytorski]
straciwszy serce o oparciu się — zwątpiwszy w możliwość obrony. [przypis edytorski]
straconą została — dziś z M.: stracona została. [przypis edytorski]
„Straconych zachodów miłości”, komedii, której źródła dotąd nie odkryto — wypadek wyjątkowy. Drugim takim utworem, z pewnymi zastrzeżeniami, jest Sen nocy letniej. [przypis tłumacza]
Stracony raj — poemat epicki w 12 księgach autorstwa angielskiego poety Johna Miltona (1608–1674), opowiadający o buncie aniołów pod wodzą Szatana; przyjęta obecnie polska wersja tytułu brzmi: Raj utracony. [przypis edytorski]
stradać a. postradać (daw.) — stracić. [przypis edytorski]
stradać (daw.) — stracić. [przypis edytorski]
stradać — postradać, stracić. [przypis edytorski]
stradać — tracić. [przypis edytorski]
stradać żony — stracić żonę. [przypis edytorski]
Strada Chiatamone — ulica w Neapolu. [przypis redakcyjny]
stradiotka (starop.) — jeździeckie szaty krótkie. [przypis redakcyjny]
Stradivarius, właśc. Antonio Stradivari (1643 lub 1644–1737) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, jeden z najwybitniejszych budowniczych instrumentów w historii. [przypis edytorski]
Stradivarius, właśc. Antonio Stradivari (1643 lub 1644 –1737) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, jeden z najwybitniejszych budowniczych instrumentów w historii. [przypis edytorski]
stradny (daw.) — biedny, nędzny. [przypis redakcyjny]
stradny (daw.) — znużony. [przypis redakcyjny]
Stradom — mowa o osadzie Straduny. [przypis edytorski]
stradyjetka a. stradyjatka a. stradyjotka (daw.) — podbita futrem kurtka jeździecka używana w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
stradyotka (daw.) — krótka szata jeźdźców. [przypis edytorski]
stragarz (przest., reg.) — sosrąb, gruba belka stropowa biegnąca środkiem wzdłuż całego pułapu i podtrzymująca go. [przypis edytorski]
strajk włoski — forma protestu pracujących, polegająca na tym, że pracy się nie przerywa, ale wykonuje się ją drobiazgowo i bardzo powoli. [przypis edytorski]
straktować — ułożyć się. [przypis redakcyjny]
Strand — gł. arteria w gminie Westminster, w środkowej części Londynu. [przypis edytorski]
Strand — ulica w środkowej części Londynu. [przypis edytorski]
