Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2321 przypisów.
uniaci właśc. unici — bizantyńscy katolicy. [przypis edytorski]
unia lubelska — porozumienie między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim zawarte 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. W jego wyniku powstało państwo znane jako Rzeczpospolita Obojga Narodów, z jednym monarchą, herbem, sejmem, taką samą walutą, polityką zagraniczną i obronną, ale z odrębnym wojskiem, sądownictwem i oddzielnymi urzędami. [przypis edytorski]
Unia — mowa o Unii Lubelskiej. [przypis edytorski]
unia podlaska — mowa o oporze ludności grecko-katolickiego (unickiego) wyznania na Podlasiu przeciw prawosławiu, narzucanemu jej przemocą przez rząd carski od roku 1875. Prześladowania unitów trwały aż do ukazu tolerancyjnego w roku 1905. [przypis redakcyjny]
Unia — zbiorcze określenie amerykańskich stanów, które pozostały w składzie Stanów Zjednoczonych Ameryki podczas domowej wojny secesyjnej (1861–1865), z powodu ich wygranej używane także jakiś czas po wojnie na określenie całego państwa. [przypis edytorski]
u nich — poeta pisze tak zamiast po prostu: tam (w tych krajach), myśląc widocznie o mieszkających tam ludziach. [przypis redakcyjny]
u nich — tj. u związkowych. [przypis redakcyjny]
u nich zasiadali — wyd. lwow. ma: w nich. [przypis redakcyjny]
unici — katolicy obrządku wschodniego; wyznawcy prawosławia, którzy przyłączyli się do Kościoła katolickiego na podstawie unii brzeskiej (1596) i unii użhorodzkiej (1646), uznając papieża za głowę Kościoła i przyjmując dogmaty katolickie, zachowując jednak wschodnią liturgię; cesarze Rosji uważali unitów za odłączonych siłą i przymusowo ich „nawracali”, wcielając do Cerkwi prawosławnej; w 1875 Aleksander II zlikwidował ostatnią unicką diecezję w Rosji. [przypis edytorski]
Unicuique (…) vi — Seneca, Suasoriae, 4. [przypis tłumacza]
Uniechowski, Antoni (1903–1976) — grafik i ilustrator. [przypis edytorski]
u niego [Iuniusa], nie u Longina czytał Winkelmann — De Pictura Vet., lib. I, cap. 4, p. 38. [przypis redakcyjny]
uniemożebniać (daw.) — dziś: uniemożliwiać. [przypis edytorski]
uniemożebnia (daw.) — dziś: uniemożliwia. [przypis edytorski]
uniemożebnić (daw.) — uniemożliwić. [przypis edytorski]
unieśliśmy (…) i położyli (daw.) — konstrukcja, w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: unieśliśmy i położyliśmy. [przypis edytorski]
Unieśmiertelnię wasze imię (…) do życia pozostają — Aretino P. Lettere I, 32. [przypis tłumacza]
uniesion — uniesiony. [przypis edytorski]
uniesła (gw.) — uniosła. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
uniesłszy (gw.) — uniósłszy. [przypis edytorski]
uniewinnić — tu: usprawiedliwić. [przypis edytorski]
uniewolnienie — zniewolenie. [przypis edytorski]
uniform — mundur. [przypis edytorski]
Unigenitus Dei filius — początkowe słowa bulli wydanej przez papieża Klemensa XI w r. 1713 (za poduszczeniem spowiednika Ludwika XIV, mnicha Le Tellier), potępiająca 101 ustępów z jansenistycznych Reflexions morales Quesnela. Bulla ta stała się początkiem długiego rozdwojenia wśród katolików i kleru we Francji. [przypis tłumacza]
Unika chować koni dobrych, bo, nie mając sprawiedliwości, boi się, aby go częściej od innych nie pociągano do drogi — do obowiązków poddanego należało na każde zawołanie udzielanie swojego konia i wozu na podwody dla wojska, do budowania dróg itp.; wybierano do tego oczywiście najlepsze konie. [przypis edytorski]
Unikaj zetknięcia zmysłów z rzeczą wszelką (…) i ciała twego indywidualność — ta kolejna asceza Hertensteina od kobiety, najbliższej woli życia, do całkowitego wytępienia pragnień i wrażeń jest zupełnie zgodna z kolejnością zaleceń Schopenhauera (por. Die Welt als Wille und Vorstellung, Reclams Universal-Bibliothek, I, s. 488–510). Równie zgodne jest to, że Hertenstein milczy o samobójstwie, ponieważ Schopenhauer nie uważał samobójstwa za sposób unicestwienia woli życia: „Dalekie od tego, by być unicestwieniem woli [samobójstwo], jest stanowczym potwierdzeniem woli życia. To bowiem unicestwienie nie na tym polega, że obrzydły człowiekowi cierpienia, ale uciechy życia. Samobójca pragnie życia i tylko jest niezadowolony z warunków, jakie mu ono przyniosło” (Tamże, s. 510). [przypis autorski]
unikał od sprzeczek — dziś popr.: unikał sprzeczek. [przypis edytorski]
unikniemy owej rafy, o którą rozbił się niefortunny Locke — Materia rozpatrywana w sobie, czyli w postaci nieorganizowanej, jest oczywiście pozbawiona własności wskazywania godzin, posiada ją jednak, gdy jest organizowana w pewien oznaczony sposób, np. jako zegar. Tak samo materia, ukształtowana w postaci układu nerwowego, zdolna jest myśleć, atoli tę własność materii możemy pojęciowo oddzielić jedynie w oderwaniu od niej, ponieważ myślenie jako takie nie posiada samoistnego bytu. Locke nigdy nie stawiał tej kwestii tak ostro, jak de la Mettrie (zob. również Historia filozofii materialistycznej Langego). [przypis tłumacza]
uniknienie — dziś popr.: uniknięcie. [przypis edytorski]
uniknienie — dziś: uniknięcie. [przypis edytorski]
unikniony — taki, którego udało się uniknąć. [przypis edytorski]
Uniłowski, Zbigniew (1909–1937) — prozaik, autor powieści Wspólny pokój (1933), często sięgający po wątki autobiograficzne. [przypis edytorski]
Un instant, s'il vous plait (fr.) — Proszę chwilę poczekać. [przypis edytorski]
Union a. Auto Union — spółka powstała w 1932 r. przez połączenie czterech niemieckich producentów samochodów: Audi, DKW, Horch i Wanderer. W czasie II wojny światowej w Auto Union produkowano sprzęt wojskowy. [przypis edytorski]
Union Jack — nazwa brytyjskiej flagi państwowej. [przypis edytorski]
Uniosłem się (…) uniżonym. — To rychłe opamiętanie (scena toczy się w domu kobiety) dowodzi, iż mimo swej krewkości są to dwaj ludzie wykwintnych form towarzyskich. [przypis tłumacza]
unisono (muz.) — jednym głosem (także: o wielu głosach lub instrumentach wydających dźwięk o tej samej wysokości). [przypis edytorski]
unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]
unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — moment w utworze, kiedy wszystkie instrumenty grają ten sam dźwięk. [przypis edytorski]
unisono (muz., z wł.) — jednym głosem. [przypis edytorski]
unisono (wł.) — jednogłośnie, zgodnie. [przypis edytorski]
unisono (wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]
unisono — wykonywanie melodii przez różne głosy lub instrumenty w dźwiękach identycznej wysokości. [przypis edytorski]
unisono (z wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji. [przypis edytorski]
Unita — członek Kościoła Unickiego. [przypis edytorski]
unita — wierny wyznania grekokatolickiego, powstałego w wyniku unii brzeskiej (1596), w wyniku której część duchowieństwa prawosławnego uznała zwierzchność papieża. [przypis edytorski]
United States Lines — amerykańska transatlantycka firma żegluga, działająca od 1921 do 1969; jej pierwszymi statkami były liniowce niemieckie zarekwirowane przez Stany Zjednoczone w 1917. [przypis edytorski]
universale (łac., l.mn. universalia) — powszechnik; termin filozoficzny będący odpowiednikiem nazwy i pojęcia ogólnego: coś, co obejmuje wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi; umiarkowana postać nominalizmu to konceptualizm, według którego powszechniki istnieją, ale tylko jako pojęcia w ludzkim umyśle, tworzenie uogólnień to sposób umysłowej organizacji obrazu świata. [przypis edytorski]
universitates (łac.) — wszechnice, uniwersytety. [przypis redakcyjny]
Université Perverse (fr.) — zdeprawowany uniwersytet. [przypis edytorski]
universum (łac.) — wszechświat. [przypis redakcyjny]
univira (łac.) — kobieta zamężna tylko raz. [przypis edytorski]
Univira — niewiasta, która jednego tylko miała męża. [przypis redakcyjny]
uniwersał (daw.) — akt prawny ogłaszany przez króla. [przypis edytorski]
uniwersał — ogłaszany publicznie list królewski; tu: chodzi o odezwy wydane w Tucholi, nakazujące gromadzić się koło Łukowa na Podlasiu. [przypis redakcyjny]
uniwersał — ogłaszany publicznie ważny list królewski, odezwa. [przypis edytorski]
uniwersał — podane do wiadomości powszechnej (łac. universalis) zarządzenie najwyższej władzy wykonawczej; tu: zwołanie sejmiku wyborczego po raz drugi; pierwszy, jak bardzo wiele innych w r. 1773, nie doszedł; wzdragano się obsyłać Sejm, który miał zatwierdzić rozbiór. [przypis redakcyjny]
uniwersał — w dawnej Polsce: ogłaszany publicznie list królewski; później: królewski akt prawny. [przypis edytorski]
uniwersalia — powszechniki, pojęcia ogólne, które obejmują wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi. [przypis edytorski]
uniwersalia — powszechniki; termin filozoficzny z dziedziny metafizyki, oznaczający coś, co może być posiadane przez wiele różnych rzeczy jednocześnie; uniwersaliami są zarówno idee Platońskie, jak i cechy obiektów czy relacje między nimi. [przypis edytorski]
uniwersalista — zwolennik uniwersalizmu, tj. powszechności, objęcia jakąś działalnością wszystkich ludzi lub pewnej całości spraw; w filozofii: zwolennik zasady dominacji całości nad częściami, ogółu nad jednostkami. [przypis edytorski]
uniwersytet helsingfordzki — uniwersytet w Helsinkach, Helsingfors to oryginalna szwedzka nazwa miasta. [przypis edytorski]
Uniwersytet Oksfordzki — ang. University of Oxford, najstarsza brytyjska uczelnia publiczna w Oksfordzie w płd. Anglii. [przypis edytorski]
uniwersytet został ufundowany ku pamięci zmarłego piętnastoletniego synka multimilionera — Stanford University został założony przez byłego gubernatora Kalifornii, senatora Lelanda Stanforda i jego żonę Jane Lathrop Stanford w 1891 r. na cześć zmarłego w 1884 na dur brzuszny dwa miesiące przed swymi szesnastymi urodzinami syna, Lelanda Stanforda juniora. Stanfordowie twierdząc, że nic więcej nie mogą dla niego zrobić, postanowili uczynić Stanford juniora patronem uniwersytetu, „aby dzieci Kalifornii były naszymi dziećmi”. Akt założenia pochodzi z 1885 r., uniwersytet został otwarty 1 października 1891 r. [przypis edytorski]
Un jeune homm' venait de se pendre dans la forêt de Saint Germain (fr.) — pewien młody człowiek właśnie się powiesił w lesie Saint Germain; początek jednej z najbardziej znanych piosenek z kabaretu „Chat noir”, autorstwa Maurice'a Mac-Nab. [przypis edytorski]
un joli garçon (fr.) — ładny chłopiec. [przypis edytorski]
Un jour sur un gros navire (…) ne revint pas (fr.) — pewnego dnia syn wsiadł na wielki statek i matka nie ujrzała już więcej swojego marynarza. [przypis edytorski]
Un letto matrimoniale, signore? (wł.) — Łóżko małżeńskie, proszę pana? [przypis edytorski]
un magot (fr.) — skarb; tu: bibelot. [przypis edytorski]
uno pezzo duro (wł.) — jeden twardy kawałek; tu zapewne zniekszt. hiszp. uno peso de oro: jedną sztukę złota. [przypis edytorski]
unosić (starop.) — uprowadzać; zabierać. [przypis edytorski]
u Nowogroda Wielkiego — dziś: w Nowogrodzie Wielkim. [przypis edytorski]
un parti pris (fr.) — z góry przyjęte założenie, osąd itp. [przypis edytorski]
un pauvre cadet de famille (franc.) — biedny młodszy syn. [przypis edytorski]
un pequenio passeito (hiszp.) — mały spacer. [przypis edytorski]
un petit cri (fr.) — słaby okrzyk. [przypis edytorski]
Un petit garçon de six ans (fr.) — chłopczyk ma sześć lat. [przypis edytorski]
Un peu de flirt par dépit! (fr.) — nieco flirtu na złość. [przypis edytorski]
un peu (fr.) — trochę, nieco. [przypis edytorski]
un peu (fr.) — trochę. [przypis edytorski]
un plastron de conversation (fr.) — towarzysz do rozmów. [przypis edytorski]
Un poco di fuoco, s'il vous plaît, monsieur! (wł.,fr.) — Proszę pana o ogień, jeśli łaska! [przypis redakcyjny]
un porco (wł.) — świnia; wieprz. [przypis edytorski]
un poverino (wł.) — nieborak, biedaczysko. [przypis edytorski]
un pressentiment (fr.) — przeczucie. [przypis edytorski]
un regard aussi bête — tak głupie spojrzenie. [przypis edytorski]
UNRRA — ang. United Nations Relief and Rehabilitation Administration; międzynarodowa organizacja, utworzona w 1943 r. w Waszyngtonie w celu udzielenia pomocy krajom Europy i Azji po II wojnie światowej. [przypis edytorski]
UNRRA — ang. United Nations Relief and Rehabilitation Administration; międzynarodowa organizacja utworzona w 1943 r. w Waszyngtonie w celu udzielenia pomocy krajom Europy i Azji po II wojnie światowej. [przypis edytorski]
Un russe (fr.) — rosyjski. [przypis edytorski]
un santo, mi crede (wł.) — święty, wierz mi. [przypis edytorski]
un signor Polacco (wł.) — pan Polak. [przypis edytorski]
un singulier hasard — szczególny przypadek.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
Unsinn (niem.) — nonsens. [przypis edytorski]
un solitaire, un grand solitaire de Tibet (fr.) — samotnik, wielki pustelnik z Tybetu. [przypis edytorski]
un sot trouve toujours un plus sot, qui l'admire (fr.) — głupiec zawsze znajdzie głupszego od siebie, który będzie go uwielbiał. [przypis edytorski]
Unstrut (niem.), pol. Unstruta — rzeka we wschodnich Niemczech, lewy dopływ Soławy. [przypis edytorski]
untauglich (niem.) — niezdolny, nienadający się. [przypis edytorski]
Untergang der Menscheit (niem.) — Upadek ludzkości. [przypis tłumacza]
Untergang des Abendlandes — w Polsce wydano to dzieło jako Zmierzch Zachodu. [przypis edytorski]
Untergang (niem.) — zagłada. [przypis edytorski]
