Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | łacina, łacińskie | mitologia germańska | mitologia grecka | niemiecki | poetyckie | potocznie | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski


Znaleziono 1326 przypisów.

Ninus — król asyryjski, założyciel miasta Niniwy. [przypis redakcyjny]

Niobe — córka Tantala, żona Amfiona, matka siedmiorga dzieci, naigrawała się z Latony jako matka dumna licznym potomstwem, że ta tylko dwoje, syna i córkę, urodziła. Latona przez zemstę pozabijała jej dzieci: a Niobe z boleści macierzyńskiej ciągle łzy lejąc, na koniec skamieniała. [przypis redakcyjny]

ni o czym (daw.) — o niczym. [przypis redakcyjny]

ni pisaty, ni czytaty ne umiju (ukr.) — ani pisać, ani czytać nie umiem. [przypis redakcyjny]

Nireus — po Achillesie najpiękniejszy młodzian w obozie greckim pod Troją. [przypis redakcyjny]

nirwana — pojęcie buddyjskie, oznaczające wyzwolenie się z cyklu narodzin i śmierci, przez europejskich modernistów interpretowane jako niebyt; słowo to często pojawia się w poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera. [przypis redakcyjny]

nirwana — Zaczerpnięta z nauk buddyzmu nirwana, często powracająca w obrazowaniu Młodej Polski (Tetmajer, Hymn do Nirwany): nicość jako kres ludzkich dążeń, wiekuista błogość spoczynku i bezczucia. [przypis redakcyjny]

nisi eius bellicae gloriae incuria, luxuriae (…) (łac.) — gdyby nie niedbałość o sławę wojenną, zbytki… nie wywołało nieszczęsnej pożogi wojny domowej. — Wyraz incuria poprawiliśmy z infamia, nie dającego sensu. [przypis redakcyjny]

niszczy własność gruntową — wycieńczając rolnictwo podatkami. [przypis redakcyjny]

niżli (daw.) — raczej niż. [przypis redakcyjny]

Niż na wszystkich przeglądach za władzy książęcej — Wielki Książę Konstanty, naczelny wódz wojsk polskich w Królestwie Kongresowym (1816–1830), lubował się w częstych paradach i przeglądach wojskowych. [przypis redakcyjny]

niżnik czerwienny — walet kierowy. [przypis redakcyjny]

niżowa rzeczpospolita — społeczność Kozaków Zaporoskich. [przypis redakcyjny]

Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]

Niżowi — Kozacy z Niżu, czyli z Siczy Zaporoskiej. [przypis redakcyjny]

ni z biesa niewieściuchów — do diabła z niewieściuchami. [przypis redakcyjny]

Nizka Głowa (Capo Basso) — przylądek w Szkocji; który nie wiadomo. [przypis redakcyjny]

Nizza — słynne uzdrowisko o łagodnym klimacie, nad brzegiem Morza Śródziemnego (Riwiera francuska). [przypis redakcyjny]

nobile (łac.) — szlachetność. [przypis redakcyjny]

nobile verbum (łac.) — słowo szlacheckie (którego trzeba dotrzymać pod groźbą utraty honoru). [przypis redakcyjny]

nobilis (łac.) — szlachcic. [przypis redakcyjny]

nobilitacja — nadanie szlachectwa. [przypis redakcyjny]

nobilitas (…) duplicata (łac.) — szlachectwo (…) podwójne, powojone. [przypis redakcyjny]

nobilitas (łac.) — szlachta. [przypis redakcyjny]

nobilitas (łac.) — szlachto. [przypis redakcyjny]

nobilitas, non certus numerus personarum (łac.) — szlachta, nie zaś pewna liczba osób. [przypis redakcyjny]

nobilitatem (łac. forma B.) — szlachtę. [przypis redakcyjny]

nobilitatem (łac.) — szlachectwo. [przypis redakcyjny]

nobilitati (łac.) — szlachcie. [przypis redakcyjny]

nobilitatis (łac.) — szlachty. [przypis redakcyjny]

noc chylat rozciągnęła… — cały ten zwrot utworzony jest na wzór obrazowych wyrażeń poezji arabskiej, którą poeta poznał w przekładach i przykładach zebranych w dziele Hammera. [przypis redakcyjny]

nocivam et perniciosam, non arripio — szkodliwej i zgubnej się nie chwytam. [przypis redakcyjny]

noc (…) nienaspaną — mowa tu o nocy nie pozwalającej na przerwanie snu, może nawet o śmierci jako wiecznym śnie. [przypis redakcyjny]

nocny Marek — aluzja do przysłowia: „tłucze się jak Marek po piekle”. [przypis redakcyjny]

nocnym tułaczom na straż rozwieszona — tj. pełniąca straż przed ćmami i nietoperzami. [przypis redakcyjny]

nocorównia (starop.) — porównanie dnia z nocą (aequinoctium). [przypis redakcyjny]

nocoświetny miesiąc — świecący w nocy księżyc (por. łac. noctiluca: przydomek Diany, bogini księżyca, używany przez Horacego). [przypis redakcyjny]

Noc swemu zaprzęgowi rozpuściła wodze. — Noc, podobnie jak bóg słońca Helios, ma swój zaprzęg. [przypis redakcyjny]

nocte mettre, somno editi patre (łac.) — zrodzeni z matki nocy, z ojca snu. [przypis redakcyjny]

nocturnum imperium (łac.) — nocne panowanie. [przypis redakcyjny]

nocy niewidomej — nocy, w czasie której nic się nie widzi. [przypis redakcyjny]

nodus Gordius (łac.) — węzeł gordyjski. [przypis redakcyjny]

Noël i Chapsal — Jean-François Michel Noël (1755–1841), leksykograf, autor Gramatyki francuskiej, którą napisał wraz z Charles'em Chapsalem (1788–1858). [przypis redakcyjny]

nogi mdlały pode mną na pośrodku drogi — Tu poeta poczuł znużenie: bo światło, które jedno nas umacnia i daje wytrwanie w dążeniu naszym do wiekuistego dobra, już znikło. [przypis redakcyjny]

nogi mu chodzą po kolędzie — niepewnym krokiem. [przypis redakcyjny]

nokciu (starop.) — nikczemniku, któryś i paznokcia nie wart. [przypis redakcyjny]

noktambulista — lunatyk; tu: człowiek żyjący nocnym życiem. [przypis redakcyjny]

nokturn — część nabożeństwa, zwanego jutrznią, odprawianego przed wschodem słońca. [przypis redakcyjny]

Noli me tangere (łac.) — Nie dotykaj mnie. [przypis redakcyjny]

Noli — port genueński; Bismantowa — wysoka góra przy Reggio. [przypis redakcyjny]

nomada — włóczęga, błąkający się. [przypis redakcyjny]

nomen coronati capitis (łac.) — imię ukoronowanej głowy. [przypis redakcyjny]

nomenklatura — zbiór nazw właściwych jakiejś nauce lub sztuce. [przypis redakcyjny]

nomen victoris (łac.) — imię zwycięzcy. [przypis redakcyjny]

nomina, cognomina (łac.) — imiona, nazwiska. [przypis redakcyjny]

nomina (łac.) — nazwiska. [przypis redakcyjny]

nominalizm — Żeromski nazywa poglądy społeczne Abramowskiego nominalizmem, chcąc zaznaczyć, że miały one charakter utopijny, że były „snem na jawie” — somnium vigilantis (łac); tak określił scholastykę średniowieczną — według świadectwa Kallimacha — pierwszy polski humanista Grzegorz z Sanoka (zm. 1477). W myśl takiej intencji należało jednak poglądy Abramowskiego porównać nie z nominalizmem, lecz raczej z przeciwstawnym mu prądem w scholastyce — z tzw. realizmem średniowiecznym, który przyznawał obiektywne istnienie uniwersaliom (tj. pojęciom ogólnym), mającym stanowić jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów. Natomiast nominalizm głosił, że uniwersalia nie posiadają samodzielnego bytu, są tylko nazwami (nomina) konkretnych przedmiotów pojedynczych. Żeromskiego zawiodła tu pamięć i użył terminu „nominalizm” dla oznaczenia sposobu myślenia analogicznego przez swą „nierealność” właśnie do realizmu średniowiecznego. [przypis redakcyjny]

nominat — mianowany przez króla, lecz przez papieża jeszcze niezatwierdzony biskup lub arcybiskup. [przypis redakcyjny]

nomine (łac.) — imieniem. [przypis redakcyjny]

nomine omnium (łac.) — w imieniu wszystkich. [przypis redakcyjny]

nominis recordatio (łac.) — pamięć imienia. [przypis redakcyjny]

nomotetyka (z gr. νομοθετική: domyślać się, τέχνη: sztuka) — prawodawstwo, a raczej sztuka prawodawcza. [przypis redakcyjny]

Nomy (mit. germ.) — trzy dziewice, piastunki Losu. [przypis redakcyjny]

non ab intra (łac.) — nie ze środka. [przypis redakcyjny]

non abiurando (łac.) — nie wyprzysięgając się. [przypis redakcyjny]

non abiuravi (łac.) — nie odprzysiągłem się. [przypis redakcyjny]

non adiurando (łac.) — nie sprzysięgając się; abiurando (…) adiurando: gra słów. [przypis redakcyjny]

non alia methodo (łac.) — nie innym trybem. [przypis redakcyjny]

non capiat (łac.) — nie zajmował. [przypis redakcyjny]

non deesse patriae (łac.) — nie opuścić ojczyzyny. [przypis redakcyjny]

non desinam (łac.) — nie przestanę. [przypis redakcyjny]

Non dolet! — Nie boli. Słowa te wyrzekła matka żony Trazeaszowej. Zachęcając do samobójstwa męża swego, Petusa, który za udział w spisku na cesarza Klaudjusza skazany był na śmierć, przebiła się sama mieczem, wołając: Paete, non dolet (Petusie, nie boli!). [przypis redakcyjny]

non ducibus potestas, non militi obsequium, qui quamvis alacer sed tamen imperia ducum interpretari quam exequi mavult, non agris securitas, non aris reverentia, non diis cultus (łac.) — wodzowie nie mają władzy, żołnierz nie dba o posłuszeństwo, gdyż jakkolwiek jest dzielnym, woli przecież wyrokować o rozkazach wodzów niż je wykonywać; role nie mają bezpieczeństwa, ołtarze — poszanowania, bogowie — czci. [przypis redakcyjny]

non eodem omnes prosequitur affectu (łac.) — nie tym samym uczuciem darzy wszystkich. [przypis redakcyjny]

non erubescam (łac.) — dosł.: nie zarumienię się; nie zawstydzę się. [przypis redakcyjny]

non est saltus in natura (łac.) — nie ma skoku w przyrodzie. [przypis redakcyjny]

non expedit (łac.) — nie wypada. [przypis redakcyjny]

non extraneis vitiata fucis (łac.) — nie zeszpecona cudzoziemskim fałszem. [przypis redakcyjny]

non gens, sed mens (łac.) — nie ród, lecz umysł. [przypis redakcyjny]

Non genus, non genius, non gens, si credere fas est, sed mens nobilitat nobilitata virum (łac.) — Nie pochodzenie, nie duch opiekuńczy, nie ród, jeśli wierzyć się godzi, lecz szlachetny umysł uszlachetnia męża. [przypis redakcyjny]

non in oppressionem libertatum (łac.) — nie na pognębienie swobód. [przypis redakcyjny]

non in tanta paucitate (łac.) — nie w tak małej liczbie. [przypis redakcyjny]

non in toto (łac.) — niezupełnie. [przypis redakcyjny]

non irritare crabrones (łac.) — nie drażnić szerszeni (przysłowie); por. także: „W ul nie dmuchać”. [przypis redakcyjny]

non item (łac.) — nie tak. [przypis redakcyjny]

non liquet— starorzymskie wyrażenie prawne, wskazujące, że dostarczone dowody nie są jeszcze przekonywające, że zatem sprawę na nowo roztrząsnąć potrzeba, jeśli się znajdą inne jakieś dokumenty. [przypis redakcyjny]