Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156191 przypisów.
Samuel Pickwick, August Snodgrass, Tracy Tupman, Nataniel Winkle — bohaterowie humorystycznej powieści Dickensa Klub Pickwicka, członkowie tytułowego klubu, którzy wspólnie podróżują po kraju i przeżywają rozmaite przygody. [przypis edytorski]
Samuel — postać biblijna z XI wieku p.n.e., bohater 1 Księgi Samuela, prorok i kapłan. [przypis edytorski]
Samuel — prorok, kapłan, ostatni sędzia starożytnego Izraela; syn Elkany i jego niepłodnej żony Anny, urodzony w Ramataim (a. Rama) na terenie Izraela. Anna wyprosiła syna u Boga, stąd imię Samuel (hebr. dosł.: Bóg wysłuchał) (1Sm 1,1–2; 1Sm 1,20). Zgodnie z zaleceniami Boga, Samuel namaścił Dawida, najmłodszego syna Jessego, na króla Żydów, jeszcze za życia króla Saula (1Sm 16,10–13). [przypis edytorski]
Samuel — prorok, kapłan, ostatni sędzia starożytnego Izraela; syn Elkany i jego niepłodnej żony Anny, urodzony w Ramataim (a. Rama) na terenie Izraela. Anna wyprosiła syna u Boga, stąd imię Samuel (hebr. dosł.: Bóg wysłuchał) (1Sm 1,1-2; 1Sm 1,20). Zgodnie z zaleceniami Boga, Samuel namaścił Dawida, najmłodszego syna Jessego, na króla Żydów, jeszcze za życia króla Saula (1Sm 16,10–13). [przypis edytorski]
Samuel (rel.) — bohater biblijny z XI wieku p.n.e., opisywany w 1 Księdze Samuela, prorok i kapłan. [przypis edytorski]
Samuel Taylor Coleridge (1772–1834) — ang. poeta. [przypis edytorski]
Samuel von Pufendorf (1632–1694) — niem. prawoznawca i historyk, autor dzieł z zakresu teorii i historii prawa. [przypis edytorski]
Samuel Zborowski — dramat Słowackiego, napisany w latach 1844–45. [przypis edytorski]
Samuel ze Skrzypny Twardowski (zm. 1661) — poeta barokowy, autor sielanek, poematów mitologicznych (Nadobna Paskwalina) i historycznych. [przypis edytorski]
Samuel (zm. ok. 1007 p.n.e.) — prorok sprawujący również funkcje kapłańskie, ostatni z sędziów starożytnego Izraela. [przypis edytorski]
samum a. chamsin — gwałtowny, gorący i suchy wiatr pustynny wiejący w północnej Afryce i na Półwyspie Arabskim, pojawiający się najczęściej od kwietnia do czerwca; jego porywy wywołują burze piaskowe i pyłowe. [przypis edytorski]
samum a. chamsin — gwałtowny, gorący i suchy wiatr pustynny wiejący w północnej Afryce i na Półwyspie Arabskim, pojawiający się najczęściej od kwietnia do czerwca; jego porywy wywołują burze piaskowe i pyłowe. [przypis edytorski]
samum — gorący i gwałtowny wiatr południowy. [przypis edytorski]
samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis edytorski]
samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis redakcyjny]
samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe; tu: silny, huraganowy wiatr. [przypis redakcyjny]
samum — gorący i suchy wiatr pustynny występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis edytorski]
sam — w domyśle: sam gospodarz, właściciel dworu. [przypis edytorski]
sam w koszuli lezie spać — ograwszy do koszuli. [przypis redakcyjny]
sam — wspomniany już Jan Aleksander Myszkowski, wówczas podkomorzy bełski (od r. 1674 kasztelan bełski). [przypis redakcyjny]
Sam — wyspa Samos; słynęła w starożytności z wyrobu waz i w ogóle artystycznych naczyń glinianych. [przypis redakcyjny]
Samyaza (mit.) — upadły anioł. [przypis edytorski]
samych dzieciów — dziś popr. forma B. lm: same dzieci. [przypis edytorski]
samy — dziś popr.: sam. [przypis edytorski]
samym tylko wydatnym mundurem — jeszcze za czasów Stanisława Augusta anarchia odziedziczona po czasach saskich była w wojsku polskim zjawiskiem normalnym. Towarzysze pancerni i husarscy tylko nominalnie byli żołnierzami, ponieważ w czasie wojny najczęściej pozostawali w domu wysyłając na swoje miejsce płatnych zastępców. [przypis redakcyjny]
samy (starop.) — dziś M.lm r.ż.: same. [przypis edytorski]
samy (starop. forma)— dziś forma r.n.: (zwierzęta) same; tzn. tylko zwiarzęta. [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — dziś M.lm: same. [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — dziś: sam (wierzch). [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — forma lm r.ż.; dziś: same. [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — zamiast: same; niewłaściwy, dla rymu użyty, lp. liczby mnogiej rodz. żeńskiego, zastosowany do rzeczownika rodz. nijakiego. [przypis redakcyjny]
samy (starop. M. lm rodz. niemęskoosobowego) — same. [przypis redakcyjny]
samy (starop.) — same (nieba). [przypis edytorski]
samże — czy sam. [przypis edytorski]
sam zamordował go. Chłopaka mego — syn Tetydy, Achilles, zginął podczas wojny trojańskiej ugodzony strzałą z łuku wystrzeloną przez Parysa. Według niektórych wersji strzałą kierował Apollo, według innych strzelał sam Apollo, przybrawszy postać Parysa. [przypis edytorski]
sam zapoczątkował sojusz i przyjaźń z Lacedemończykami — por. ustęp 4. [przypis tłumacza]
Sam z dobrej woli na rynku przyklękał, żebrząc jałmużny (…) — Jeden z przyjaciół Salwaniego uwięziony był przez Karola, księcia francuskiego. Salwani, nie mogąc sam złożyć żądanego zań okupu, nie wstydził się na rynku sieneńskim żebrać i wyciągać rękę po jałmużnę, ażeby z takim upokorzeniem zebraną jałmużną swojego przyjaciela z więzienia wykupić. Tym czynem tak szlachetnym obudził dla siebie wielkie współczucie w Sienie. Cień ten przepowiada w końcu Dantemu, że wkrótce na wygnaniu sam doświadczy, jak to wiele kosztuje wyciągać rękę po grosz wyżebrany! [przypis redakcyjny]
sam z moją panią wzniosłem się w sferę wyższego zbawienia — Poeta wyraża się tu mową uczucia. Oznacza to, że uczuciem wzniesiony był na wyższą sferę, a tym samym bliższy był Boga, który jest najwyższym zbawieniem. [przypis redakcyjny]
sam znajdę sposób do życia — Adam Mickiewicz, List do Franciszka Mickiewicza, Paryż, 14 lutego 1833. [przypis edytorski]
sam zwolniony od opłaty pocztowej, zaproponował, aby arkusze nadsyłano pod jego adresem — opłatę pocztową ponosił odbiorca listu, a nie nadawca. [przypis edytorski]
sanacja (z łac. sanatio, uzdrowienie) — powstała od hasła „sanacji moralnej” nazwa obozu politycznego zwolenników Józefa Piłsudskiego, rządzących Polską w latach 1926–1939. [przypis edytorski]
sanacja (z łac. sanatio) — uzdrowienie. [przypis edytorski]
sanacja (z łac.) — uzdrowienie. [przypis edytorski]
San Benedetto — Sławne opactwo benedyktyńskie, ówczesny właściciel ziemi okolicznej chciał klasztor i kilka wsi połączyć w jedną miejscowość; do tego odnosi się wiersz następny. [przypis redakcyjny]
sanbenito (hiszp.) — rodzaj stroju pokutnego. [przypis edytorski]
san-benito — żółty płaszcz podobny krojem do habitów zakonu św. Benedykta, w który ubierano ofiary Inkwizycji. [przypis tłumacza]
San-Bento, właśc. Säo Bento — miasto w stanie Maranhão w Brazylii. [przypis edytorski]
san-bernard — bernardyn. [przypis edytorski]
San Carlo — historyczny kościół San Carlo alle Quattro Fontane (św. Karola przy Czterech Fontannach) w Rzymie. [przypis edytorski]
Sanchoniathon a. Sanchuniaton (gr. z fenickiego: Σαγχουνιάθων) — imię mające oznaczać: „dar (boga) Sanchuna” a. „przyjaciel prawdy” (Filaletos) określające fenickiego autora z Béryte (dziś: Bejrut), który miał żyć przed wojną trojańską, 20 wieków przed naszą erą, uważany za najstarszego z historyków, a przy tym mędrca wtajemniczonego w doktryny Tota i pierwszego myśliciela materialistycznego w historii; jego dzieło znane jest jedynie z nielicznych fragmentów (stanowiących gł. źródło pisane dot. religii fenickiej) przetłumaczonych z fenickiego na hebrajski przez Filona z Byblos (65–140 p.n.e.) za panowania cesarza Hadriana i cytowanych przez biskupa Euzebiusza z Cezarei w jego Praeparatio Evangelica. [przypis edytorski]
Sancho Pansa — gadatliwy giermek w powieści Cervantesa: Don Quichotte. [przypis redakcyjny]
Sancho Pansa — giermek don Kichota, bohatera powieści Cervantesa. [przypis edytorski]
Sancho Pansa — postać z Don Kichota Cervantesa, giermek bohatera będący uosobieniem sprytu i praktyczności życiowej. [przypis redakcyjny]
Sancho Pansa — postać z Don Kichota Cervantesa, otyły, prostoduszny i przyziemny giermek głównego bohatera. [przypis edytorski]
Sancho Pansa — postać z powieści Cervantesa Don Kichot, rubaszny giermek tytułowego bohatera; obiecano mu stanowisko gubernatora wyimaginowanej wyspy. [przypis edytorski]
Sanchuniathon — rzekomy fenicki autor trzech zaginionych dzieł, pierwotnie napisanych w języku fenickim, które przetrwały jedynie w częściowej parafrazie i streszczeniu za pośrednictwem greckiego tłumaczenia, wykonanego Filona z Byblos, szeroko cytowanego przez chrześcijańskiego biskupa Euzebiusza w dziele Praeparatio Evangelica (I, 9–10). Te nieliczne fragmenty stanowią najbardziej rozbudowane źródło literackie dotyczące religii fenickiej w języku greckim lub łacińskim; źródła fenickie zaginęły. [przypis edytorski]
Sanchuniaton — Fenicjanin, autor trzech zaginionych dzieł w języku fenickim, zachowanych tylko we fragmentach i w greckich streszczeniach (w Praeparatio Evangelica Euzebiusza), stanowiących jedyne źródło dotyczące religii fenickiej. [przypis edytorski]
Sancius, Alfons (zm. 1579) — hiszpański jezuita, misjonarz w Meksyku, autor Conciones per totum annum. [przypis edytorski]
Sancta Rotonda — okrągła świątynia, jaką Agryppa zbudował pod panowaniem Augusta, poświęcona wszystkim bogom i nazwana Pantheon. [przypis tłumacza]
sancta sanctorum (łac.) — świętość nad świętościami. [przypis redakcyjny]
Sancta Sedes — Święta Stolica, Stolica Apostolska, papież. [przypis redakcyjny]
Sanctificant praelium (łac.) — Mi 3, 5. [przypis tłumacza]
Sanctificetur nomen Tuum (łac.) — święć się imię Twoje. [przypis redakcyjny]
Sanctissima Madre! (wł.) — Matko Najświętsza! [przypis edytorski]
sanctissimum (łac.) — tu: miejsce najświętsze. [przypis edytorski]
Sanctius (…) scire — Tacitus, Germania, 34. [przypis tłumacza]
sanctus (łac.) — święty. [przypis edytorski]
sanctus (łac. święty) — tu forma rodz. n.: sanctum, chodzi tu o miejsce święte, przestrzeń świętą, wyjątkową. [przypis redakcyjny]
Sanctus, sanctus, sanctus (łac.) — święty, święty, święty. [przypis edytorski]
Sanczan Torpeist, właśc. Senchán Torpéist (ok. 560–647) — gaelicko-irlandzki bard; fragment jego dzieła zachował się w Great Book of Lecan. [przypis edytorski]
sanczaść, częściej: sanczast' (ros. санчасть, skrótowiec od санитарная часть) — część sanitarna; jednostka sanitarna. [przypis edytorski]
sandał czerwony i żółty — sandałowiec czerwony (łac. Pterocarpus santalinus) i sandałowiec biały (łac. Santalum album) to drzewa rosnące w Indiach, cenione ze względu na wonne drewno i używane do wyrobu kadzideł i olejków eterycznych. [przypis edytorski]
sandał (daw.) — sandałowiec, drzewo uprawiane w krajach tropikalnych, dostarczające cenionego drewna o pięknym zapachu. [przypis edytorski]
sandałowy — wykonany z cennego drewna sandałowca, uprawianego w płd.-wsch. Azji, używanego do wyrobu ozdobnych sprzętów i galanterii. [przypis edytorski]
sandał — tu: drewno sandałowe. [przypis edytorski]
sandarak — żywica otrzymywana z drzewa iglastego rosnącego w Afryce; używana do produkcji lakierów. [przypis edytorski]
Sandauer, Artur (1913–1989) — krytyk literacki, tłumacz i eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; występował przeciw socrealizmowi przed rokiem 1956. [przypis edytorski]
sandek — osoba trzymająca chłopca na kolanach podczas dokonywania na nim obrzezania. [przypis tłumacza]
Sandersiak — dziecko państwa Sanders; forma nazwiska uzupełniona polskim formantem słowotwórczym -'ak, oznaczającym najczęściej istotę młodą. W czasie, kiedy powstawały powieści Janusza Korczaka, tworzenie takich form było w polszczyźnie znacznie częstsze niż na początku XXI w. [przypis edytorski]
Sand, George (1804–1876) — francuska powieściopisarka; publikowała pod męskim pseudonimem; początkowo pisała w duchu romantycznej egzaltacji, później poruszała tematy społeczne, postulując obronę niższych warstw m.in. w Grzechu pana Antoniego z 1847 roku; przez pewien czas pozostawała w związku z Chopinem. [przypis edytorski]
Sand, George (1804–1876) — francuska powieściopisarka; publikowała pod męskim pseudonimem; początkowo pisała w duchu romantycznej egzaltacji, później poruszała tematy społeczne, postulując obronę niższych warstw m.in. w Grzechu pana Antoniego z 1847 roku; przyjaźniła się z Chopinem. [przypis edytorski]
Sand, George (1804–1876) — pseud. literacki Aurory Dupin baronowej Dudevant, pisarki francuskiej, przyjaciółki Musseta i Chopina. [przypis edytorski]
Sand, George (1804–1876) — właśc. Aurora Dudevant, powieściopisarka fr.; jej powieści były w latach 1840–1860 powszechnie czytane. Najgłośniejsze z nich to Spiridion (1839) i Lelia (1833). [przypis edytorski]
Sand, George (pseud.), właśc. Aurore Dudevant (1804–1875) — francuska pisarka; publikowała pod męskim pseudonimem, ubierała się po męsku, paliła cygara i fajkę; odgrywała dużą rolę w życiu artystycznym i literackim epoki romantyzmu. [przypis edytorski]
Sand, George (pseud.), właśc. Aurore Dudevant (1804–1876) — francuska pisarka epoki romantyzmu; publikowała pod męskim pseudonimem powieści feministyczne i społ.-obycz.; przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]
Sand, George, właśc. Aurore Dudevant (1804–1875) — francuska pisarka, odgrywała dużą rolę w życiu artystycznym i literackim epoki romantyzmu. [przypis edytorski]
Sand, George, właśc. Aurore Dudevant (1804–1876) — fr. pisarka epoki romantyzmu, autorka powieści feministycznych i społ.-obycz., przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]
sandious — wykrzyknienie gaskońskie, od: sang de Dious: krew Boża. [przypis edytorski]
sandomierskiem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: sandomierskim. [przypis edytorski]
Sandomierz — miasto powiatowe w woj. świętokrzyskim, nad Wisłą. [przypis edytorski]
Sandowa — pani George Sand, właściwie Aurora Dudevant (1804–1876), znakomita powieściopisarka francuska. [przypis redakcyjny]
Sandowa — tj. Pani George Sand. [przypis redakcyjny]
Sandwich — miasto w płd.-wsch. Anglii, w hrabstwie Kent, nad rzeką Stour, ok. 20 km na wsch. od miasta Canterbury; jeden z pięciu głównych portów konfederacji miast portowych powstałej w późnym okresie anglosaskim. [przypis edytorski]
San Fernando de Apure — miasto w Wenezueli, nad rzeką Apure; dziś stolica stanu Apure, w 1996 r. liczyło 110 tys. mieszkańców. Założone w 1788 r., zaledwie 11 lat przed wizytą Humboldta. [przypis edytorski]
San Francisco de Campeche — ob. Campeche, miasto w Meksyku, nad Zat. Meksykańską; zał. w 1540, stanowiło główny port półwyspu Jukatan, w 1685 zostało napadnięte i zdobyte przez piratów pod wodzą Laurensa de Graafa, podobnie jak 20 innych nadbrzeżnych miast w regionie. [przypis edytorski]
Sanga — Jan Sanga, sekretarz i ulubieniec Klemensa VII, poeta łaciński. [przypis redakcyjny]
Sangar — Sangarios, rzeka w Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
Sanger, Margaret Higgins (1879–1966) — amerykańska pielęgniarka, feministka, aktywistka na rzecz świadomego macierzyństwa, założycielka American Birth Control League, od 1914 r. wydawczyni miesięcznika feministycznego „The Woman Rebel” („Kobieta zbuntowana”), które przyjęło za swą dewizę rewolucyjne hasło fr. socjalisty Louisa Auguste'a Blanqui'ego „Ani boga, ani pana”; pismo propagowało ideę, że kobiety mają prawo do decydowania o swoich ciałach oraz zachęcało do stosowania antykoncepcji. [przypis edytorski]
San Giorgio — tu: kardynał Raffaele Sansoni Riario (1461–1521), syn siostrzenicy papieża Sykstusa IV, od 1477 kardynał tytularny San Giorgio in Velabro (rzymskiego kościoła św. Jerzego na Velabrum). [przypis edytorski]
San Giovanni — historyczny szpital rzymski. [przypis edytorski]
