Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 1712 przypisów.

upowszechnion — dziś popr.: rozpowszechniony. [przypis edytorski]

Upper Norwood — obszar w płd. części Londynu, obejmujący położone na wzgórzu dzielnice Bromley, Croydon, Lambeth i Southwark. [przypis edytorski]

upragnieniem — dziś raczej: pragnieniem. [przypis edytorski]

upragniony (starop.) — tu: spragniony. [przypis edytorski]

uprażnienia (ros.) — wypracowania. [przypis edytorski]

uprzątła — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.przesz. r.ż.: uprzątnęła. [przypis edytorski]

uprzątnienie — dziś: uprzątnięcie. [przypis edytorski]

uprzedmiotowaną — dziś popr.: uprzedmiotowioną. [przypis edytorski]

Uprzedzam cię — tj. odchodzę wcześniej. [przypis edytorski]

uprzejmemi — dziś popr. forma N. lm: uprzejmymi; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]

uprzejmość (daw.) — szczerość, życzliwość. [przypis edytorski]

uprzejmy (daw.) — szczery. [przypis edytorski]

uprzykrzyć sobie — znudzić się, zmęczyć się czymś. [przypis edytorski]

uprzykrzyć — znudzić się czymś. [przypis edytorski]

upstrzona — tj. mająca wiele muszek, czarnych kropek, które kobiety przylepiały sobie na twarzy dla dodania sobie wdzięku lub w celu zakrycia defektów cery. [przypis edytorski]

upstrzony — pokryty plamkami. [przypis edytorski]

upstrzyć — tu: ozdobić. [przypis edytorski]

upust (daw.) — odpływ, ściek. [przypis edytorski]

urągać (daw.) — przynosić hańbę, obrażać, znieważać. [przypis edytorski]

urągać — drwić. [przypis edytorski]

urągać — drwić, szydzić. [przypis edytorski]

urągać mocy — nawiązanie do cytatu „Warszawa jedna twojej mocy się urąga, / Podnosi na cię rękę i koronę ściąga” z Reduty Ordona Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

urągać — naśmiewać się z kogoś. [przypis edytorski]

urągać — ubliżać. [przypis edytorski]

urągać — wymyślać komuś a. wyrażać względem kogoś niezadowolenie. [przypis edytorski]

urągać — wymyślać komuś, obrażać kogoś. [przypis edytorski]

urągająco — w sposób wyrażający niezadowolenie lub lekceważenie. [przypis edytorski]

urąganie — drwina, wyszydzanie. [przypis edytorski]

urąganie — uwłaczanie, wymyślanie, ubliżanie. [przypis edytorski]

urągliwie — ze złością i pogardą. [przypis edytorski]

urągowisko — obraza. [przypis edytorski]

urągowisko — wyśmiewanie się. [przypis edytorski]

uradnik — posterunkowy. [przypis edytorski]

uradnik (ros. урядник) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji. [przypis edytorski]

uradowanem — daw. forma N. i Msc. przymiotników i imiesłowów przym. r.n.; dziś tożsama z r.m.: uradowanym. [przypis edytorski]

uradzać (daw.) — radzić, rozmawiać. [przypis edytorski]

uradzić coś (pot.) — dać radę udźwignąć coś. [przypis edytorski]

uradzić — wymyślić, dojść do wniosku. [przypis edytorski]

uradzi — tu: da radę. [przypis edytorski]

uradzi — tu: poradzi sobie. [przypis edytorski]

uragan (daw.) — dziś: huragan; tu: mnóstwo (moc, huk). [przypis edytorski]

uraganem (daw.) — dziś: huragan. [przypis edytorski]

uraganny — dzis: huraganowy. [przypis edytorski]

uragan (ros.) — huragan. [przypis edytorski]

Ural — łańcuch górski, będący umowną granicą między Europą a Azją. [przypis edytorski]

Uralsk — miasto w zachodnim Kazachstanie, położone na granicy Europy i Azji. [przypis edytorski]

Urania (gr.: niebiańska; mit. gr.) — muza astronomii. [przypis edytorski]

Urania (mit. gr.) — muza astronomii. [przypis edytorski]

Uranija — Urania; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

U Ranów na ostrowiu — na wyspie Rugii. [przypis edytorski]

Uranos (gr.) a. Uranus (łac.) (mit. gr., mit. rzym.) — bóg uosabiający niebo, wspólnie z Gają (Ziemią) zrodził kolejne pokolenia bogów; obalony przez swojego syna Kronosa (rzym. Saturn). [przypis edytorski]

Uranos (mit. gr.) — bóg i uosobienie nieba, razem w Gają-Ziemią spłodził kolejne pokolenia bogów; utracił władzę nad światem w wyniku buntu, na czele którego stał jego syn Kronos. [przypis edytorski]

Uranos (mit. gr.) — bóg uosabiający niebo, syn i mąż Gai (Ziemi), z którą zrodził tytanów, cyklopów i sturękich olbrzymów. Obawiając się potęgi sturękich i cyklopów, uwięził ich w łonie Ziemi, w Tartarze. Gaja, nie chcąc dopuścić do tego, by to samo stało się z tytanami, wraz z najmłodszym z ich, Kronosem, zorganizowała spisek przeciwko Uranosowi, który został okaleczony i pozbawiony władzy. [przypis edytorski]

Uranowy ród — ród bogów (np. Kronosa) i tytanów jako potomków Uranosa; tych wszystkich ujarzmił zmyślnie Zeus jako władca nowego pokolenia bogów. [przypis edytorski]

Urbański, Aureli (1844–1901) — poeta, dramaturg. [przypis edytorski]

Urbański von Ostrymiecz, August (1866–1950) — przed I wojną światową austro-węgierski oficer i szef wywiadu wojskowego, szef biura ewidencyjnego w latach 1909–1914. [przypis edytorski]

urbanité (fr.) — światowość, obycie. [przypis edytorski]

Urban VIII — właśc. Maffeo Barberini (1568–1644), papież w latach 1623–1644; mecenas sztuki i nauki; początkowo protektor Galileusza, po publikacji Dialogu o dwóch najważniejszych systemach świata… (1632), zapewne osobiście urażony fragmentem dzieła, stał się mu wrogi. [przypis edytorski]

urbi et orbi (łac.) — dosł. miastu i światu (formuła błogosławieństwa wygłaszanego przez papieża w Rzymie podczas ważnych uroczystości katolickich); tu: całemu światu. [przypis edytorski]

urbi et orbi! (łac.) — miastu i światu (dziś formuła błogosławieństwa papieskiego). [przypis edytorski]

urbi et orbi (łac.) — miastu i światu (formuła używana w odniesieniu do błogosławieństwa udzielanego przez papieża po uroczystej mszy w Niedzielę Wielkanocną w Rzymie). [przypis edytorski]

urbi et orbi (łac.) — miastu i światu. [przypis edytorski]

Urbino — miasto w śr. Włoszech, na wsch. od Toskanii. [przypis edytorski]

urbs Woligost apud urbaniores vocatur Julia Augusta propter urbis conditorem Julium Cesarem: (łac.) — miasto Woligoszcz przez wykształconych nazywane jest Julia Augusta, z powodu założenia go przez Juliusza Cezara. [przypis edytorski]

uręczać — dziś popr.: ręczyć, zaręczać. [przypis edytorski]

uręczać — ręczyć, zaręczać, zapewniać. [przypis edytorski]

uręczać — zaręczać, ręczyć, zapewniać. [przypis edytorski]

uręczający — dziś: zaręczający. [przypis edytorski]

uręczyć — dziś: zaręczyć, zapewnić. [przypis edytorski]

urėdas (brus.) — dvaro ūkio tvarkytojas. [przypis edytorski]

urėdas — dvaro ūkio tvarkytojas. [przypis edytorski]

urędnik (gw., z ros. урядник) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji; komendant gminnego posterunku. [przypis edytorski]

urėdystė — urėdo pareigos, darbas. [przypis edytorski]

Ure, Andrew (1778–1857) — szkocki lekarz, chemik i ekonomista, jeden z pierwszych teoretyków zarządzania; w książce The Philosophy of Manufactures (Filozofia manufaktur, 1835) wychwalał istniejący system fabryczny. [przypis edytorski]

uredzić (gw.) — poradzić, dać radę; podołać. [przypis edytorski]

uremia (med.) — mocznica, stan zatrucia organizmu produktami przemiany materii (m.in. mocznikiem) jako przejaw zaawansowanej niewydolności nerek. [przypis edytorski]

ureus — wizerunek uniesionej, gotowej do ataku kobry, symbol bogini Wadżet, sprawującej boską opiekę nad faraonem i legitymizującej jego władzę. Ureus umieszczano na koronie lub diademie władcy, ponad czołem, oraz jako amulet i element dekoracyjno-magiczny budowli, sprzętów i biżuterii. [przypis edytorski]

Ur-flegma — złożenie niem.-polskie: praflegma; Ur- (niem.): przedrostek pra- (pierwotny, pradawny). [przypis edytorski]

uriadnik (ros.) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji. [przypis edytorski]

Uriasz Hetyta (bibl.) — dowódca w armii króla Dawida i mąż Batszeby; król Dawid, pragnąc Betszeby, wysłał go na placówkę, na której Uriasz musiał zginąć (2 Sm 11,15). [przypis edytorski]

Uriens — częściej: Urien, postać z legend arturiańskich: król Gore (lub Garlot), mąż siostry króla Artura; postać inspirowana historyczną osobą Uriena, władcy Rheged, celtyckiego królestwa Brytów na północy Brytanii, wymienianego w VI-wiecznych heroicznych poematach epickich; najsłynniejszy syn historycznego Uriena, Owain mab Urien, w legendach zmienił się w postać Ywaina (Uwaina, Owaina), jednego z rycerzy Okrągłego Stołu. [przypis edytorski]

Urika — francuska powieść z 1823, autorstwa księżnej Claire de Duras (1777–1828), opowiadająca o młodej Murzynce w Paryżu, wychowanej zgodnie ze standardami dziewcząt z wyższych sfer, lecz nieszczęśliwej z powodu koloru skóry. [przypis edytorski]

Urika — niem. Urica: Novelle in Versen. [przypis edytorski]

Urim i Tummim (hebr.: lm. światło i lm. doskonałość, niewinność, prawda) — dwa kamienie o różnych kolorach wmontowane do arcykapłańskiego efodu (szaty liturgicznej), noszone na piersi w pektorale. Wraz z 10 innymi kamieniami symbolizowały 12 pokoleń Izraela. Służyły do objawiania wyroków boskich. [przypis edytorski]

Uritucu, Altagracia de Orituco — dziś miasto w Wenezueli, ok. 100 km na pd.-wsch. od Caracas. [przypis edytorski]

urke — wybitny złodziej, autorytet w świecie przestępczym. [przypis edytorski]

Urkiaga Basaraz, Esteban (1905–1937) — znany pod pseudonimem Lauaxeta (Lauquiniz) poeta i dziennikarz baskijski piszący w euskera; zamordowany przez oddziały faszystowskie 25 czerwca 1937 po zbombardowaniu przez niemiecko-włoskie lotnictwo Guerniki (26 kwietnia tego roku). [przypis edytorski]

Urkund — Lebenszeichen. [przypis edytorski]