Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3647 przypisów.

Ferdynand VII (1784–1833) — król Hiszpanii w roku 1808, obalony przez Napoleona, odzyskał tron w 1813; w 1820 jego rządy spowodowały liberalną rewolucję, podczas której pozostawał uwięziony; w 1823 dzięki wojskowej interwencji Francji powrócił do władzy absolutnej. [przypis edytorski]

Ferdynand VII (1784–1833) — król Hiszpanii z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]

Ferecydes, jeden z siedmiu mędrców (…) — Diogenes Laertios, Ferekydes z Syros, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 122. [przypis tłumacza]

Ferekrates — ówczesny komediopisarz grecki. [przypis edytorski]

Ferekrates (V w. p.n.e.) — komediopisarz ateński; sztukę Agrioi (Dzikusy) wystawił podczas Lenajów w roku 420 p.n.e., zachowały się z niej tylko fragmenty. [przypis edytorski]

Ferenc Molnár (1878–1952) — właśc. Ferenc Neumann; węgierski dramatopisarz i prozaik; autor dramatów opisujących mieszczaństwo węgierskie i popularnej powieści Chłopcy z Placu Broni z 1906 r. [przypis edytorski]

Ferensbachi — właśc. Farensbach. [przypis redakcyjny]

Feretai — Φερεταὶ (N), Φαρἁν (D), p. bliższe szczegóły o „Wielkiej Idumei”, „Ain” i „Faran” u Graetza Geschichte der Juden, III, 519, 520, uwaga 3. [przypis tłumacza]

feret (daw.) — ozdoba złotnicza, służąca jako przybranie stroju. [przypis edytorski]

feretron — przenośny obraz religijny w ozdobnych ramach, malowany dwustronnie. [przypis edytorski]

feretron (z gr.) — przenośny ołtarzyk lub obraz religijny noszony na drążkach podczas procesji. [przypis edytorski]

ferezja — męskie okrycie wierzchnie noszone w Polsce w XVII w. [przypis edytorski]

ferezja — męskie okrycie wierzchnie pochodzenia wschodniego, szeroki płaszcz o szerokich rękawach, ze stójką, ozdobnie szamerowany; ferezja przyjęła się jako strój szlachty w Polsce w XVII w. [przypis edytorski]

ferezja (z tur.) — wierzchnia suknia; tu przen.: pomówienie, oszczerstwo. Podobne użycie dalej: „w sukienkę proditionis [zdrady] obleczono” oraz np. u Zebrzydowskiego w Pismach rokoszowych: „chcąc mię w sukienkę niewdzięczności oblec”. [przypis redakcyjny]

ferezja (z tur.) — wierzchni strój męski pochodzenia wschodniego, szeroki płaszcz, o szerokich także rękawach, ze stójką, ozdobnie szamerowany; uroczysty strój bojarów ros.; ferezja przyjęła się jako strój szlachty w Polsce w XVII w., często szyta była z czerwonego sukna, podbita futrem a. jedwabną podszewką. [przypis edytorski]

ferflukter (zniekszt. niem. verfluchte) — przeklęty. [przypis edytorski]

Ferguson, Adam (1723–1816) — szkocki ekonomista i myśliciel polityczny. [przypis edytorski]

ferlegować (z niem. verlegen) — przenosić. [przypis edytorski]

Fermat, Pierre (1601–1665) — francuski matematyk, z wykształcenia prawnik; zajmował się teorią liczb, niezależnie od Kartezjusza wprowadził układ współrzędnych w geometrii, z Pascalem współtworzył podstawy teorii prawdopodobieństwa. [przypis edytorski]

Fermat, Pierre de (1601–1665) — prawnik i matematyk-amator fr., z wykształcenia lingwista; zajmował się teorią liczb, równolegle z Kartezjuszem wprowadził prostokątny układ współrzędnych, zw. kartezjańskim; za życia nie publikował swoich prac. [przypis edytorski]

ferma (wł.) — stop, zatrzymać się. [przypis edytorski]

fermentacja — proces rozkładu związków organicznych. Pasteur dowiódł, że jest wywoływany także przez drobnoustroje. [przypis edytorski]

fermerowie — dziś popr. forma M.lm: fermerzy (a. raczej: farmerzy). [przypis edytorski]

fermer — właściciel lub dzierżawca fermy. [przypis edytorski]

Fermez, donc sacrrr! (fr.) — Zamknięte, psiakrr… [przypis edytorski]

Fermez, s'il Vous plait (fr.) — Proszę zamykać. [przypis edytorski]

fermoir (fr.) — tu: sekretarzyk (zamykany); ogólnie: zapięcie, zamek. [przypis edytorski]

fermoir (fr.) — zamykany przybornik na biurko, sekretarzyk (dosł. zamek, zapięcie). [przypis edytorski]

Fernández, Antonio (1559–1634) — hiszpański jezuita z Kordoby, autor Instructio confessariorum tribus partibus (1621). [przypis edytorski]

Fernando de Noronha — archipelag na Oceanie Atlantyckim, położony 350 km na wschód od wybrzeży Brazylii. [przypis edytorski]

Fernando Po — ob. Bioko, wulkaniczna wyspa w Zat. Gwinejskiej, ok. 25 km od wybrzeży Afryki; oddzieliła się od kontynentu ok. 12 tys. lat temu. [przypis edytorski]

Fernando Poo — dziś: Bioko, największa wyspa należąca do Gwinei Równikowej. [przypis edytorski]

Fernando Poo — wyspa ta nazwana została podług jej odkrywcy: Fernando Poo, będę więc zawsze zachowywał pisownię ściśle zgadzającą się z tym nazwiskiem, tj. Poo, a nie Po [obecnie wyspa nazywa się Bioko, jest największą wyspą należącą do Gwinei Równikowej; red WL]. [przypis autorski]

Ferny, Jacques — jeden z artystów piszących i wykonujących piosenki w kabaretach Paryża w końcu XIX w. [przypis edytorski]

Feronia matka (mit. rzym.) — staroitalska bogini, uważana za żonę Jowisza. [przypis edytorski]

fero, tuli, latum, ferre (łac.) — nieść, formy podstawowe czasownika. [przypis edytorski]

ferować — orzekać, postanawiać. [przypis edytorski]

ferować (z łac.) — orzekać, postanawiać; dziś w wyrażeniu: ferować wyrok. [przypis edytorski]

Ferowery, właśc. frawaszi (mit.) — tysiące duchowych istot stworzonych przez Ahura Mazdę do opiekowania się światem; potem przez frawaszi rozumiano wiecznego, osobistego ducha: frawaszi wysyła urwan (duszę) w świat materialny, by walczyła w bitwie dobra ze złem. [przypis edytorski]

ferox (…) esse (łac.) — „wojowniczy lud, który mniema, iż życie bez broni nic niewarte” (Titus Livius, Ab Urbe condita, XXIV, 17; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Ferox gens, nullam esse vitam sine armis rati. (łac.) — Tit. Liv. XXXIV.17 [Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu; Red. WL]; cyt. u Montaigne'a I. 40. „Dziki lud sądził, że nie ma życia bez wojny”. [przypis tłumacza]

Ferragus — Ferragus nie z Orlanda szalonego, ale z wspomnianego naśladownictwa Fort-Guerry. [przypis tłumacza]

Ferragus, Księżna de Langeais, Dziewczyna o złotych oczach. [przypis tłumacza]

Ferrari, Giuseppe (1811–1976) — wolnomyślny filozof i historyk, profesor na wszechnicy w Turynie i Mediolanie po r. 1859. Jako członek parlamentu piemonckiego zaliczał się do zaciętych przeciwników aneksyjnej polityki Cavoura i bronił idei federacji. Był deputowanym do końca życia (1876). [red. WL]. [przypis edytorski]

ferrasz — sługa konny torujący drogę przed panem. [przypis autorski]

Ferrer, Francisco (1859–1909) — hiszpańsko-kataloński wolnomyśliciel, anarchista, pedagog, twórca postępowej Szkoły Nowoczesnej; w 1906 aresztowany pod zmyślonym zarzutem współudziału w próbie zabójstwa króla Alfonsa XIII, po ogólnoświatowych protestach wypuszczony na wolność; w 1909 oskarżony o zorganizowanie robotniczych protestów przeciwko rządowi, sprowokowanych ogłoszeniem przez premiera Antonio Maura poboru rezerwistów z klas niższych, którzy mieli być wysłani do Maroka, i zakończonych krwawą konfrontacją z armią (tzw. Tragiczny Tydzień w Barcelonie); skazany bez dowodów, w nieuczciwym procesie, i rozstrzelany, co wywołało protesty w kraju i za granicą oraz doprowadziło do upadku rządu Maury. [przypis edytorski]

ferreus (…) fastus (łac.) — żelazny Mars depce i za nic ma złote przepychy. [przypis redakcyjny]

Ferri, Enrico (1856–1929) — włoski prawnik, uczeń Lombrosa. [przypis edytorski]

ferro carril (hiszp.) — kolej żelazna. [przypis edytorski]

Ferrufin — Aleksander Ferrufino, dowódca oddziału kardynała Hipolita w nieudałym szturmie na szańce wenecjańskie. [przypis redakcyjny]

ferrum pomatum a. ferri pomatum (łac., med.) — jabłczan żelazowy, dawny preparat żelazowy stosowany jako środek wzmacniający przy leczeniu niedokrwistości, otrzymywany przez działanie soku jabłkowego na opiłki żelaza. [przypis edytorski]

Ferry, Gabriel (pseud.), właśc. Louis de Bellemare (1809–1852) — francuski pisarz, autor westernów i powieści przygodowych osadzonych w realiach życia pionierskiego w Ameryce. [przypis edytorski]

Fersefatta — Persefona, żona Plutona. [przypis tłumacza]

ferszołtener (jid.) — przeklęty. [przypis edytorski]

fert fama (łac.) — wieść niesie. [przypis edytorski]

fertig (niem.) — gotowe. [przypis edytorski]

Fertile Évangile (fr.) — Płodna Ewangelia; Émile Zola od 1898 pisał cykl powieściowy Cztery Ewangelie (Les Quatre Évangiles), w którym odszedł od naturalizmu na rzecz utopijnego przedstawienia rzeczywistości idealnej; do śmierci zdołał ukończyć trzy pierwsze tomy, noszące tytuły: Płodność, Praca i Prawda, oraz naszkicować czwarty, Sprawiedliwość. [przypis edytorski]

Fertner, Antoni (1874–1959) — polski aktor komediowy. [przypis edytorski]

Fertur unusquisque (…) lapis deorsum — Pchany jest każdy do pożądania tego, co dlań dobre, a do unikania tego, co dlań złe, najbardziej jednak do unikania najgorszej z przyrodzonych złych rzeczy, jaką jest śmierć; i to z jakąś koniecznością natury, nie mniejszą niż ta, która pcha kamień w dół. [przypis tłumacza]

fertyczny — gibki, żwawy, zgrabny; zmysłowy. [przypis edytorski]

fertyczny — zwinny, ruchliwy. [przypis edytorski]

fertyczny — zwinny, szybki, żwawy. [przypis edytorski]

fertyczny — zwinny, żwawy, zręczny; tu: energiczny. [przypis edytorski]

feruła (z łac. ferula) — berło, pałka. [przypis edytorski]

ferventissimi amoris mei (łac.) — najgorętszej miłości mojej. [przypis edytorski]

ferwor (z łac.) — zapał. [przypis redakcyjny]

fesches Mäderl (niem.) — szykowna dziewczyna. [przypis edytorski]

Fessa — kraina w płn. Afryce, Fez. [przypis redakcyjny]

fest (daw.) — uroczystość, święto; uczta. [przypis edytorski]

fest, froh, frei (niem.) — silny, wesoły, swobodny. [przypis edytorski]

Festina lente — Śpiesz się powoli (łac.) [przypis redakcyjny]

festinatio tarda est — Quintus Curtius, Historiae Alexandri Magni, IX, 9, 12. [przypis tłumacza]

feston — dekoracja z podwieszonej tkaniny. [przypis edytorski]

feston — dekoracja z podwieszonej tkaniny. [przypis edytorski]

feston — girlanda; element dekoracyjny w formie podwieszonych po bokach kwiatów lub upiętej tkaniny. [przypis edytorski]

feston — girlanda; malowniczo zwieszająca się roślinność. [przypis edytorski]

feston — motyw dekoracyjny w kształcie półwieńca. [przypis edytorski]