Przypisy

jaskrawie — dziś: jaskrawo. [przypis edytorski]

jaskrawie — dziś popr.: jaskrawo. [przypis edytorski]

jaskrawie — jaskrawo. [przypis edytorski]

jaskrawszy — w oryg. niem. gellen: przenikliwy. [przypis edytorski]

Jasło — obecnie miasto powiatowe w województwie podkarpackim. [przypis edytorski]

jasmin-manga — inaczej: plumeria, kwiat Lei, rodzaj roślin z rodziny toinowatych. [przypis edytorski]

Jasmund — półwysep na Rugii. [przypis edytorski]

jasna pani — jaśnie pani, szlachcianka, dziedziczka. [przypis edytorski]

jasnemi oczy — dziś popr. forma N. lm: jasnymi oczami. [przypis edytorski]

jasnopłowy — jasnoblond. [przypis edytorski]

jasnoście — dziś popr. B.lm: jasności. [przypis edytorski]

Jasny jest anioł, chociaż najjaśniejszy upadł — nawiązanie do mitu o nieposłuszeństwie i upadku anioła Lucyfera (niosącego światło, z łac. lux, lucis: światło; ferre: nieść). [przypis edytorski]

Jaspers, Karl (1883–1969) — niemiecki filozof, przedstawiciel egzystencjalizmu, oraz psychiatra. [przypis edytorski]

jaspis i onyks — skały z wstęgowatymi pasmami, cenione jako materiał jubilerski. [przypis edytorski]

Jassy — stolica Mołdawii, obecnie w Rumunii. [przypis edytorski]

Jast — Aufregung, Zorn. [przypis edytorski]

Jastrun, Mieczysław (1903 –1983) — poeta, tłumacz, autor książek biograficznych i kilku dzieł prozą, znany głównie jako twórca liryki filozoficznej. [przypis edytorski]

Jastrun, Mieczysław (1903–1983) — poeta, tłumacz, autor książek biograficznych i kilku dzieł prozą, znany głównie jako twórca liryki filozoficznej. [przypis edytorski]

jastrząb' — dawna pisownia, z zaznaczoną miękkością końcowego b; dziś popr.: jastrząb. [przypis edytorski]

jastrząbem (daw.) — dziś: jastrzębiem. [przypis edytorski]

Jastrzębiec-Zalewski, Władysław (ur. 1877) — komediopisarz, autor Lanceta, Gobelina, Serc za drutem kolczastym. [przypis edytorski]

jastrzębióm i krukóm — dziś popr. pisownia: jastrzębiom i krukom. [przypis edytorski]

jasyr (daw.) — niewola u Tatarów a. Turków. [przypis edytorski]

jasyr (daw.) — niewola u Tatarów lub Turków. [przypis edytorski]

jasyr (daw.) — niewola u Turków lub Tatarów. [przypis edytorski]

jasyr — jeńcy uprowadzeni przez Turków a. Tatarów. [przypis edytorski]

jasyr — niewola. [przypis edytorski]

jasyr — niewola tatarska. [przypis edytorski]

jasyr — tu ogólnie: niewola. [przypis edytorski]

jasyr — turecka lub tatarska niewola. [przypis edytorski]

jasyr (z tur.) — niewola tatarska lub turecka. [przypis edytorski]

Jaszar — postać o tym imieniu, jak również jego syn, nie pojawiają się w Biblii hebrajskiej. [przypis edytorski]

jaszcz (daw.) — skrzynia na dwóch kołach do przewozu amunicji. [przypis edytorski]

jaszcz — skrzynia na kółkach do transportu amunicji. [przypis edytorski]

jaszczur (daw.) — wyprawiona skóra jaszczurki; tu: pochwa wykonana z takiej skóry. [przypis edytorski]

jaszczurnik — tu: gniazdo jaszczurek. [przypis edytorski]

Jaszczurówka — obecnie obszar we wschodniej części Zakopanego. [przypis edytorski]

jaszczur — skóra cielęca, kozia lub owcza, używana do wyrobu galanterii kaletniczej; tu: skórzana pochwa szabli. [przypis edytorski]

jaszczur — skóra końska lub ośla, wyprawiona chropowato, podobna do skóry jaszczurczej; oprawiano w nią pochwy i rękojeści szabel. [przypis edytorski]

jaszczur — wyprawiona skóra, tu: pochwa. [przypis edytorski]

jaszcz — wóz do transportu amunicji. [przypis edytorski]

jaszczyk a. jaszcz — wóz przystosowany do transportu amunicji artyleryjskiej. [przypis edytorski]

jaszczyk — skrzynia na naboje. [przypis edytorski]

jaszczyk — tu: skrzynka. [przypis edytorski]

jaszczyk — wóz do przewożenia amunicji artyleryjskiej. [przypis edytorski]

jaszczyk — wóz transportowy z okutą skrzynią, tu: węglarka. [przypis edytorski]

jaszczyk — wóz transportowy z okutą żelazem skrzynią. [przypis edytorski]

jaszczyk — wóz z okutą skrzynią. [przypis edytorski]

jaszczyk — wóz z okutą skrzynią, służący dawniej do przewożenia amunicji artyleryjskiej. [przypis edytorski]

jaszczyk (z ros.) — skrzynia na amunicję. [przypis edytorski]

jatagan — broń biała, jej długość wynosi około 70 cm; charakteryzuje się rękojeścią i podwójną krzywizną ostrza. [przypis edytorski]

jatagan — broń biała, krótsza od szabli, używana od XVI w. przez Turków, Arabów i Persów. [przypis edytorski]

jatagan — broń sieczna o zakrzywionym ostrzu, używana od XVI w. przez Turków, Arabów i Persów. [przypis edytorski]

jatagan — broń sieczna średniej długości, bez jelca, o podwójnie zakrzywionym ostrzu. [przypis edytorski]

jatagan — rodzaj broni białej o dwukrotnie wygiętym ostrzu. [przypis edytorski]

jatagan (z tur.) — broń sieczna o wygiętej głowni. [przypis edytorski]

jatagan (z tur.) — broń sieczna średniej długości, o zakrzywionym ostrzu i charakterystycznej rękojeści, używana przez Turków, Arabów i Persów. [przypis edytorski]

ja taki zostanę — ja i tak zostanę. [przypis edytorski]

ja tego ani wygłoszę, ani podpiszę — ja tego ani nie wygłoszę, ani nie podpiszę. [przypis edytorski]

jat', je (ros.) — litery alfabetu rosyjskiego. [przypis edytorski]

jatka (daw.) — rzeźnia. [przypis edytorski]

jatka (daw.) — rzeźnia. [przypis edytorski]

jatka — rzeźnia. [przypis edytorski]

jatka — rzeźnia; zakład rzeźnicki. [przypis edytorski]

jatki — rzeźnia. [przypis edytorski]

Ja toho skazaty ne umiju (rus.) — ja tego powiedzieć nie umiem. [przypis edytorski]

jat' (ros. Jać, Ѣ, ѣ) — litera starej cyrylicy, zlała się całkowicie z e. Jej obecność w ortografii XX w. wynikała z wpływu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, który był językiem liturgicznym. [przypis edytorski]

Jat' (ros. Jać, Ѣ, ѣ) — litera starej cyrylicy, zlała się całkowicie z e. Jej obecność w ortografii XX w. wynikała z wpływu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, który był językiem liturgicznym. [przypis edytorski]

J'attends votre férule critique (fr.) — oczekuję surowej krytyki z Pańskiej strony. [przypis edytorski]

jau ant galo — pagaliau. [przypis edytorski]

Ja uboga, nie znam wroga — w innej wersji: „Ach, dla Boga! Nigdym wroga/ Nie widziała, nie”. [przypis edytorski]

jaunūmenė — dabar: jaunuomenė. [przypis edytorski]

jaunumenė — jaunimas. [przypis edytorski]

jaunybė — paikybė — jaunystė-kvailystė. [przypis edytorski]

Jaurès, Jean (1859–1914) — francuski przywódca socjalistyczny; udzielał się jako obrońca Dreyfusa; w 1904 założył socjalistyczną gazetę „L'Humanité”; zamordowany przez francuskiego nacjonalistę. [przypis edytorski]

ja u was zasiadać powinna — dziś: ja (…) powinnam. [przypis edytorski]

j'avais (fr.) — miałam (tu: czasownik pomocniczy konstrukcji czasu przeszłego). [przypis edytorski]

j'a vais la fortu­ne… mon fils avait le malheur de la perdre (z fr.) — ja miałam szczęście, mój syn miał nieszczęście je utracić. [przypis edytorski]

Ja, vi elsker denne landet… (norw.) — „My kochamy ten nasz kraj…”; początek hymnu norweskiego, słowa autorstwa pisarza, dramaturga i noblisty Bjørnstjerne Bjørnsona (1832–1910). [przypis edytorski]

Ja walczę o wolność (…) których tu na ziemi kocham — cytat pochodzi z Albo–albo. [przypis edytorski]

Jawa — należąca do Indonezji wyspa w Azji Południowo-Wschodniej; na jej obszarze znajduje się stolica kraju, Dżakarta. [przypis edytorski]

jawantura — dziś popr.: awantura. [przypis edytorski]

Jawa — wyspa w płd.-wsch. Azji. [przypis edytorski]

jaw (daw.) — jawa, rzeczywistość. [przypis edytorski]

jaw — dziś popr. w r.ż: jawa. [przypis edytorski]

jawem — dziś popr. w r. ż.: jawą. [przypis edytorski]

jawem — dziś r.ż.: jawą. [przypis edytorski]

Ja! wirklich! ein Mohr! (niem.) — Tak, rzeczywiście, Murzyn! [przypis edytorski]

jawnego mordu, jakiego się na jego rodakach [Melijczykach] dopuścili Ateńczycy — podczas wojny peloponeskiej, w roku 416 p.n.e., Ateńczycy zażądali od mieszkańców wyspy Melos, którzy mimo pokrewieństwa ze Spartanami pozostawali neutralni w konflikcie, żeby się poddali, zapłacili daninę i przystąpili do Ateńskiego Związku Morskiego, w przeciwnym razie wyspa zostanie zniszczona. Melijczycy odmówili, Ateńczycy podbili Melos, zamordowali wszystkich mężczyzn, a kobiety i dzieci sprzedali w niewolę. [przypis edytorski]

jawnie — tu: jasno. [przypis edytorski]

jawno — dziś w tym miejscu wystąpiłby przymiotnik: jawne. [przypis edytorski]

jawnokwiatowe a. jawnopłciowe (Phanerogamae) — dziś: rośliny nasienne (Spermatophyta), rozmnażające się przede wszystkim za pomocą nasion, które powstają w wyniku procesu płciowego. [przypis edytorski]

Jawnut, dziś raczej Jawnuta, litew. Jaunutis (ok. 1305–1366) — jeden z ośmiu synów Giedymina, brat Olgierda i Kiejstuta. Miał zostać następcą ojca i przejąć Wilno, ale bracia pokonali go, a władcą Litwy został Olgierd. Jawnuta przyjął prawosławie, licząc na pomoc władców ruskich w odzyskaniu władzy, ale ostatecznie wrócił na Litwę i osiadł w majątku, wyznaczonym mu przez braci. [przypis edytorski]

Jawnut, dziś raczej Jawnuta, litew. Jaunutis (ok. 1305–1366) — jeden z ośmiu synów Giedymina, brat Olgierda i Kiejstuta. Miał zostać następcą ojca i przejąć Wilno, ale bracia pokonali go, a władcą Litwy został Olgierd. Jawnuta przyjął prawosławie, licząc na pomoc władców ruskich w odzyskaniu władzy, ale ostatecznie wrócił na Litwę i osiadł w majątku, wyznaczonym mu przez braci. W momencie śmierci Olgierda nie żył już od 11 lat. [przypis edytorski]

jawór — dziś popr.: jawor. [przypis edytorski]

jawohl, das fügt sich gut (niem.) — tak jest, to się dobrze składa. [przypis edytorski]

Jawohl, herzbewegend Festtag. Hier fühle ich mich heimisch (niem.) — Tak jest, wzruszające święto. Tu czuję się swojsko. [przypis edytorski]

jawohl, herzbewegend Festtag (niem.) — tak jest, wzruszające święto. [przypis edytorski]

jawohl, je eher, je lieber (niem.) — tak jest, im większe, tym lepiej. [przypis edytorski]

Jawohl, mein Schatz, es kam mir in den Sinn (niem.) — Tak jest, mój skarbie, przyszło mi do głowy… [przypis edytorski]