Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 1712 przypisów.

Urmiak — dziś popr.: Urmia, bezodpływowe, słone jezioro w płn.-zach. Iranie, na Wyżynie Armeńskiej; największe jezioro w kraju. [przypis edytorski]

urna — pojemnik do przechowywania prochów zmarłych. [przypis edytorski]

urning (daw.) — XIX-wieczne określenie homoseksualisty zaproponowane przez Karla Ulrichsa (1825–1895), niemieckiego prawnika i dziennikarza, pierwszego aktywistę na rzecz równości osób homoseksualnych. [przypis edytorski]

urny — dziś popr. forma N.lm: urnami. [przypis edytorski]

urobić się (starop.) — spracować się. [przypis edytorski]

uroczne oczy — oczy rzucające urok; wierzono, że niektórzy złym spojrzeniem mogą sprowadzać nieszczęście. [przypis edytorski]

uroczny (przestarz.) — rzucający urok. [przypis edytorski]

uroczo piękny druh Hadriana — sformułowanie to może dotyczyć albo Greka Antinousa (ok.110/115–130 r. n. e.), młodziutkiego przyjaciela cesarza Hadriana (76–138 r. n.e.), którego ten, nieutulony w żalu po jego przedwczesnej śmierci, rozkazał deifikować, albo też wiersza autorstwa Hadriana, zaczynającego się od słów: „Animula vagula, blandula / Hospes comesque corporis (…)”, tj. „Duszyczko, tkliwa i ruchliwa, / Gościu i druhu mojego ciała”. [przypis edytorski]

uroczysko — dzikie i trudno dostępne miejsce, zwykle bagno. [przypis edytorski]

uroczysko — miejsce odludne a. trudno dostępne. [przypis edytorski]

uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Panny — 15 sierpnia 1100 r.; urodzony w 1086 r. Bolesław Krzywousty miał wówczas 14 lat. [przypis edytorski]

urodzaje ziemi — tu: pokarm, jedzenie. [przypis edytorski]

Urodziwość to dar fortuny, lecz czytanie i pisanie idą z przyrodzenia — Ciarka, jak zwykle, naplątał: atrakcyjny wygląd to dar przyrodzony, zaś czytanie i pisanie zdobywa się, jeśli sprzyjają temu okoliczności, zależnie od losu. [przypis edytorski]

urodzon (daw.) — skrócona forma imiesłowu przymiotnikowego r.m.; dziś: urodzony. [przypis edytorski]

urodzony — daw. tyle co: szlachcic. [przypis edytorski]

urodzony — szlachcic. [przypis edytorski]

urodzony (tu daw.) — skrót od: szlachetnie urodzony. [przypis edytorski]

urodzony — tu: pochodzenia szlacheckiego. [przypis edytorski]

urodzony — tu: szlachetnie urodzony; szlachcic. [przypis edytorski]

uroiwszy sobie, że jest (…) śpiewaczką — Pomysł powyższy został przy końcu r. z. [roku zeszłego; red. WL] niejako potwierdzony przez rzeczywisty fakt: oto węgierski malarz, Aleksander Ipoly, wpadł w obłąkanie, uroiwszy sobie, że jest słynnym kompozytorem oper (umarł w grudniu w okropnej nędzy). Przykład ten, któremu podobnych zapewne dużo zna psychiatria, świadczy dobitnie o istnieniu pewnego rodzaju mechanicznych urządzeń w mózgu: jakby poczucie sławności i ambicji, wypadłszy z jednego kompleksu, podłożyło się, zamieszkało przez pomyłkę w kompleksie wiadomości z innej dziedziny artystycznej. Swoją drogą, niemiłą jest ta możliwość zwariowania nie na swoim gruncie; np. jeżeli autor Pałuby zwariuje, to kto wie, czy, zamiast otworzyć sklep z punktami wstydliwymi, fałszywymi, płaszczykami duszy itp. towarami pałubicznymi, nie będzie pysznym ze skomponowania Ptasznika z Tyrolu albo nie ogłosi się genialnym ekonomistą lub mówcą parlamentarnym. [przypis edytorski]

uroki (ros.) — lekcje. [przypis edytorski]

uroków a czarów (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: uroków i czarów. [przypis edytorski]

urok odczyniać — próbować zdjąć z kogoś lub czegoś urok, złe czary. [przypis edytorski]

urok (ros.) — lekcja. [przypis edytorski]

uroszczenie — zgłoszenie pretensji, żądanie czegoś. [przypis edytorski]

urowień, cztoli (ros.) — poziom jakby. [przypis edytorski]

urpflanze (niem.) — wymyślona przez Johanna Wolfganga Goethego archetypiczna roślina, posiadająca wszystkie elementy późniejszych, pochodzących od niej roślin. [przypis edytorski]

Ursa (łac.: niedźwiedzica) — Wielka Niedźwiedzica, gwiazdozbiór okołobiegunowy płn. nieba; najjaśniejsze gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy tworzą tzw. Wielki Wóz. [przypis edytorski]

ursus (łac.) — niedźwiedź. [przypis edytorski]

Ursus — warszawskie zakłady przemysłu motorowego, funkcjonujące pod różnymi nazwami od 1893 do 2003 roku. W latach 1930–1939 produkowały nie tylko ciągniki, ale także motocykle „Sokół” i sprzęt dla wojska. [przypis edytorski]

Ursyna — aluzja do Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841) cieszącego się wielkim poważaniem dyplomaty, pisarza, dramaturga i poety, którego utwory podejmowały tematykę patriotyczną. [przypis edytorski]

Urszula Kochanowska (zm. 1578) — córka Jana Kochanowskiego i Doroty Podlodowskiej. Zmarła w dzieciństwie, po jej śmierci ojciec–poeta napisał cykl XIX Trenów. Cykl traktuje o skandalu egzystencjalnym, jaki wywołuje śmierć — szczególnie tak nieoczekiwana i nieuzasadniona jak przedwczesna śmierć dziecka. W popularnej lekturze Treny odczytywane są jako wyraz żalu ojca po śmierci dziecka. [przypis edytorski]

urszulanki i anuncjatki — żeńskie zakony katolickie. [przypis edytorski]

urszulanki — mniszki, zakonnice; nazwa zakonu żeńskiego. [przypis edytorski]

urubu — sępnik rożowogłowy, gatunek dużego ptaka z rodziny kondorowatych żywiący się padliną. [przypis edytorski]

Uruski, Kajetan (zm. 1827) — prefekt lwowski (1809), miecznik koronny Galicji (1817). [przypis edytorski]

urwipołeć — urwis. [przypis edytorski]

urwipołeć, wisus — określenia synonimiczne: łobuz, urwis. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — uciekinier; dziś: urwis. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — urwis, hultaj, łobuz. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]

urwisz — urwis, hultaj. [przypis edytorski]

urwisz — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]

urynał — nocnik; pojemnik na urynę, tj. mocz. [przypis edytorski]

ury — niedźwiedzie. [przypis edytorski]

urywcza (daw.) — (o bitwie) odwrotowa. [przypis edytorski]

urżnąć (daw. pot.) — uciąć; tu: zagrać żywo, wesoło. [przypis edytorski]

urząd (daw.) — obowiązek, powinność, funkcja. [przypis edytorski]

Urząd Pracy — niem. Arbeitsamt Krakau, mieścił się przy ul. Lubelskiej 23 w Krakowie. [przypis edytorski]

urządzenie (daw.) — wyposażenie mieszkania: ogół umeblowania i sprzętów. [przypis edytorski]

urządzenie — tu: meble. [przypis edytorski]

urządzić kocią muzykę — hałasować złośliwie, aby komuś sprawić przykrość. [przypis edytorski]

urządziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach. [przypis edytorski]

urzęda (daw. forma) — dziś: urzędy. [przypis edytorski]

urzędnicy akcyzy — urzędnicy skarbowi zajmujący się dochodami z akcyzy. [przypis edytorski]

urzędniczemu piątemu stopniowi, który zajmowałem do niedawna w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku — Przybyszewski pracował w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku w l. 1920–1924. [przypis edytorski]

urzędniki wojskowe — dziś: urzędników wojskowych. [przypis edytorski]

urzędnikowskie — dziś: urzędnicze. [przypis edytorski]

urzędowie — urzędownie, zgodnie z prawem. [przypis edytorski]

urzędownie (daw.) — oficjalnie. [przypis edytorski]

urzędownie — dziś: oficjalnie, urzędowo. [przypis edytorski]

urzędowy protokół c. k. policji krakowskiej — w publikacji źródłowej zamieszczono w tym miejscu reprodukcję poniższej notatki odręcznej. [przypis edytorski]

urzędy — dziś popr. forma N. lm: urzędami. [przypis edytorski]

urzędziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach [przypis edytorski]

urzecha (starop.) — zaniedbanie. [przypis edytorski]

urzec — rzucić urok, czar. [przypis edytorski]

urzec — tu: rzucić na kogoś zły urok. [przypis edytorski]

urzeczona — wzbudzająca zachwyt, podziw. [przypis edytorski]

Urzeczona — zmieniono nadany przez tłumacza tytuł Lunatyczka (oryg. ukr. Причинна) na obecnie powszechnie przyjęty i lepiej oddający treść utworu. [przypis edytorski]

urzezany (starop.) — wyrzeźbiony. [przypis edytorski]

U Rzymian taką moc miał nawyższy biskup bogów onych fałszywych, iż mógł względem religiej sejmowe ich dekreta podnosić i moc im brać, i wojny żadnej bez jego przyzwolenia zacząć nie możono — Cyceron, O naturze bogów (De natura deorum) II, 4; Cyceron O prawach (De legibus) II, 8. [przypis edytorski]

uść (daw.) — uniknąć. [przypis edytorski]

uść — dziś popr.: ujść; uniknąć, uciec od czegoś. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — dziś: ujść; uść zdrowo: wyjść cało. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — ujść; tu: uniknąć. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — ujść, uciec. [przypis edytorski]

uść tajny (starop.) — ujść tajemnie. [przypis edytorski]

uścibnąć (gw.) — uszczknąć. [przypis edytorski]

uściech (daw.) — dziś popr. forma Msc.: ustach. [przypis edytorski]

uściech (daw. forma) — dziś forma niezmiękczona: ustach. [przypis edytorski]

uściech (daw. forma) — dziś Ms. r.ż.: (w) ustach. [przypis edytorski]

uściech — dziś popr. forma N.lm: ustach. [przypis edytorski]

uściełka (gw.) — wyściółka. [przypis edytorski]

uściśnienie (daw.) — uścisk. [przypis edytorski]