Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 1635 przypisów.

urowień, cztoli (ros.) — poziom jakby. [przypis edytorski]

urpflanze (niem.) — wymyślona przez Johanna Wolfganga Goethego archetypiczna roślina, posiadająca wszystkie elementy późniejszych, pochodzących od niej roślin. [przypis edytorski]

Ursa (łac.: niedźwiedzica) — Wielka Niedźwiedzica, gwiazdozbiór okołobiegunowy płn. nieba; najjaśniejsze gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy tworzą tzw. Wielki Wóz. [przypis edytorski]

ursus (łac.) — niedźwiedź. [przypis edytorski]

Ursus — warszawskie zakłady przemysłu motorowego, funkcjonujące pod różnymi nazwami od 1893 do 2003 roku. W latach 1930–1939 produkowały nie tylko ciągniki, ale także motocykle „Sokół” i sprzęt dla wojska. [przypis edytorski]

Ursyna — aluzja do Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841) cieszącego się wielkim poważaniem dyplomaty, pisarza, dramaturga i poety, którego utwory podejmowały tematykę patriotyczną. [przypis edytorski]

Urszula Kochanowska (zm. 1578) — córka Jana Kochanowskiego i Doroty Podlodowskiej. Zmarła w dzieciństwie, po jej śmierci ojciec–poeta napisał cykl XIX Trenów. Cykl traktuje o skandalu egzystencjalnym, jaki wywołuje śmierć — szczególnie tak nieoczekiwana i nieuzasadniona jak przedwczesna śmierć dziecka. W popularnej lekturze Treny odczytywane są jako wyraz żalu ojca po śmierci dziecka. [przypis edytorski]

urszulanki i anuncjatki — żeńskie zakony katolickie. [przypis edytorski]

urszulanki — mniszki, zakonnice; nazwa zakonu żeńskiego. [przypis edytorski]

urubu — sępnik rożowogłowy, gatunek dużego ptaka z rodziny kondorowatych żywiący się padliną. [przypis edytorski]

Uruski, Kajetan (zm. 1827) — prefekt lwowski (1809), miecznik koronny Galicji (1817). [przypis edytorski]

urwipołeć — urwis. [przypis edytorski]

urwipołeć, wisus — określenia synonimiczne: łobuz, urwis. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — uciekinier; dziś: urwis. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — urwis, hultaj, łobuz. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]

urwisz — urwis, hultaj. [przypis edytorski]

urwisz — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]

urynał — nocnik; pojemnik na urynę, tj. mocz. [przypis edytorski]

ury — niedźwiedzie. [przypis edytorski]

urywcza (daw.) — (o bitwie) odwrotowa. [przypis edytorski]

urżnąć (daw. pot.) — uciąć; tu: zagrać żywo, wesoło. [przypis edytorski]

urząd (daw.) — obowiązek, powinność, funkcja. [przypis edytorski]

Urząd Pracy — niem. Arbeitsamt Krakau, mieścił się przy ul. Lubelskiej 23 w Krakowie. [przypis edytorski]

urządzenie (daw.) — wyposażenie mieszkania: ogół umeblowania i sprzętów. [przypis edytorski]

urządzenie — tu: meble. [przypis edytorski]

urządzić kocią muzykę — hałasować złośliwie, aby komuś sprawić przykrość. [przypis edytorski]

urządziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach. [przypis edytorski]

urzęda (daw. forma) — dziś: urzędy. [przypis edytorski]

urzędnicy akcyzy — urzędnicy skarbowi zajmujący się dochodami z akcyzy. [przypis edytorski]

urzędniczemu piątemu stopniowi, który zajmowałem do niedawna w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku — Przybyszewski pracował w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku w l. 1920–1924. [przypis edytorski]

urzędniki wojskowe — dziś: urzędników wojskowych. [przypis edytorski]

urzędnikowskie — dziś: urzędnicze. [przypis edytorski]

urzędowie — urzędownie, zgodnie z prawem. [przypis edytorski]

urzędownie (daw.) — oficjalnie. [przypis edytorski]

urzędownie — dziś: oficjalnie, urzędowo. [przypis edytorski]

urzędowy protokół c. k. policji krakowskiej — w publikacji źródłowej zamieszczono w tym miejscu reprodukcję poniższej notatki odręcznej. [przypis edytorski]

urzędy — dziś popr. forma N. lm: urzędami. [przypis edytorski]

urzędziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach [przypis edytorski]

urzecha (starop.) — zaniedbanie. [przypis edytorski]

urzec — rzucić urok, czar. [przypis edytorski]

urzec — tu: rzucić na kogoś zły urok. [przypis edytorski]

urzeczona — wzbudzająca zachwyt, podziw. [przypis edytorski]

Urzeczona — zmieniono nadany przez tłumacza tytuł Lunatyczka (oryg. ukr. Причинна) na obecnie powszechnie przyjęty i lepiej oddający treść utworu. [przypis edytorski]

urzezany (starop.) — wyrzeźbiony. [przypis edytorski]

U Rzymian taką moc miał nawyższy biskup bogów onych fałszywych, iż mógł względem religiej sejmowe ich dekreta podnosić i moc im brać, i wojny żadnej bez jego przyzwolenia zacząć nie możono — Cyceron, O naturze bogów (De natura deorum) II, 4; Cyceron O prawach (De legibus) II, 8. [przypis edytorski]

uść (daw.) — uniknąć. [przypis edytorski]

uść — dziś popr.: ujść; uniknąć, uciec od czegoś. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — dziś: ujść; uść zdrowo: wyjść cało. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — ujść; tu: uniknąć. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — ujść, uciec. [przypis edytorski]

uść tajny (starop.) — ujść tajemnie. [przypis edytorski]

uścibnąć (gw.) — uszczknąć. [przypis edytorski]

uściech (daw.) — dziś popr. forma Msc.: ustach. [przypis edytorski]

uściech (daw. forma) — dziś forma niezmiękczona: ustach. [przypis edytorski]

uściech (daw. forma) — dziś Ms. r.ż.: (w) ustach. [przypis edytorski]

uściech — dziś popr. forma N.lm: ustach. [przypis edytorski]

uściełka (gw.) — wyściółka. [przypis edytorski]

uściśnienie (daw.) — uścisk. [przypis edytorski]

uślachetnić — dziś: uszlachetnić. [przypis edytorski]

uśmiechać się komuś — dziś: uśmiechać się do kogoś. [przypis edytorski]

uśmiechający — dziś popr.: uśmiechnięci. [przypis edytorski]

uśmiecha (…) z cicha — autor zdecydował się na taki rym prawdopodobnie ze względu na ówczesną reg. wymowę uśmiécha, z é zbliżonym do i, co nie zostało oznaczone w druku. [przypis edytorski]

uśmiechniona — dziś: uśmiechnięta. [przypis edytorski]

uśmiechnione (daw.) — dziś popr. forma: uśmiechnięte. [przypis edytorski]

uśmiechniony — dziś popr.: uśmiechnięty. [przypis edytorski]

uśmiechy — dziś popr. forma N. lm: uśmiechami. [przypis edytorski]

uśmiechy — dziś popr. N. lm.: uśmiechami. [przypis edytorski]

uśmiechy — rym zdradza wymowę „e pochylonego” jak „i”. [przypis edytorski]

uśmiercanie gazem (zwykle preparatami cyjanowodoru, np. cyklonem B) było jednym ze sposobów masowego mordowania przez nazistów w czasie drugiej wojny światowej.

Początkowo naziści wykorzystywali trujące właściwości spalin samochodowych, uśmiercając nimi w ramach Akcji T4 niemieckie dzieci z widocznymi wadami rozwojowymi, przebywające w instytucjach opiekuńczych, następnie dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub chore psychicznie (szacuje się, że w sumie w ten sposób zamordowali ok. 300 tys. osób, początkowo obywateli Niemiec i Austrii, z czasem także Polski z terenów okupowanych przez III Rzeszę). Od 1942 r., kiedy Akcja T4 została zakończona, zaangażowany w nią personel i sprzęt skierowano do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Trujących gazów używano w ciężarówkach (po raz pierwszy do zamordowania ludzi ze względu na ich narodowość w lutym 1942 r.; było to ok. 4 tys. osób narodowości romskiej i ok. 4 tys. żydowskiej), następnie w pomieszczeniach istniejących już budynków (np. w piwnicach zamków), a z czasem w specjalnie wybudowanych pomieszczeniach, które miały udawać łaźnie.

[przypis edytorski]

uśmierzyć — uspokoić, złagodzić. [przypis edytorski]

uśnienie — dziś: uśnięcie. [przypis edytorski]

uśpieć (gw.) — zdążyć, zdołać. [przypis edytorski]

u świata ubogich — sens: u ludzi, którzy na tym świecie są ubodzy. [przypis edytorski]

uświerknąć — skonać. [przypis edytorski]

uświerknąć — skonać. [przypis edytorski]

Usadzenie naszej Rzeczypospolitej naprzedniej się na religiej, która ku Bogu jest, wspiera i ma z nią wielkie powinowactwo i towarzystwo, i jedna z drugiej wisi, i jedna z szczęścia drugiej pomnożenie bierze — Skarga cytuje akta soboru (Acta Concilii Ephesini) z Baroniusza, Annales ecclesiastici (t. 5). [przypis edytorski]

usadzić się — naszykować się, zasadzić się. [przypis edytorski]

usajdaczyć się — wyposażyć się w łuki i kołczany (od sajdak, kołczan). [przypis edytorski]

usamotniać (neol.) — czynić samotnym. [przypis edytorski]

uschnęła — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz. r.ż.: uschła. [przypis edytorski]

usechłszy — dziś popr.: uschnąwszy. [przypis edytorski]

usiadamy — dziś popr.: siadamy. [przypis edytorski]

usiędą (daw.) — dziś: usiądą. [przypis edytorski]

usiędą — dziś popr.: usiądą. [przypis edytorski]

usiędę (daw.) — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]

usiędę — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]

usiędę (starop. forma) — dziś: usiądę. [przypis edytorski]