Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14983 przypisów.
Sydon — staroż. portowe miasto fenickie; ob. trzecie co do wielkości miasto Libanu. [przypis edytorski]
Sydon — starożytne miasto fenickie na wybrzeżu Morza Śródziemnego, obecnie w Libanie. [przypis edytorski]
Sydon — starożytne miasto fenickie, obecnie terytorium Libanu. [przypis edytorski]
Sydony — Sydończycy, mieszkańcy Sydonu, fenickiego miasta i portu handlowego. [przypis edytorski]
Sydy doma, ta ne rypajsia (z gw. ukr.) — siedź w domu i nie ruszaj się (nie wychylaj się; nie męcz się). [przypis edytorski]
Syene — Συήνη (tak samo w LXX), סְוֵנֵה (Ez 29, 10); wedle inskrypcji Sun, u Koptów Suan, dzisiejsze Assuan. Stąd Egipcjanie sprowadzali czerwony granit. [przypis tłumacza]
Syfasa — syna Aregetosa, Συφὰν υἱὸν Ἀρεγέτου (Niese), Σωφᾶν υἱὸν 'Παγουήλου (Dindorf). [przypis tłumacza]
syfilis — choroba przenoszona drogą płciową, inaczej kiła. [przypis edytorski]
syfilityczne orchidee — zob. szkic T. Żeleńskiego Francja w Młodej Polsce. [przypis edytorski]
syfilityk — człowiek chory na syfilis, czyli kiłę, chorobę przenoszoną drogą płciową, objawiającą się wrzodami, uszkodzeniem wielu narządów, zwłaszcza układu sercowo-naczyniowego i układu nerwowego. [przypis edytorski]
syfon — grubościenna butla do napojów gazowanych (np. wody sodowej), zaopatrzona w dźwignię, której naciśnięcie powoduje, że ciśnienie zawartego wewnątrz dwutlenku węgla wypycha wodę przez rurkę na zewnątrz. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
syfon — specjalne naczynie do napojów gazowanych. [przypis edytorski]
syf — syfilis, choroba przenoszona drogą płciową. [przypis edytorski]
sygejska niwa — tu: Troja; od przylądku Sigejon (dziś: Jeniszekir) w Troadzie. [przypis edytorski]
sygejskie jaśnieją z łun tonie — sens: w morzu przy przylądku Sygejon odbija się łuna. [przypis edytorski]
Sygietyński, Antoni (1850–1923) — pseud. Gosławiec; krytyk literacki, muzyczny i teatralny, jako powieściopisarz przedstawiciel naturalizmu, zwolennik realizmu w malarstwie; przyjaciel Aleksandra Gierymskiego; studiował w konserwatorium w Lipsku w klasie fortepianu, w Wiedniu oraz estetykę i historię sztuki w Paryżu; w tym czasie nawiązał współpracę z kilkoma warszawskimi gazetami; po powrocie do kraju w 1881 r. prowadził zajęcia z fortepianu w Instytucie Muzycznym oraz wykłady z estetyki, a także zajmował się publicystyką; członek Polskiej Partii Postępowej oraz Stronnictwa Narodowo-Postępowego; pod koniec życia pełnił funkcję naczelnika wydziału prasowo-widowiskowego w Komisariacie Rządu; najważniejsze publikacje: Współczesna powieść we Francji (zbiór artykułów), Maksymilian Gierymski (1906, monografia), powieści: Na skałach Calvados (1884), Wysadzony z siodła (1891), zbiory opowiadań: Drobiazgi (1900) i Święty ogień (1918). [przypis edytorski]
Sygietyński, Antoni (1850–1923) — pseud.: Gosławiec; pisarz, publicysta (jeden z wydawców „Wędrowca”), krytyk muzyczny i literacki, autor powieści pisanych pod wpływem naturalizmu francuskiego: Wysadzony z siodła, Na skałach Calvados. [przypis edytorski]
Sygmunt — Zygmunt (Zygmunt I Stary). [przypis redakcyjny]
sygnąć (gwar.) — cisnąć, rzucić. [przypis redakcyjny]
sygnałować (daw.) — sygnalizować. [przypis edytorski]
sygnaturka —(gw.) najmniejszy dzwon kościelny. [przypis edytorski]
sygnaturka — najmniejszy dzwon kościelny. [przypis edytorski]
sygnaturka — niewielki dzwon kościelny. [przypis edytorski]
sygnet — pieczęć w pierścieniu. [przypis redakcyjny]
sygnet — pierścień z dużym oczkiem na którym wygrawerowane są inicjały, znak herbu rodzinnego lub jakiejś organizacji. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z dużym oczkiem, na którym wygrawerowane są inicjały, znak herbu rodzinnego lub jakiejś organizacji. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z herbem lub literami na oczku. [przypis redakcyjny]
sygnet — pierścień z herbem. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z monogramem lub herbem. [przypis edytorski]
sygnować na Angelus — dawać znaki, że zbliża się pora modlitwy maryjnej „Anioł Pański”, odmawianej tradycyjnie o 6:00, 12:00 i 18:00. [przypis edytorski]
sygnować (z łac.) — dawać znać; tu: dzwonić. [przypis edytorski]
sygnum (łac. signum) — znak. [przypis edytorski]
Syjam — dawna nazwa Tajlandii, państwa w płd.-wsch Azji, używana w czasach kolonialnych. [przypis edytorski]
Syjam — ob. Tajlandia. [przypis edytorski]
Syjena (gr. Syene) — miasto w dolnym Egipcie, dziś Asuan; [z pobliskiego kamieniołomu czerpano w starożytności czerwony granit, zw. sjenitem]. [przypis redakcyjny]
syjonista — zwolennik utworzenia państwa Izrael. [przypis edytorski]
syjonizm — żydowski ruch patriotyczny dążący do odbudowania państwa na dawnej swojej ziemi. [przypis tłumacza]
syjonizm — żydowski ruch polityczny i społeczny, dążący do stworzenia własnego żydowskiego państwa na terenach starożytnego Izraela. [przypis edytorski]
Syjon — nazwa odnosząca się do miasta zdobytego przez Dawida, nazwanego miastem Dawida (1Krl 8,1); po wybudowaniu przez Salomona świątynii w Jerozolimie, Syjonem nazywano świątynię i obszar wokół niej; potem Syjonem nazywano całą Jerozolimę (Iz 40,9), ziemię Judzką (Jr 31,10–12) i cały lud izraelski (Za 9,13). [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym Dawid umieścił Arkę Przymierza; potem Syjonem nazywano całą Jerozolimę, zaś przenośnie cały lud izraelski. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza; metaforycznie: naród wybrany. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza; tu przenośnie: ziemia obiecana przez Boga. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie ze świątynią z Arką Przymierza, potem: każde święte miejsce. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie ze świątynią z Arką Przymierza; tu przenośnie: ziemia obiecana przez Boga. [przypis edytorski]
Syjon (z hebr.) — metaforyczne określenie narodu wybranego, Kościoła; pochodzi od geograficznej nazwy jednego ze wzgórz w Jerozolimie, miejsca, w którym przechowywana była Arka Przymierza. [przypis edytorski]
sykariusze — których nazwa pochodzi wedle Starożytności XX, VIII, 10, od słowa sica, nóż bandycki, wielkości perskich akinaków, ale na rzymską modłę zakrzywiony. Była to zatem partia politycznych nożowców. [przypis tłumacza]
sykariusze (od łac. sica: sztylet, krótki miecz) — radykalny odłam żydowskich bojowników w rzymskiej Palestynie: korzystając z tłumnych zgromadzeń publicznych, np. podczas świąt religijnych w Jerozolimie, ukrytymi w szatach sztyletami dokonywali zamachów na Rzymian i sprzyjających im Żydów; uważani za pierwszą organizację terrorystyczną. [przypis edytorski]
sykariusze — p. II, XIII, 3, uwaga. [przypis tłumacza]
sykielijski — sycylijski. [przypis edytorski]
Sykima i Argarizein — Sykima: Σίκιμα, LXX Συχέμ, Σίκιμα, w klinach: Szakmi (Niebuhr), שְׁכֶ֛ם ([Sychem] 1 Krl 12, 25 etc.), dzisiejsze Nâbulus (od: Neapolis), Naplus, Naplusa, miasteczko samarytańskie, położone w dolinie między górami Ebal i Garizim, liczące 13 000 mieszkańców, Samarytan 140; ich obecnie żyjący patriarcha zwie się Jakub Aron; Argarizein: Ἀργαρίζειν, LXX Γαρίζείν, גְּרִזִ֔ים ([Garizim] Joz 8, 33), dzisiejsze Dżebel et Tor. [przypis tłumacza]
Sykion — greckie miasto na północy Peloponezu, niedaleko Zat. Korynckiej. [przypis edytorski]
sykiu — kartu. [przypis edytorski]
sykofancyja — sykofancja; umiejętność przypodobania się, pochlebstwo. [przypis edytorski]
sykofanta a. sykofant (z gr.) — donosiciel w staroż. Atenach. [przypis edytorski]
sykofant ( gr.) — oszczerca, donosiciel. [przypis redakcyjny]
sykofant — obłudnik; sykofantę bierze: przyjmuje postać obłudnika. [przypis redakcyjny]
sykofant — sykofantami zwano w Atenach w V w. przed Chr. ludzi, którzy dla zysku zawodowo uprawiali donosicielstwo. Stanowili oni prawdziwą plagę dla bogatych, albowiem ci musieli się im opłacać, bojąc się wplątania w proces, jeszcze kosztowniejszy, a czasem i niebezpieczny. [przypis tłumacza]
sykofant — sykofantami zwano w Atenach w V w. przed Chr. ludzi, którzy dla zysku zawodowo uprawiali donosicielstwo. Stanowili oni prawdziwą plagę dla bogatych, albowiem ci musieli się im opłacać, bojąc się wplątania w proces, jeszcze kosztowniejszy, a czasem i niebezpieczny. Niebezpiecznym mógł być proces dla takiego arystokraty jak Charmides, którego demokratyczna prawomyślność zawsze musiała być podejrzana. [przypis tłumacza]
sykofantyzm — donosicielstwo. [przypis edytorski]
sykofant (z gr. Συκοφάντης, dosł.: wskazujący figi) — zawodowy donosiciel w starożytnych Atenach. [przypis edytorski]
sykomancja — wróżenie z liści figowych. [przypis tłumacza]
sykomora — drzewo z rodziny figowych. [przypis edytorski]
sykomor — gatunek drzewa figowego. [przypis autorski]
sykomorów — dziś popr.: sykomor; sykomora — jeden z gatunków figowca, drzewo powszechne w Egipcie, Palestynie i Syrii. Z trwałego i lekkiego drewna wyrabiano skrzynie, trumny i inne cenne sprzęty. Owoce jadalne, ale mniej smaczne niż owoce figowca pospolitego. [przypis edytorski]
Sykstus Beckmesser i Hans Sachs — postacie z opery Wagnera Śpiewacy norymberscy (1868), o rywalizacji w miejskim turnieju śpiewaczym, w którym nagrodą jest ręka córki złotnika. [przypis edytorski]
Sykstus IV, właśc. Francesco della Rovere (1414–1484) — papież (od 1471), franciszkanin; mecenas sztuki (Kaplica Sykstyńska); wsławiony nepotyzmem oraz przyznaniem w 1478 Ferdynandowi Aragońskiemu i Izabeli Kastylijskiej prawa do mianowania inkwizytorów (początek inkwizycji hiszpańskiej). [przypis edytorski]
Sykstus Piąty — papież w latach 1585–1590, zreformował kościół katolicki. [przypis edytorski]
Sykstus V chciał poniekąd wskrzesić oskarżenie publiczne — Sykstus V nakazał, iż mąż, który nie przyjdzie doń ze skargą o wyuzdanie żony, będzie ukarany śmiercią. [przypis autorski]
Sykstyńska Kaplica — papieska kaplica w Pałacu Watykańskim, wybudowana w XV w. z fundacji papieża Sykstusa IV, słynna przede wszystkim z fresków zdobiących jej sklepienie, namalowanych przez Michała Anioła. [przypis edytorski]
sykulska góra — sycylijska, Etna. [przypis redakcyjny]
Sykulska góra — wulkan sycylijski; zapewne Etna, najbardziej znany wulkan na Sycylii, aktywny od 550 tys. lat. [przypis edytorski]
sykulskie — sycylijskie. [przypis edytorski]
sykulski — tu: sycylijski; przym. od nazwy plemienia Sykulów (łac.: Siculi), zamieszkującego wsch. Sycylię przed kolonizacją fenicką i grecką (pozostałe dwa plemiona mieszkańców ówczesnej Sycylii to Elymianie i Sykanowie). [przypis edytorski]
Sylas — Silas Marner, powieść George Elliost (1861). [przypis redakcyjny]
syleni (mit. gr.) — towarzysze Dionizosa, boga wegetacji i wina, przedstawiani jako brodaci mężczyźni z końskimi uszami, kopytami i ogonem. [przypis edytorski]
syleni (mit. gr.) — towarzysze Dionizosa, boga wegetacji i wina, przedstawiani początkowo jako brodaci mężczyźni z końskimi uszami, kopytami i ogonem; w epoce klasycznej sylenów wyobrażano jako łysych starców z grubymi wargami, płaskim zadartym nosem i ludzkimi nogami; na czele sylenów stał Sylen, stary mądry wychowawca Dionizosa. [przypis edytorski]
syleni (mit. gr.) — towarzysze Dionizosa, boga wegetacji i wina, przedstawiani początkowo jako brodaci mężczyźni z końskimi uszami, kopytami i ogonem; w epoce klasycznej sylenów wyobrażano jako łysych starców z grubymi wargami, płaskim zadartym nosem i ludzkimi nogami; na czele sylenów stał Sylen, stary mądry wychowawca Dionizosa. Do wydrążonej figurki sylena, w której przechowywano posążki bogów, o brzydkiej powierzchowności skrywającej wewnętrzne piękno porównuje Sokratesa Alkibiades w Uczcie Platona. [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — bóg przyrody, często przedstawiany jako towarzysz Dionizosa, boga wina. [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina. [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; w epoce klasycznej wyobrażany jako łysy starzec z grubymi wargami i płaskim zadartym nosem, często nadużywający wina; stał na czele orszaku lubieżnych satyrów. [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — towarzysz boga Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem. [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — towarzysz boga wegetacji i wina Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem. Wirgiliuszowego Sylena, co (…) rozprawiał o bogach Olimpu wobec naiwnych sycylijskich pastuszków: w wierszu rzym. poety Wergiliusza (Eklogi, VI). [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — towarzysz boga wegetacji i wina Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina. [przypis edytorski]
Sylen (mit. gr.) — w mitologii greckiej jedno z bóstw przyrody. [przypis edytorski]
sylenów w dramacie satyrowym — w dramacie satyrowym występował chór przedstawiający satyrów i stąd ta nazwa, niemająca nic wspólnego z łacińską satyrą. Przodownikiem chóru był Sylen, wychowawca Bakchosa, zwany „ojcem satyrów”. Treść dramatu jest wesoła. Dawano ten dramat po przedstawieniu trzech tragedii. [przypis tłumacza]
Sylen — stary, opasły satyr, nauczyciel, wychowawca i towarzysz Bachusa. [przypis redakcyjny]
Sylenus (łac.), Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; przedstawiany jako opasły starzec z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina; stał na czele orszaku lubieżnych satyrów. [przypis edytorski]
Sylen — w mit. gr. bożek przyrody o postaci starca z końskimi uszami i ogonem. [przypis edytorski]
Sylen — wychowawca i nieodstępny towarzysz Bachusa, starzec rzadko kiedy trzeźwy. [przypis redakcyjny]
Syleny (mit. gr.) — demony przyrody (zbliżone do satyrów); należą do orszaku Dionizosa; przypisywano im zamiłowanie w pieśniach i grze na flecie. [przypis redakcyjny]
sylf — duch powietrzny. [przypis edytorski]
sylf — duch żywiołu powietrza. [przypis edytorski]
Sylfida — Delfina Potocka. [przypis redakcyjny]
sylfida — dziewczyna zamieniona po śmierci w żeńską odmianę sylfa (czyli ducha powietrza wg w średniowiecznych legend); przen. pełna wdzięku i gracji kobieta, często: tancerka. Postać ta stała się bardzo popularna w okresie romantyzmu po paryskiej premierze w 1832 r. baletu Sylfida z librettem Adolphe'a Nourrita na podst. opowiadania Ch. Norgiera Trilby ou le Lutin d'Agail (Chochlik z Agryll), muzyką Jeana Schneitzhöffera i choreografią Filippo Taglioniego. [przypis redakcyjny]
Sylfida — główna bohaterka romantycznego baletu Sylfida (1832), pełna wdzięku i gracji dziewczyna zamieniona po śmierci w żeńską odmianę sylfa (czyli ducha powietrza wg średniowiecznych legend). [przypis edytorski]
sylfida — tu: smukła, delikatna kobieta. [przypis edytorski]
sylfida — żeńska postać sylfa, tj. ducha uosabiającego żywioł powietrza; przen. kobieta smukła, delikatna, pełna wdzięku. [przypis edytorski]
sylfida — żeńska postać sylfa, tj. duszka uosabiającego żywioł powietrza; przen. kobieta smukła, delikatna, pełna wdzięku. [przypis edytorski]
