Przypisy

Koriat a. Michał Giedyminowicz (ok. 1306 - ok. 1365) — książę nowogródzki, syn Giedymina, wielkiego księcia litewskiego; stryj króla polskiego, Władysława Jagiełły. [przypis redakcyjny]

kornak — hinduska nazwa poganiacza słoni. [przypis redakcyjny]

kornalina (z łac.) — krwawnik, roślina o właściwościach leczniczych. [przypis redakcyjny]

Korn, Bogumił, właśc. Wilhelm Gottlieb Korn (1739–1806) — znany w swoim czasie księgarz-wydawca w Wrocławiu. [przypis redakcyjny]

Kornelia — Glogerowa, siostra Narcyzy. [przypis redakcyjny]

kornet (daw.) — znaczek, sztandar. [przypis redakcyjny]

kornetów — czepców. [przypis redakcyjny]

Korneto — miasteczko w byłym państwie papieskim; Cecina — rzeka wpadająca do morza między Liworno a Piombino. Tam są gęste lasy i zarośla, w których znajdują się dziki, sarny i jelenie. [przypis redakcyjny]

kornet — wysoki, ozdobny czepiec. [przypis redakcyjny]

kornet (z wł.) — czepiec kobiecy. [przypis redakcyjny]

Kornowalia — hrabstwo Kornawallis w Anglii. [przypis redakcyjny]

korol do mene prisław (z ukr.) — król do mnie przysłał. [przypis redakcyjny]

korończykowie — mieszkańcy Korony. [przypis redakcyjny]

korona — jednostka monetarna w Austrii (do 1925 r.), wartości franka szwajcarskiego. [przypis redakcyjny]

korona obywatelska — rzymska corona civica, wieniec z liści dębowych, nadawany za zasługi publiczne nie wojenne (za te wieniec z wawrzynu). [przypis redakcyjny]

koronnym prawem — przez wniesienie skargi do trybunału koronnego; przez sądy cywilne. [przypis redakcyjny]

koronnym — w rękopisie było pierwotnie: konnym; inna ręka poprawiła na: koronnym. [przypis redakcyjny]

koronuję cię na twego króla — To jest: odtąd ja ogłaszam ciebie panem twojego sumienia i twoich czynności jako odpowiedzialnych tylko przed trybunałem twojego sumienia. [przypis redakcyjny]

Korop — miasto w dzis. gub. czernichowskiej, powiecie królewieckim, nad Desną dnieprową. [przypis redakcyjny]

korowaj — białoruska nazwa placka weselnego. [przypis redakcyjny]

korowaj (z daw. ukr.) — poczęstunek weselny. [przypis redakcyjny]

korowody (z ukr.) — targi, trudności. [przypis redakcyjny]

korporał (z łac.) — biały, lniany obrusik, na którym kładzie się hostię w czasie mszy. [przypis redakcyjny]

korpus — część główną. [przypis redakcyjny]

korpusu — głównej części wojska. [przypis redakcyjny]

korrozywa — [tu:] łańcuchem. [przypis redakcyjny]

korrozywy (starop.) — wygryzające lekarstwa. [przypis redakcyjny]

korrozywy — wygryzające lekarstwa. [przypis redakcyjny]

korrumpujący — szkodliwy, niszczący. [przypis redakcyjny]

Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]

Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie.- [przypis redakcyjny]

Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]

korsuńskie — klęska pod Korsuniem 26 maja 1648. [przypis redakcyjny]

Kortezy — Ferdynand Kortez, zdobywca Meksyku. [przypis redakcyjny]

kortowe odzienie — kort: tkanina wełniana, rodzaj sukna. [przypis redakcyjny]

korty garda — włoskie corpo (nie corle!) di guardia, odwach, strażnica. [przypis redakcyjny]

kortygarda — z fr. corps de garde, odwach, budynek straży. [przypis redakcyjny]

korupcja — przekupstwo. [przypis redakcyjny]

korupcja — tu: łapówka. [przypis redakcyjny]

korupcja — zepsucie tutaj: przekupstwo, łapówka. [przypis redakcyjny]

Korus — wiatr północno-zachodni. [przypis redakcyjny]

Korwin Matyasz — Maciej Korwin, król węgierski, zm. 1490. Posądzony o zabójstwo króla Władysława, siedział długo w więzieniu, aż go powołano na tron węgierski. [przypis redakcyjny]

Korycki, Krzysztof (zm. 1676) — podkomorzy chełmiński „żołnierz w wielu ekspedycyjach doświadczony, i lubo po stronie szwedzkiej podczas wojny przy Szwedzie zostający, nic jednak Rzeczypospolitej nie szkodzący, ale i w wielu materyjach Rzeczypospolitej pomagający, a potem w różnych ekspedycyjach ten swój error, jeśli był jaki, odwagami nadgradzający” (Jemiołowski). [przypis redakcyjny]

Koryk — korykijska grota leżała u południowego stoku Parnasu. [przypis redakcyjny]

Korynna — bohaterka powieści p. de Staël. [przypis redakcyjny]

Korynna — starożytna poetka grecka. [przypis redakcyjny]

korzec (z ros. koriec) — rodzaj skrzyni w młynie. [przypis redakcyjny]

korzeni — zakorzenia, zapuszcza korzenie. [przypis redakcyjny]

korzyść — tu: zdobycz. [przypis redakcyjny]

korzyść z obłowu — iron.; chodzi tu o rzekome, nigdy nie uzyskane korzyści z handlu. [przypis redakcyjny]

korzystać w czym (starop.) — upatrywać korzyść w czym. [przypis redakcyjny]

korzyszczyć — łupić. [przypis redakcyjny]

kośba — koszenie zboża lub trawy. [przypis redakcyjny]

kośćtnica — forma stworzona przez Krasińskiego; właściwie: kostnica. [przypis redakcyjny]

kościane znaki — sztony, liczmany z kości. [przypis redakcyjny]

kościanym oknem — w mit. gr. i rz. istnieją dwie bramy poprzez które sny wychodzą z podziemia; złudne sny przechodzą przez bramę z kości słoniowej, a sny prawdziwe przez bramę z rogu. [przypis redakcyjny]

kościelnego karła ani upiora-konia, ani upiora-świni — W Danii istnieje przesąd, że w miejscu, na którym mają zbudować kościół, zakopują żywego konia albo żywą świnię, a upiory tych zwierząt błądzą następnie po świecie. [przypis redakcyjny]

kościół Aleksandra — kościół na placu Trzech Krzyży, zniszczony zupełnie w czasie powstania warszawskiego, odbudowany został w takim kształcie, jaki miał w czasie akcji Lalki a nie w takim, jaki miał tuż przed zburzeniem (tj. po przebudowie w latach 1886–1894). Rzecki idzie „aż za kościół Aleksandra”, prawdopodobnie na ul. Kruczą. [przypis redakcyjny]

kościół Dyjanny — pawilon ogrodowy w kształcie świątyni greckiej. [przypis redakcyjny]

kościół świętojański — katedra św. Jana na Starym Mieście w Warszawie. [przypis redakcyjny]

kościół świętokrzyski — kościół Świętego Krzyża w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście, należący do największych kościołów w stolicy. [przypis redakcyjny]

kosa (daw.) — długie, splecione włosy; warkocz. [przypis redakcyjny]

kosa (daw.) — warkocz. [przypis redakcyjny]

Kosina — wieś k. Łańcuta. [przypis redakcyjny]

Koska — może dzisiejsze Kascna w Algierze. [przypis redakcyjny]

kosmopolici — tu w znaczeniu: obywatele świata, ludzie nie uznający ojczyzny. [przypis redakcyjny]

Kossuth Ludwik (1802–1894) — polityk węgierski, wódz rewolucji węgierskiej 1848–1849 r. [przypis redakcyjny]

kostera — gracz w kości, szuler. [przypis redakcyjny]

kostka (starop.) — [tu przen:] los. [przypis redakcyjny]

kostrzewa — rodzaj trawy. [przypis redakcyjny]

kostyra właśc. kostera — gracz, ryzykant. [przypis redakcyjny]

koszary ks. Eugeniusza — nazwa od ks. Eugeniusza Beauharnais (1781–1824), pasierba Napoleona I. [przypis redakcyjny]

kosz (daw.) — obóz. [przypis redakcyjny]

koszerny — przyrządzony zgodnie z rytualnymi przepisami żydowskimi. [przypis redakcyjny]

kosz — obóz kozacki lub tatarski. [przypis redakcyjny]

kosz — obóz. [przypis redakcyjny]

kosz — obóz warowny. [przypis redakcyjny]

koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny. [przypis redakcyjny]

kosztować się z kim (daw.) — próbować się z kim. [przypis redakcyjny]

kosztować się z kim (starop.) — próbować się z kim; [pojedynkować się z kim]. [przypis redakcyjny]

kosztowali się z sobą — próbowali się z sobą. [przypis redakcyjny]

kosztur — kostur, duży kij. [przypis redakcyjny]

kosztur, właśc. kostur — 1. kij (laska) służący do podpierania się; 2. drąg rozbijający twardą ziemię. [przypis redakcyjny]

Koszyce — miasto nad rzeką Hernad na płd. od Preszowa. [przypis redakcyjny]

kosz (z tatar.) — koczowisko, obóz. [przypis redakcyjny]

kota ciągnąć — błaźnić się, droczyć. [przypis redakcyjny]

kotara (daw.) — namiot. [przypis redakcyjny]

kotary (daw.) — namioty. [przypis redakcyjny]

kotary (daw.) — [tu:] namiot. [przypis redakcyjny]

kotarz — szałas, namiot; por. dziś: kotara. [przypis redakcyjny]

kot (daw.) — mieszek na pieniądze. [przypis redakcyjny]

kot (daw.) — tu: zając. [przypis redakcyjny]

koteria — grupa osób popierająca się wzajemnie, ze szkodą dla ogółu. [przypis redakcyjny]

kotki — ludowa nazwa koniczyny polnej. [przypis redakcyjny]

kotły (lm) — bębny miedziane, półkoliste, obciągnięte skórą, były używane w jeździe; bębenista miał dwa takie kotły, umocowane po obu bokach siodła. [przypis redakcyjny]

kotna — będąca w ciąży; o kotce, zajęczycy lub owcy. [przypis redakcyjny]

kotuch (gwar.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis redakcyjny]

kotwiach — poprawiony przez Nehringa błąd druku: kotwicach. [przypis redakcyjny]

kować (daw.) — podkuwać. [przypis redakcyjny]

Kowalewska, Zofia (1850–1891) — wybitna matematyczka rosyjska; miała szerokie zainteresowania literackie i sama pisała powieści, dramaty i poezje. [przypis redakcyjny]